Widowisko - teatr - dramat. Podręcznik dla studentów kulturoznawstwa. Wyd. 2. popr. i uzup

red. Ewa Wąchocka

Wobec dużej liczby różnego typu wydawnictw na tematy związane ze sztukami widowiskowymi, teatrem, jego antropologią, performatyką, potrzebny jest swego rodzaju przewodnik pokazujący te zjawiska, wprowadzający w podstawowe pojęcia dotyczące teatru, jego natury, form, przybliżający zagadnienia teoretyczne i zasady instytucjonalnej organizacji teatru. Powinien on ułatwiać również orientację w literaturze przedmiotu. Takim przewodnikiem jest właśnie prezentowany skrypt, opracowany przez osoby prowadzące wykłady z teatrologii. Publikacja adresowana jest przede wszystkim do studentów kulturoznawstwa, ale może być pomocną i interesującą pozycją także dla studentów polonistyki i innych kierunków humanistycznych.

Literatura dla dzieci i młodzieży. T. 5

red. Katarzyna Tałuć

Tom 5 Literatury dzieci i młodzieży obejmuje omówienie współczesnych zjawisk mieszczących się w obszarze kultury książki dziecięco-młodzieżowej, których obecność w różnym stopniu natężenia można obserwować na przestrzeni lat 1989-2015. Całość podzielono na cztery części. W pierwszej omówiono: konstruowanie list lektur adresowanych do młodego czytelnika; tematykę II wojny światowej w książkach dla młodych; problematykę obejmującą sprawy trudne, jak śmierć. Podjęto również refleksję nad tekstami dotykającymi zagadnień sytuowanych w obszarze tabu oraz tych wprowadzających w tematykę gender. Omówiono: związki powieści dla dziewcząt i kobiet; sposoby konstruowania postaci fantastycznych w nowoczesnych baśniach. Zainteresowano się: realizacją w literaturze dla młodych odbiorców założeń gatunkowych horroru; tekstami podejmującymi wątki przygodowo-podróżnicze; książkami religijnymi. Pierwszą część opracowania zamykają rozważania nad funkcjonowaniem książki i jej odbiorem w najbliższym otoczeniu – w domu a następnie w szkole, w trakcie edukacji. Osobny blok zagadnień poświęcono kwestiom wydawniczym, sposobom istnienia nowych form wypowiedzi adresowanych do młodych odbiorców, uwzględniających między innymi możliwości nowych mediów, w tym Internetu. Poruszono problematykę funkcjonowania na ryku wydawniczym: serii, komiksów autorów polskich, książki konwergencyjnej. Omówiono również przeobrażenia, jakim podlegały czasopisma kierowane do młodych czytelników. Trzecia część tomu 5. Literatury dla dzieci i młodzieży obejmuje opracowanie dotyczące przekładów na język polski tekstów autorów obcych tworzących dla dzieci i młodzieży. Zaprezentowano także obecny stan badań nad literaturą dla niedorosłego odbiorcy i na koniec zagadnienie krytyki nieprofesjonalnej, czego częstym przejawem są powierzchowne recenzje książek dla dzieci i młodzieży. Ostatnią cześć tomu tworzą artykuły dotyczące form pracy z czytelnikiem niedorosłym. Omówiono funkcjonowanie nowoczesnych bibliotek, przekształcanych w mediateki; działania podejmowane w celu popularyzacji czytelnictwa, ale w przestrzeni pozabibliotecznej. Skoncentrowano się także na problematyce biblioterapeutycznej, przybliżając sposoby wykorzystania tekstów literackich pozwalające oswoić dzieciom lęki, np. towarzyszące zasypianiu. Tom piąty Literatury dla dzieci i młodzieży, ze względu na szerokie spektrum poruszanej tematyki, adresowany jest, tak jak poprzednie tomy z serii, do wszystkich – studentów, pracowników naukowych, bibliotekarzy, pracowników innych instytucji kultury – interesujących się książką dziecięco-młodzieżową, rynkiem tego typu publikacji, instytucjami popularyzującymi ten typ wydawnictw.

"da die Tränen der Frauen stark genug sein werden...". Zum Bild der Frau im Erzählwerk Ina Seidels

Nina Nowara-Matusik

Bohaterkami tej książki są kobiety: niemiecka pisarka Ina Seidel oraz wykreowane przez nią wizerunki kobiet. Twórczość pisarki, percypowana do tej pory w kontekście literatury nazistowskich Niemiec, odczytywana jest tym razem inaczej. Sytuując analizowane utwory w kontekście teorii płci aktualnych w okresie Republiki Weimarskiej (szwajcarskiego antropologa Johanna Jakoba Bachofena, niemieckiego socjologa Georga Simmla oraz czołowych przedstawicielek ruchu kobiecego w Niemczech, Heleny Lange i Gertrudy Bäumer), autorka pracy udowadnia, iż pisarstwo Iny Seidel wpisuje się w estetykę „zezującego spojrzenia” (Sigrid Weigel): poruszając się w ramach tradycyjnej topografii płci, pisarka poszukuje jednocześnie drogi do emancypacji kobiety. Przyznając kategorii macierzyństwa rolę nadrzędną, Seidel wydobywa jego emancypacyjny potencjał, udowadniając, że to właśnie ono może stać się specyficzną kobiecą bronią, a nawet środkiem do zdobycia władzy.   „Publikacja Pani Nowary-Matusik znajdzie zainteresowanie wśród literaturoznawców, kulturoznawców i historyków literatury. Monografia odkrywa nieznane szerszemu gronu czytelniczemu dzieło prozatorskie Iny Seidel, odwołuje się do aktualnego dzisiaj dyskursu kobiecości i definiowania ról społecznych, przywołując jednocześnie przykłady historyczno-literackie. […] Monografia stanowi przyczynek do dalszych badań nad kobiecością i męskością i otwiera kolejne perspektywy badawcze […]”. (Z recenzji dr hab. Anny Gajdis)

