Przekładaniec, vol 25. Między Miłoszem a Miłoszem

Red. Magda Heydel

Przekładaniec Pismo Katedry UNESCO do Badań nad Przekładem i Komunikacją Międzykulturową UJ jest recenzowanym czasopismem naukowym poświęconym zagadnieniom przekładu literackiego rozumianego jako przenoszenie wartości z jednej sfery kulturowej w inną. Ukazujący się od roku 1995 półrocznik skierowany jest do badaczy zjawiska przekładu, tłumaczy i wszystkich zainteresowanych zagadnieniami transferu międzykulturowego. Na stronach Przekładańca znaleźć można omówienia istniejących przekładów, studia porównujące różne tłumaczenia tego samego dzieła, teorię przekładu, a także recenzje prac przekładoznawczych. Publikujemy również przekłady tekstów literackich z polskiego lub na polski, opatrzone komentarzami tłumaczy.

Transcendentalny i nietranscendentalny sens jedności w myśli XIII wieku na tle filozoficznej tradycji

Jan Kiełbasa

Studia nad transcendentalnym sensem jedności (i - odpowiednio - nad jej sensami nietranscendentalnymi), zwłaszcza związane z badaniem odległej epoki w dziejach filozofii (a taką niewątpliwie jest wiek XIII - złoty wiek scholastyki, a zarazem archiwum myśli dawno przebrzmiałych, zapomnianych, zdekonstruowanych", tak martwych i niezrozumiałych jak łacina, w której je zapisano), można uznać za intelektualną ekstrawagancję, anachronizm, świadomą marginalizacje. Autor nie obiecuje, że wystąpi tu z jakimiś rewolucyjnymi odkryciami, że dokona jakiegoś modernizującego" przekładu starych problemów i starego dyskursu na któryś z powszechnie akceptowanych dyskursów filozofii współczesnej. Wyznacza sobie nieco skromniejsze zadanie: poszerzenie zwyczajowo zakreślanego pola badawczego, włączenie w nie postaci, dzieł i problemów z reguły niezauważanych bądź takich, które wciąż nie doczekały się gruntownej analizy, choć zasługują na poważny namysł. Wydaje się bowiem, że do tej pory nie przeprowadzono kompleksowego badania poświęconego wyłącznie zagadnieniu jedności w myśli XIII wieku, zwłaszcza zaś rozpoznaniu i skonfrontowaniu z sobą różnych wariantów jej transcendentalnych i nietranscendentalnych znaczeń. Może wynikiem proponowanej tu analizy będzie odkrycie, że ta domniemana średniowieczna prehistoria filozofii skrywa nie tylko skamieliny i muzealne eksponaty, ale także żywą myśl filozofa, z którym można nawiązać dialog, wejść w spór, szukać prawdy. Ubocznym zamysłem tej rozprawy jest bowiem zarówno upowszechnienie pewnej partykularnej wiedzy, jak i przybliżenie stylów myślenia i sposobów argumentowania właściwych tamtej odległej epoce, krótko mówiąc - przybliżenie tego, co Gilson przed laty nazwał duchem filozofii średniowiecznej".

Dwie dekady nowej (?) literatury 1989 - 2009

Dorota Siwor (red.), Stanisław Gawliński

W tej interesującej z poznawczego punktu widzenia książce pierwsza grupa tekstów dotyczy zagadnień polskiej poezji po roku 1989, kolejne szkice poświęcone zostały różnym ujęciom historii we współczesnej prozie i dramacie. Tematem trzeciej grupy opracowań stała się problematyka kresów, małych ojczyzn w kontekście tożsamości podmiotu. Kilka szkiców dotyczy arcyważnej z punktu widzenia ich autorów problematyki periodyzacji polskiej literatury współczesnej po roku 1989 oraz jej charakterystycznych cech (...). Sądzę zatem, że czytelnik otrzymuje książkę będącą ciekawą refleksją na temat bieżącej literatury, chociaż ostateczne hierarchie dwudziestolecia 1989-2009 wyłonią się dopiero po dłuższym czasie. Z recenzji prof. dr. hab. Stanisława Stabro

