Zarys gramatyki uogólnień na materiale aforyzmów (ujęcie polsko-rosyjskie)

Agnieszka Gasz

Publikacja jest poświęcona opisowi najistotniejszych zagadnień dotyczących zdań ogólnych, omawianych na materiale aforyzmów. Analiza lingwistyczna miała na celu skatalogowanie polskich i rosyjskich wykładników generalizacji oraz przybliżenie typowych dla aforystyki mechanizmów uogólniania. Na podstawie zgromadzonego korpusu tekstów udało się skonstruować swego rodzaju „gramatykę uogólnień”: przedmiotowych, jakościowych, ilościowych oraz temporalnych eksponentów generycznego rejestru komunikacyjnego. W wyniku całościowego ujęcia fenomenu generalizacji w powiązaniu z analizowanym gatunkiem wyodrębnił się bogaty zasób językowych nośników generyczności, częściowo potwierdzając hipotezę o generalizacji jako kategorii tekstowej aforyzmu. Zarówno polski, jak i rosyjski materiał aforystyczny ukazuje podobne mechanizmy wyrażania uogólnień. Każda z rozpatrywanych grup materiałowych ujawnia przy tym swoją wewnętrzną specyfikę w zakresie stosowanych sposobów generalizowania, a także pewne międzyjęzykowe różnice systemowe, które autorka starała się uwzględniać w opisie. Z przeprowadzonych badań wynika, że uogólnienia, jakich dokonuje człowiek w codziennej praktyce językowej, cechuje wyjątkowa różnorodność i kreatywność (w odróżnieniu od sformalizowanych ujęć tego problemu). Monografia jest adresowana do filologów różnych specjalności, w szczególności językoznawców: rusycystów oraz polonistów. Książka może również znaleźć zastosowanie w dydaktyce języka polskiego i rosyjskiego, a także w praktyce przekładu.

Społeczne znaczenie miejskich przestrzeni publicznych

Krzysztof Bierwiaczonek

Punktem wyjścia do rozważań zawartych w książce jest spostrzeżenie, że jeśli współcześnie chce się mówić o mieście jako czymś więcej niż strukturze administracyjnej, demograficznej i gospodarczej, to konieczne jest istnienie przestrzeni publicznych, w których mieszkańcy mogą doświadczać zarówno obecności innych osób, jak i samej przestrzeni miejskiej. Interesującym przedmiotem badań jest zatem sposób konfrontowania się mieszkańców miast z przestrzenią publiczną. Jest to proces wielowymiarowy, związany z codziennym funkcjonowaniem w przestrzeni oraz z refleksją nad jej znaczeniem dla miasta czy rolą w kształtowaniu tożsamości miejskiej i jednostkowej. Wymienione zjawiska związane są z różnorodnymi sposobami doświadczania i definiowania miejskiej przestrzeni publicznej. Doświadczanie miejskiej przestrzeni publicznej było głównym przedmiotem badań. W ich realizacji przyjęto klasyczną w socjologii perspektywę kulturalistyczną, która zakłada analizę rzeczywistości społecznej z perspektywy jednostek. W takiej perspektywie zdefiniowano miejską przestrzeń publiczną jako obszar w mieście, który jest dostępny, przyciągający, umożliwiający konfrontację z innymi użytkownikami miasta, estetyczny, w którym ludzie chcą się spotykać, działać i czują się bezpiecznie. Analizowane w tekście badania przeprowadzono w 2012 roku w trzech śląskich miastach: Jastrzębiu-Zdroju, Tychach i Żorach. W sumie za pomocą techniki wywiadu kwestionariuszowego przebadano 982 osoby. W książce dla celów porównawczych przywołano też wcześniejsze wyniki badań prowadzonych w Gliwicach i Katowicach. Ich wykorzystanie wraz z głównymi badaniami pozwala na wyciąganie wniosków o bardziej ogólnym charakterze, wykraczającym poza studia przypadków. Zebrany materiał badawczy pozwolił na sformułowanie kilku wniosków związanych ze społecznym doświadczaniem miejskiej przestrzeni publicznej. W każdym mieście istnieją przestrzenie bez większych problemów identyfikowane przez mieszkańców jako takie, które są przykładami dobrych przestrzeni publicznych. Najczęściej są to miejskie rynki lub place zlokalizowane w centrach miast, atrakcyjne przestrzenie rekreacyjne lub parki. Z perspektywy mieszkańców miast i użytkowników przestrzeni publicznych szczególnie istotna jest ich wielofunkcyjność, umożliwiająca podejmowanie różnorakich aktywności.