Władysław Sebyła. Lektury

red. Joanna Kisiel, red. Elżbieta Wróbel

Tom zbiorowy Władysław Sebyła. Lektury to wielogłosowa i wielowymiarowa monografia twórczości katastroficznego poety dwudziestolecia międzywojennego, podejmująca nowe możliwości czytania tej intrygującej poezji, odkrywająca jej niezwykły potencjał interpretacyjny i różnorodne powiązania z tradycją liryki polskiej. Książka jest świadectwem wielorakich autorskich lektur, przyjmujących różne metodologiczne podstawy, mnożących interpretacyjne konteksty. Przynosi pierwszy tak wielostronny opis fenomenu dzieła, myśli i wyobraźni Władysława Sebyły, wzbogacony o szkice poświęcone jego twórczości dramatycznej i krytycznoliterackiej. Kluczem do opisania swoistości dorobku poety jest zdarzenie interpretacyjne, mikrologiczna lektura, fascynujące i odkrywcze spotkanie z tekstem, dlatego tak ważną rolę pełnią w tomie analizy i interpretacje pojedynczych utworów, za każdym razem na nowo oświetlające całość dzieła poety. Książka Władysław Sebyła. Lektury przeznaczona jest zarówno dla badaczy i studentów literatury, jak i wszystkich osób zainteresowanych dwudziestowieczną poezją.

Certainty and doubt in academic discourse: Epistemic modality markers in English and Polish linguistics articles

Krystyna Warchał

Przedmiotem pracy są językowe wykładniki stopnia pewności sądów w artykułach naukowych z dziedziny językoznawstwa w języku angielskim i polskim. Punktem wyjścia podjętych badań jest przekonanie, że różne tradycje intelektualne, w jakich kształtowała się polska i angielska komunikacja akademicka — tradycje odmiennie postrzegające status wiedzy naukowej i proces jej tworzenia, relację między autorem i czytelnikiem, czy wreszcie sam akt pisania i stopień dialogowości tekstu naukowego — mogą znajdować odzwierciedlenie w różnych przeświadczeniach dotyczących tego, czym jest fakt naukowy, a co pozostaje w sferze hipotez, założeń i propozycji oczekujących na potwierdzenie i akceptację środowiska akademickiego. Różnice te z kolei sugerowałyby, iż autorzy wywodzący się z tych dwóch kręgów kulturowych mogą przywiązywać różną wagę do wyraźnego oznaczania treści hipotetycznych oraz sądów, którym towarzyszy wysoki stopień pewności, oznaczać je w różny sposób, z różną częstotliwością i w różnych miejscach wywodu. Niniejsza praca podejmuje próbę ustalenia, czy różnice takie istnieją i, jeśli tak, których wykładników modalności epistemicznej dotyczą i jak przebiegają. Praca może stanowić głos w dyskusji nad różnicami w stylach argumentacji akademickiej charakterystycznych dla poszczególnych kultur i dyscyplin, wnieść dane do badań porównawczych nad znaczeniami epistemicznymi i ich funkcją w różnych typach dyskursu oraz być punktem odniesienia dla dalszych analiz uwzględniających inne języki, gatunki i dyscypliny.

"Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych". T. 21, nr 2/2015: Interdyscyplinarność w opiece i wsparciu osób niepełnosprawnych

red. Sylwia Wrona, Jerzy Rottermund

Kolejny numer „Problemów Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych”, pt. Interdyscyplinarność w opiece i wsparciu osób niepełnosprawnych (2/2015, tom 21) pod redakcją Sylwii Wrony i Jerzego Rottermunda, zawiera dziewięć artykułów, w których autorzy dzielą się swoim doświadczeniem zawodowym, wskazując jednocześnie na konieczność podejmowania zadań i adekwatnych terapii dla poprawy jakości życia osób będących w potrzebie. Kryterium doboru publikacji do przedłożonego tomu mieści się w triadzie: osoba niepełnosprawna (rozwój, zdrowie, potrzeby) – środowisko (kształcenie, nauka, codzienne życie) – zespół rehabilitacyjny. Zakres tematyczny zaprezentowany w czasopiśmie jest szeroki, gdyż taka jest aktualnie potrzeba wymiany myśli, przekazywania sobie wzajemnie informacji o możliwościach, a zarazem prowadzenia czynności terapeutycznych, wspierających czy opiekuńczych.

Bettina von Arnim: "O Polsce"

red. Nina Nowara-Matusik, Marek Kryś

Drugi tom zainicjowanej w Instytucie Filologii Germańskiej Uniwersytetu Śląskiego serii wydawniczej Niemiecka Literatura Kobiet przynosi pierwszy w języku polskim przekład polonofilskiego eseju Polenbroschüre [Broszura o Polsce] słynnej niemieckiej pisarki epoki romantyzmu Bettiny von Arnim. Opublikowany w 1849 roku tekst wciąż zaskakuje wyjątkowo aktualnością, będąc jednocześnie – w historii literatury niemieckiej stosunkowo rzadko spotykanym – przykładem niemieckiego (i kobiecego) głosu, upominającego się tak żywiołowo, tak bezpardonowo i z tak wielkim zaangażowaniem o wolność i prawa Polaków. Ponadto publikacja zawiera szkice poświęcone życiu i twórczości Bettiny von Arnim, zagadnieniom politycznym poruszanym w Broszurze o Polsce, wybranym problemom translacji oraz obszerną bibliografię. Książka O Polsce jest przeznaczona dla wszystkich osób zainteresowanych historią literatury niemieckiej, w szczególności tej autorstwa kobiet, historią stosunków polsko-niemieckich oraz problematyką przekładu literackiego.