Polskie życie teatralne w Kijowie w latach 1905-1918

Piotr Horbatowski

Kijów lat 1905 1918 to jeden z najaktywniejszych centrów polskiego życia kulturalnego na emigracji. Po kilkudziesięciu latach zastoju, społeczność polska z ogromną energią przystąpiła tam do zakładania kolejnych stowarzyszeń, towarzystw, bibliotek, drukarni i teatrów. W tętniącej życiem i dynamicznie rozwijającej się aglomeracji polskie instytucje znaleźć można było niemal wszędzie, także w najbardziej reprezentatywnych częściach miasta. Niniejsza praca koncentruje się na opisaniu przemian polskiego życia teatralnego. Głównym bohaterem jest tu teatr prowincjonalny, choć początkowo pozbawiony wielkich nazwisk i wybitnych przedstawień, jednak jakże barwny w swym heroicznym zmaganiu z codzienną rzeczywistością. Dzięki uporowi i konsekwencji kilkudziesięciu pasjonatów, po roku 1914 doczekał się on chwil sławy i zasłużonego miana pierwszej sceny emigracyjnej, na której występowali czołowi twórcy polskiego teatru. Książka pokazuje możliwie najszersze spektrum aktywności teatralnej Polaków, zwracając uwagę na działalność zespołów zawodowych i amatorskich, organizację spektakli okolicznościowych, jak i występów gościnnych. Celem nie jest jednak wyłącznie dokumentacja, ale przede wszystkim oddanie różnorodności, barwności i wieloaspektowości zachodzących zjawisk. Wpływ na działalność polskich teatrów miała tam bowiem zarówno wielka międzynarodowa polityka, światowe kryzysy i wojny, jak i małe, prowincjonalne sprawy, lokalne sympatie i antagonizmy, zakulisowe relacje.

Teatry Danuty Michałowskiej. Od Króla-Ducha do Tryptyku rzymskiego

Jacek Popiel

Książka Jacka Popielą poświęcona jest bogatej biografii osobistej i artystycznej Danuty Michałowskiej aktorki, reżysera, profesora zwyczajnego PWST im. Ludwika Solskiego w Krakowie, byłego rektora tej uczelni, autorki podręczników, tomiku poezji, znakomitych scenariuszy teatralnych, a także Honorowego Obywatela Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa, artystki, której sztuka interpretacji słowa została doprowadzona do granic doskonałości. Kreacje Michałowskiej w Teatrze Rapsodycznym i w Teatrze Jednego Aktora należą już do historii polskiej sceny.

Czytanie Konopnickiej. Posłowiem opatrzył Marian Stala

Olga Płaszczewska (red.)

Na stulecie śmierci Konopnickiej przygotowano monografię zbiorową, która odpowiada na pytanie: czy twórczość autorki Roty wytrzymała próbę lat, czy jest to jeszcze twórczość, która daje czytelnikowi cokolwiek innego poza obowiązkowymi wartościami ideowo-patriotycznymi, w które wpisały ją kanony lektur szkolnych? I okazuje się, że tak, że [...] Konopnicka zaciekawia jako artystka i jako obserwator rzeczywistości, zaciekawia tak dalece, że M. Stala w Posłowiu nie waha się stwierdzić, iż poetka jest głęboko zakorzeniona w wieku XIX, ale i wychyla się w wiek XX... [...]. Wartość tej zbiorowej monografii [...] jest niewątpliwa. W aspekcie poznawczym są tu prace przynoszące nowe ujęcia, [...] są też - co również jest nowością asocjacje tematyczne i obrazowe, o których jeszcze niedawno nikt by nie śmiał głośno mówić, jak paralele z Cyprianem Norwidem (a to i dla norwidologii jest przydatne...); są wreszcie tropy w interpretacji utworów poetyckich, reportaży i listów, które dla kategorii podmiotowości i tożsamości literatury postyczniowej zdają się być nowe i ciekawe, bo prowadzą w strony codzienności ludzkiej, bo łączą egzystencję jednostki ze światopoglądem zbiorowym, perspektywę zwykłego dnia w ludzkim życiu ze sprawami narodu i ludzkości. W aspekcie metodologicznym zasadniczy trzon książki stanowią interpretacje nowej komparatystyki. Z recenzji prof. dr hab. Tadeusza Budrewicza

Technologia i wojna przyszłości. Wokół nuklearnej i informacyjnej rewolucji w sprawach wojskowych

