Z Dziejów Prawa. T. 11 (19) część 2

red. Marian Mikołajczyk, Wojciech Organiściak

Kolejny tom czasopisma wydawanego przez pracowników Katedry Historii ma specyficzny charakter. Składa się on bowiem z dwóch części. W pierwszej zamieszczone zostały artykuły oraz sprawozdania i wspomnienia, które zostały przygotowane przez pracowników Wydziału Prawa i Administracji UŚ z okazji jego 50-lecia. Wśród nich znajdują się teksty poruszające dzieje poszczególnych katedr, jak i wspomnienia o dawnych mistrzach. Część druga zawiera artykuły z różnych dziedzin prawa. Trzon stanowią artykuły historyczno-prawne. Jednakże czytelnik znajdzie tu również teksty poświęcone prawu rzymskiemu, nauczaniu prawa, teorii prawa oraz prawu administracyjnemu i finansowemu. Artykuły zostały opublikowane w kilku językach, a mianowicie w języku polskim, rosyjskim, słowackim oraz niemieckim. Tradycyjnie tom zamyka Kronika Katedry Historii Prawa oraz wykaz publikacji pracowników Katedry za 2017 rok.

Dzieło Lucyny Frąckiewicz inspiracją dla współczesnej polityki społecznej

Wiesława Walkowska

Trudno jest wytyczyć jednoznaczne granice polityki społecznej jako dyscypliny naukowej, pisała Profesor Lucyna Frąckiewicz. „W coraz szerszym zakresie korzysta z dorobku innych dyscyplin, by z kolei służyć też innym dyscyplinom bogactwem doświadczeń i teorii. Coraz więc mniej ostra staje się granica między ekonomią, socjologią, psychologią, pedagogiką, politologią, filozofią, etyką a polityką społeczną. Nie można rozwijać polityki społecznej bez demografii, gerontologii, pediatrii społecznej, medycyny, zabezpieczenia społecznego czy mieszkalnictwa, a nade wszystko przepisów prawa omal w każdej dziedzinie”. I taka też jest niniejsza praca – z pogranicza kilku dyscyplin. Autorami zebranych tekstów są politycy społeczni, prawnicy, ekonomiści, socjologowie, pedagodzy, a także etnolog. Tom prezentuje wielodyscyplinarne spojrzenie na zagadnienia z obszaru polityki społecznej. Niniejszy tom składa się z pięciu części. Pierwsza z nich, opatrzona tytułem Lucyna Frąckiewicz – przeszłość dla przyszłości, zawiera teksty o charakterze wspomnieniowym. Druga część, Uzasadnienie badań i refleksji w polityce społecznej,  to merytoryczne wprowadzenie do podjętych w książce rozważań. Kolejne części zostały zatytułowane: Człowiek w doktrynie i praktyce polityki społecznej oraz Przestrzeń publiczna w polityce społecznej. Ostatnią część poświęcono aktualnym obszarom wykluczenia społecznego. Wyrażamy nadzieję, że oddawany do rąk Czytelniczek i Czytelników tom wzbudzi zainteresowanie – zarówno ze względu na podjętą problematykę, jak i wyraz hołdu złożonego Osobie wybitnej i wyjątkowej, która zjednoczyła nas w tym dziele.

The Language-Cognition Interface in Bilinguals: An evaluation of the Conceptual Transfer Hypothesis