Ocenianie i pomiar biegłości językowej. Wybrane aspekty teoretyczne i praktyczne

red. Danuta Gabryś-Barker, red. Ryszard Kalamarz

Tom poświęcony jest różnym aspektom oceniania ucznia i jego biegłości językowej w procesie glottodydaktycznym oraz problemom, z jakimi borykają się nauczyciele języków obcych na różnych etapach edukacyjnych nauczania. Tom obejmuje teksty Autorów będących badaczami procesów uczenia się i nauczania na poziomie akademickim, jak również tych którzy są bardziej zorientowani na praktyczne rozważania dotyczące ewaluacji biegłości językowej w kontekście kształcenia językowego na lektoratach, bądź w szkole. Monografia ta obejmuje dwa główne zakresy tematyczne: zagadnienie różnych form ewaluacji i procesów walidacji narzędzi pomiaru językowego oraz przedstawia problemy na jakie w konkretnych przypadkach napotykają nauczyciele i lektorzy, ilustrując je próbami ich rozwiązania poprzez stosowanie innowacyjnych form ewaluacji ucznia. Monografia obejmuje zarówno interesujący materiał teoretyczny i praktyczny. Tom ten jest skierowany do nauczycieli glottodydaktyków na różnych poziomach nauczania języków obcych, którym proponuje się nowe rozwiązania ewaluacji biegłości językowej w różnych kontekstach nauczania.

"Ja" w przestrzeniach aksjologicznych. Z problematyki podmiotowości w literaturze XIX-XXI wieku

red. Leszek Zwierzyński, Monika Wiszniowska, Paweł Paszek

Książka „Ja” w przestrzeniach aksjologicznych. Z problematyki podmiotowości w literaturze  XIX –XXI wieku, jest próbą sformułowania na nowo w świecie nowoczesnym i ponowoczesnym relacji podmiotu ze sferą wartości, próbą  w której „ja” i świat mogą odsłonić swe trochę mniej oczywiste rysy. Znaczenie literatury polega na tym, że tworzone przez siebie koncepcje świata, bytów i zjawisk konkretyzuje w postaci czegoś realnie istniejącego, unaoczniając, czym są i co się z nimi dzieje. Podobnie unaocznia ona nasze „ja” w splocie z wartościami. Literatura stwarza, organizuje pole, na którym to, co się wydarza, może być oglądane i badane. Korzystając z tej ontologicznej zdolności literatury, a także z szerokiego spektrum darowanych przez nią zjawisk, pytamy w książce o przygody „ja” w przestrzeniach wartości,  o to, co mówią o nich formy literackie, nowe postaci literatury, a także stare w nowym odczytaniu. Pierwszą część książki wypełniają prace, które dla zbadania i opisu przestrzeni aksjologicznych poezji skupiają się w szczególny sposób na figurach poetyckich. Przenikają się tu romantyczne i modernistyczne obszary literatury, badane najczęściej w przekrojowym, komparatystycznym ujęciu. Niezwykle interesująca wydaje się dyskusja między tekstami mówiącymi o relacji dobra i zła, i szerzej – o różnych kształtach świata wartości. Część drugą książki organizują problemowo i formatują niejako teksty, które określają w sposób fundamentalny sytuację człowieka we współczesności. Zanikły już metafory i symbole, istnieją tylko rzeczy, ich ślady w przestrzeni pamięci. W ostatniej  części książki badana jest przestrzeń aksjologiczna w pogranicznych przestrzeniach literackich: reportażu, krytyki czy wartości w sferze twórczości elektronicznej. Książka skierowana jest do literaturoznawców, kulturoznawców i filozofów, lecz także do ogółu osób czytających, szukających orientacji w świecie współczesnym, a kierujących się wartościami.

Społeczeństwo - sport - edukacja

red. Barbara Wiśniewska-Paź, Piotr Wróblewski

Społeczeństwo – sport – edukacja zawiera artykuły przedstawione w trakcie dwóch dni w ramach XV Ogólnopolskiego Zjazdu Socjologicznego, który miał miejsce we wrześniu 2013 roku w Szczecinie. Przedłożone przez autorów referatów teksty uzupełnione zostały artykułami przygotowanymi przez badaczy zajmujących się problematyką znaczenia sportu w obrębie współczesnego społeczeństwa polskiego w różnych aspektach i zakresie. Pod uwagę zostały wzięte przede wszystkim dwa ważne wymiary znaczenia sportu: 1. kontekst społeczny, tj. powiązany bezpośrednio z instytucjami społecznymi (wzorami, drużyną, klubem, widowiskami) oraz 2. kontekst edukacyjny, wyznaczony realizacją programów socjalizacyjnych i wychowawczych na poziomie sportu szkolnego i profesjonalnego, ale także w  ramach różnych form spędzania wolnego czasu i prozdrowotnego stylu życia. Autorzy artykułów w analizie fenomenu sportu i edukacji we współczesnym społeczeństwie stosują różne perspektywy badawcze. Obok socjologii sportu, wykorzystywane są teorie powstałe na polu socjologii: kultury, organizacji, małych i dużych struktur społecznych czy socjologii ciała. W wielu artykułach znajdują się wyraźne odniesienia do teorii społeczeństwa konsumpcyjnego. Zaprezentowane w tomie stanowisko teoretyczne eksponuje przede wszystkim wieloaspektowość sportu jako fenomenu ludycznego, mitycznego oraz elementu kultury symbolicznej, jest przy tym dalekie od, dominującego przez wiele lat, stanowiska strukturalistyczno-funkcjonalnego czy psychologicznego.     Repertuar problemów zaprezentowanych w niniejszym tomie jest na tyle ciekawy i różnorodny, że każdy czytelnik zainteresowany problematyką z pogranicza sportu, społeczeństwa i edukacji znajdzie w książce coś interesującego do przeczytania.