Łukasz Kamieński

Przedmiotem książki jest, najogólniej rzecz biorąc, wpływ rozwoju nowych technologii na sposób prowadzenia wojny. Ponieważ w literaturze przedmiotu brakuje teoretycznego podejścia, które całościowo ujmowałoby analizowane kwestie, wykorzystuję teoretyczny model rewolucji w sprawach wojskowych. (...) Fundamentalne zmiany technologiczne mają wpływ nie tylko na sposób prowadzenia wojny, ale także na stosunki międzynarodowe, ponieważ wojna stanowi jedno z centralnych zjawisk międzynarodowych oraz jedno z najpoważniejszych źródeł zmiany w systemie światowym. (...) Mam nadzieję, że książka ta może służyć jako przewodnik po wybranych strategicznych aspektach stosunków międzynarodowych. (...) Postęp naukowo-techniczny dokonuje się współcześnie w perwersyjnie błyskawicznym tempie. Równie dynamiczne są stosunki międzynarodowe, zmieniające się z dnia na dzień. Wiele z kwestii poruszonych w tej książce będzie naturalnie już nieaktualnych w chwili, gdy dotrze ona do rąk Czytelnika. Taki jest zglobalizowany świat wieku informacji, w którym żyjemy. () Mimo to ufam, że czytelnik będzie mógł prześledzić charakter zmian w sztuce wojennej. Celem książki jest bowiem zilustrowanie procesu transformacji sposobu prowadzenia wojny pod wpływem rozwoju technologicznego nowych broni. Jest to książka nie tyle o wojnie, co o jej transformacji. Ze Wstępu Wiedzy i umiejętności poruszania się w trudnej wieloaspektowej problematyce nie można Autorowi odmówić. Reprezentuje on nieczęstą niestety u młodej generacji badaczy tendencję do jasnego stawiania tez, ich wyjaśniania, a także prezentowania własnych wątpliwości. (...) Autor siłą rzeczy koncentruje się na opisie i analizie rewolucji nuklearnej i informacyjnej w sprawach wojskowych w Stanach Zjednoczonych jako najpotężniejszym supermocarstwie i kreatorze nowoczesnej na wskroś machiny wojskowej. Ważne i cenne jest w wywodach Autora to, że nie ulega on fascynacji potęgą i możliwościami USA. Analizuje zalety i wady tworzącego się wciąż na naszych oczach systemu w sposób rzeczowy i wolny od częstej niestety tu i ówdzie przesady i ekscytacji. Z recenzji prof. nadzw. UJ, dra hab. Michała Chorośnickiego

Natura ludzka w filozofii nowożytnej i współczesnej

Przemysław Spryszak, Red. Justyna Miklaszewska

Skąd przychodzimy? Kim jesteśmy? Dokąd zmierzamy? Wśród dyscyplin, dążących do systematycznej odpowiedzi na te pytania, dominuje - pod względem starszeństwa - filozofia, obdarzająca człowieka szczególnym zainteresowaniem od czasu zwrotu antropologicznego, dokonanego w niej przez Sokratesa. Do odrodzenia tradycji Sokratejskiej przyczynił się dwadzieścia wieków później Kartezjusz, a intrygujące pytanie o naturę ludzką nie przestaje być aktualne. Książka ta przybliża wybrane koncepcje antropologiczne i polityczne powstałe w epoce nowożytnej oraz epokach późniejszych; wielość rozpatrywanych stanowisk filozoficznych w naturalny sposób odzwierciedla złożoność i bogactwo samej problematyki. Otrzymaliśmy bardzo interesujący przegląd stanowisk dotyczących jednego z najistotniejszych i najszerzej dyskutowanych problemów filozofii. Zebrane w książce artykuły tworzą ciekawy oraz wielostronny obraz tego, kim jest człowiek, jak można rozumieć jego naturę i co z tego wynika. Dzieło to jawi się więc jako publikacja niezwykle pożyteczna, która wzbogaci życie naukowe i filozoficzną refleksję w naszym kraju. Dr hab. Zbigniew Stawrowski, prof. Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Profilaktyka i probacja w środowisku lokalnym

Bronisław Urban, Marek Konopczyński (red.)