Przekłady Literatur Słowiańskich. T. 2. Cz. 1: Formy dialogu międzykulturowego w przekładzie artystycznym

red. Bożena Tokarz

T. 2, Cz. 1 wydawnictwa ciągłego „Przekłady Literatur Słowiańskich” został poświęcony formom dialogu międzykulturowego w przekładzie (i za jego pośrednictwem), zaobserwowanym na materiale literatur: bułgarskiej, czeskiej, chorwackiej, macedońskiej, polskiej, serbskiej, słowackiej i słoweńskiej. W prezentowanych rozprawach autorzy opisują i interpretują różne poziomy zdialogowania (najczęściej zaś leksykalny), próbują określić przesłanki zarówno pozwalające, jak i uniemożliwiające podjęcie dialogu, a także negatywny czy niechętny stosunek niektórych tłumaczy do takiego dialogu.

Języki specjalistyczne. Teoria i praktyka glottodydaktyczna

red. Danuta Gabryś-Barker, red. Ryszard Kalamarz

Tom został poświęcony zdefiniowaniu pojęcia „języki specjalistyczne”, jak również ukazaniu pewnych problemów i dylematów, na jakie napotykają nauczyciele języków obcych, których zadaniem jest kształcenie językowe z elementami wiedzy specjalistycznej. Książka stanowi zbiór tekstów będących efektem doświadczeń praktykujących nauczycieli glottodydaktyków, pracujących w różnych kontekstach edukacyjnych. Autorami są lektorzy języków obcych na wyższych uczelniach bądź pracujący na wydziałach neofilologicznych wyższych uczelni. Niniejszy zbiór tekstów opracowanych przez nauczycieli glottodydaktyków ukazuje zarówno ich przemyślenia, wiedzę jak i praktyczne doświadczenia w nauczaniu języków specjalistycznych będące wyrazem ich własnych poszukiwań. Redaktorzy wierzą, że niniejszy tom stanie się nie tylko źródłem wiedzy i pomysłów, jak radzić sobie z nauczaniem języków specjalistycznych, ale że również stanie się inspiracją do dalszych poszukiwań bardziej motywujących i efektywnych metod i technik nauczania, bardziej różnorodnych i wychodzących poza program kursu językowego, realizowanego za pomocą mniej tradycyjnych materiałów dydaktycznych.

W stronę antropologii inkluzywnej: głęboka niepełnosprawność intelektualna a człowieczeństwo. Studium z zakresu katolickiej teologii niepełnosprawności

Anna Maliszewska

Czy osoby upośledzone intelektualnie w stopniu głębokim, a więc jednostki pozbawione umiejętności werbalnej komunikacji ze światem, nie potrafiące zadbać o swoje podstawowe potrzeby egzystencjalne, zupełnie bezradne i – jak się zwykle uważa – bezrefleksyjne są osobami ludzkimi? A jeśli tak, to czy są osobami ludzkimi dokładnie tak samo, jak wszyscy inni przedstawiciele gatunku zwanego homo sapiens? Czy możemy skonstruować taką „definicję” człowieczeństwa, która swym zasięgiem obejmie wszystkie istoty ludzkie? I kto ostatecznie do owych istot ludzkich powinien być zaliczony? Próba odpowiedzi na powyższe pytania podejmowana jest w niniejszej pracy z perspektywy katolickiej, co jak się okazuje ułatwia zadanie tylko w pewnym zakresie. Z jednej strony bowiem Kościół stoi twardo na stanowisku broniącym prawa do życia osób z upośledzeniem umysłowym szczególnie w kontekście toczących się nieustannie debat na temat dopuszczalności aborcji eugenicznej, jak i eutanazji. Działanie takie wydaje się równoznaczne z obroną ich w pełni ludzkiej kondycji i godności. Z drugiej strony kościelna narracja przepełniona jest wątkami mówiącymi o człowieku jako podmiocie rozumnym i wolnym, równocześnie posługując się kategorią osób pozbawionych „używania rozumu”, do której zalicza małe dzieci i osoby niepełnosprawne intelektualnie.

