Sztuka na dawnych Kresach Wschodnich Rzeczypospolitej. Fotografie z XIX wieku

Wojciech Walanus

W utrwalaniu i popularyzowaniu pamięci o dawnych Kresach Wschodnich Rzeczypospolitej centralną rolę odgrywają fotografie archiwalne, bez których poznawanie tej części polskiego dziedzictwa kulturowego byłoby praktycznie niemożliwe. Fototeka Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego przechowuje ponad dwa tysiące odbitek, ukazujących dzieła sztuki z tamtych terenów. Książka prezentuje najcenniejszy fragment tego zasobu: osiemdziesiąt fotografii powstałych w XIX wieku, mogących zatem uchodzić za „inkunabuły” polskiej fotografii dokumentacyjnej. Wśród ich autorów znalazły się nazwiska wielu wybitnych mistrzów obiektywu (m.in. Teodora Szajnoka, Józefa Czechowicza, Michała Greima i Edwarda Trzemeskiego), a zróżnicowana tematyka fotografii obejmuje widoki miast, budowle i ich wyposażenie, projekty architektoniczne, a nawet zabytki archeologiczne i wnętrza ekspozycji muzealnych.    Dr Wojciech Walanus – historyk sztuki, autor licznych publikacji dotyczących rzeźby późnogotyckiej; od kilku lat jako kierownik Fototeki Instytutu Historii Sztuki UJ zajmuje się naukowym opracowywaniem jej dziejów i zbiorów.   Dr hab. Andrzej Betlej – historyk sztuki, autor wielu publikacji z zakresu historii sztuki nowożytnej, ze szczególnym uwzględnieniem mecenatu polskich rodów szlacheckich i sztuki ziem wschodnich Rzeczypospolitej; od wielu lat zaangażowany w projekt inwentaryzacji zabytków sztuki sakralnej na dawnych polskich Kresach Wschodnich.  

Economic Growth. Social Capital, Family, Inequality of Income, Quality of Life, Bottlenecks. Selected papers from 2018 to 2022

Jan Jacek Sztaudynger

This book deals mainly with economic growth, its interdependence with social capital, and the consequences of the “happy productive worker” hypothesis. A happy employee works better, earns more money, and as a result, his quality of life goes up. This feedback loop of productivity and happiness means that on the road to effective economic growth and development, man and his quality of life must be taken into consideration as a very important causative factor. The authors guess that the social capital (trust, helpfulness, fairness), family social capital (marriage, divorce, fertility), as well as income inequality are social determinants of the quality of life, sustainable growth and development. They all are characteristics of society’s harmonization. Most of these hypotheses have been verified using econometric models. We hope that such an approach will help to reduce the danger of the fetishization of economic growth. Likewise, the hypothesis on non-cyclical GDP fluctuations was considered, where efficiency of fixed capital investment depends on post bottlenecks. The book summarizes Jon Jacek Sztaudynger’s scientific work on economic growth over the last twenty years. It contains six published articles (co-authors: Ewa Ambroziak, Paweł Baranowski, Paweł Starosta, and Jan Marek Sztaudynger).

Tatuaże. Gdy ciało staje się tłem

Zbiorowy

Interdysplinarne spojrzenie na tatuaże i fenomen ich popularności we współczesnym społeczeństwie i kulturze 

Góralki, taterniczki, turystki. Kobiety w literaturze o Tatrach do 1939 roku

Anna Pigoń

Monografia Góralki, taterniczki, turystki. Kobiety w literaturze o Tatrach do 1939 roku stanowi swoistą herstory (terminem tym określa się narracje, które w historycznej refleksji szczególnie uwzględniają kobiety), w której autorka dokonuje próby usytuowania bohaterek i autorek w historii literatury o Tatrach - z punktu widzenia zarówno męskiego wzorca, jak i samodzielnej roli kulturotwórczej, jaką odgrywają. Punktem wyjścia analizy zgromadzonego w monografii materiału, obejmującego okres do 1939 roku, stało się wyodrębnienie najbardziej wyrazistych i charakterystycznych typów kobiet w zależności od odgrywanych przez nie ról społecznych oraz ich rozległych i zróżnicowanych związków z przestrzenią Tatr i Zakopanego. W pracy wskazano następujące typy: góralki, rezydentki oraz gościnie (taterniczki i turystki wysokogórskie, narciarki, kuracjuszki, wczasowiczki). Selekcję zgromadzonego materiału źródłowego - obejmującego utwory etnograficzne, wspomnieniowe i publicystyczne, a także reprezentującą różne obiegi literackie i zróżnicowaną gatunkowo twórczość beletrystyczną - przeprowadzono w odniesieniu do tych reprezentatywnych typów oraz w nawiązaniu do charakterystycznych relacji z przestrzenią wysokogórską i podhalańską, w jakie wchodzą bohaterki. Analiza materiału prowadzi do charakterystyki wyodrębnionych grup, zawierającej ich ewolucję oraz opis funkcji i znaczenia kobiet: po pierwsze, w literaturze o Tatrach - z perspektywy zarówno jej rozwoju, jak i obrazu świata przedstawionego, po drugie, w życiu społecznym, popularyzacji aktywności w przestrzeni oraz budowaniu wizerunku regionu i kształtowaniu się lokalnych mitów.