Organizacja prawna administracji publicznej

red. Lidia Zacharko

Niniejsza publikacja zawiera pogłębioną analizę teoretyczną organizacji prawnej administracji publicznej. Jej autorzy nie tylko prezentują rozwiązania normatywne, ale dokonują także ich głębokiej analizy, czyniąc przy tym słuszne uwagi krytyczne. Ujęcie tematu pozwala na prześledzenie zmian prawnych dotyczących organizacji i funkcjonowania administracji publicznej, ze wskazaniem wzorców wynikających z zasad demokratycznego państwa prawa. Autorzy uznali za niezbędne przedstawienie kolejnych etapów wyznaczonych reformami ustrojowymi w państwie, tj. zmian w ustroju samorządu terytorialnego, prawne wyodrębnienie działów administracji rządowej, które umożliwiło precyzyjne określenie zakresu działalności administracji rządowej i wzmocnienie pozycji prawnej Prezesa Rady Ministrów, czy zmian w statusie prawnym wojewody i terenowych organów administracji rządowej. Według założeń twórców nowej konstrukcji ustrojowej, nowy kształt administracji publicznej w terenie w części rządowej miał przede wszystkim zapewnić utrzymanie bezpieczeństwa, spokoju i porządku publicznego, za co odpowiedzialność ponosi w świetle nowych regulacji prawnych w tym zakresie wojewoda jako zwierzchnik zespolonych służb, straży i inspekcji, odpowiadając za rezultat ich działań. Administracja publiczna jest sprawowana nie tylko przez państwo, ale i związki publicznoprawne, jak również inne podmioty administracji. Administrację publiczną należy traktować jako pewną całość z punktu widzenia prawnego, organizacyjnego i funkcjonalnego. Niniejsza książka, z uwagi na oryginalność opracowania w zakresie zagadnień organizacji prawnej administracji publicznej, może okazać się niezwykle przydatna zarówno dla teoretyków, jak i pracowników szeroko rozumianej administracji, a także studentów, których programy nauczania obejmują problematykę ustroju administracji publicznej.

"Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego" 2017. T. 21

Maksymilian Pazdan

W dwudziestym pierwszym tomie Problemów Prawa Prywatnego Międzynarodowego czytelnik znajdzie dwa artykuły poświęcone problematyce spadkowej na tle rozporządzenia UE 650/2012, jak również opracowanie dotyczące wskazania prawa właściwego dla zaskarżania czynności prawnych upadłego dokonanych z pokrzywdzeniem wierzycieli na gruncie rozporządzenia upadłościowego. Godne polecenia są także artykuły z zakresu prawa autorskiego, omawiające zagadnienie osierocenia utworu w kontekście poszukiwania podmiotów uprawnionych z tytułu majątkowych praw autorskich, jak również opisujące zjawisko trademark trollingu po zmianie procedury uzyskiwania prawa ochronnego na znak towarowy. Oprócz tego, w bieżącym tomie czasopisma swoje miejsce znalazło także opracowanie poświęcone unormowaniu spraw małżeńskich i spraw spadkowych w Kodeksie prawa prywatnego międzynarodowego Monako z 2017 r. Dopełnienie tomu stanowi omówienie postanowień konwencji haskiej o prawie właściwym dla trustów i ich uznawaniu z 1985 r. wraz z jej tłumaczeniem.

"Nowa Biblioteka. New Library. Usługi, Technologie Informacyjne i Media" 2018, nr 4 (31): Konteksty ochrony zbiorów bibliotecznych

red. Agnieszka Bangrowska (Bakalarz)

Trzydziesty pierwszy numer czasopisma „Nowa Biblioteka. Usługi, Technologie Informacyjne i Media” poświęcony jest problematyce ochrony zbiorów bibliotecznych i archiwalnych czy specjalnych. Temat ten podjęli w swych artykułach: Anna Małgorzata Kamińska (Lodowcowa epoka archiwizowania zasobów), Martyna Osuch (Ochrona i zabezpieczanie zbiorów specjalnych – wnioski płynące z dyskusji i wymiany doświadczeń między uczestnikami warsztatów Consortium of European Research Libraries w Hadze) i Piotr Giziński (Charakterystyka i opracowanie zbioru archiwalnych negatywów w Bibliotece Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku). Inne analizowane zagadnienia dotyczyły: siły haseł (Wojciech Balawender: Siła haseł w kontekście ochrony zbiorów danych);  aspektów prawnych w ochronie zbiorów bibliotecznych (Adrian Porwich: Przepisy w zakresie wywozu zabytków i muzealiów za granicę jako instrument ochrony zbiorów muzealnych); wizualizacji wyników oceny stanu zachowania księgozbioru (Ekaterina Baumann: Wizualizacja wyników oceny stanu zachowania księgozbiorów za pomocą mapy); przechowywania zbiorów fotograficznych w Bibliotece i Archiwum Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku (Anna Polańska: Zbiory fotograficzne przechowywane w Bibliotece i Archiwum Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku – historia przypadków związanych z ochroną i opracowaniem cyfrowych kopii oraz udostępnianiem ich w internecie). W numerze 4/2018 opublikowano pięć sprawozdań oraz jedną recenzję.