"Iudaica Russica" 2019, nr 2 (3)

red. Mirosława Michalska-Suchanek

W ciągu ostatnich dwóch wieków miało miejsce kilka fal masowych wyjazdów rosyjskich Żydów z Rosji. Ludność pochodzenia żydowskiego stanowiła osiemdziesiąt procent emigrantów, którzy w latach 1971–1986 opuścili Związek Sowiecki. Po roku 1990 (masowa alija 1990–1991) z Rosji wyjechało pokolenie „szestidiesiatników”, głównie intelektualistów i ludzi kultury. Obecnie w Izraelu niezwykle dynamicznie rozwija się rosyjskojęzyczna twórczość literacka pokolenia urodzonego w latach 70. Ważny wpływ na kształt „rosyjskiego Izraela” ma przywiązanie do tradycji, kultury i języka kraju pochodzenia (Rosji), a także charakter i ewolucja procesów aklimatyzacyjnych. Rosyjskojęzyczne życie literackie w Izraelu, biorąc pod uwagę zarówno liczebność jego przedstawicieli, jak i wartość interpretacyjną pisanych przez nich tekstów, stanowi istotną część kultury rosyjskiej. Tematyka ta niestety traktowana jest w polskiej rusycystyce marginalnie. Nie ma zwartych opracowań, opisujących rozmiary i złożoność zjawiska, a przede wszystkim brakuje forum, na którym owe zagadnienia byłyby podejmowane. Lukę tę wypełnia czasopismo „IUDAICA RUSSICA”. W czasopiśmie podejmowana jest tematyka najnowszej literatury rosyjsko-izraelskiej — jej ewolucji, obecnego miejsca, roli i statusu, jej odmian, charakteru oraz poetyki. Na jego łamach obecne są również badania dotyczące tematyki żydowskiej (motywów żydowskich) w twórczości rosyjskich klasyków, a zwłaszcza twórców późniejszej epoki, zwłaszcza tych o żydowskich korzeniach. Zamieszczane są również teksty poświęcone bardziej szeroko pojętej tematyce żydowskiej. W czasopiśmie „IUDAICA RUSSICA” obok artykułów naukowych publikowane są recenzje naukowe, omówienia, sprawozdania, ale także przekłady dzieł (lub ich fragmentów) rosyjskojęzycznych żydowskich twórców lub przekłady znaczących rosyjskojęzycznych tekstów (esejów, szkiców) poświęconych tematyce żydowskiej.

Linguistic Landscape in Scuol als Ausdruck der kultursprachlichen Vielfalt der lokalen Gemeinschaft

Lesław Tobiasz

Książka zapoznaje ze zjawiskiem występowania różnorodnych języków w przestrzeni publicznej miejscowości Scuol, słynnego kurortu oraz znaczącego centrum turystycznego w kantonie Gryzonia we wschodniej Szwajcarii. Oficjalnym językiem miasta jest język retoromański, jednak prawie wszyscy mieszkańcy posługują się płynnie także językiem niemieckim. Autor koncentruje się na analizie pejzażu językowego w różnych obiektach centrum komercyjnego. Analizuje także występowanie poszczególnych języków w obrębie starego centrum oraz na dworcu kolejowym i dolnej stacji kolejki gondolowej Motta Naluns. Na gruncie przeprowadzonych badań autor wysnuwa wnioski dotyczące współczesnej pozycji języka retoromańskiego i jej znaczenia dla przyszłości najstarszego języka Szwajcarii. Analizę pejzażu językowego Scuol poprzedza przedstawienie złożonych procesów historycznych i kulturowo-językowych, które ukształtowały współczesną Szwajcarię i przyczyniły się do powstanie trójjęzycznego kantonu Gryzonia. Ukazane zostają także czynniki, które do chwili obecnej umożliwiają zachowanie szwajcarskiej wielokulturowości i zarazem skuteczne funkcjonowanie państwa Helwetów. Tym samym książka jest skierowana do osób zainteresowanych pejzażem językowym oraz zjawiskami wielojęzyczności i wielokulturowości, w szczególności zaś do miłośników Szwajcarii, zafascynowanych fenomenem wielokulturowości tego alpejskiego kraju.

Idea w służbie propagandy. Komitet Słowiański w Polsce 1945-1953 na tle ruchu nowosłowiańskiego

Marcela Gruszczyk

Praca jest próbą wieloaspektowego spojrzenia na historię powstania i działalności Komitetu Słowiańskiego w Polsce, który w latach 40. XX wieku był jednym z głównych podmiotów odpowiedzialnych za umacnianie przyjaźni polsko-radzieckiej oraz upowszechnianie wiedzy o Związku Radzieckim wśród szerokich kręgów społeczeństwa. Odbywało się to pod hasłem propagowania ideologii słowiańskiej, odrodzonej w czasie wojny pod auspicjami ZSRR. Książka wpisuje się w nurt badań nad dziejami politycznymi początków Polski Ludowej. Składa się z pięciu rozdziałów w układzie chronologiczno-problemowym. Pierwsza część dotyczy narodzin tzw. ruchu nowosłowiańskiego, stanowiąc jednocześnie tło dla dalszych rozważań. Poruszono w niej zagadnienia związane z genezą i pierwszymi latami działalności Komitetu Wszechsłowiańskiego w Moskwie, rozwojem jego agend w krajach Europy środkowo-wschodniej oraz jednym z najważniejszych wydarzeń w dziejach ruchu – Kongresem Słowiańskim w Belgradzie, który stał się przyczynkiem dla powstania Komitetu Ogólnosłowiańskiego. Poruszone tu zagadnienia stanowiły punkt zwrotny w historii idei słowiańskiej, kreowanej tym razem z ramienia Związku Radzieckiego, który widział w niej doskonały instrument oddziaływania w imię własnych, pragmatycznych interesów politycznych. Drugi z rozdziałów wiąże się już bezpośrednio z zagadnieniem tytułowym, odnosząc się do początków Komitetu Słowiańskiego w Polsce. Analizie poddane zostały tu założenia programowe instytucji, jak i jej organizacja na szczeblu centralnym oraz terenowym. W dalszej części publikacji przedstawiono politykę kulturalną oraz inne aspekty życia społecznego, definiowane w pryzmacie kryteriów ideologicznych, które stymulowały zakres, jak i charakter prac słowiańskiej agendy w Polsce. Omówiona została działalność naukowa, oświatowa i wydawnicza Komitetu, angażująca świat polskich uczonych, niestety nazbyt często działających w pręgierzu doktryny, hamującej wiele ciekawych i wartościowych pomysłów. Ostatnie dwa rozdziały przeniosą czytelnika na arenę międzynarodowych obszarów działalności Komitetu. Do najistotniejszych z poruszanych w tym miejscu zagadnień należeć będzie bez wątpienia problematyka łużycka – jedno z ważnych zagadnień geopolitycznego aspektu ideologii słowiańskiej, która wraz z umacnianiem się systemu komunistycznego w krajach satelickich ZSRR, została zepchnięta do lamusa, jako element zagrażający interesom tego państwa w etnicznie niesłowiańskich państwach systemu. Nie mniej istotną kwestią będzie też konflikt radziecko-jugosłowiański, bezpośrednio wpływający na zanegowanie przez Związek Radziecki dalszego funkcjonowania ruchu nowosłowiańskiego. Jego negatywny skutek implikujący zakończenie działalności Komitetu Słowiańskiego w Polsce, będzie też epilogiem narracji piątego rozdziału.

