Miasto gruzińskie w świetle europejskiej i orientalnej koncepcji urbanistycznej

Marika Pirveli

W studiach nad strukturą przestrzenną miast poczesne miejsce zajmuje badanie ich morfologii, czyli najogólniej mówiąc układu przestrzennego (rozplanowania), fizjonomii oraz genezy. W wielowiekowej historii miasto gruzińskie podlegało różnorodnym wpływom, głównie greckim, bizantyjskim oraz muzułmańskim. To one w decydującym stopniu ukształtowały jego oblicze. Niniejsza książka w sposób rzetelny i udokumentowany pokazuje, jak zmieniała się przestrzeń miast gruzińskich, jakie czynniki ją tworzyły i dekonstruowały. Wnosi też wiele interesujących poglądów na genezę i rozwój miast tej części świata. Autorka patrzy bowiem na miasto nie tylko jako geograf ekonomiczny czy też urbanista, lecz przede wszystkim jako geograf humanista.

Metodologie językoznawstwa. Podstawy teoretyczne. Podręcznik akademicki

Piotr Stalmaszczyk

 Jest to zaawansowany podręcznik akademicki poświęcony współczesnym metodologiom językoznawczym w ujęciu interdyscyplinarnym. Kolejne rozdziały są autorskimi spojrzeniami na filozoficzne i logiczne podstawy językoznawstwa oraz historyczne ujęcie związków filozofii, filozofii nauki i językoznawstwa. Znajdują się też rozważania na temat celów i zadań metalingwistyki, gramatyki generatywnej, gramatyki uniwersalnej w modelu gramatyki generatywnej oraz języka w semantyce pojęciowej, najnowszych tendencji rozwojowych w generatywizmie. Omówiono też problemy generatywnego opisu języka polskiego oraz określenia granic semantyki i pragmatyki, dwóch stosunkowo nowych teorii językoznawczych z pogranicza składni, semantyki i pragmatyki, czyli teorii relewancji oraz teorii łączącej do pewnego stopnia gramatykę generatywną i semantykę pojęciową i kognitywną, czyli gramatykę konstrukcji. Przedstawiono również zagadnienia pragmatyki językowej z perspektywy językoznawstwa kognitywnego, metody korpusowe w językoznawstwie kognitywnym oraz wybrane problemy psychologicznej reprezentacji znaczenia.

"Chowanna" 2015. T. 2 (45): Kultura wizualna - konteksty edukacyjne

red. Ewa Syrek, Beata Mazepa-Domagała

Red. naczelna Ewa Syrek, redaktor części monograficznej Beata Mazepa-Domagała   Kierując się myślą, iż kultura wizualna nie opiera się na samych obrazach, lecz na nowoczesnej skłonności do obrazowania lub wizualizowania egzystencji, a poddanie naukowemu rozpoznaniu wszelkich obrazów znajdujących się w przestrzeni społecznej oraz wszelkich widzialnych przejawów życia społecznego, gdzie obrazy stanowią okno poprzez które odkrywamy różne społeczne konteksty, stanowi swoistą interpretację tego co wizualne, w kategoriach życia codziennego, oddajemy do rąk czytelnika publikację, w której zgromadzony w części monograficznej materiał, ukazuje wieloaspektowość relacji kultury wizualnej w światoobrazie współczesności, a zgromadzone studia teoretyczne opisujące zjawiska i procesy zachodzące w obszarze kultury wizualnej oraz badania empiryczne przedstawiają zagadnienia, które w odniesieniu do tytułowej problematyki wydają się interesujące, godne ukazania i mogą stanowić wkład do naukowego rozpoznania, analizy i interpretacji zarówno fundamentów jak i kontekstów kultury wizualnej oraz służyć pogłębianiu i rozwijaniu świadomości wizualnej. Prezentowana pozycja skierowana jest do szerokiego grona odbiorców: badaczy, teoretyków, pedagogów, studentów i wszystkich zainteresowanych zjawiskami-składnikami kultury wizualnej, w tym relacjami pomiędzy polem wizualnym a polem społecznym, odbiorem i interpretowaniem zjawisk kultury współczesnej oraz przemianami w ponowoczesnej filozofii podmiotu.