Jolanta Latkowska

Książka skierowana jest do studentów i pracowników naukowych filologii obcych, których zainteresowania obejmują psycholingwistyczne zależności pomiędzy umysłowością a językiem w kontekście szeroko pojmowanej dwujęzyczności. Zawiera przegląd współczesnych teorii dotyczących budowy słownika umysłowego osób dwujęzycznych, relacji pomiędzy myślą a językiem oraz dyskusję najnowszych badań przeprowadzonych w ośrodkach krajowych i zagranicznych. Punktem odniesienia w analizie powyższych zagadnień jest hipoteza transferu konceptualnego autorstwa znanych amerykańskich psycholingwistów Anety Pavlenko i Scotta Jarvisa. Niewątpliwym atutem książki jest jej część badawcza przedstawiająca wyniki badań nad dwujęzycznością studentów filologii angielskiej w Polsce oraz polskich emigrantów w Wielkiej Brytanii i Irlandii, które przeprowadzono w latach 2008-2010. Zebrane dane są podstawą oceny zasadności założeń omawianej w pracy hipotezy. Ponadto, pozwalają na porównanie efektywności uczenia się języka drugiego (obcego) w warunkach szkolnych i naturalnych oraz obrazują jak intensywny kontakt z dwoma językami kształtuje rozumienie i użycie znaczeń semantycznych i konstrukcję narracji w obu językach.

Międzypokoleniowe więzi w rodzinie. Studium socjologiczne rodzin polskich i słowackich

Ewa Budzyńska

Książka w pierwszej części przestawia teoretyczne koncepcje rodzinnych więzi społecznych w szerokim kontekście więzi ogólnospołecznych oraz konsekwencje przyjmowanych i wcielanych w życie teoretycznych założeń, w świetle współczesnych badań społecznych. Ponadto na podstawie badań nad radykalnie zmieniającą się rodziną zachodnią, ukazuje przemiany jakości międzypokoleniowych więzi, nie pomijając ich wpływu zarówno na procesy kształtowania osobowości u jednostek, jak i na poziom zaspokojenia potrzeb społecznych w postaci udzielanego wsparcia i pomocy osobom będącym w potrzebie. W drugiej części książki znajdziemy analizę wyników przeprowadzonych badań socjologicznych wśród polskiej i słowackiej młodzieży studenckiej, z uwzględnieniem kontekstu społeczno-kulturowego obu krajów. Do analizy oraz interpretacji wyników badań wykorzystana została autorska koncepcja międzypokoleniowych więzi, złożonych m.in. z więzi: rzeczowej, auksyliarnej, komunikacyjnej, emocjonalnej, aksjologicznej, religijnej i rekordialnej. Wyniki badań pokazały, że rodzina dla młodego pokolenia z obu krajów nadal stanowi źródło wielorakiego wsparcia, satysfakcjonujących relacji, zaspokajających najbardziej podstawowe potrzeby, a pokolenie młodych z pokoleniami rodziców i dziadków wiążą silne więzi emocjonalne i pomocowe, wspierane przez ożywione kontakty, mimo występowania między pokoleniami niewielkich różnic w sferze światopoglądowej. Prezentowana książka powinna zainteresować badaczy skupionych na problematyce współczesnej rodziny i zachodzących w niej przemianach, oraz na międzypokoleniowych relacjach we współczesnych społeczeństwach, zwłaszcza w obliczu zaawansowanych procesów starzenia się ich.

Reciprocities: Essays in Honour of Professor Tadeusz Rachwał

red. Sławomir Masłoń, red. Agnieszka Pantuchowicz

Kompozycja Księgi Pamiątkowej ku czci Profesora Tadeusza Rachwała odzwierciedla zarówno historyczną chronologię tekstów omawianych przez Autorów tekstów wchodzących w jej skład, wielość i różnorodność tematów, metodologii, dziedzin i kierunków badawczych zaprezentowanych w tych esejach, jak i – charakteryzującą prace Profesora – oscylację pomiędzy historycznie osadzoną konkretnością a uniwersalistyczną refleksją; pomiędzy lokalnością a globalnością; immanencją materialności i tym, co ponadzmysłowe w przestrzeni, w której literatura, kultura i polityka przenikają się wzajemnie. Teksty zawarte w Księdze Pamiątkowej zdają sprawę z aktualnego stanu badań prowadzonych w kręgach naukowych, zainspirowanych osiągnięciami Profesora w dziedzinie historii i filozofii literatury brytyjskiej i literatury anglojęzycznej oraz w obszarze, który można określić mianem antropologii literatury i studiów kulturowych. Niniejszy tom demonstruje przekrój problematyki współcześnie rozważanej w tych dziedzinach.