Antologia literacka. Przemiany, ekspansja i perspektywy gatunku. Seria pierwsza

red. Magdalena Kokoszka, red. Bożena Szałasta-Rogowska

„Epoka nasza jest epoką antologii” – teza Władysława Tatarkiewicza, wyartykułowana jeszcze na przełomie lat 70. i 80. ubiegłego wieku, nie straciła na aktualności. Antologia wydaje się jedną z form bloku silva o kapitalnym znaczeniu dla współczesnej kultury – w istocie skazanej na jakiś rodzaj selekcjonowania zalewającego półki księgarskie piśmiennictwa. W tomie, który oddajemy do rąk Czytelnika, przyglądamy się przede wszystkim współczesnym antologiom literackim (XX i XXI wieku), nie rezygnując jednak z kontekstu historycznego, pozwalającego uchwycić i zrozumieć zachodzące zmiany. Artykuły zgromadzone w książce prezentują omawianą formę od strony teoretyczno- i historycznoliterackiej, a także prawnej; uwzględniają niezwykle istotne usytuowanie środowiskowe – społeczne i geograficzne antologii, jej powiązanie z określoną wspólnotą symboliczną w kraju i na emigracji; eksponują także dwa czynniki kluczowe dla kształtu wyboru – temat i osobę antologisty. Poetyka form antologijnych rozpatrywana jest także w kontekście szerszym: jako zjawisko bezpośrednio związane z kulturą cytatu, jako jedna z ciekawszych i dotąd nieprzebadanych odsłon intertekstualności.

Miejskość i duch innowacyjności

red. Krzysztof Bierwiaczonek, red. Marek S. Szczepański, red. Karolina Wojtasik

Książka Miejskość i duch innowacyjności zawiera autorskie artykuły analizujące współczesne zjawiska społeczne, kulturowe i gospodarcze związane z miastem i szeroko rozumianą innowacyjnością. Pojęcie to funkcjonuje w książce w wielu kontekstach związanych między innymi z zaangażowaniem obywatelskim, funkcjonowaniem miejskich przestrzeni publicznych, tworzeniem przemysłu kreatywnego, kampanii promocyjnych, procesem transferu technologii, a także nowej formy upamiętniania bliskich, jakimi są wirtualne cmentarze. Powiązanie tematyki miejskiej z refleksją nad innowacyjnością pozwala w nowej perspektywie spojrzeć na toczącą się aktualnie debatę próbującą odpowiedzieć na pytanie: jakie ma być współczesne miasto, jak ma funkcjonować, w jaki sposób może wykorzystywać potencjał mieszkańców, instytucji i firm, które działają na jego obszarze? Książka adresowana jest zatem do wszystkich, którzy interesują się współczesnymi problemami miasta i jego rozwoju. W sposób szczególny publikacja powinna zainteresować socjologów, ekonomistów, urbanistów, geografów społecznych oraz studentów kierunków społecznych, ekonomicznych i urbanistycznych.

Wincentego Skrzetuskiego "Prawo polityczne narodu polskiego"