Reformy józefińskie w świetle relacji prasy polskiej okresu stanisławowskiego

Maciej Paszyn

Reformy państwa habsburskiego, dokonane przez Józefa II w latach 1780–1790, były nie tylko kontynuacją, lecz także rozwinięciem zmian, jakie poczyniła jego matka Maria Teresa. W literaturze przedmiotu reformy te nazywane są terezjańsko-józefińskimi. Jednak to reformy Józefa II zmieniły i wzmocniły monarchię naddunajską. Zmiany w funkcjonowaniu administracji, armii, gospodarki, reforma kościelna, wszystko to było obserwowane i komentowane przez prasę europejską i elity polityczne. Także polskie gazety wydawane w tym okresie przedstawiały i komentowały działania cesarza – reformatora. W książce, którą dostaje do rąk Czytelnik, autor dokonuje analizy sposobu, w jaki prasa okresu stanisławowskiego przedstawiała wydarzenia w monarchii naddunajskiej. Ponadto, dla porównania, ukazane zostało, w jaki sposób działania Józefa II opisywały gazety wydawane w Wiedniu. Ta podwójna optyka pozwoli na uzyskanie pełniejszego obrazu działań cesarza w prasie zarówno polskiej jak i austriackiej tego okresu. Książka powstała dzięki kwerendzie dokonanej w polskich i austriackich bibliotekach oraz archiwach. 

Lobbing w świetle teorii wyboru publicznego

Marcin Kalinowski

Lobbing jest integralną częścią procesu podejmowania decyzji publicznych w systemie przedstawicielskim. Udział podmiotów zewnętrznych w procesie stanowienia prawa budzi jednak wśród komentatorów sceny publicznej nieustanne spory i kontrowersje. Praktyka lobbingu podważa tezę, że instytucjonalizacja „wywierania wpływu na władzę” w bezpośredni sposób redukuje negatywne efekty społeczne tego zjawiska. Niniejsza publikacja stanowi próbę wyjścia poza obszar badań porównawczych w kierunku spojrzenia na zjawisko lobbingu poprzez cele, motywacje i reguły zachowań podmiotów współuczestniczących w procesie dochodzenia do decyzji publicznych. Podstawowym celem książki jest zobrazowanie mechanizmu lobbingu, który funkcjonuje w oparciu o wybory dokonywane przez poszczególnych uczestników procesu politycznego, zasoby, jakimi dysponują, ich wzajemne relacje oraz wewnętrzne uwarunkowania systemu przedstawicielskiego - wspólne dla państw zachodnich demokracji. Założona przez autora konwencja redukcjonistyczna zrodziła potrzebę odwołania się do teorii, która umożliwia badanie uwarunkowań systemowych demokracji jako wyniku łącznych skutków zachowania na poziomie jednostki lub grupy. Takie założenia wyjściowe spełnia teoria wyboru publicznego (public choice theory), która powstała na gruncie amerykańskim na przełomie lat 50. i 60. XX wieku. Wykorzystuje ona klasyczne instrumentarium badawcze ekonomii do objaśniania meandrów procesu politycznego.