W otchłani Imatry

Aleksander Ławrow

Jest rok 1893. W pociągu Kolei Nikołajewskiej, w tajemniczych okolicznościach umiera rosyjski milioner Jegor Pawłowicz Worobiow, który tuż przed śmiercią próbuje wyjawić córce mandżurski sekret jej rodu. W śledztwo natychmiast angażuje się Metody Kobyłkin - znany w całej Rosji detektyw, wielokrotnie porównywany do francuskiego Vidocqa. Z pozoru sympatyczny starszy pan, w rzeczywistości jest śmiertelnie groźną bronią wymiaru sprawiedliwości. Wraz z zaufanymi agentami, Kobyłkin podejmuje się rozwiązania mrocznej zagadki rodu Worobiowów. Obfitujące w nieoczekiwane zwroty akcji śledztwo odkrywa przed Czytelnikami kolejne zbrodnie, przenosząc bohaterów w coraz bardziej egzotyczne zakątki naszego globu...

Infrastruktura w strukturze funkcjonalno-przestrzennej jednostek terytorialnych

Marcin Feltynowski

Badania związane z planowaniem przestrzennym wskazują na ważną rolę infrastruktury w kreowaniu struktury funkcjonalno-przestrzennej miast i obszarów wiejskich. Jest to istotne, ponieważ podejmowanie decyzji na różnych szczeblach administracji publicznej powinno opierać się na dowodach wykorzystujących dostępny zasób danych. Celem monografii jest usystematyzowanie wiedzy w dwóch obszarach: infrastrukturalnym i planowania przestrzennego, które powiązane są ze sobą zarówno na gruncie teoretycznym, jak i praktycznym. Przedstawione w publikacji podejście może być wykorzystane do podnoszenia efektywności procesów związanych z planowaniem przestrzennym i rozwojem infrastruktury. W obu przypadkach zapewnia to wsparcie procesu rozwoju jednostki terytorialnej. Prezentowane zagadnienia są próbą wypełnienia luki w literaturze przedmiotu w zakresie złożoności procesów wpływających na rozwój infrastruktury. Stanowią one uzupełnienie dotychczasowych badań o elementy wynikające z rozwoju technologicznego czy globalnych wyzwań, które bezpośrednio oddziałują na rozwój struktury funkcjonalno-przestrzennej jednostek terytorialnych i powiązanej z nią infrastruktury. Uniwersalizm publikacji pozwala na wskazanie szerokiego grona jej odbiorców. Adresatami monografii są środowiska naukowe, w tym: ekonomiści, planiści, urbaniści, geografowie, którzy zajmują się w swojej pracy badawczej zagadnieniami planowania przestrzennego oraz szeroko rozumianej infrastruktury. Ponadto praktycy, a w szczególności pracownicy administracji publicznej, mogą wykorzystywać zaproponowane podejście teoretyczne i metody badawcze w procesach podejmowania decyzji opartych na dowodach.

Na wschód od Jordanu. W kraju braci Semitów

Amadeusz Citlak

Autor książki „Na wschód od Jordanu – w kraju braci Semitów” podejmuje się niezwykle ciekawego, a nade wszystko ważnego zadania – przybliżenia kraju o bardzo bogatej i, co ciekawe, wielokulturowej historii. Tym krajem jest Jordania – Haszymidzkie Królestwo Jordanii, na tronie którego zasiada w 43. pokoleniu potomek proroka Mahometa, Król Abd Allah II Ibn Husajn; muzułmańskie państwo na Bliskim Wschodzie, które od wielu lat stara się być łącznikiem między konserwatywnym Bliskim Wschodem a nowoczesnym światem łacińskim, zwłaszcza Europą i Stanami Zjednoczonymi. Wreszcie, last but not least państwo, na terenach którego kształtowała się tradycja i religijność judeochrześcijańska, zaliczane do krajów biblijnych z bogactwem bezpośrednich świadków wydarzeń sprzed dwóch tysięcy lat. W czterech rozdziałach autor omawia położenie geograficzne kraju, demografię, komunikację; cztery główne grupy zamieszkujące Jordanię w przeszłości: Ammonitów, Moabitów, Edomitów, Nabatejczyków; historię biblijną; zmianę, jaka nastąpiła na terenie dzisiejszej Jordanii. Publikację uzupełnia tablica najważniejszych wydarzeń.