Profilaktyka społeczna i probacja stanowią ważny obszar ograniczania rozmiarów przestępczości i neutralizacji czynników generujących zachowania odbiegające od norm społecznych. W ostatnich dziesięcioleciach wprowadzono do praktyki zapobiegania przestępczości i patologii zachowań różnorodne strategie oparte na najważniejszych teoriach z zakresu nauk społecznych, wynikach eksperymentów naukowych prowadzonych w krajach o najwyższej kulturze resocjalizacyjnej oraz doświadczeniach z najbardziej skutecznych projektów realizowanych przez specjalistów w wielu obszarach szczególnie zagrożonych rozwojem patologii społecznej. Zamieszczone w niniejszym zbiorze artykuły zapoznają z licznymi koncepcjami i ich weryfikacjami w obszarach działalności profilaktyczno-probacyjnej oraz podają przykłady organizacyjnych rozwiązań i metod działań uwzględniających specyficzne uwarunkowania skutecznych działań w wielu środowiskach. Mamy nadzieję, że większość z tych opracowań okaże się cennym materiałem w kształceniu studentów resocjalizacji i pracy socjalnej oraz że będą z nich korzystać specjaliści działający w ramach wielorakich form pomocy społecznej. Prof. dr hab. Bronisław Urban

Medycyna za drutami obozu

Red. Zdzisław Jan Ryn

Książka ta jest przeznaczona przede wszystkim dla studentów medycyny i lekarzy. Pokazuje, do czego może doprowadzić w ekstremalnych warunkach skażonych zbrodniczą ideologią niekontrolowana praktyka medyczna. Lekarze, tak jak inni ludzie, mogą ulec indoktrynacji sprzecznej z ogólnymi zasadami współistnienia między ludźmi. Wówczas relacje lekarz pacjent, w szczególności relacje empatii, zaufania, podmiotowości i współczucia, przestają istnieć. Zawarte w tej publikacji materiały i wykłady zaprezentowano na uroczystym posiedzeniu Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego 27 stycznia 2009 roku w Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego z okazji Światowego Dnia Holokaustu. Wiceprezes Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego prof. dr hab. med. Aleksander Skotnicki

Studia nad Pańćaratrą. Część II. W poszukiwaniu tożsamości

Marzenna Czerniak-Drożdżowicz

Druga część Studiów nad Pańćaratrą, nosząca podtytuł W poszukiwaniu tożsamości, jest kontynuacją wątków podjętych w pierwszej części zatytułowanej Studia nad pańćaratrą. Tradycja i współczesność, która była nowatorską w polskiej literaturze indologicznej oraz obszerną prezentacją pańćaratry jednej z wczesnych indyjskich tradycji religijnych, dopiero od niedawna stanowiącej pole intensywnych badań indologicznych. Pańćaratra odgrywała ważną rolę w kształtowaniu się zjawiska nazywanego hinduizmem i do dziś wywiera znaczny wpływ na życie społeczności wyznawców tradycji hinduistycznych, szczególnie na południu Indii. Autorka zajmuje się kwestią podejmowanych przez przedstawicieli pańćaratry starań o zachowanie czy też uzyskanie statusu tradycji ortodoksyjnej i w pełni autorytatywnej. Przedstawia ważniejsze punkty dyskusji dotyczącej znaczenia pańćaratry, a także prezentuje kilka zagadnień związanych z jej szczególnymi ideami i praktykami, które, stanowiąc o jej wyjątkowości i tożsamości, wpływały na popularność i zdolność przetrwania tej tradycji przez wiele stuleci. Także w tej części znajdzie czytelnik liczne, a zarazem pierwsze polskie przekłady fragmentów tekstów tradycji oraz autorski materiał fotograficzny zebrany podczas badań terenowych w Indiach.

Przekładaniec, nr 24. Myśl feministyczna a przekład

Red. Magda Heydel

Przekładaniec Pismo Katedry UNESCO do Badań nad Przekładem i Komunikacją Międzykulturową UJ jest recenzowanym czasopismem naukowym poświęconym zagadnieniom przekładu literackiego rozumianego jako przenoszenie wartości z jednej sfery kulturowej w inną. Ukazujący się od roku 1995 półrocznik skierowany jest do badaczy zjawiska przekładu, tłumaczy i wszystkich zainteresowanych zagadnieniami transferu międzykulturowego. Na stronach Przekładańca znaleźć można omówienia istniejących przekładów, studia porównujące różne tłumaczenia tego samego dzieła, teorię przekładu, a także recenzje prac przekładoznawczych. Publikujemy również przekłady tekstów literackich z polskiego lub na polski, opatrzone komentarzami tłumaczy.

Fiodor Dostojewski i problemy kultury

Anna Raźny (red.)