Sekretarz dwóch papieży

Abp Mieczysław Mokrzycki, Krzysztof Tadej

Świadectwo świętości Jana Pawła II, kulisy życia za murami Watykanu Rozmowa jakiej jeszcze nie było! Wyjątkowa, szczera opowieść jedynego Polaka, który był osobistym sekretarzem dwóch papieży. O tym, co działo się za murami Watykanu: m. in. o morderstwie w Watykanie, abdykacji Benedykta XVI, reakcji Jana Pawła II na planowany, kolejny zamach na jego życie. Także o problemach katolików na Ukrainie. Problemach, o których tak wielu milczy Jaki sens mają rozmowy pozbawione szczerości?, pyta Mieczysław Mokrzycki, metropolita lwowski, na początku książki, w której odpowiada na dotychczas niezadane, zaskakujące pytania. To fascynująca i wzruszająca opowieść o życiu następców świętego Piotra widziana oczami najbliższego współpracownika skromnego, pełnego pokory Mietka, jak nazywali go papieże. Niegdyś osobisty sekretarz, dziś przewodniczący Konferencji Episkopatu Ukrainy, opowiada o codzienności Jana Pawła II i Benedykta XVI ich harmonogramie dnia, przyzwyczajeniach, rytuałach. O życiu w Watykanie, w którym nie uczestniczyli dziennikarze. To także bardzo poruszająca, osobista opowieść o ostatnich godzinach życia papieża Polaka, świadectwo jego świętości i pokory. Książka, która powstawała przez kilka lat w Watykanie, na Ukrainie i w Polsce, stanowi vademecum wiedzy o dwóch Namiestnikach Chrystusa oraz sytuacji katolików na Ukrainie. Całość dopełnia galeria unikalnych zdjęć z prywatnego archiwum abpa Mokrzyckiego, które po raz pierwszy ujrzały światło dzienne. Ksiądz arcybiskup Mieczysław Mokrzycki spotykał najważniejszych i najbardziej wpływowych ludzi świata. Widział świętość życia dwóch papieży codziennie, w najbardziej prywatnych sytuacjach. A później, w innym miejscu, zobaczył w ludzkich oczach przerażenie, strach i rozpacz. Dramat, jaki zawsze związany jest z wojną. Krzysztof Tadej

System partyjny Królestwa Rumunii. Uwarunkowania i funkcjonowanie

Andrzej Dubicki

 Rozwój polityczny ziem rumuńskich uzależniony był na początku XIX w. od rozwoju wypadków w Imperium Osmańskim, co w kategoriach politycznych wymuszało recepcję wzorca orientalnego. Dopiero decyzje pokoju w Adrianopolu w 1829 r. otworzyły moż-liwość budowy nowoczesnego społeczeństwa w księstwach rumuńskich. Proces ten był długotrwały, a orientalne wzorce pozostawały przez długi czas istotnym elementem składowym stosunków społecznych i politycznych. Casus Rumunii jako państwa, w którym funkcjonował specyficzny system partyjny, stanowił motyw do podjęcia badań nad tym tematem. Należy podkreślić, iż niniejsza monografia w porównaniu z innymi pracami, poświęconymi systemowi partyjnemu Rumunii, po raz pierwszy obejmuje tak szerokie spektrum czasowe. Zawiera analizę funkcjonowania systemu partyjnego Rumunii w okresie monarchii, czyli w latach 1866–1947. Autor przedstawił uwarunkowania i ewolucję omawianego systemu na podstawie literatury przedmiotu oraz własnych badań z wykorzystaniem kwerend archiwalnych.

Wspólnota i literatura. Studia o prozie Gustawa Morcinka

Marek Mikołajec

Wspólnota i literatura. Studia o prozie Gustawa Morcinka autorstwa Marka Mikołajca wpisują się w nurt badań, które za zadanie mają wyciągnąć z pisarskiego zapomnienia twórców kanonicznych, szkolnych, których tylko pozornie uznać można za dobrze znanych, a którzy w istocie są nieodkryci. Jest to książka o zupełnie innym Gustawie Morcinku, w ujęciu tematycznym prezentuje wybór uporczywie powracających  motywów, obsesji obecnych w prozie śląskiego pisarza. Świat przedstawiony w pisarstwie Morcinka rozpina się między dwie płaszczyzny, przestrzenie a) horyzontalną - można ją rozumieć jako wspólnotę, świat zadań historycznych, społecznych i narodowych oraz b) wertykalną interpretowaną właśnie jako fantazja/literackość, twórcza siła i talent. Nie ma jednej bez drugiej i właśnie historia tej złożonej relacji jest głównym przedmiotem niniejszej monografii. Poza tym badacz wyszczególnia z twórczości Gustawa Morcinka fantazje, traumy, obsesje oraz przedstawia komparatystyczny projekt nowej wspólnoty zainspirowanej duchem regionalnego uniwersalizmu.  Do odczytania na nowo twórczości Gustawa Morcinka Mikołajec angażuje m.in. metodologie, koncepcje i pojęcia zaproponowane przez Michela Foucault, Giorgio Agambena, Luisa Althussera, Pierre'a Bourdieu, Erica Hobsbawma, Jacquesa Lacana, Petera Sloterdijka, Jacquesa Derridę, Waltera Benjamina oraz Carlosa Parisa.