Desperado! Autobiografia

Tomasz Stańko

Mroczny książę polskiego jazzu Najsławniejszy i najwyżej ceniony na świecie polski muzyk jazzowy opowiada o początkach polskiego jazzu, legendarnych koncertach i sesjach nagraniowych, o wspaniałych muzykach, z którymi miał okazję współpracować. Razem z trębaczem zaglądamy w nuty, za kulisy i w głąb jego własnej duszy. Idziemy drogą, która zaprowadziła go na szczyty plebiscytów w najlepszych jazzowych periodykach świata, oraz ścieżką wiodącą wprost na dno. Wraz ze Stańką poznajemy podziemny świat ćpunów, dilerów i szaleństwa, by przekonać się, jak po latach w nim spędzonych można powrócić do rzeczywistości. Dopełnieniem opowieści o muzyce i życiu są barwne reprodukcje niezwykle oryginalnych szkiców kompozycji i liczne, często niepublikowane wcześniej, fotografie. Tomasz Stańko (ur. 1942) trębacz i kompozytor, powszechnie uważany za jednego z najlepszych trębaczy jazzowych na świecie. Koncerty jego zespołów wypełniają sale we wszystkich zakątkach globu, a jego płyty wydaje monachijska ECM najważniejsza wytwórnia w Europie i jedna z najlepszych na świecie. Rafał Księżyk (ur. 1970) dziennikarz i krytyk muzyczny. Od początku lat 90. współtworzył oblicze rodzącej się wówczas nowej prasy muzycznej i popkulturowej. Jako redaktor pracował m. in. w magazynach Brum, Plastik, Antena Krzyku, a jego teksty o muzyce ukazywały się we wszystkich liczących się czasopismach specjalistycznych oraz . w Gazecie Wyborczej, Newsweeku i Przekroju". Aktualnie pracuje jako zastępca redaktora naczelnego Playboya, a jako krytyk muzyczny współpracuje z Machiną i kanałem TVP Kultura.

Świadomość wychowawcza współczesnego nauczyciela - tryptyk pedagogiczny

Beata Ecler-Nocoń, Magda Jaskulska

Publikacja stanowi unikalną monografię poświęconą świadomości wychowawczej nauczyciela. Fenomen świadomości wychowawczej rzadko czyni się przedmiotem badań teoretycznych i edukacyjnych. Książka stanowi zatem twórczy wkład w jego zrozumienie. Świadomość wychowawcza jest zinterpretowana jako osobista wiedza nauczyciela, a równocześnie jako jego refleksyjny stosunek do działania. Autorki wyłoniły trzy typy nauczycieli w kontekście ich świadomości wychowawczej. Przedstawione w publikacji studium owych trzech typów może poszerzyć dyskurs naukowy w tym zakresie, a zarazem przyczynić się do autorefleksji nauczycieli. Tym samym wyniki badań zaprezentowane w recenzowanej pracy powinny wzbudzić zainteresowanie badaczy, pedagogów i nauczycieli. Prezentowana monografia łączy wiedzę teoretyczną z rozległym doświadczeniem zawodowym, oferując czytelnikom unikalne spojrzenie na współczesne wyzwania pedagogiczne.

Nozioni di grammatica descrittiva della lingua Italiana. Fonetica e fonologia. Chiavi degli esercizi

Mirosława Magajewska, Artur Gałkowski, Ilario Cola

Con questo manuale si intende fornire un quadro esaustivo su aspetti della fonetica e della fonologia italiane, a supporto di studenti e studiosi di italiano, principalmente all'estero. L'approccio adottato nel volume, da una parte, si basa su fonti di autorevoli studiosi, dall'altra, grazie agli esempi, accompagna gli studenti in un percorso in grado di renderli autonomi nella gestione della fonetica e fonologia della lingua italiana. Dalla recensione della prof.ssa Carla Bagna (Universita per Stranieri di Siena)

Zjawisko Fringe Belt w strukturze morfologicznej miast polskich na przykładzie Radomia

Magdalena Deptuła

W książce podjęto zagadnienie powszechnie znane i analizowane w zagranicznej literaturze przedmiotu, ale nowatorskie na gruncie polskich badań urbomorfologicznych. Monografia jest poświęcona koncepcji Fringe Belt - jednej z kluczowych w brytyjskiej morfologii miast - oraz zjawisku o tej samej nazwie, które w strukturze przestrzennej miasta jest reprezentowane przez tereny obrzeży miejskich - zarówno dawnych, jak i aktualnych, wykazujących duży stopień trwałości. W planie miasta formują one specyficzne strefy wyróżniające się ekstensywnymi formami użytkowania oraz zagospodarowaniem głównie o charakterze instytucjonalnym, rekreacyjnym i przemysłowym. Analiza tych stref, w ujęciu historycznym, pozwala "uporządkować" strukturę morfologiczną badanych miast, ułatwia zrozumienie dynamiki procesów zachodzących na ich obszarze i pomaga przewidywać przyszłe przeobrażenia struktur urbanistycznych, co czyni koncepcję Fringe Belt atrakcyjną nie tylko dla geografów, lecz także dla planistów. Publikacja składa się z dwóch części. W pierwszej, o charakterze wprowadzającym, ukazano genezę koncepcji Fringe Belt, jej rozwój w światowych badaniach morfologicznych, założenia oraz metodologię badań. Szczegółowo omówiono zjawisko Fringe Belt stanowiące szczególny element struktury morfologicznej miasta, podkreślono jego uniwersalny charakter i specyfikę. Część druga, empiryczna, zawiera prezentację rozwoju zjawiska Fringe Belt w strukturze morfologicznej Radomia oraz opis prawidłowości, jakimi cechuje się ono w miastach polskich. Monografia stanowi przykład dogłębnej analizy urbomorfologicznej w ujęciu geograficzno-historycznym. Przedstawiono w niej kompletny stan badań nad koncepcją Fringe Belt i zjawiskiem, którego dotyczy, a także zgromadzono wiedzę z zakresu morfologii miast wykraczającą poza dotychczasowy poziom jej powszechnej znajomości w Polsce.