Wojciech Organiściak

Polski pijar Wincenty Skrzetuski, żyjący w latach 1745-1791, był uznanym historykiem, prawnikiem, pisarzem politycznym, nauczycielem oraz tłumaczem doby stanisławowskiej. Do jego ważniejszych dzieł należy zaliczyć "Mowy o głowniejszych materiach politycznych" oraz historie Szwecji i starożytnej Grecji. W swoich pracach Skrzetuski niejednokrotnie nawiązywał do zagadnień moralno-etycznych, stawiając sobie za cel wychowanie dobrego obywatela łączącego w sobie światopogląd chrześcijański, idee humanitarne, oświeceniowe, nowożytne koncepcje prawnonaturale i etykę opartą na podstawach racjonalnych. Skrzetuski pozostawał pod silnym wpływem republikańskiej ideologii Mably’ego i Rousseau oraz innych myślicieli oświeceniowych z Monteskiuszem i Beccarią na czele. Najważniejszym dziełem Skrzetuskiego, wydanym w latach 1782-1784, było "Prawo polityczne narodu polskiego". Pijar spopularyzował w nim obraz ustroju i prawa Rzeczypospolitej obowiązujący przed Sejmem Czteroletnim, propagując konieczność dalszych reform politycznych, społecznych i ekonomicznych w państwie szlacheckim. Swoją pracę Skrzetuski oparł częściowo na erudycyjnym dziele Gotfryda Lengnicha "Ius publicum Regni Poloniae", które uzupełnił o nowe rozwiązania ustrojowe wprowadzone w Rzeczypospolitej po 1764 roku. Dokonana w przedmiotowej rozprawie analiza "Prawa politycznego narodu polskiego" pozwala na stwierdzenie, że było to solidne kompendium wiedzy o ustroju Rzeczypospolitej szlacheckiej, mające miejscami cechy traktatu politycznego. W swym stosowanym w szkołach podległych Komisji Edukacji Narodowej podręczniku Skrzetuski zaprezentował szerokie spektrum zagadnień odnoszących się zarówno do ustroju politycznego, społecznego oraz gospodarczego, jak i ustroju sądów.  Podobnie jak dla Monteskiusza, dla polskiego pijara prawo polityczne było tą gałęzią prawa, która regulowała system rządów. Według Skrzetuskiego, na prawo polityczne składały się: sposób sprawowania władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej, obrady publiczne oraz prawa i obowiązki wszystkich stanów, funkcjonowanie różnych organów i urzędów, religia, skarb, wojsko, handel, ludność, a także traktaty i umowy z obcymi państwami. Przeprowadzona w rozprawie analiza "Prawa politycznego narodu polskiego" pozwala na stwierdzenie, że pijar prezentował własne oceny i postulaty reform, które niejednokrotnie były kontynuacją głosów i myśli poprzedzających go pisarzy politycznych na czele ze Stanisławem Konarskim. Analiza poglądów Skrzetuskiego pozwala przyznać mu poczesne miejsce wśród polskich pisarzy politycznych doby stanisławowskiej, szczególnie tych tworzących przed Sejmem Wielkim ‒ propagatorów, a nawet projektodawców niektórych reform.

Hermeneutyka mitu dionizyjskiego w filozofii Fryderyka Nietzschego

Malwina Rolka

Książka jest poświęcona dionizyjskim obliczom filozofii Fryderyka Nietzschego, stanowiąc zarazem próbę spojrzenia na jego dzieło przez pryzmat wykładni, dla której podstawą staje się mit. Dionizos pojawia się tu zarówno jako znak przeszłości, w którym dzięki rozszyfrowywaniu uniwersalnego charakteru mitycznych symboli poszukiwać należy pradawnej mądrości ludzkiej natury, jak i staje się znakiem przyszłości, mającym ziścić się w postaci nadczłowieka. U Nietzschego ów bóg bywa przewrotny, nosi maski i jest kusicielem, a jego mit okazuje się zarazem sprzężony z najgłębszymi troskami i pragnieniami człowieka, które wyznaczają horyzont tak jego egzystencji, jak i odwiecznych tęsknot. Dwoista natura bóstwa – odzwierciedlająca dynamiczny charakter życia – zjawia się w pismach autora Zaratustry w ciągłej grze odkrywania i zakrywania sensów i znaczeń, które decydują o nadaniu jej szczególnie wyróżnionego miana wśród wykładni jego myśli. Podążanie ścieżkami mitu w obrębie filozofii Nietzschego wiedzie z konieczności do poruszania się równolegle w dwóch obszarach, które wyznaczają ramy jego dionizyjskiej hermeneutyki. Jej wymiar zewnętrzny opiera się na przyjęciu dionizyjskości jako zasady organizującej wykładnię dzieła Nietzschego, wokół której – od wczesnych pism po ostatnie – koncentruje się jego myśl pomimo towarzyszących jej sprzeczności i zerwań. Hermeneutyka mitu odsłania jednak także wymiar wewnętrzny, mieszczący się w warstwie symboliki dionizyjskiej, która staje się dla Nietzschego źródłem inspiracji i intuicji niewyrażalnych w tradycyjnym języku filozofii, mających ostatecznie spełnić się w fuzji tragicznego światopoglądu Greków oraz nowoczesności. Podstawowym zamysłem książki jest próba ujęcia filozofii dionizyjskiej Nietzschego w punkcie przecięcia obu hermeneutycznych wymiarów, by naświetlić jej dynamiczny i perspektywiczny charakter.

Oblicza męskości / Faces of Masculinity

red. Ewa Bogdanowska-Jakubowska

"To zbiór artykułów, które łączy wspólny temat – męskość, definiowana w różny sposób i postrzegana z różnych perspektyw. Pierwszy tekst prezentuje spojrzenie socjologiczne: Jolanta Klimczak i Kazimiera Wódz analizują przemiany męskości w społecznościach robotniczych w wybranych kulturach (również w kulturze polskiej). Kolejne dwa szkice, reprezentujące perspektywę psychologiczną, traktują o trudnościach związanych z płcią. Tomasz Jakubowski przedstawia studium przypadku detranzycji (powrotu do płci przypisanej zaraz po urodzeniu). Maja Gwóźdź pisze natomiast o tzw. thwarted masculinity (zepsutej męskości), analizując sposób prezentowania interseksualności w dyskursie na przykładzie powieści Jeffreya Eugenidesa Middlesex. Językowemu obrazowi mężczyzny i męskości poświęcone są artykuły Marcina Kuczoka oraz mój. Ten pierwszy to analiza polskich i angielskich przysłów. Drugi to krytyczne studium polskiego dyskursu politycznego (tworzonego przez mężczyzn polityków). Tekst Wojciecha Wachowskiego i Alicji Szmaus‑Jackowskiej, oparty na kognitywnej teorii metafory, traktuje z kolei o różnicach między kobietami i mężczyznami w wyrażaniu treści tabu. Następne dwa artykuły stanowią próbę przedstawienia obrazu męskości istniejącego w polskim piśmiennictwie. Anna Hanusiak kreśli wizerunek zbójnika karpackiego, opierając się na źródłach prasowych, etnograficznych, historycznych i literackich. Jan Musiał prezentuje literaturoznawcze studium męskości według historyka i krytyka literackiego Stefana Kołaczkowskiego. Dyskusję dopełnia tekst Patrycji Kowalik i Adriana Witkowskiego, którzy piszą o kryzysie męskości we współczesnym społeczeństwie." (fragment Wstępu)