Kulturowe gry w "Grze o tron"

red. Beata Gontarz

Monografia powstała w ramach spotkań Studenckiego Koła Badaczy Kultury Popularnej „Matriks” na Uniwersytecie Śląskim. Młodzi badacze kultury popularnej, wykorzystując wiedzę adeptów dyscyplin, jakie zgłębiają na studiach: kulturoznawstwa, medioznawstwa, literaturoznawstwa, historii krytycznie przyjrzeli się zabiegom autora Gry o tron, skutkującym stworzeniem uniwersum, które okazało się atrakcyjne dla współczesnego uczestnika kultury. Wskazali, że Martin sięga do naszych, współczesnych, rozpoznań o człowieku i świecie: żyjemy w stanie rozproszenia, nieporządku, zaciemnienia reguł. Mocniej, jak się wydaje, akcentuje brak arche, utratę podstaw, co odpowiada postmodernistycznemu kontekstowi czasowemu, w jakim cykl powstał. Autorzy książki sprawdzali reguły z jednej strony wciągania odbiorcę w doskonale znany model gatunkowy fantasy, a drugiej – podsuwania tropów, aby szukać nowości, odmienności, oryginalności. Tytuł monografii narzucił się w sposób oczywisty. Nie tylko jako efektowna gra słów, odwołująca się do pomysłu George’a R. R. Martina: grę (o co? – na to pytanie próbują odpowiedzieć autorzy monografii) wprowadził wszak twórca do Westeroskiego uniwersum. To również propozycja metody badawczej, a mianowicie wskazanie kulturowych obszarów odniesień, wykorzystywanych przez Martina, jak: chaos zestawiany z linearnością historii oraz porządkiem religii i mocą magii, obrazowanie ludzkich lęków, zagubienia i poszukiwania tożsamości, demontaż wzorców archetypowych i struktur kompozycyjno-fabularnych.

Elementy prywatne i publiczne w procesie cywilnym w świetle prac kodyfikacyjnych w Polsce (1918-1964). Studium historycznoprawne

Anna Stawarska-Rippel

Niniejsza praca jest historycznoprawnym studium, które po raz pierwszy w literaturze prawniczej przedstawia obraz zmagań kodyfikacyjnych w zakresie procedury cywilnej i ich uwarunkowań w Drugiej Rzeczypospolitej i Polsce Ludowej. Monografia traktuje o dziejach kodyfikowania polskiego procesu cywilnego na tle ewolucji tej gałęzi prawa w Europie i w świetle „rewolucji” w Polsce po drugiej wojnie światowej. Rozważania prowadzone są w kontekście zagadnienia elementów prywatnych i publicznych w procesie cywilnym, mających fundamentalne znaczenie dla kształtu i treści ustawy procesowej. Przedstawiono zarówno przebieg dwukrotnie podejmowanych w Polsce prac kodyfikacyjnych w zakresie procedury cywilnej, jak i dyskusję nad modelem ustawy procesowej w aspekcie wyznaczenia relacji pomiędzy jednostką a państwem. Monografia składa się z dwóch części: elementy prywatne i publiczne w postępowaniu spornym przed sądem pierwszej instancji oraz elementy prywatne i publiczne w systemie środków odwoławczych, które zostały poprzedzone obszernymi wprowadzeniami, zakreślającymi historyczno-polityczne, prawnoporównawcze i teoretyczne tło zasadniczych rozważań. Omówiono w nich ewolucję procesu cywilnego w XIX i XX w. w zachodniej Europie, a także odznaczający się wyraźną specyfiką socjalistyczny proces cywilny, jak też zagadnienie środków odwoławczych w nowożytnym procesie cywilnym w kontekście interesów państwa i jednostki. Studium zawiera elementy porównawcze. W odniesieniu do konstrukcji projektowanych w Polsce Odrodzonej wykraczają one poza dzielnicowe ustawy procesowe. Rozważania dotyczące dekodyfikacji i rekodyfikacji postępowania cywilnego w Polsce po drugiej wojnie światowej prowadzono z uwzględnieniem zmian zachodzących w prawie pozostałych państw demokracji ludowej w Europie oraz ich zasadniczego wzorca – radzieckiego postępowania cywilnego.