Atrakcyjność inwestycyjna polskich specjalnych stref ekonomicznych dla japońskich bezpośrednich inwestycji zagranicznych

Jarosław Osmolak

Japonia to ważny partner handlowy Polski i jeden z trzech (poza USA i Koreą Południową) najważniejszych inwestorów spoza Unii Europejskiej w polskich specjalnych strefach ekonomicznych (SSE). Ponad 20-letni okres działalności japońskich przedsiębiorstw w polskich SSE stanowi dobry moment na analizę motywów i skutków inwestycji przedsiębiorstw z Japonii. W związku z istniejącą luką badawczą intencją autora monografii było zbadanie atrakcyjności inwestycyjnej polskich specjalnych stref ekonomicznych dla japońskich bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ). Wybrany temat wydaje się szczególnie istotny ze względu na wysoką pozycję Japonii w klasyfikacji krajów pochodzenia zainwestowanego kapitału w polskich SSE. Mając na celu usystematyzowanie wiedzy na temat atrakcyjności inwestycyjnej polskich SSE dla japońskich BIZ, wyeksponowano krajową i oryginalną anglojęzyczną literaturę z uwzględnieniem różnych nurtów teoretycznych, wyników dotychczasowych badań empirycznych, przeprowadzono również badania własne. Monografia zawiera unikatową analizę różnic kulturowych pomiędzy Polską a Japonią w kontekście relacji biznesowych oraz eksponuje istotną rolę kreowania klimatu inwestycyjnego jako fundamentalnego czynnika sprzyjającego japońskim inwestycjom w polskich SSE.

Polskie zmory. Psychoanaliza w międzywojniu. Wybór tekstów

Bartłomiej Dobroczyński

Książka jest kontynuacją oraz dopełnieniem antologii Od Jekelsa do Witkacego. Psychoanaliza na ziemiach polskich pod zaborami 1900‒1918 i realizuje dwa odmienne, choć uzupełniające się wzajemnie cele. Po pierwsze więc, pokazuje, że wbrew pokutującym nie tylko wśród laików opiniom psychoanaliza stanowiła w Polsce okresu międzywojnia realną siłę. Wywołała w rodzimych kręgach intelektualnych spory oddźwięk oraz zyskała grono oddanych zwolenników i zwolenniczek. Upewniają o tym fascynujące teksty zawarte w tej antologii. Wśród ich autorek i autorów znaleźć można zarówno postaci znaczące i szanowane w swoich środowiskach profesjonalnych (jak choćby Tadeusz Bilikiewicz, Stefan Borowiecki, Maurycy Bornsztajn, Gustaw Bychowski czy Natalia Zylberlast-Zandowa), jak i osoby mniej znane, stanowiące jednak „sól” naszej freudowskiej „ziemi”. Po drugie jednak, Polskie zmory prowokują do pytań, które dotyczą nie tylko przeszłości „polskiej psychoanalizy”, lecz również naszej trudnej współczesności. Czy bogata obecność psychoanalizy w piśmiennictwie i debatach intelektualnych międzywojnia „przeorała” świadomość Polaków i dokonała jej trwałej transformacji? Czy doprowadziła w Polsce do zmiany stosunku do takich kwestii jak podmiotowość i wolna wola, świadomość i nieświadomość, erotyka i seksualność, przemoc i rywalizacja? Lektura pozwala samodzielnie odpowiedzieć na te pytania i stwarza okazję do pogłębionej refleksji na temat naszej „narodowej” tożsamości oraz zastanowienia się nad tym, kim jesteśmy teraz i kim pragnęlibyśmy być w przyszłości. Objaśniając w błyskotliwym wprowadzeniu do tego tomu, dlaczego „psychoanaliza nam się nie udała”, Bartłomiej Dobroczyński rzuca mocne światło na rdzeń kultury polskiej. Nie inaczej jest w samej antologii: także za pośrednictwem symfonii głosów cudzych antologiście udaje się mówić o naszym kraju. Po pierwsze dlatego, że dzięki tym głosom otrzymujemy nieoczywisty wgląd w międzywojenną Polskę. Po drugie dlatego, że możemy tu obcować z siłami, które starały się wzbogacić naszą katolicko-szlachecko-chłopską kulturę o perspektywę psychoanalityczną, oraz tymi, które owym próbom się przeciwstawiały i które okazały się potężniejsze. Stąd też ta sumienna antologia jest po prostu arcyważną książką o Polsce. Adam Lipszyc Bartłomiej Dobroczyński (ur. 1958) – psycholog, dr hab., profesor nadzwyczajny w Instytucie Psychologii UJ. Zajmuje się historią psychologii, psychopatologii i psychoanalizy, irracjonalizmem, a także sztuką i alternatywnymi ruchami kulturowymi. Autor m.in. książek: New Age. Il pensiero di una ‘nuova era’ (1997), Idea nieświadomości w polskiej myśli psychologicznej przed Freudem (2005), Niezabliźniona rana Narcyza. Dyptyk o nieświadomości i początkach polskiej psychoanalizy (2018, z Mirą Marcinów) oraz Historia polskiej myśli psychologicznej. Wydanie nowe (2019, z Teresą Rzepą).  