Sztuka mediów. O świadomości gatunkowej dziennikarzy prasowych

Magdalena Ślawska

Książka jest próbą opisu świadomości gatunkowej współczesnych dziennikarzy prasowych. Jest także próbą odpowiedzi na pytania dotyczące dziennikarskiego warsztatu: procesu powstawania tekstów, wyboru gatunku czy postrzegania czytelnika. Autorka definiuje świadomość gatunkową nie tylko jako wiedzę o gatunkach, ale przede wszystkim jako umiejętność przełożenia gatunkowego wzorca na tekst. Zakłada, że przejawia się ona w wyborze tematu, struktury czy językowego stylu. Ale jest przede wszystkim pewną indywidualną strategią, interpretacją rzeczywistości, w której podstawowym mechanizmem jest osobowość autora. Przyjęta w opisie zagadnienia perspektywa sztuki jako umiejętności, która jednocześnie pełniła funkcję doprecyzowania omawianych gatunków: wywiadu, felieton i reportażu, pokazała dziennikarstwo jako sztukę mediów. Zaprezentowane badania pewnego wycinka dziennikarskiej społeczności są świadectwem, że mimo kryzysu dziennikarstwa, jaki obserwujemy w mediach, jest wciąż miejsce na dziennikarstwo wysokie i profesjonalne. Ujęcie komunikacji w perspektywie scenograficznej: sceny, widowni i kulis, pokazało, że dziennikarskie opowieści dowodzą płynności tych kategorii oraz tworzą pewien obraz współczesnej kultury. Książka adresowana jest do szerokiego grona badaczy współczesnych mediów, to znaczy językoznawców, medioznawców, komunikologów oraz studentów kierunków humanistycznych, których interesuje perspektywa dziennikarskiego warsztatu.

Rzym antyczny. Polityka i pieniądz / The Ancient Rome. Politics and Money. T. 5: Azja Mniejsza w czasach rzymskich / Asia Minor in Roman Times

red. Wiesław Kaczanowicz

Opracowanie jest zbiorem artykułów dotyczących szeroko rozumianej historii w czasach rzymskich. W publikacji poruszono rozmaite kwestie historii politycznej, religijnej, zagadnień propagandy, a także numizmatyki owego okresu. Praca skierowana jest do historyków, archeologów, numizmatyków, filologów klasycznych, religioznawców, historyków sztuki, orientalistów.

HistoRisus. Historie śmiechu / śmiech [w] historii

red. Rafał Borysławski

Tom HistoRisus. Historie śmiechu / śmiech [w] historii jest zbiorem tekstów wynikających z fascynacji mnogością i wagą ról śmiechu w kulturze. W artykułach zawartych w niniejszym zbiorze spotykają się różne jego tropy i różne jego literackie i kulturowe odwzorowania, od antyku do współczesności. Wspólnym celem książki jest porównawcze przyjrzenie się rolom i znaczeniom śmiechu w historii, kulturze i literaturze europejskiej - ze szczególnym uwzględnieniem śmieszności w historii, śmiechu jako narzędzia manipulacji, miejsca i wieloznaczności śmiechu w tekstach historycznych i literackich,  karnawałowości w historii i historii karnawałowości, elementu zabawy w historii i literaturze, historii jako zbiorowej histerii, elementu szaleństwa, paranoiczności i maniakalności w tekstach historycznych i literackich - oraz szeroko rozumianym teoretycznym, filozoficznym i psychologicznym aspektom śmiechu.  Wszystkie teksty tworzące HistoRisus przypominają jednocześnie, że historia śmiechu w kulturze zachodniej to również historia prób jego tłumienia i zamykania w ramach, które dobrze określają bachtinowskie kategorie karnawałowości. Od Etyki nikomachejskiej Arystotelesa i Państwa Bożego św. Augustyna po współczesne karykatury polityczne, śmiech budził i budzi zgrozę i oburzenie tych, którzy widzą w nim zagrożenie dla ustalonego porządku. Niniejszy zbiór esejów jest zatem również wielogłosem, w którym analizowane są relacje między śmiechem i śmiesznością a hierarchiami władzy. Pośród autorów zawartych w tomie tekstów są literaturoznawcy, historycy i socjologowie, piszący o śmiechu w antyku, w literaturze i historii XIX wieku, w twórczości futurystów, przedwojennych kabareciarzy i dwudziestowiecznych bardów, w filmach propagandowych i fabularnych oraz w powieściach graficznych.