"Hermetica" średniowiecza i renesansu. Studium z historii myśli europejskiej

Agata Sowińska

Opracowanie dotyczy recepcji literatury hermetycznej w średniowieczu i renesansie w dziełach polskich twórców i uzupełnia dotychczasową wiedzę w zakresie historii literatury hermetycznej. Praca skupia się na dwóch prymarnych tekstach: zbiorze dialogów pt. Corpus Hermeticum (w łacińskim przekładzie Marsilia Ficina) oraz łacińskim traktacie pt. Asclepius. Celem jest analiza treściowa i porównawcza dzieł zawierających cytaty pochodzące z powyższych hermetycznych tekstów, które znajdziemy u: Bernarda z Lublina (tzw. Antologia filozoficzna), Jana z Trzciany (De natura ac dignitate hominis) oraz Jakuba Górskiego (Ad Magnificum Dominvm Stanislavm Miskovski Castellanvm Sendomiriensem et Capitanevm Cracoviensem Iacobi Gorscij Mercvrius sive de Trinitate contra Gregorium Bresinensem), czyli postaci wspomnianych jedynie przez Jana Czerkawskiego – badacza hermetyzmu. Bazą pracy jest manuskrypt Bernarda z Lublina zawierający łacińskie wypisy z dwóch najważniejszych tekstów hermetycznych: Asclepius i Corpus Hermeticum. Podział jest zgodny z podziałem tekstów w antologii Lubelczyka: część pierwsza obejmuje więc analizę treściową i porównawczą wypisów z traktatu Asclepius, część druga – z czternastu dialogów ze zbioru Corpus Hermeticum.  Badanie treści antologii w porównaniu z tekstami innych autorów ma doprowadzić do wyodrębnienia tertium comparationis - ewentualnej myśli wspólnej wyłaniającej się z analizy i zestawienia poszczególnych utworów. Dodatkiem do analizy są dwa aneksy dotyczące nieopracowanych dotychczas utworów: Lubelczyka (w postaci tabel zestawiających ekwiwalenty łacińskie, greckie i koptyjskie wypisów) oraz Górskiego (w postaci edycji tekstu).

"Studia Politicae Universitatis Silesiensis". T. 19

red. Paweł Grzywna, red. Jan Iwanek, red. Robert Radek

Prezentowany tom 19 czasopisma „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” jest ostatnim, jaki ukazuje w formule półrocznika (od kolejnego tomu będzie to kwartalnik). W bieżącym numerze drukujemy wspomnienie o Profesorze Andrzeju Chodubskim autorstwa Jana Iwanka. Artykuł Profesora Chodubskiego drukowaliśmy w tomie 17. Jak zawsze, teksty szeregowane są tematycznie w działach: Teoria polityki i myśl polityczna: Z. Kantyka: Między teorią a praktyką – podejście fronetyczne we współczesnej politologii; T. Słupik: Narodziny demokracji w Grecji klasycznej w czasach reform Klejstenesa i Peryklesa; A. Turoń-Kowalska: „Człowiek” w postnowożytnym świecie. Koncepcja humanizmu w myśli Tomasza Manna; A. Kałabunowska: Niemiecki ruch identytarystów – próba klasyfikacji ideologicznej; Systemy polityczne: J. Iwanek: Spanish government as lawmaker; A. Siostrzonek-Sergiel: Wolność religii a wymóg obywatelstwa polskiego członków wyznaniowej gminy żydowskiej; D. Słupik: Ustawy zasadnicze Wenezueli, Boliwii i Ekwadoru jako element rewolucji boliwariańskiej w Ameryce Łacińskiej; Stosunki międzynarodowe: K. Czornik: Bahrain as area of Saudi-Iranian rivalry in the second decade of XXI century; Polityka społeczna: N. Stępień-Lampa: The main changes in the school system in the years 1998—2016 and their political context; Komunikowanie społeczne i polityczne: D. Krawczyk: Oczekiwania pracodawców wobec dziennikarzy na podstawie analizy ofert rekrutacyjnych; R. Klepka: Rywalizacja o fotel prezydencki: obraz głównych kandydatów w kampanii wyborczej 2015 roku w „Wiadomościach” TVP1; M. Sęk-Iwanek: Obrazy wojny w powieści graficznej. Każdy z tekstów prócz abstraktu w dwóch językach i takichż słów kluczowych zawiera notę o Autorze.