Prezentowana książka jest zaproszeniem do spotkania z Fiodorem Dostojewskim w kręgu problemów kultury nie tylko rosyjskiej, lecz także europejskiej i azjatyckiej - od drugiej połowy XIX stulecia po pierwsze dziesięciolecie XXI wieku. Krąg ten obejmuje kilka epok kultury: okres realizmu i neorealizmu, modernizm i jego dwudziestowieczne transformacje oraz postmodernizm. Każda z nich potwierdza niesłabnącą kulturotwórczą rolę autora Braci Karamazow. Mówią o tym zgromadzone w niniejszym tomie prace nie tylko cenionych znawców Dostojewskiego, ale również przedstawicieli najmłodszego pokolenia jego badaczy, reprezentujących różne temperamenty naukowe i warsztaty. Tom stanowi monograficzne ujęcie zawartej w tytule problematyki, dla której zarysowane zostały trzy płaszczyzny: 1) filozofii, antropologii i aksjologii; 2) religii, metafizyki i eschatologii; 3) inspiracji, wpływów i paralel. Szczególnie ważny dla autorów tego tomu jest w kontekście antymetafizycznej i antyaksjologicznej kultury współczesnej stosunek Dostojewskiego do świata wartości, problem ich podziału i hierarchizacji, a także kryteria ich klasyfikacji. Przekazując odbiorcy określony obraz wartości, utwory Dostojewskiego odgrywają rolę mediacyjną, nade wszystko w aspekcie poznawczym. Wskazują ponadto na ich powinnościowy charakter i konieczność realizacji. Pisarz uzasadnia bowiem poprzez swe utwory, dlaczego dane wartości powinny zaistnieć, skoro nie są tym, co jest, lecz tym, co być powinno. Ze Słowa wstępnego

Rozwój dziecka w przedszkolu. Stymulujące wartości wybranych systemów edukacyjnych

Iwona Sikorska

Rozwój dziecka w przedszkolu to książka, która przybliża rolę, jaką w rozwoju dziecka odgrywa wybrany system edukacyjny. Autorka porównuje trzy różniące się ideologią i prezentujące odmienne modele wychowania systemy: montessoriański, waldorfski i standardowy. Z uwagi na brak badań porównawczych istotnym celem pracy stało się urealnienie często skrajnie pozytywnych lub negatywnych opinii wobec alternatywnych podejść do rozwoju i edukacji dziecka. Wyniki badań mogą być przydatne dla zwolenników alternatywnych pedagogik i pomóc im w umacnianiu własnych pozycji. Autorka pokazuje procesy rozwojowe pobudzane przez oddziaływania edukacyjne przewidziane w poszczególnych systemach pracy z dzieckiem. Okazuje się, że kompetencje rozwijane w poszczególnych systemach edukacyjnych wpływają na występowanie zmian także w zakresie innych umiejętności []. Warto podkreślić, że praca Iwony Sikorskiej stanowi potwierdzenie ogólnej idei propagowanej przez psychologię ekologiczną, dotyczącej interakcji właściwości rozwijającej się jednostki z mikrośrodowiskiem, w jakim się znajduje. Z recenzji prof. dr hab. Marii Kielar-Turskiej

Rosyjska inteligencja liberalna i radykalna w XIX i na początku XX wieku. Poglądy, oceny, opinie

Mieczysław Smoleń

Poświęcona liberalnej radykalnej inteligencji rosyjskiej epoki nowoczesnej praca znakomicie się wpisuje w główny nurt badań europejskich i amerykańskich nad tym zagadnieniem. W wielu aspektach jest to dzieło prekursorskie o dużej wartości poznawczej, napisane w stylu eseju postmodernistycznego, co pozwoliło Autorowi na uwypuklenie wielu wątków dotąd niezauważanych bądź marginalizowanych. (...). Znajduje to w pełni odzwierciedlenie w samej konstrukcji recenzowanej rozprawy. (...). Kolejne rozdziały cechuje nowatorskie na gruncie dotychczasowych badań w Polsce, a zwłaszcza skądinąd znakomitej szkoły Ludwika Bazylowa, dostrzeżenie kolejnych generacji inteligencji rosyjskiej jako podmiotów różniących się od siebie genetycznie i programowo w takim stopniu, że można mówić o swoistej nieprzenikalności generacji... Z recenzji prof. zw. dra hab. Andrzeja Pankowicza