Rodzina niejedno ma oblicze - refleksja o współczesnej rodzinie

red. Andrzej Górny, red. Katarzyna Juszczyk-Frelkiewicz, red. Grzegorz Libor, red. Agata Zygmunt

Rodzina jest jedną z podstawowych instytucji we wszystkich społeczeństwach. Jest grupą społeczną, która stanowi pas transmisyjny integrujący jednostki z szerszymi układami społecznymi. Jej sprawne funkcjonowanie przekłada się zarówno na dobrostan jednostek, jak i na efektywne funkcjonowanie złożonych systemów makrospołecznych. Systematycznie prowadzone badania naukowe wskazują na dynamiczne zmiany zachodzące w obrębie tego podstawowego układu mikrospołecznego. Obserwowane przemiany ujawniają się przede wszystkim w zakresie struktury - pozycji i ról małżeńsko-rodzinnych. Dotyczą również funkcji, jakie współcześnie realizowane są przez rodziny i ich funkcjonalne ekwiwalenty. Zmiany w relacjach łączących partnerów, zorientowane na wymiar osobowy wynikają przede wszystkim z postępującego procesu indywidualizacji życia. Życie rodzinne warunkowane jest wieloma czynnikami o charakterze społeczno-ekonomicznym, religijnym kulturowym oraz demograficznym. Teksty zebrane w niniejszej monografii prezentują autorskie, interdyscyplinarne spojrzenia na różne aspekty życia rodzinnego w zmieniającej się rzeczywistości społecznej. Niniejsza książka wydaje się być istotnym wkładem do dyskusji na temat współczesnej rodziny i wyzwań, jakie przed nią stoją.  

Klauzule generalne w prawie krajowym i obcym

red. Lidia Zacharko

Klauzule generalne stanowią jedno z najbardziej dyskutowanych zagadnień zarówno na gruncie prawa publicznego, jak i prawa prywatnego. Wzbudzają wątpliwości nie tylko na etapie ich definiowania oraz umiejscowienia w systemie norm i uregulowań prawnych. Klauzule generalne zapewne przyczyniają się do uelastycznienia tekstu przepisów, choć posługiwanie się nimi w procesie stosowania prawa wiąże się z wieloma zagrożeniami. Stąd ważna rola orzecznictwa sądów powszechnych i administracyjnych. Jak wynika z praktyki orzeczniczej, klauzule generalne muszą same być poddane wykładni, stanowiąc wytyczną do rozumienia przepisów prawnych, w tym w szczególności w przypadku podejmowania decyzji uznaniowych, na przykład w zakresie prawa podatkowego („ważny interes podatnika”, „niewspółmierna wysokość” podatku czy „uzasadniona obawa” w kontekście zabezpieczenia zobowiązania podatkowego). Klauzule generalne implikują konieczność wyważenia wartości, jednak nie przesądzają o wyborze właściwego rozwiązania, jedynie wskazują na warianty możliwości. Stąd istotną rolę w ich stosowaniu odgrywają zasady techniki legislacyjnej. Nadrzędną zasadą jest jednoznaczność treści przepisów prawnych, ale nieodzownym ich elementem jest tzw. luz decyzyjny, który jest odpowiedzią na zmieniające się otoczenie i dynamikę zjawisk społeczno‑gospodarczych.  (Słowo wstępne)   Zeszyt naukowy jest skierowany zarówno do pracowników naukowych i studentów wszystkich kierunków, których programy nauczana obejmują problematykę teorii i filozofii prawa, prawników praktyków: adwokatów, radców prawnych.

"da die Tränen der Frauen stark genug sein werden...". Zum Bild der Frau im Erzählwerk Ina Seidels

Nina Nowara-Matusik

Bohaterkami tej książki są kobiety: niemiecka pisarka Ina Seidel oraz wykreowane przez nią wizerunki kobiet. Twórczość pisarki, percypowana do tej pory w kontekście literatury nazistowskich Niemiec, odczytywana jest tym razem inaczej. Sytuując analizowane utwory w kontekście teorii płci aktualnych w okresie Republiki Weimarskiej (szwajcarskiego antropologa Johanna Jakoba Bachofena, niemieckiego socjologa Georga Simmla oraz czołowych przedstawicielek ruchu kobiecego w Niemczech, Heleny Lange i Gertrudy Bäumer), autorka pracy udowadnia, iż pisarstwo Iny Seidel wpisuje się w estetykę „zezującego spojrzenia” (Sigrid Weigel): poruszając się w ramach tradycyjnej topografii płci, pisarka poszukuje jednocześnie drogi do emancypacji kobiety. Przyznając kategorii macierzyństwa rolę nadrzędną, Seidel wydobywa jego emancypacyjny potencjał, udowadniając, że to właśnie ono może stać się specyficzną kobiecą bronią, a nawet środkiem do zdobycia władzy.   „Publikacja Pani Nowary-Matusik znajdzie zainteresowanie wśród literaturoznawców, kulturoznawców i historyków literatury. Monografia odkrywa nieznane szerszemu gronu czytelniczemu dzieło prozatorskie Iny Seidel, odwołuje się do aktualnego dzisiaj dyskursu kobiecości i definiowania ról społecznych, przywołując jednocześnie przykłady historyczno-literackie. […] Monografia stanowi przyczynek do dalszych badań nad kobiecością i męskością i otwiera kolejne perspektywy badawcze […]”. (Z recenzji dr hab. Anny Gajdis)