Kwalifikacja kapitałów własnych w sprawozdawczości finansowej

Maciej Frendzel

Kapitał własny to jedna z najważniejszych kategorii finansowych w przedsiębiorstwie, a jego wyodrębnianie jest normalną procedurą zarówno wśród praktyków, jak i teoretyków rachunkowości. Jako kategoria ekonomiczna kapitał własny odzwierciedla wartość księgową przedsiębiorstwa oraz pozwala na ocenę jego sytuacji finansowej i dokonań. Identyfikacja kapitału własnego jest kluczowa dla analiz prowadzonych przez analityków finansowych, biegłych rewidentów czy inwestorów, w tym ustalania rentowności kapitału własnego i relacji zadłużenia do kapitału własnego. W niniejszej książce podjęto problematykę kwalifikacji umów, instrumentów finansowych i ich skutków ekonomicznych do kapitałów własnych. W tym kontekście omówiono wyraźne niespójności w zakresie identyfikacji kapitału własnego w polskich i międzynarodowych regulacjach rachunkowości oraz poddano analizie czynniki ekonomiczne, które mogą być uznane za determinanty jego wyróżniania.

Cudowne ocalenie. Wspomnienie o przetrwaniu Zagłady

Roman Markuszewicz

Roman Markuszewicz (1894-1946) był wybitnym polskim neurologiem i psychiatrą, który w międzywojniu prowadził prywatną praktykę w Warszawie. W pamiętniku opisuje on, w jak "cudowny" sposób ocalał, wodząc Gestapo za nos w przesłuchaniach, w których - kierując się donosem - starano się ustalić jego żydowskie pochodzenie. Szczęśliwym dla niego zbiegiem okoliczności Niemcy nie znaleźli potwierdzających treść donosu dokumentów, on zaś im tego zadania bynajmniej nie ułatwił, podając się za etnicznego Polaka. Jakkolwiek ocalały tylko fragmenty pamiętnika, zawarte w nich sceny i sytuacje ukazują z niezwykłą naocznością ponure realia okupacyjnej rzeczywistości na ziemiach polskich. Autor przytacza liczne przykłady okrucieństwa Niemców, ale też i załamania się sąsiedzkich relacji polsko-żydowskich. Ukazuje, jak szerzy się donosicielstwo, szmalcownictwo oraz różne formy kolaboracji polskiej ludności z okupantem. Ale podaje też przykłady solidarności polsko-żydowskiej, wspomina o odwadze niektórych księży oraz o wyrokach Armii Krajowej na Polakach prześladujących Żydów. Nie jest to więc obraz czarno-biały. Pamiętnik Markuszewicza stanowi kolejny wymowny dokument z lat II wojny światowej i Zagłady, porażający realizmem opisu i wnikliwością analizy psychologicznej ludzkich zachowań.

Zespół Aspergera. Teoria i praktyka

Christine Preißmann

Zespół Aspergera z perspektywy pacjenta i terapeuty Książka ta powstała w celu propagowania praktycznej wiedzy o zespole Aspergera, aby ułatwić zrozumienie osób dotkniętych tym zaburzeniem zarówno ich otoczeniu, szczególnie zaś terapeutom, jak i im samym. Christine Preißmann dzięki swoim doświadczeniom zawodowym (terapeutki) i osobistym (osoby cierpiącej na zespół Aspergera) proponuje konkretne rozwiązania problemów, które pojawiają się w terapii i w życiu codziennym chorych. Terapeutów uwrażliwia na specjalne potrzeby pacjenta autystycznego, wskazuje tematy warte omówienia i charakteryzuje bardzo złożoną rolę, jaką psychoterapeuci mają do odegrania w jego życiu. Chorym zaś doradza, jak ułatwiać sobie codzienne funkcjonowanie, a także namawia ich do podejmowania wyzwań stawianych przez rzeczywistość. Podkreśla przy tym ogromne znaczenie wcześnie rozpoczętej terapii, która z braku innych metod leczenia zespołu Aspergera może wyraźnie pomagać w zdobywaniu coraz większej samodzielności i satysfakcji z życia na miarę własnych możliwości.