Metamorfozy i muzea

Joanna Hańderek

Metamorfozy i muzea to praca z zakresu filozofii kultury dotycząca przede wszystkim modi bycia-człowieka-w-świecie. Kultura przedstawiona jako podstawowe środowisko człowieka staje się nie tylko źródłem jego osobowości, ale również egzystencjalnym wyzwaniem, które w pełni świadoma swych projektów jednostka musi podjąć. Bycie w kulturze oznacza zatem przepracowanie doświadczenia świata jak i samego podmiotu. Andre Malraux w omawianym w tej monografii wielowątkowym dziele analizuje podstawowe pojęcie metamorfozy, czyli wszechstronnego modelu interpretacyjnego tego, co filozofowie egzystencji i późniejsi antropolodzy kultury (tak świetnie zaprezentowani w niniejszej pracy) nazwali avanture d existence tj. wolności ludzkiej, unaoczniając przygodę egzystencji w świecie, jak i zmiany zachodzące w samej kulturze, jej kodach, paradygmatach i symbolach. Z kolei metafora muzeum zarówno w światopoglądzie Malraux jak i w prezentowanych tu koncepcjach Clifforda Geertza i Jamesa Clifforda nie tylko stanowi przestrzeń ekspozycji obiektów kulturowych, ale w sensie metaforycznym staje się przedstawieniem samej kultury.

Audyt wewnętrzny jako narzędzie wspomagające efektywny nadzór korporacyjny

Magdalena M. Stuss (red.), Joanna Krasodomska, Agnieszka Herdan

Pojawiające się w ciągu kilku ostatnich lat liczne nieprawidłowości w funkcjonowaniu podmiotów gospodarczych świadczą o nieefektywnym sprawowaniu nadzoru korporacyjnego. W gospodarce rynkowej występuje wiele mechanizmów umożliwiających kontrolę działalności spółki. Kontrolę zewnętrzną sprawują najczęściej rynek kapitałowy, rynek produktów czy też rynek pracy, wewnętrzną zaś systemy kontroli wewnętrznej czy komórki audytu wewnętrznego. Audyt wewnętrzny jest instrumentem, który w sposób aktywny, niezależny, profesjonalny i obiektywny ocenia efektywność systemu kontroli wewnętrznej i procesów zarządzania ryzykiem. Zapewnia on skuteczne prowadzenie wszystkich operacji i czynności organizacji, przynosi wartość dodaną dzięki ujawnieniu braków i słabości oraz wskazuje, w jaki sposób można uzyskać wyższą jakość i wydajność powierzonych zasobów.

Ponad granicami. Kobiety, migracje, obywatelstwo

Agnieszka Małek, Red. Marta Warat

To pierwsza w Polsce socjologiczna praca dotycząca złożonych relacji między płcią, migracjami, etnicznością, religią a obywatelstwem, przygotowana przez młode socjolożki Agnieszkę Małek i Martę Warat. Autorkom udało się pozyskać teksty uznanych badaczy i badaczek z zakresu tej problematyki, które pisane są generalnie z perspektywy krytycznej refleksji feministycznej i genderowej. Dotychczasowe studia nad tym tematem nie prezentowały w tak wielowymiarowy, intersekcjonalny sposób złożoności problemów kobiet, nie ukazały także ich mobilizowania się obywatelskiego i etnicznego oraz budowania własnej podmiotowości w skomplikowanym wielokulturowym kontekście. Z recenzji prof. dr hab. Krystyny Slany

Opcja czy osoba?Upartyjnienie versus personalizacja w wyborach samorządowych

Jarosław Flis, Agnieszka Hess, Michał Bukowski, Agnieszka Szymańska

Co jest kryterium decydującym o rezultacie wyborów samorządowych: opcja czy osoba? Dylemat zawarty w tytule książki pojawia się przy okazji wielu zjawisk towarzyszących wyborom lokalnym. Wybory to przecież nie tylko sam akt wrzucenia głosu do urny - to wielomiesięczny proces będący wypadkową zachowania licznych podmiotów. Autorzy strukturyzują ten proces zgodnie z modelem swoistej matrycy samorządowej, na którą składają się trzy zasadnicze obszary analizy: po pierwsze, rozwiązania instytucjonalne, w ramach których wybory są realizowane; po drugie, publiczność, występująca w roli wyborców; i wreszcie, po trzecie, media, odgrywające ważną rolę w komunikowaniu towarzyszącym wyborom. Wspólna prezentacja wyników badań w jednym tomie pozwoliła autorom na wieloaspektową analizę zjawisk towarzyszących wyborom samorządowym, umożliwiła podjęcie próby odpowiedzi na pytania dotyczące czynników wpływu na preferencje wyborcze oraz odwołanie się, w wielu miejscach publikacji, do wyników badań z roku 2006.