Stosunki międzynarodowe w Europie 1945-2009

Stanisław Parzymies

W tym klasycznym podręczniku akademickim autor analizuje ważne wydarzenia międzynarodowe w Europie, które miały miejsce po II wojnie światowej. Omawia sytuację na tym kontynencie po konferencji jałtańskiej w czasie narodzin i utrwalania blokowego podziału Europy, okres pokojowego współistnienia i odprężenia, a następnie jednoczenia się państw europejskich, a także powstanie i ewolucję Unii Europejskiej, kwestie bezpieczeństwa Europy na przełomie XX i XXI wieku, stosunki transatlantyckie oraz spory i konflikty istniejące po zakończeniu zimnej wojny.

Leśni bracia

Weronika Kurosz

Niesforni bracia, Bazyli i Marcepan, mieszkają na skraju puszczy. Jak większość malców ścigają się na rowerach, kąpią w jeziorze, kopią tunele w piasku. Nie wiadomo jednak czy to magia miejsca, czy bogata wyobraźnia chłopców sprawiają, że co jakiś czas spotyka ich dziwna przygoda. W najmniej oczekiwanym momencie na ich drodze pojawia się Leśna Baba, ptasia malarka, grzybowy ludek lub co gorsza Bagienna albo Krogulec. A gdy któryś z mieszkańców lasu znajduje się w opałach, Bazyli i Marcepan nie wahają się ani chwili, by im pomóc. Leśni bracia to opowieści dla wszystkich kochających przygody i baśnie.

Etyka pracy. Przekonania wartościujące pracę a zaangażowanie pracowników

Damian Grabowski

Książka zawiera przegląd koncepcji i badań etyki pracy czyli konstruktu, który po raz pierwszy zdefiniowany został przez niemieckiego socjologa Maxa Webera. Etyka pracy jest definiowana jako syndrom postaw i przekonań dotyczących pracy. W pracy omówiono ujęcie socjologiczne tego pojęcia, pokazując znaczenie takich pojęć jak etyka protestancka, duch kapitalizmu oraz wewnątrzświatowa asceza. Następnie przedstawiono wersje kulturowe etyki pracy, czyli japońską, konfucjańską oraz islamską. Głównym celem książki jest omówienie psychologicznego aspektu etyki pracy. Punkt wyjścia do zbudowania takiego ujęcia stanowił dla autora dokonany wcześniej przegląd definicji, przyjmowanych w badaniach psychologicznych, oraz składników terminu etyka pracy opisywanych w socjologii i psychologii. Ukazany został także autorski model syndromu postaw i przekonań, jakim jest etyka pracy. Ważnym składnikiem tego syndromu jest wartościowanie pracy i spostrzeganie jej jako obowiązku moralnego. Autor rozróżnia też aspekty energetyczne (wartościowanie większego wysiłku) i czasowe (wydłużanie czasu pracy). Dalej zaprezentowano badania dotyczące korelatów etyki pracy, opisując kolejno odraczanie gratyfikacji, motywację osiągnięć, autorytaryzm, wewnętrzne poczucie umiejscowienia kontroli, indywidualizm i kolektywizm oraz cechy osobowości, jakimi są sumienność oraz ugodowość. Książka przedstawia wyniki badań dotyczące struktury tej etyki wykonane za pomocą kwestionariusza Wielowymiarowy Profil Etyki Pracy będącego polską wersją kwestionariusza amerykańskiego. Według badań, centralnym elementem tego syndromu okazało się wartościowanie aktywności i afirmacja powiększania wysiłku oraz przekonanie, że należy oszczędzać czas. Dominują zatem tak zwane wymiary energetyczne. Następne ukazane w tej książce badania dotyczą związków etyki pracy z zaangażowaniem w pracę i w organizację, które określano też jako przywiązanie do organizacji. Wyniki tych badań ujawniły wyraźnie, że wymiary zaangażowania wiążą się ze spostrzeganiem pracy jako wartości centralnej, afirmacją ciężkiej pracy oraz traktowaniem jej jako obowiązku moralnego oraz przekonaniem, że czas należy oszczędzać. Zaletą książki jest przedstawienie metod do badania etyki pracy i omówienie ich przydatności w badaniach organizacji. Publikacja adresowana jest do psychologów pracy i organizacji, socjologów, specjalistów z zakresu zarządzania oraz studentów nauk społecznych.