Ewolucja immunitetów mających swoje źródło w prawie międzynarodowym

Izabela Skomerska-Muchowska

Problematyka immunitetów mających swoje źródło w prawie międzynarodowym jest zagadnieniem doniosłym zarówno dla teorii, jak i praktyki prawa międzynarodowego. Instytucja immunitetów, w szczególności immunitetu państwa, znajduje swoje uzasadnienie w podstawowych zasadach systemu prawa międzynarodowego. Jednocześnie immunitety wyznaczają ramy wzajemnych relacji między państwami w zakresie wykonywania jurysdykcji. Zachodzące współcześnie zmiany, takie jak wzmocnienie pozycji jednostki, w szczególności ochrony jej praw podstawowych, czy coraz częstsze wchodzenie państwa w stosunki prywatnoprawne, powodują, że przedmiot niniejszego opracowania jest jednym z najszerzej dyskutowanych zagadnień w doktrynie zarówno prawa międzynarodowego, jak i poszczególnych dziedzin prawa krajowego, w ramach których immunitety te są realizowane. Nie ulega wątpliwości, że różne postaci immunitetów (w szczególności immunitet państwa, funkcjonariuszy państwa, immunitety dyplomatyczne oraz immunitet organizacji międzynarodowych) podlegają obecnie przemianom, co do ich zakresu i możliwych włączeń. Powstaje zatem pytanie, w jakim stopniu i zakresie immunitety muszą pozostać niewzruszalne w interesie utrzymania porządku międzynarodowego i zapewnienia sprawnego funkcjonowania państwa lub organizacji międzynarodowej w stosunkach międzynarodowych, w jakim zaś powinny być ograniczone, np. w interesie ochrony jednostki. Niniejsza publikacja jest próbą rozstrzygnięcia tej niezwykle istotnej dla praktyki kwestii. 

Kumulacja procesowych ról uczestników polskiego postępowania karnego

Radosław Olszewski

 Kumulacja procesowych uczestników polskiego postępowania karnego to zespół zagadnień dotyczących złożonych układów procesowych, pochodnych wobec pozycji poszczególnych uczestników procesu karnego. Różnie zatem należy oceniać sytuacje, gdy podmiot wykonuje określone czynności w zależności od innych jego ról procesowych, które albo mogą zostać mu narzucone, albo są wynikiem wyboru przez uczestnika określonej formy udziału w postępowaniu. Te uwarunkowania, jak starano się wykazać w niniejszym opracowaniu, nie zawsze występują jednocześnie, mogą one bowiem mieć miejsce w ramach jednego procesu, ale w różnych jego stadiach i etapach, co może powodować, że nie zawsze mają one oczywisty charakter.

Dwadzieścia lewów albo śmierć. Cztery podróże

Karl-Markus Gauß

Karl Markus Gauss po raz kolejny rusza w drogę po Europie, wybierając rzadziej uczęszczane ścieżki i mniej tłoczne bulwary. Przemierza je bez pośpiechu, z uwagą patrzy na świat i dostrzega nie tylko postaci z pomników i zabytkowe gmachy, ale także bohaterów drugiego planu i ich zagmatwane historie. W Mołdawii, najbiedniejszym kraju w Europie, w którym wszystkie banknoty są tej samej wielkości, koloru i ukazują twarz tego samego człowieka, zaraźliwa okazuje się nie tylko serdeczność, ale również mołdawska tęsknota. W Bułgarii Gauss znajduje kraj całkiem inny od tego, który znamy z folderów biur podróży i starych widokówek. Na ulicach i placach Zagrzebia zaintrygowany obserwuje grę pamięci i zapomnienia, która z roku na rok coraz silniej naznacza narodową kulturę Chorwacji. I wreszcie Wojwodina, niegdyś Europa w pigułce, wieloetniczna i wielokulturowa. To najbardziej osobista z czterech podróży, wyprawa w głąb historii, również tej bardzo prywatnej, śladami urodzonych tu rodziców pisarza. Gauss to wybitny znawca Europy Środkowej, błyskotliwy erudyta, ciekawski wędrowiec. Nikt nie potrafi z taką czułością, zrozumieniem i wnikliwością pisać o naszej targanej sprzecznościami, ciekawej, ale skomplikowanej przecież części świata.