"Nowa Biblioteka. Usługi, technologie informacyjne i media" 2017, nr 2 (25): Książka dla młodego odbiorcy: autorzy, ilustratorzy, wydawcy

red. Marta Nadolna-Tłuczykont

Praca stanowi 25. numer – ukazującego się od 1998 roku – czasopisma „Nowa Biblioteka. Zeszyty Monograficzne Koła Naukowego Bibliotekoznawców Uniwersytetu Śląskiego” (aktualny tytuł: „Nowa Biblioteka. Usługi, Technologie Informacyjne i Media”). Periodyk to recenzowany kwartalnik naukowy, a o jego wysokim poziomie i znaczeniu dla środowiska bibliologów i informatologów świadczy pozycja w wykazie czasopism punktowanych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego – Część B. Aktualny numer poświęcony został autorom, ilustratorom, wydawcom literatury dla dzieci i młodzieży.  Blok artykułów rozpoczyna tekst Bogumiły Staniów, w którym autorka omawia serię dziesięciu książek Biblioteki Harcerskiej Służby Polsce Socjalistycznej, ukazującą się w Młodzieżowej Agencji Wydawniczej i Horyzontach w latach 1976–1981. Drugi artykuł, Zofii Ożóg-Winarskiej, jest próbą ukazania inspiracji i wzorów pozaliterackich twórczości dla dzieci Gianniego Rodariego. Anna Gwadera przedstawia w swym artykule zagadnienie rysunków autorskich obecnych na polskim rynku wydawniczym w książkach literackich adresowanych głównie do młodych odbiorców. Magdalena Smyczek charakteryzuje pod względem treściowym i edytorskim twórczość dla dzieci współczesnej polskiej pisarki, Renaty Piątkowskiej, natomiast Lucyna Sadzikowska analizuje pisarstwo Zuzanny Orlińskiej. Interesujące są także wnioski Edyty Korepty po lekturze bloga Małgorzaty Musierowicz dotyczące czytelniczego zainteresowania twórczością pisarki. Całość artykułów zamyka analiza działalności łódzkiego wydawnictwa Akapit Press, mająca doprowadzić do refleksji na temat odpowiedzialności edytora względem młodego czytelnika. W numerze opublikowana została także kolejna część obszernego materiału, opracowanego przez Katarzynę Janczulewicz, zatytułowana Polska bibliologia i informatologia w polonikach zagranicznych wydanych w latach 2001–2014 w krajach sąsiadujących z Polską. Materiały do bibliografii. Cz. 4: Indeksy. Każde z wydań „Nowej Biblioteki” kończy przegląd recenzyjny i sprawozdania. W numerze 2/2017 znalazło się sześć sprawozdań oraz pięć recenzji.

The Puzzle of (Un)Countability in English. A Study in Cognitive Grammar

Grzegorz Drożdż

Monografia poświęcona jest policzalności i niepoliczalności rzeczownika w języku angielskim. Książkę rozpoczyna przegląd literatury poświęconej temu zagadnieniu począwszy od pierwszych gramatyk, w których podjęto analizę tego tematu, poprzez najważniejsze osiągnięcia różnych podejść: logicznego, morfologicznego, syntaktycznego, semantycznego oraz pragmatycznego. Przegląd kończy ujęcie tego zagadnienia z punktu widzenia Gramatyki Kognitywnej, która jednocześnie stanowi bazę teoretyczną przeprowadzonej w drugiej części monografii analizy. Opierając się na autentycznym materiale językowym, autor podejmuje się weryfikacji jednego z twierdzeń Gramatyki Kognitywnej, iż prawdopodobnie każdy rzeczownik może wystąpić zarówno w formie policzalnej, jak i niepoliczalnej. Ponadto, autor wskazuje szereg prawidłowości, według których następuje zmiana omawianych własności gramatycznych rzeczownika, a które nierozerwalnie związane są z ekstensją znaczenia.