"Narracje o Zagładzie" 2015, nr 1: Kanon Zagłady

red. Marta Tomczok

„Narracje o Zagładzie” są rocznikiem naukowym poświęconym interdyscyplinarnym studiom nad Holokaustem, uwzględniającym w szczególności refleksję literaturoznawczą, filmoznawczą i historyczną. Oprócz wznowień i tłumaczeń literatury dokumentu osobistego prezentowane są w nim najnowsze narracje o Zagładzie oraz ich omówienia krytyczne. Czasopismo ma charakter tematyczny (numer pierwszy dotyczy kanonu Zagłady, następny będzie poświęcony topice Zagłady). Poza artykułami nawiązującymi bezpośrednio do tematu przewodniego przeczytać można rozmowę (bądź rozmowy) numeru, a także recenzje prac naukowych, prozy, poezji i dramatu.

Autopromocja, autoprezentacja, wizerunek w mediach masowych. T. 3

red. Aleksandra Kalisz, red. Ewelina Tyc

Kolejny – trzeci – tom z serii autopromocyjnej pt. Autopromocja, autoprezentacja, wizerunek w mediach masowych stanowi zbiór artykułów, które tym razem strategii kreowania wizerunku poszukują właśnie w mediach masowych. W tej niezwykle chłonnej przestrzeni dojrzeć można bowiem realizacje rozmaitych strategii autopromocyjnych przyjmowanych przez tych, którzy wszelkimi możliwymi sposobami próbują zaistnieć w świadomości czytelnika, słuchacza czy widza. Przywołane taktyki są zatem nie tylko asumptem do podjęcia refleksji nad rozmaitymi jednostkami czy grupami społecznymi wykorzystującymi przestrzeń publiczną w celu promowania własnego wizerunku, lecz także doskonałym punktem wyjścia do analizy obranej przestrzeni medialnej, w której za sprawą słowa i obrazu dokonuje się prezentacja określonych postaw. Mamy nadzieję, że teksty, które oddajemy w Państwa ręce zainteresują, pobudzą do refleksji i będą inspiracją do odkrywania dyskursu autopromocyjnego.

"Studia Politicae Universitatis Silesiensis". T. 19

red. Paweł Grzywna, red. Jan Iwanek, red. Robert Radek

Prezentowany tom 19 czasopisma „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” jest ostatnim, jaki ukazuje w formule półrocznika (od kolejnego tomu będzie to kwartalnik). W bieżącym numerze drukujemy wspomnienie o Profesorze Andrzeju Chodubskim autorstwa Jana Iwanka. Artykuł Profesora Chodubskiego drukowaliśmy w tomie 17. Jak zawsze, teksty szeregowane są tematycznie w działach: Teoria polityki i myśl polityczna: Z. Kantyka: Między teorią a praktyką – podejście fronetyczne we współczesnej politologii; T. Słupik: Narodziny demokracji w Grecji klasycznej w czasach reform Klejstenesa i Peryklesa; A. Turoń-Kowalska: „Człowiek” w postnowożytnym świecie. Koncepcja humanizmu w myśli Tomasza Manna; A. Kałabunowska: Niemiecki ruch identytarystów – próba klasyfikacji ideologicznej; Systemy polityczne: J. Iwanek: Spanish government as lawmaker; A. Siostrzonek-Sergiel: Wolność religii a wymóg obywatelstwa polskiego członków wyznaniowej gminy żydowskiej; D. Słupik: Ustawy zasadnicze Wenezueli, Boliwii i Ekwadoru jako element rewolucji boliwariańskiej w Ameryce Łacińskiej; Stosunki międzynarodowe: K. Czornik: Bahrain as area of Saudi-Iranian rivalry in the second decade of XXI century; Polityka społeczna: N. Stępień-Lampa: The main changes in the school system in the years 1998—2016 and their political context; Komunikowanie społeczne i polityczne: D. Krawczyk: Oczekiwania pracodawców wobec dziennikarzy na podstawie analizy ofert rekrutacyjnych; R. Klepka: Rywalizacja o fotel prezydencki: obraz głównych kandydatów w kampanii wyborczej 2015 roku w „Wiadomościach” TVP1; M. Sęk-Iwanek: Obrazy wojny w powieści graficznej. Każdy z tekstów prócz abstraktu w dwóch językach i takichż słów kluczowych zawiera notę o Autorze.

Cyprian Norwid. Poeta wieku dziewiętnastego

Jacek Lyszczyna

Książka Cyprian Norwid. Poeta wieku dziewiętnastego poświęcona jest przede wszystkim dziełu poetyckiemu Norwida, ponieważ autor bardzo mocno przeciwstawia się traktowaniu go – co w ostatnich czasach stal się dość modne – jako genialnego filozofa czy teologa. Książka podejmuje też kwestię przynależności poezji Norwida do konkretnego okresu - do niedawna dla wszystkich było oczywiste, że Norwid był romantykiem, dopiero w ostatnich latach zostało to jednak przekonująco zakwestionowane. Stąd też tytuł tej książki, w którym chodziło o pokazanie złożoności fenomenu Norwida, którego twórczość nie daje się zamknąć w ramach jednego tylko prądu, i sięgniecie do pojawiającej się w ostatnich latach koncepcji „dziewiętnastowieczności”.