Niewidzialne filmy, uparci debiutanci

Piotr Śmiałowski

Wojciech Jerzy Has, Janusz Morgenstern oraz tandem realizatorski Jerzy Hoffman i Edward Skórzewski – to znani reżyserzy, którzy w różnych latach wywierali mniej lub bardziej decydujący wpływ na kształt polskiego kina. Ich pierwsze kroki w zawodzie reżysera nie były jednak łatwe. Hasowi, zanim zrealizował debiutancką Pętlę, zatrzymano sześć projektów filmów fabularnych. Morgensternowi, przed Do widzenia do jutra... – dwa, ale on najbardziej z całego grona przeżył to młodzieńcze niepowodzenie. Rekordziści Hoffman i Skórzewski, zanim przeszli z dokumentu do fabuły, aż dziesięć swoich projektów musieli schować na dno szuflad. Wiele spośród tych osiemnastu „niedoszłych debiutów” stało się zarazem próbą przełamania tabu. To Has jako pierwszy poszukiwał filmowego wyrazu dla intymnych przeżyć wojennych, Morgenstern chciał opowiedzieć o tragedii powstania warszawskiego, a Hoffman i Skórzewski – zekranizować Złego Tyrmanda. Gros tych filmowych pomysłów kształtowało się w burzliwej dekadzie lat 50., dzięki czemu książka staje się także próbą refleksji nad stanem polskiej kultury filmowej tamtego okresu. „Aktywność badacza w sferze historii niebyłej porównać można do śledztwa (sam autor używa określenia śledztwo biofilmoznawcze). Aby dobrze je przeprowadzić trzeba: posiadać wiedzę na temat byłej historii kina polskiego i jej kulis, znać się na źródłach (wiedzieć, gdzie ich szukać i jak wydobywać z nich informacje), mieć wiedzę pozaźródłową (znać kontekst opisywanych czasów) oraz... umieć rozmawiać z twórcami. Piotr Śmiałowski jest znakomitym śledczym, a przy tym – świetnym wywiadującym. Książkę czyta się jak opowieść detektywistyczną, czemu sprzyja znakomity styl autora. Pochłonąłem ją za jednym podejściem, czytałem z niesłabnącym zainteresowaniem, z żalem przerzucając ostatnią kartkę”. Dr hab. Krzysztof Kornacki, prof. UG Piotr Śmiałowski – doktor nauk humanistycznych, filmoznawca i dziennikarz filmowy. Stały współpracownik miesięcznika „Kino”, portalu Fototeka Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego oraz Nowych Horyzontów Edukacji Filmowej. Przeprowadził ponad sto wywiadów z twórcami polskiego kina. Autor monografii Tadeusz Janczar. Zawód: aktor oraz wywiadu-rzeki z reżyserem Tadeuszem Chmielewskim Jak rozpętałem polską komedię filmową. Współautor książki Być jak Cybulski?, będącej zbiorem rozmów z laureatami Nagrody im. Zbigniewa Cybulskiego.

Rozwój zrównoważonych, inteligentnych i odpornych miejskich systemów transportowych - perspektywa mieszkańców