Migracje emerytów w Polsce - czynniki, kierunki, konsekwencje

Sławomir Pytel

Problematyką starzenia się ludności i populacją seniorów zajmuje się wiele dziedzin naukowych, w tym również geografia. Starzenie się populacji to proces polegający na zmianach w strukturze wieku ludności, a jego konsekwencje wywołują różnorodne potrzeby i zagrożenia natury medycznej, społecznej i gospodarczej. Stąd badanie tego procesu ma duże znaczenie teoretyczne i praktyczne. Rolą geografii, zwłaszcza geografii ludności, jest wykrywanie prawidłowości przestrzennych procesu starzenia oraz opis rozmieszczenia, struktur i aktywności społecznej osób starszych, zarówno w ujęciu statycznym, jak i dynamicznym. Podjęcie zagadnienia migracji seniorów w Polsce przez Autora wydaje się bardzo trafne i uzasadnione, gdyż mobilność tej grupy społecznej wzrasta, wpływając na rozwój lokalny i regionalny. - Z recenzji dr. hab. prof. UP Sławomira Kurka Recenzowana praca stanowi bardzo dobre, a przy tym pionierskie studium wyjątkowo złożonej problematyki badawczej. Wielowymiarowość badań, jak i różnorodność tematyczna i wielowątkowość sprawiają, że obok walorów naukowych, poznawczych i metodycznych dużego znaczenia nabiera aplikacyjność badań. Tym bardziej, że dostarczają one informacji o niezidentyfikowanych dotąd zjawiskach i procesach, towarzyszących migracjom seniorów. Nabierają one też wyjątkowego znaczenia z uwagi na przestrzenny aspekt badań, który wzbogaca obecny stan wiedzy i może być wykorzystany przy formułowaniu celów polityki lokalnej, regionalnej, czy nawet krajowej. - Z recenzji dr hab. Marii Soji

"Philosophy and Canon Law" 2016. Vol. 2: Man - Family - Society in the Modern World

Pavol Dancák, Leo D. Lefebure, Rudolf Dupkala, Krzysztof Wieczorek, ...

Periodyk „Philosophy and Canon Law” stanowi otwarte interdyscyplinarne forum wymiany myśli filozofów i prawników (kanonistów), nie wyłączając przedstawicieli innych dyscyplin naukowych. Mierzenie się z problemami podejmowanymi w rocznikach tematycznych jest – z samego założenia – próbą odpowiedzi na palące problemy dynamicznie zmieniającego się świata: społeczne, religijne, kulturowe i cywilizacyjne. Ramy przedmiotowej refleksji drugiego tomu czasopisma zakreśla, zaznaczona tytułem, paradygmatyczna triada: człowiek (osoba) – rodzina – społeczeństwo, której źródłem inspiracji jest najważniejszy dokument Soboru Watykańskiego II: konstytucja Gaudium et spes.

"Neophilologica" 2014. Vol. 26: Le concept d'événement et autres études

red. Wiesław Banyś

Textes réunis par Laura Calabrese, Fabrice Marsac, Dan Van Raemdonck. Tom 26 Neophilologica jest zbiorem 21 artykułów autorstwa w większości uczonych  zagranicznych. Tematami przewodnimi numeru są, w pierwszej części, analizy pojęcia zdarzenia omawianego z różnych punktów widzenia, w drugiej części zaś, zagadnienia klas obiektowych, opis języka zorientowany obiektowo dla celów automatycznego tłumaczenia tekstów i kwestie pokrewne omawiane i rozwijane pod wpływem prac W. Banysia i G. Grossa. Zdecydowana większość tekstów została zredagowana w języku francuskim, 2 artykuły zostały napisane w języku włoskim i 1 w języku hiszpańskim. Wszystkie teksty zawierają abstrakty oraz słowa klucze w języku angielskim.

