Poza antropocentryzm, czyli żądanie niemożliwego? Pytania o kulturę i inne pytania w teorii społecznej i w praktyce rozmowy

Wioletta Tomala-Kania

Monografia Poza antropocentryzm, czyli żądanie niemożliwego? Pytania o kulturę i inne pytania w teorii społecznej i w praktyce rozmowy, z jednej strony, stawia w centrum uwagi człowieka i jego psychofizyczną kondycję ze szczególnym podkreśleniem jej etycznych konsekwencji dla świata i dla niego samego, ze strony drugiej, próbuje go z tego centrum wyprowadzić. Książka ma budowę trójdzielną. Rozdział 1: Kultura w teorii prezentuje zestaw podstawowych ustaleń zogniskowanych wokół kluczowego pojęcia "kultury". Rozdział 2: Kultura w działaniu stanowi zapis wywiadów pogłębionych przeprowadzonych w latach 2020˗2021 z badaczkami reprezentującymi spektrum zróżnicowanych dyscyplin badawczych: Ewa Bińczyk, Katarzyna Dembicz, Bogumiła Lisocka-Jaegermann, Joanna Ostrowska, Hanna Rubinkowska-Anioł, Jolanta Sujecka, Anna Ziębińska-Witek. W Zakończeniu zostaje wyodrębniony wątek, pojawiający się w wywiadach, ale w finale zyskujący autonomię, na którą - z całą mocą - zasługuje: posthumanistyczna (nie-antropocentryczna) wizja świata, zgodnie z którą stanowimy jeden z wielu gatunków współzamieszkujących planetę.

Język - lektura - interpretacja w dydaktyce szkolnej

red. Ewa Jaskółowa, Małgorzata Wójcik-Dudek

Zapraszamy do lektury zbioru tekstów autorstwa badaczy, których namysł nad rolą interpretacji w szkolnej edukacji wpisuje się w refleksję Rabindranatha Tagorego zakotwiczoną w takich wartościach, jak: wolność, własne myśli, wzajemne zrozumienie. Można zaryzykować twierdzenie, że wolność pozostaje gwarancją włączania własnych myśli do korpusu idei składających się na dziedzictwo ludzkości, konfrontowania ich z Innymi po to, aby lepiej zrozumieć siebie oraz Drugiego. W tym dialogu ponad czasem i przestrzenią niebagatelną rolę przypisuje się oczywiście edukacji, której jednym z ważniejszych, jeśli nie najważniejszym, zadań jest przygotowanie do interpretacji oznaczającej nie tyle rozumienie, ile proces prowadzący do porozumienia. (ze wstępu)

Od surrealizmu do poezji symbolu. Tendencje artystyczne w twórczości poetyckiej Janusza Stycznia

Aleksandra Zasępa

Monografia poświęcona jest twórczości poetyckiej Janusza Stycznia, którego poezja uznawana jest przez wielu krytyków i badaczy za jedyną świadomą kontynuację programu surrealistycznego w polskiej liryce współczesnej. Poszczególne części książki zapisują nawiązania indywidualnej wyobraźni artysty do znaczeń symbolicznych i nadrealistycznych wyobrażeń (literackich, malarskich), wskazując najważniejsze dla poezji Stycznia tendencje artystyczne, które ukształtowały tę arcyciekawą lirykę. Kolejne rozdziały książki poświęcone zostały oniryzmowi i wyobraźni o wyraźnie nadrealistycznej proweniencji, przeglądowi najbardziej reprezentatywnych dla tego ruchu artystycznego wątków, tematów i motywów, korespondencji z malarstwem i dziełami plastycznymi, indywidualnym symbolom kluczom, funkcjonującym w tej przestrzeni lirycznej oraz kwestii poetyckiej twórczości Stycznia, w kontekście literackich losów polskiej wyobraźni surrealistycznej. Poezja Janusza Stycznia zatopiona w oniryczny świat sennego marzenia, pełna filozoficznych i kulturowych odwołań, rozpięta między wizjonerską metaforyką nadrealizmu a, alternatywną wobec świata przestrzenią symboliczną, jest zjawiskiem wyjątkowym, które w zaskakujący i niepowtarzalny sposób tworzy niezwykle oryginalną całość, zdumiewająco jednorodną i spójną.