Pomost medialny. Rola mediów w międzynarodowej komunikacji politycznej na przykładzie relacji polsko-niemieckich

Agnieszka Hess, Agnieszka Szymańska

Książka systematyzuje wyniki badań empirycznych oraz rozważań teoretycznych podejmowanych przez obie autorki, dotyczących roli mediów w międzynarodowej komunikacji politycznej na przykładzie relacji polsko-niemieckich. Jej głównym celem jest uzupełnienie istniejącej w polskich badaniach luki w systematycznych badaniach empirycznych dotyczących medialnego wizerunku Polski i Polaków w mediach niemieckich oraz wizerunku Niemiec i Niemców w mediach polskich. Wyniki tych badań (zestawione z wynikami badań opinii) mogą się stać rzetelną podstawą do formułowania wniosków na temat związków pomiędzy treścią przekazu mediów a procesem kształtowania, utrwalania czy też zmian stereotypów narodowych, a dzięki temu być pomocne w nakreśleniu roli mediów we współczesnych stosunkach miedzy oboma krajami. Zauważalną cechą polskiej nauki o komunikowaniu ostatniej dekady jest dominacja prac o charakterze teoretyczno-deskryptywnym, nastawionych na popularyzację bądź odwoływanie się do badaczy zachodnich, głównie anglosaskich. Pomost medialny może być pierwszą w polskiej literaturze przedmiotu książką traktującą o roli mediów w międzynarodowym komunikowaniu politycznym, wykorzystującą rezultaty badań empirycznych przeprowadzonych przez obie autorki. Z recenzji dr. hab. Zbigniewa Oniszczuka

Niedemokratyzmy

Marek Bankowicz

Zamieszczone w tym zbiorze teksty łączy wspólny mianownik, określony mianem niedemokratyzmów". Niedemokratyzmy to różnorodne w formie i treści przejawy odrzucenia demokracji jako porządku zakładającego kreowanie systemu władzy politycznej przez tych, którzy tej władzy podlegają. Niedemokratyzmy przynoszą wiec narzucony ustrój, podtrzymywany mniej lub bardziej otwarcie siłą. Objęcie w jednej syntetycznej analizie wszystkich podstawowych postaci niede-mokratyzmu nie jest możliwe. Ideologii i systemów niedemokratycznych - skądinąd mocno różniących się między sobą - było bardzo dużo. Sposób ich prezentacji i oceny wymagał zatem selekcji. Autor tomu, identyfikujące dwie główne formy niedemokratyzmu - autorytaryzm i totalitaryzm - wyszedł od ich teoretycznej charakterystyki, co pozwoliło uchwycić występujące pomiędzy nimi różnice. Następnie z kilku perspektyw ukazał niektóre elementy totalitaryzmu zarówno w jego postaci komunistycznej, jak i faszystowskiej oraz narodowosocjalistycznej. Akcent postawiony na totalitaryzm wynika z faktu, że stanowi on jakby kwintesencję niedemokratyzmu oraz najpełniejsze jego zastosowanie na płaszczyźnie ideologicznej i politycznej. (fragment książki)