"Rękopis znaleziony w Saragossie" Jana Potockiego i wybrane powieści XX wieku (Fowles - Rosendorfer - Gretkowska)

Maria Janoszka

Praca, adresowana przede wszystkim do literaturoznawców i miłośników twórczości Jana Potockiego, podejmuje próbę ukazania niezwykłej nowoczesności Rękopisu znalezionego w Saragossie poprzez analizę relacji intertekstualnych między dziełem hrabiego a wybranymi powieściami autorów wymienionych w tytule. Zbieżności i podobieństwa można wskazać przede wszystkim w zakresie kompozycji utworów, wykorzystywanych konwencji gatunkowych i literackich, konstrukcji bohatera oraz powieściowych przestrzeni. Powieści te łączy także zróżnicowanie gatunkowe, polifoniczność kompozycyjna i ideowa, problematyka filozoficzna, epistemologiczna i metaliteracka, teatralizacja świata przedstawionego, żywioł ironii i parodii, motywy lustrzane czy eksploracja zróżnicowanych obszarów kultury śródziemnomorskiej. W tej perspektywie Rękopis jawi się jako dzieło niezwykle bliskie świadomości współczesnej, niejako prekursorskie wobec powieści XX-wiecznych.

"Chowanna" 2018. T. 2 (51): Społeczno-kulturowe implikacje współczesnych dyskursów zdrowia i choroby. Perspektywa edukacyjna

red. Katarzyna Borzucka-Sitkiewicz, Ewa Syrek

Część monograficzna tomu 2/2018 „Chowanny” pod redakcją Katarzyny Borzuckiej-Sitkiewicz została zatytułowana Społeczno-kulturowe implikacje współczesnych dyskursów zdrowia i choroby. Perspektywa edukacyjna. W kulturze współczesnych społeczeństw wysoko uprzemysłowionych, nazywanej w refleksji filozoficznej i socjologicznej kulturą późnej nowoczesności, identyfikuje się szereg zjawisk, które mogą być postrzegane w kategoriach dominującego dyskursu. Wśród nich najczęściej wskazuje się na indywidualizm, racjonalność, technologizację, komercjalizację różnych sfer życia czy hedonizm jako wyznacznik dobrostanu. Zjawiska te mają bezpośrednie odzwierciedlenie w stosunku do własnego ciała, wyrażają się w pojmowaniu zdrowia i choroby oraz w postawach wobec tych stanów u siebie i u innych, a także ujawniają się w specyficznych zachowaniach, które wprawdzie są związane ze zdrowiem, ale niekoniecznie w sensie pozytywnym (np. merkantylizacja podejścia do ciała, ujmowanie naturalnych procesów w kategoriach zdefiniowanych problemów medycznych itp.). Krytycznej analizie wymienionych zjawisk poświęcone są artykuły zawarte w monograficznej części niniejszego numeru „Chowanny”. Część z nich odnosi się wprost do przekazów związanych ze zdrowiem i chorobą obecnych we współczesnej rzeczywistości społeczno-kulturowej, część odwołuje się do nich pośrednio, ale łączy je perspektywa edukacyjna, koncentrująca się na możliwościach zmiany obowiązujących dyskursów w kierunku bardziej skutecznego zapobiegania potencjalnym deficytom oraz większego upodmiotowienia i włączenia społecznego osób naznaczonych goffmanowskim piętnem innego/chorego. Część Studia i rozprawy odnosi się m.in. do takich zagadnień, jak problem alkoholowy w doświadczeniu społecznym, polityka oporu, rodzice skazani na karę pozbawienia wolności, dziecięce poznawania świata, zwrot ku rzeczom w kontekście historii wychowania.