"Narracje o Zagładzie" 2018, nr 4: Izraelskie narracje o Zagładzie

red. Jagoda Budzik, Bartłomiej Krupa, Marta Tomczok (Cuber)

Bieżący numer próbuje opisać i przybliżyć nieznaną w Polsce problematykę Zagłady w różnych dyskursach izraelskich. Jej panoramiczny i złożony charakter sprawia, że sięgnęliśmy tym razem do większej liczby dyscyplin niż zwykle: historii sztuki, filmoznawstwa, politologii, historii i, tradycyjnie już, do literaturoznawstwa. Kilka tekstów drukujemy po angielsku. W części tematycznej proponujemy kilka ważnych i wyrazistych artykułów filmoznawczych, poświęconych kinu Izraela i o Izraelu (w tym dwa teksty anglojęzyczne), pierwsze w Polsce omówienie sztuki Haima Maora i kontynuację badań nad malarstwem i filozofią Brachy L. Ettinger; a także artykuły o twórczości Miriam Akavii, Idy Fink (wraz z jej niepublikowanym dotąd opowiadaniem) i Davida Grosmana. W części „ogólnej” – więcej poezji: Paula Celana, Piotra Sommera i Haliny Poświatowskiej. A także przybliżenie dopiero rodzącego się zjawiska, jakim jest musical holokaustowy. W Dokumentach mogą Państwo przeczytać reportaż „naukowy” z wyprawy do Mizocza na tereny byłego getta i wspomnienia dotyczące przyjaźni z nieżyjącymi już artystami i pisarzami izraelskimi. W części Recenzje i omówienia proponujemy szkice krytyczne m.in. o książkach Anny Bikont, Moniki Sznajderman, Aliny Molisak i Małgorzaty Wójcik-Dudek.  W części Przekłady prezentujemy pionierskie omówienie prozy drugiego pokolenia autorstwa izarelskiej badaczki Talili Kusz Zohar. Nad numerem opiekę sprawowali hebraistka, teatrolożka i literaturoznawczyni Jagoda Budzik (UAM Poznań, Uniwersytet Wrocławski) oraz Barłomiej Krupa (IBL PAN).

Ethos rycerski w kulturze. Tradycje i kontynuacje. T. II: Ethos sarmacki i jego tradycje

red. Teresa Banaś-Korniak, red. Beata Stuchlik-Surowiak, współudz. Magdalena Komenda

Tom drugi wieloautorskiej monografii o ethosie rycerskim kierowany jest przede wszystkim do Czytelników zainteresowanych kulturą sarmacką oraz jej tradycjami. Autorami książki są głównie specjaliści od dziejów literatury i kultury dawnej Rzeczypospolitej szlacheckiej. Szlachta polska zafascynowana była rzymskimi cnotami rycerskimi i uznawała swój stan za spadkobiercę tychże cnót. Praktyka życia żołnierskiego w XVI i XVII stuleciu w Polsce nierzadko jednak odbiegała od wzniosłych idei ethosu rycerskiego, choć zdarzały się też heroiczne postawy ówczesnego polskiego wojska. Większość zamieszczonych w tomie artykułów dotyczy rodzimej kultury, literatury i piśmiennictwa w wiekach XVI i XVII, ale znalazły się w książce także prace poświęcone sarmackim tradycjom, przejawiającym się w innych, bliższych nam czasowo epokach.

Morfologiczne przekształcenia przestrzeni miejskiej Katowic

Marta Chmielewska

Monografia w sposób syntetyczny przedstawia ewolucję przestrzeni miejskiej Katowic, we współczesnych granicach miasta, od momentu powstania w jej obrębie pierwszych jednostek osadniczych (XIII w.) po wiek XXI. Jest to praca geograficzna, bazująca na archiwalnych materiałach kartograficznych, opracowanych z wykorzystaniem narzędzi GIS. Pod względem naukowym monografia lokuje się w badaniach morfologii miast w ujęciu conzenowskim. W pracy zidentyfikowano jednostki morfologiczne Katowic, oraz wyodrębniono i scharakteryzowano kierunki i etapy sukcesji morfologiczno-funkcjonalnej przestrzeni. Analiz morfologicznych dokonano w rzadko spotykanej u polskich morfologów miasta makro skali. Mimo rozbudowanej części teoretycznej opracowania, publikacja kierowana jest nie tylko do naukowców zajmujących się morfologią miast i badaczy przestrzeni miejskiej w ujęciu geograficznym czy historycznym, ale przede wszystkim do wszystkich osób zaineresowanych Katowicami, ich przestrzenią, oraz przeszłością rozwojową.