Mity skandynawskie

Roger Lancelyn-Green

Porywająca opowieść o surowym świecie skandynawskich bogów od stworzenia świata po wizję ragnaröku Tęcza tworząca migotliwy most pomiędzy światami bogów i ludzi. Wąż tak ogromny, że oplata cały świat. Naszyjnik tak piękny, że nawet boginię doprowadza do szaleństwa... Wielkie skandynawskie sagi są pełne magii i bohaterskich czynów. Roger Lancelyn Green znanym od niepamiętnych czasów mitom o wędrówkach Odyna, młocie Thora, śmierci Baldra czy ostatniej bitwie nadał nową formę, łącząc je w jedną ekscytującą opowieść, która ożywia surowe piękno krain skandynawskich bogów i olbrzymów. Swoją relację oparł na zachowanych poematach i podaniach, starając się jak najwierniej oddać ducha oryginału tę niezwykłą atmosferę Północy. 

Ojcostwo w drugiej połowie XIX i na początku XX w. Szkice z dziejów rodziny galicyjskiej

Agata Barzycka-Paździor

Książka porusza temat ojców i ojcostwa w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku w rodzinie galicyjskiej, z wyższych i średnich warstw społecznych, żyjącej przeważnie w mieście i miasteczku. Autorka podejmuje w niej problem roli i miejsca mężczyzny w życiu rodzinnym zarówno w wymiarze postulatywnym, jak i realiów życia prywatnego. Obok pytań o męskość, starokawalerstwo czy sposób wychowania chłopca, omówiono kwestię władzy ojcowskiej – w sensie legislacyjnymi i obyczajowym, z uwzględnieniem sprawy granic prywatności i prawa państwa do ingerowania w życie rodzinne. W oparciu o analizę pamiętników, wspomnień i listów książka przedstawia istniejące modele ojcostwa w kontekście m.in. relacji rodzinnych, metod wychowawczych, stosunku do kary. Wieloaspektowo przybliża obszary realizowania obowiązków ojcowskich, począwszy od przygotowań na przyjście dziecka na świat, edukację – w tym religijną i patriotyczną – aż do wkroczenia potomka w dorosłość, dekonstruując stereotypowe wyobrażenie o ówczesnym ojcostwie.   Dzieło […] doskonale się mieści w „historii życia”, atrakcyjnej poznawczo i dynamicznie rozwijającej się subdyscyplinie nauk historycznych. […] dobrze się stało, że nadszedł czas na poważne badania nad ojcostwem, męskością, męskim charakterem, rolą mężczyzny w wychowaniu dzieci zarówno religijnym jak i patriotycznym, na badania relacji między mężem a żoną z kulturowej perspektywy. O tym wszystkim opowiada Barzycka w interesująco przeprowadzonej narracji. z recenzji prof. Andrzeja Chwalby   Koniec XIX i początek XX stulecia to czas intensywnej modernizacji społecznej. Wiemy […] z analizy demografii historycznej, że wtedy zaczyna się mniej więcej zjawisko transformacji demograficznej. O ile potrafimy opisać je liczbowo, o tyle brakuje nam studiów jakościowych. Ta książka wypełnia w sposób istotny tę lukę. z recenzji prof. Krzysztofa Zamorskiego     Agata Barzycka-Paździor – absolwentka Wydziału Historycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, doktor nauk humanistycznych, stypendystka Funduszu im. Florentyny Kogutowskiej, od ponad dziesięciu lat redaktorka w krakowskim zakładzie Polskiego Słownika Biograficznego Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, na łamach którego opublikowała wiele biogramów postaci z okresu XIX i XX wieku.