Justyna Przywojska, Aldona Podgórniak-Krzykacz

Kierunkiem działań współczesnej miejskiej polityki transportowej jest dążenie do kształtowania zrównoważonych, inteligentnych i odpornych systemów transportowych. Równocześnie wszechobecna dominacja samochodów osobowych jako środka mobilności prowadzi do licznych negatywnych skutków, takich jak kongestia transportowa czy zanieczyszczenie powietrza. Władze miejskie musza mierzyć się z tymi konsekwencjami, zaspokajając potrzeby użytkowników miast w zakresie dostępności, niezawodności i bezpieczeństwa transportu. Celem książki jest zdiagnozowanie wyzwań stojących przed współczesną polityką transportową miast, zidentyfikowanie postrzegania przez użytkowników transportu tych wyzwań oraz odpowiadających im rozwiązań wdrażanych w ramach miejskich systemów transportowych. Wierzymy, że dzięki wysiłkowi studentów kierunków logistyka i logistyka w gospodarce na Uniwersytecie Łódzkim oraz redaktorek naukowych udało się stworzyć interesujące i wartościowe źródło wiedzy dla praktyków samorządowych, studentów i naukowców zainteresowanych problematyką zrównoważonego transportu, a także logistyki miejskiej. * Walorem publikacji jest jej tematyka. Odwołuje się ona do systemów transportowych będących swoistego rodzaju "krwioobiegiem" układów osadniczych. Dynamiczny rozwój transportu skutkuje bowiem, z jednej strony, zwiększeniem mobilności mieszkańców, z drugiej zaś pojawieniem się istotnych zakłóceń płynności przepływów osób i ładunków np. w obszarze miasta. Ze względu na swoją istotność znalazł on umocowanie w wielu dokumentach wspólnotowych, krajowych, a także jest jednym z ważniejszych celów rozwojowych współczesnych miast. W tym kontekście identyfikowanie pojawiających się wyzwań oraz rozwiązań pozwalających sprostać im, staje się niezwykle ważne. Książka adresowana jest praktycznie do wszystkich osób zainteresowanych szeroko rozumianym transportem. Stanowi ona ciekawą lekturę z punktu widzenia logistyki, planowania przestrzennego, zachowań konsumenckich, polityki regionalnej, rozwoju motoryzacji. dr hab. Magdalena Kalisiak-Mędelska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Badania nad zrównoważonym transportem znajdują szerokie - naukowe i praktyczne - uzasadnienie. Należy więc pochwalić autorów za wybór obszaru badawczego oraz tematu. dr hab. Jakub Szlachetko, Uniwersytet Gdański

Ono

Dorota Terakowska

Ewa ma dziewiętnaście lat. Mieszka z rodziną, czuje się jednak samotna. Marzy o lepszym życiu, o wyrwaniu się z ubogiego miasteczka gdzieś na południu Polski, o miłości, która odmieni jej los. Niejasne, wzięte z filmów wyobrażenia dziewczyny zderzają się z brutalną rzeczywistością. Staje przed wyborem. Szuka wskazówki na przyszłość, podpowiedzi, co dalej. Zaczyna patrzeć na wszystko, co ją otacza, oczami dziecka, które ma przyjść na świat. Próbuje mu ten świat objaśnić, a zarazem usprawiedliwić. I Ewa, i Ono muszą podjąć decyzję, czy ten świat wart jest wysiłku narodzin. Po wielkim sukcesie Poczwarki (2001 r.), powieści dla myślących i wrażliwych, Dorota Terakowska zaskakuje nową, niezwykłą, poruszającą książką - o sprawach, z którymi się spotykamy, choć wygodniej ich nie dostrzegać. Ono to książka dla każdego, kto nie chce żyć pod kloszem

Zabójczy święty mikołaj

Mavis Doriel Hay

Pozycja obowiązkowa nie tylko dla fanów klasycznych kryminałów. Oczaruje każdego, kto szuka emocjonującej lektury na zimowe wieczory   Tak, ciotka Mildred miała rację, oświadczając, że nic dobrego nie może wyniknąć ze zjazdu rodzinnego Melburych. Gdy więc w Boże Narodzenie w wiejskiej rezydencji Flaxmere sir Osmond Melbury, patriarcha rodziny, zostaje znaleziony z kulą w głowie przez gościa przebranego za świętego mikołaja, świąteczna atmosfera zamienia się w chaos. Niemal każda z obecnych osób ma coś do zyskania na śmierci sir Osmonda tylko święty mikołaj, jedyny człowiek, który miał możliwość oddania strzału, wydaje się nie mieć żadnego motywu. Mieszkańcy i goście przybyli do Flexmere mają swoje podejrzenia co do tożsamości mordercy, a szef policji, który rozpoczyna śledztwo i który dobrze zna całą rodzinę, wkrótce będzie sobie życzył, aby poznać ich dużo lepiej.   Zabójczy święty mikołaj, klasyczna zagadka kryminalna rozgrywająca się w wiejskiej rezydencji, została po raz pierwszy opublikowana w 1936 roku.

Notatnik Teatralny Nr 98-99/2025

Praca zbiorowa

Czy jesteśmy w trakcie zwrotu wizualnego w teatrze? To jedno z pytań, które stawiamy na początku tego numeru. Teatr jest obrazem. Obrazem, który nie powstaje sam. Po raz pierwszy numer "Notatnika Teatralnego" w całości poświęcony jest pracy artystów wizualnych teatru. Zaprosiliśmy do rozmowy dużą grupę scenografów i scenografek (m.in. Katarzyna Borkowska, Justyna Łagowska, Mirek Kaczmarek, Aleksandra Wasilkowska, Michał Korchowiec, Barbara Hanicka). Z młodymi twórcami, dekadę od debiutu, o ich problemach i osiągnięciach rozmawia Katarzyna Niedurny, a Witold Mrozek pyta twórców o stronę ekonomiczną ich pracy w tekście "Marzenia i budżety". W rozmowach z Natanem Berkowiczem i Jakubem Lechem zastanawiamy się nad rolą i możliwościami prac cyfrowych w teatrze a o nad funkcji światła opowiadają Felice Ross, Katarzyna Łuszczyk i Wojciech Puś. Ważny głos zwracający uwagę na zmiany w scenografii teatru ostatnich lat znajdziemy w tekstach Dariusza Kosińskiego, Mirosława Kocura, Macieja Guzego i Dawida Kozłowskiego.