Nacjonalizm, etniczność i wielokulturowość na Bliskim i Dalekim Wschodzie

Red. Adam W. Jelonek

Jak słusznie zauważył w swej klasycznej pracy poświęconej nacjonalizmom Anthony Smith, nowoczesny porządek światowy jest nierozłącznie związany z instytucją państwa narodowego. Obecnie często pomija się fakt, iż świat, w którym coraz dynamiczniej przebiegają procesy politycznej i gospodarczej integracji, nadal pozostaje światem opierającym się na sieci mniej lub bardziej autonomicznych państw narodowych. Smith podkreślał jednak również wielokrotnie, ze państwo narodowe nie zawsze i nie wszędzie stanowiło podstawowy byt polityczny. Problem transformacji od bardziej zróżnicowanych form życia społecznego i politycznego ku tym, w których wszystkie części składowe światowego porządku podporządkowały się, przynajmniej formalnie, jednolitej formule, od lat wzbudzał zainteresowanie historyków, politologów, socjologów i antropologów. Wraz ze wzrostem znaczenia gospodarczego i politycznego Bliskiego i Dalekiego Wschodu w światowym porządku coraz częściej zadawano sobie pytanie, w jakim stopniu zachodnie modele i paradygmaty odpowiadają doświadczeniom Wschodu. Niewątpliwie przemiany w sferze świadomości narodowej i politycznej w państwach regionu stanowiły nie lada wyzwanie nie tylko dla polityków, ale także dla intelektualistów i badaczy. Próby studiowania nacjonalizmu czy nacjonalizmów w regionie jako całości były znacznie mniej liczne i rzadko stanowiły pretekst do ogólnych refleksji. Autorzy tekstów wchodzących w skład niniejszej publikacji, będącej rezultatem konferencji naukowej zorganizowanej przez Instytut Bliskiego i Dalekiego Wschodu Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Stowarzyszenie CTA Closer To Asia, podjęli interdyscyplinarną próbę, wyjaśnienia azjatyckich form nacjonalizmu oraz etniczności. Dzięki temu książka stanowi istotny wkład w omawianą problematykę. Adam W. Jelonek

Ruch, przestrzeń, czas. Protofizyczne i metafizyczne aspekty podstaw fizyki relatywistycznej

Jan Czerniawski

Nasze poznanie fizykalne i pozafizykalne ruchu, przestrzeni, czasu i czasoprzestrzeni nie jest ostateczne, pomimo wielkich osiągnięć w tej dziedzinie teorii względności (szczególnej teorii względności STW i ogólnej teorii względności OTW), mechaniki kwantowej (QM) oraz rezultatów przemyśleń znanych filozofujących fizyków i znających fizykę filozofów. Brak też jednej akceptowanej przez wszystkich interpretacji STW i OTW. Istnieją bowiem głównie dwie alternatywne interpretacje fizyki relatywistycznej. Jedna mniejszościowa, wiązana głównie z nazwiskiem Lorentza, i druga większościowa, wiązana przede wszystkim z nazwiskiem A. Einsteina. () W ten krajobraz poznawczy wpisuje się dobrze książka dra Jana Czerniawskiego, filozofa znającego fizykę relatywistyczną i nie tylko. Po lekturze jego książki każdy czytelnik, bez wątpienia, zaliczy go od razu do zwolenników interpretacji związanej z nazwiskiem Lorentza (). Czerniawski stara się zawsze przeprowadzać bardzo wnikliwe analizy. To należy do walorów jego książki. Zamiarem autora jest uporządkowanie konceptualne zaplecza fizyki teoretycznej. Czy udało mu się to w jakimś stopniu osiągnąć, będą rozstrzygać kompetentni w tych sprawach czytelnicy. Dodatkowo do walorów tej książki należy to, że można się z niej sporo nauczyć oraz to, że jej lektura dostarcza czytelnikowi wspaniałej gimnastyki intelektualnej, chociaż u niektórych przeciwników interpretacyjnych będzie wzbudzać nieraz irytację. Z recenzji prof. dra hab. Ludwika Kostro

Projekty intymnego teatru śmierci. Wyspiański Leśmian Kantor

Katarzyna Fazan

Książka Katarzyny Fazan jest bardzo interesującą propozycją innego spojrzenia na polski teatr śmierci i twórczość teatralną Wyspiańskiego, Leśmiana, Kantora. Przedmiotem wnikliwej lektury są w niej różnego rodzaju pisma artystów zarówno intymne wypowiedzi zapisane w listach, notatkach, studiach, szkicach, jak i manifesty, scenariusze, wreszcie utwory dramatyczne. Czytane jako projekty twórczości, a zarazem ślady procesu twórczych poszukiwań oraz utwory o samoistnej wartości literackiej, odkrywają formy i źródła projektów teatru intymnego związane z niezwykle silną świadomością śmierci. () Odniesienia do śmierci i dążenia tak niemożliwe, jak uzewnętrznienie w teatrze tego, co najgłębiej wewnętrzne i osobiste, przedstawienie nieprzedstawialnego (Wyspiański), powołanie do istnienia nieistniejącego (Leśmian), uobecnienie nieobecności (Kantor), stają się źródłem napięcia sił twórczych, eksplozji wyobraźni artystów, ich niebywałej innowacyjności. () Jest to proces, który Katarzyna Fazan analizuje na bardzo konkretnych przykładach dogłębnie, wielostronnie i erudycyjnie. Z recenzji prof. UJ. Dr hab. Joanny Walaszek