Żydowskie (nie)męskości. O przedwojennej twórczości Adolfa Rudnickiego

Gaweł Janik

Monografia stanowić ma rodzaj kompletnego przewodnika po przedwojennej twórczości Adolfa Rudnickiego. Autor uwzględnił w niej wszystkie wydane wówczas utwory pisarza – zarówno książki, jak i opowiadania opublikowane na łamach prasy, a także fragmenty niewydanego nigdy w całości dramatu. Pracę otwiera rozdział, w którym badacz odtwarza niemal wszystkie przedwojenne głosy krytyków literackich na temat wydanych wówczas utworów Rudnickiego. Celem autora było skonfrontowanie głosów badaczy, zdaniem których Rudnicki już od momentu swojego literackiego debiutu stał się ulubieńcem krytyki, z tekstami źródłowymi, a więc oryginalnymi recenzjami publikowanymi na łamach prasy przedwojennej. Drugi rozdział dotyczy „żydowskości” przedwojennych utworów pisarza. Ukazuje przemiany w światopoglądzie pisarza, którego na początku lat trzydziestych cechowała wyraźna postawa asymilatorska, podczas gdy tuż przed wybuchem II wojny światowej, jego głos słychać było już po stronie krytyków asymilacji. Najważniejszą część monografii stanowi rozdział trzeci, będący autorską próbą odczytania przedwojennej prozy Rudnickiego z perspektywy badań nad męskością. Badacz, w oparciu o najnowsze metodologie z zakresu men's, gender oraz queer studies, a także uwzględniając konteksty społeczne i kulturowe, podejmuje się próby wskazania tekstualnej wieloseksualności podmiotu Rudnickiego. Specyfika utworów pisarza, z których niemal całkowicie wykluczone zostały kobiety, przez długie lata nie została dostrzeżona, a przez to należycie opisana. Co więcej, męskość w tekstach Rudnickiego okazuje się często wyjątkowo niemęska, zniewieściała, a także homoseksualna. Monografia ta staje się więc próbą odczytania, mówiąc za Germanem Ritzem, „tajnych znaków” obecnych w międzywojennej twórczości pisarza, które pozwalają odczytać ją jako także homoseksualną, a tym samym dopisać Rudnickiego do grona pisarzy takich jak Jarosław Iwaszkiewicz czy Witold Gombrowicz.

Współpraca regionalna państw Grupy Wyszehradzkiej. Doświadczenia i perspektywy

Anna Czyż

Celem książki jest ocena dorobku i osiągnięć Grupy Wyszehradzkiej po dwudziestu pięciu latach jej istnienia. Praca obejmuje zatem okres od 1991 roku, kiedy powstał początkowo Trójkąt Wyszehradzki, a następnie w użycie weszła nazwa Grupa Wyszehradzka jako ugrupowanie czterech państw Europy Środkowej: Czech, Polski, Słowacji i Węgier, aż do 2016 roku, kiedy przypadała dwudziesta piąta rocznica Grupy Wyszehradzkiej. Stało się to istotną przesłanką do podsumowania współpracy, jej znaczenia i roli, pokazania sukcesów i porażek i przedstawienia współpracy wyszehradzkiej w ujęciu wielowymiarowym, w czym autorka upatruje atutu pracy – nie skupia się bowiem wyłącznie na sferze politycznej współpracy, ale opisuje także współpracę sektorową w różnych dziedzinach oraz wymiar obywatelski, społeczny, realizowany w dużej mierze przez Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki. W pracy znalazły rozwinięcie zagadnienia dotyczące genezy i mechanizmów funkcjonowania Grupy Wyszehradzkiej, przedmiotu jej działania i najważniejszych tematów podejmowanej współpracy, czynników, które wpływały i wpływają na przebieg i charakter współpracy, celów, jakie przyświecały państwom wyszehradzkim w okresie przedakcesyjnym oraz po ich wejściu do Unii Europejskiej i NATO oraz perspektyw rozwoju Grupy Wyszehradzkiej w zmieniającej się dynamicznie Europie.   Praca jest adresowana do szerokiego kręgu odbiorców, w tym do studentów kierunku politologia, stosunki międzynarodowe, bezpieczeństwo międzynarodowe i narodowe, a także politologów, specjalistów od stosunków międzynarodowych.

Itérativité dans la traduction automatique. Analyse orientée objets des verbes de mouvement français traduits en polonais par "jechać / jeździć" (sur la base des formes du présent)

Michał Hrabia

Przedmiotem rozprawy jest zorientowany obiektowo opis złożonego problemu iteratywności czasowników ruchu dla celów przekładu automatycznego z języka francuskiego na język polski. Opierając się na wnikliwej analizie konkretnych przykładów użyć zaczerpniętych z obszernego korpusu, autor konstruuje 38 schematów syntaktyczno-semantycznych warunkujących tłumaczenie badanych czasowników za pomocą formy semelfaktywnej (jechać) i 40 schematów dla wariantu iteratywnego (jeździć). Praca zawiera również listing przykładowych elementów wykorzystanych w dezambiguizacji klas obiektowych.