Wiatr

Marcin Silwanow

Wiejący od wielu dni wiatr budzi w ludziach lęk i nie pozwala im zasnąć. Jednak prawdziwy strach nadchodzi wówczas, gdy zaczyna przynosić śmierć Mirosław Grocki, oddany pracy komisarz wydziału kryminalnego Komendy Miejskiej Policji w Białymstoku, jest na zwolnieniu po tym, jak został podejrzany o współpracę ze zorganizowaną grupą przestępczą. Jednak gdy w lesie, nazywanym przez miejscowych przeklętym, zostają znalezione spalone zwłoki młodej dziewczyny, komisarz wraca do swoich obowiązków i staje przed trudnym zadaniem odnalezienia zabójcy. Wkrótce okazuje się, że to nie jedyna zbrodnia w okolicy. W tajemniczych okolicznościach umiera mężczyzna, a podejrzenie pada na jego brata, który właśnie wyszedł z więzienia. Na kolejne morderstwo nie trzeba długo czekać. Wiatr to wciągająca powieść o pragnieniu zemsty i potrzebie zadośćuczynienia, w której przeplatają się zawiłe ludzkie losy, fałszywe tropy i mozolnie odkrywane przez policję fakty. Mroczny, duszny kryminał o obsesji, szaleństwie i zemście. Wciąga i nie daje spokoju do ostatniej strony. Wojciech Chmielarz Marcin Silwanow ur. 1980 r., z urodzenia, wyboru i zamiłowania białostoczanin, pasjonat historii miasta. Absolwent Uniwersytetu w Białymstoku. Od dziesięciu lat prywatny detektyw specjalizujący sięw detektywistyce genealogicznej. Miłośnik zespołu Kult, książek Johna Steinbecka i Aleksandry Marininy oraz gór wysokich z których świadomie zrezygnował.

Jak się nie odchudzać. Przełomowa metoda zdrowej i trwałej utraty wagi

Michael Greger

Poznaj najnowsze osiągnięcia naukowe stojące za długoterminowym sukcesem w odchudzaniu, dzięki nowej książce autora światowego bestsellera Jak nie umrzeć przedwcześnie. Co jeść, aby dłużej cieszyć się zdrowiem. Wydaje się, że każdy miesiąc przynosi modę na nową dietę, jednak wskaźniki otyłości wciąż niepokojąco rosną, a wraz z nimi liczba chorób i problemów zdrowotnych. Autor, światowej sławy ekspert w dziedzinie żywienia, skupia się na najnowszych badaniach dotyczących głównych przyczyn i sposobów leczenia otyłości. W rewolucyjnej publikacji prezentuje kluczowe elementy idealnej diety odchudzającej czynniki takie jak gęstość kalorii, indeks insulinowy i wpływ żywności na mikrobiom jelitowy pokazując, że odżywianie roślinne ma kluczowe znaczenie w odchudzaniu. Doktor Greger stworzył od podstaw najlepszy przewodnik dotyczący odchudzania, stosując ponadczasowe, proaktywne podejście, które jest w stanie sprostać każdemu trendowi. Pełna praktycznych porad i przełomowych badań dietetycznych publikacja położy kres odchudzaniu i zastąpi ciągłe zmagania z utratą wagi prostym, zdrowym i zrównoważonym stylem życia.   Dr Michael Greger - amerykański lekarz i autor zajmujący się tematyką zdrowia publicznego, znany z propagowania zdrowego stylu życia i diety roślinnej. Ukończył Uniwersytet Cornella. Jeden z założycieli Amerykańskiego Uniwersytetu Medycyny Stylu Życia. Nagrał ponad 2000 filmów o zdrowiu, które są nieodpłatnie dostępne na jego stronie NutritionFacts.org

Środowiska industrialne/postindustrialne zależności (w literaturze i kulturze polskiej od XIX do XXI wieku)

Redakcja: Lucyna Sadzikowska, Marta Tomczok, Paweł Tomczok

Industrializacja pozwoliła na wytworzenie nowych towarów,usług, środków produkcji, transportu i komunikacji. Była koniecznym warunkiem nowoczesnej transformacji świata, lecz stała się też główną przyczyną zniszczenia środowiska. Literatura towarzyszyła uprzemysłowieniu ze zmienną intensywnością - czasem temat wydawał się popularny, wręcz modny, ale równie często nawet pisarze tworzący w bliskości przemysłu odwracali od niego wzrok, by zająć się zagadnieniami jak najdalszymi od kopalni, hut czy rafinerii. Książka pokazuje tę jawną obecność industrializacji w kulturze, analizuje jednak także różne formy jej wyparcia, przemilczenia i latencji.