Kodeks wyborczy. Komentarz. T. 1: Komentarz do artykułów 1-151

red. Artur Biłgorajski

„Niniejszą pracę można niejako podzielić na trzy „części”, przyjmując za kryterium autorów komentarzy i sposób narracji. Pierwsze dwie zostały ujęte w sposób typowy, znany z innych komentarzy do aktów prawnych. Zawarte są w nich szersze omówienia przepisów, będące ich swoistą wykładnią, uzupełnioną przywołaniem aktów prawnych wykonawczych oraz wytycznymi i wyjaśnieniami Państwowej Komisji Wyborczej. Znajdujemy w nich również omówienia tematycznych orzeczeń trybunałów i sądów oraz aktów prawa międzynarodowego i europejskiego. Na pewno te „części” są w większym stopniu dedykowane studentom i tym osobom, które będą poszukiwać w niniejszej publikacji wiedzy praktycznej. Natomiast składające się na „część” trzecią art. 104–151 zostały skomentowane w całkowicie odmienny sposób. Otóż jej autor, komentując wskazane przepisy, w większym stopniu koncentruje się na ich ocenie, dokonywanej w wielu płaszczyznach. Choć można dyskutować na temat niektórych, być może zbyt radykalnych czy rewolucyjnych wręcz opinii oraz propozycji rozwiązań, to jednak styl przyjęty przez autora sprawia, że komentarze do przepisów stają się niemalże odrębnymi glosami zawierającymi ich krytyczną analizę, broniąc takich zapisów. Rezygnacja z przyjęcia jednolitego sposobu wykładni była świadomym zabiegiem autorów niniejszego Komentarza.” (fragment z Uwag wprowadzających)

Folia Philosophica. Vol. 34. Special issue. Forms of Criticism in Philosophy and Science

red. Dariusz Kubok

Przedłożony czytelnikom tom jest pierwszym supplementary volume czasopisma „Folia Philosophica”. Ma on charakter monograficzny, dotyczy bowiem różnych form krytycyzmu w perspektywie rozwoju nauki i filozofii, ale jest również tomem o charakterze interdyscyplinarnym, ponieważ autorzy reprezentują różne dziedziny nauki. Dzięki temu krytycyzm jako pewna cecha namysłu, czy też postawa poznawcza zostaje ukazana w bardzo szerokiej perspektywie, ale z całą pewnością nie pretenduje do zupełności. Nie mniej jednak dzięki takiemu wieloaspektowemu podejściu staje się możliwe rozpoznanie złożoności treściowej tej idei, a także ewentualnych, często ukrytych lub do końca nie w pełni ujawnionych, konsekwencji i aplikacji postawy krytycznej. Zasadniczym celem poznawczym niniejszego tomu jest analiza obecności i znaczenia krytycyzmu w europejskiej tradycji naukowej i filozoficznej. Krytycyzm może zostać pojmowany jako stanowisko polegające na umiejętności rozróżniania i oddzielenia zarówno obszarów poznawczych, jak i sposobów poznawania, na umiejętności sądzenia i osądzania, a także na akcentowaniu postawy antydogmatycznej. O wadze krytycyzmu świadczy fakt, że nie tylko stanowi wyzwanie teoretyczne, ale także przyczynia się do zrozumienia i kształtowania wielu aspektów życia społecznego. Obecnie zaobserwować można różne formy deficytu postawy krytycznej, który prowadzi do niebezpiecznych zjawisk we współczesnej kulturze. Dlatego też rozważania zawarte w tym tomie służyć mają lepszemu zrozumieniu i upowszechnieniu wartości związanych z postawą krytyczną w różnych obszarach przestrzeni publicznej.   The tome hereby presented is the first special issue of Folia Philosophica. Monographic in character-as it concerns a variety of forms of criticism in the context of the development of science and philosophy-it is, at the same time, interdisciplinary, since the contributing authors represent diverse fields of scholarship. Owing to such an assumption, criticism-whether it is understood as an angle of reflection or as a cognitive attitude-is presented in a very broad perspective. Although the volume makes no claims to exhaustiveness, this multifaceted approach grants one an insight allowing for a better understanding of both the complexity of the concept itself and of the possible (and not always manifest) consequences of the application of criticism in cultural practice. The aim of this volume is to offer the reader a reflection on the presence and significance of criticism in the European tradition of scholarship, science and philosophy. Criticism may be understood as an attitude which emphasizes one's ability to discriminate between various areas of cognition and to distinguish them from available modes of cognition; an attitude in which one's ability to pass judgments and form opinions is of primary importance, and, simultaneously, an attitude in which antidogmatism of stances is of central value. The significance of criticism does not solely manifest itself in the fact that it never ceases to be a serious theoretical challenge to scholars. Above all, its importance is testified to by its palpable, multifaceted contribution to the understanding-and shaping-of many areas of social life. Today, however, positions characterized by a marked deficit of critical attitude seem to proliferate: the detrimental results of this process are already visible in contemporary culture. This is why the insights offered in this volume are important: it is intended to open space for a deeper understanding of criticism and its role, as well as to propagate values related to the application of critical thinking, in various areas of human experience.

"Forum Lingwistyczne" 2017, nr 4

red. Magdalena Pastuchowa, współred. Karolina Lisczyk-Kubina, współred. Iwona Loewe

Kolejny – czwarty – numer „Forum Lingwistycznego” charakteryzuje różnorodność zarówno w tematyce podejmowanych badań, jak i w stosowanych metodach badawczych: analizom materiałowym towarzyszą rozważania metalingwistyczne, refleksjom synchronicznym – dociekania diachroniczne, a prezentacji wyników aktualnie prowadzanych badań – polemiczne prezentacje nowości wydawniczych oraz relacje z wydarzeń skupiających szeroko pojęte środowisko językoznawcze. Stanowi to odbicie zainteresowań naukowych Autorów, lecz także świadczy o zróżnicowaniu szkół badawczych, z których się wywodzą. Teksty do prezentowanego tomu przygotowali bowiem lingwiści z ośrodków uniwersyteckich w Katowicach, Lublinie, Łodzi, Poznaniu, Warszawie i Wrocławiu. Artykuły publikowane w tomie pomieszczono w działach: „Studia”, „Archiwalia”, „Polemiki” i „Varia”.

"International Journal of Research in E-learning" 2015. Vol. 1 (2)

red. Piet Kommers, Josef Malach, Nataliia Morze, Tatiana Noskova, ...

Tematyka czasopisma naukowego „International Journal of Research in E-learning” odzwierciedla koncepcyjne zasady leżące u podstaw modernizacji edukacji i reformy systemów edukacyjnych w krajach europejskich, jak i krajowych strategii rozwoju na miarę XXI wieku. Jednym z kluczowych celów edukacyjnych Unii Europejskiej jest zapewnienie równych szans dla wszystkich w odniesieniu do dostępu do nauki i wiedzy, niezależnie od płci, zdolności finansowej i fizycznej, i miejsca zamieszkania. Dlatego nauczanie na odległość ma przyznany status wysokiego priorytetu. Wprowadzenie nauczania na odległość na szeroką skalę może spowodować znaczący wkład w osiągnięcie celów edukacyjnych w krajach członkowskich. Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego posiada bogate doświadczenie we wdrażaniu nauczania na odległość w innych wydziałach całej uczelni. Sprawnie działająca i rozwijająca się Wydziałowa Platforma Nauczania na odległość (http://el.us.edu.pl/weinoe) jak również Międzynarodowa Konferencja Naukowa Teoretyczne i praktyczne aspekty kształcenia na odległość (www.dlcc.us.edu.pl) przeznaczone są do integracji i wymiany doświadczeń wszystkich osób związanych z e-learningiem – naukowców, nauczycieli akademickich i innych szczebli, tutorów, doktorantów, studentów, pracowników wydziału, a także badaczy z kraju i zagranicy. Tom IJREL 1(2) (2015) zawiera dziewięć artykułów zebranych w pięciu rozdziałach autorów z Australii, Czech, Hiszpanii, Holandii, Polski, Portugalii, Słowacji, Rosji, Ukrainy. Rozdział 1: Research on Selected ICT Tools for Effective Use in Education. Rozdział 2: Information and Communication Competencies in Higher Education. Rozdział 3: Study on Networking and Educational IT Space. Rozdział 4: Research on Formal and Informal Use Of ICT and E-learning in Secondary School., Rozdział 5: Reports.

Stosunki międzynarodowe na początku XXI wieku. Wybrane aspekty

red. Katarzyna Czornik, red. Tomasz Okraska, red. Monika Szynol

Głównym celem badawczym pracy była szeroko pojęta analiza procesów i trendów zachodzących na arenie międzynarodowej na początku XXI wieku (w jego pierwszej i drugiej dekadzie). Celem szczegółowym było również wskazanie nowych wyzwań i zagrożeń dla bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego państw, a także ich wpływu na charakter relacji międzynarodowych i kształtujący się ład międzynarodowy. Kolejnym priorytetem była aktywizacja ogólnopolskiego studencko-doktoranckiego ruchu naukowego, umożliwiająca młodym badaczom publikację w recenzowanej pracy zbiorowej.

Oblicza twórczości

red. Grażyna Mendecka

Monografia utrzymana jest w duchu postmodernizmu. Prezentuje z różnych stron problem twórczości, oryginalnie i twórczo ujęty przez autorów. W tomie znalazły się teksty dotyczące rzadko omawianych problemów w psychologii twórczości, np. inspiracji twórczej, otwartości dzieła, twardości jako cechy osobowości istotnej dla aktywności twórczej. Autorzy włączając się w dyskusję psychologiczną dotyczącą złożonego fenomenu twórczości, podkreślają znaczenie aktywności twórczej w wymiarze kulturowym i jednostkowym. Zamierzona różnorodność ujęć i stanowisk w prezentowaniu twórczości rzuca światło na wieloaspektowość tego zjawiska, wymagającego właśnie takiego systemowego i interdyscyplinarnego ujęcia.