Społeczność w języku - język w społeczności

red. Karolina Lisczyk, Marcin Maciołek

Tematyczną osią publikacji jest komunikacja między ludźmi należącymi do grup społecznych zróżnicowanych terytorialnie, środowiskowo oraz zawodowo. Pomieszczone w tomie artykuły, choć połączone zagadnieniem wyeksponowanym w tytule, obejmują analizy zróżnicowane metodologicznie i przedmiotowo, prezentowane w ujęciu synchronicznym i diachronicznym. Autorzy tekstów podjęli namysł nad problemami sytuującymi się w obszarze historii języka (badania nad powstawaniem socjolektów), gramatyki (objaśnienie zjawisk fonetycznych w polszczyźnie Żydów), leksykologii (omówienie gwarowych nazw mieszkańców i przybyszy), dialektologii (analiza nazw terenowych jako próba odtworzenia wizerunku mieszkańców mikrowspólnot; refleksja nad funkcją polszczyzny wśród Polaków zamieszkujących tereny Bośni i Hercegowiny), pragmalingwistyki (przedstawienie językowych wykładników więzi między kibicami siatkówki; interpretacja kultury programistów w kontekście „myślenia w języku”), mediolingwistyki (opis technik budowania familiarności w programie śniadaniowym; nakreślenie wpływu języka włoskiego mówionego na komunikację prasową) czy glottodydaktyki (zarys komunikacji zawodowej w podręcznikach do nauki języka polskiego). Każdorazowo badacze dowodnie wykazali, że język stanowi istotne narzędzie służące nie tylko porozumiewaniu się, ale także budowaniu wspólnot komunikatywnych. Tom skierowany jest do wszystkich osób zainteresowanych problematyką języka i jego roli w różnych społecznościach, w szczególności zaś – do językoznawców oraz studentów kierunków filologicznych.

"Studia Etnologiczne i Antropologiczne" 2014. T. 14: Globalizacja jako wyzwanie dla zachowania i upowszechniania dziedzictwa kulturowego w Europie Środkowo-Wschodniej

red. Halina Rusek, red. Jacek Szczyrbowski

Wiedza o procesie globalizacji, jego kierunkach i skutkach jest niespójna, rozproszona, a sam termin globalizacja różnie rozumiany i interpretowany. Nie jest zatem łatwo połączyć ze sobą globalizację oraz dziedzictwo kulturowe, jednak autorzy przyczynków zawartych w kolejnym tomie „Studiów Etnologicznych i Antropologicznych” postanowili tę trudność pokonać. Globalizacja jest poważnym wyzwaniem dla dziedzictwa kulturowego. Jeden aspekt tego wyzwania to oczywiste zagrożenie w postaci najważniejszego mechanizmu globalizacji, czyli homogenizacji, powszechnej dążności do ujednolicenia i uproszczenia wszelkich treści, w tym treści z zakresu kultury. Drugi aspekt to szansa na wprowadzenie dziedzictwa kulturowego – narodowego i lokalnego – w globalny obieg wiedzy o świecie, a więc w obieg dający niepowtarzalną możliwość zaistnienia na skalę ogólnoświatową. Publikacja skierowana jest przede wszystkim do etnologów, socjologów, kulturoznawców, ale także osób zajmujących cię na co dzień upowszechnianiem dziedzictwa kulturowego. W pracy podjęta została m.in. tematyka wpływu globalizacji na tożsamość człowieka, przedstawiono rolę upowszechniania dziedzictwa kulturowego w globalnej rzeczywistości oraz ukazano przemiany jakie dotykają dziedzictwo kulturowe w dobie globalizacji.

Akademickie Centrum Kreatywności. Nauczanie języków obcych w przedszkolu i na etapie wczesnoszkolnym na przykładzie języka niemieckiego. Podstawa programowa - założenia teoretyczne - zasady nauczania - efekty - kompetencje nauczycieli - opinie

red. Jan Iluk

Publikacja stanowi analizę badań w zakresie  realizowanego projektu w ramach programu Ministra pn. „Akademickie Centrum Kreatywności” w ramach projektu systemowego „Wsparcie systemu zarządzania badaniami naukowymi oraz ich wynikami” (Priorytet I, Działanie 1.1., Poddziałanie 1.1.3. Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007–2013). Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka na lata 2007–2013. Publikacja jest dystrybuowana bezpłatnie. Niniejsze opracowanie jest końcowym efektem projektu „Nauczanie języka niemieckiego metodą narracyjną w przedszkolu i na pierwszym etapie edukacyjnym” zrealizowanego w 2015 roku w ramach programu „Akademickie Centrum Kreatywności”. Składa się z publikacji książkowej i płyty CD, przedstawiających różnorodne aspekty projektu oraz jego efektywność. Zawiera ono również istotne opinie studentów realizujących ten program w tzw. szkołach ćwiczeń oraz ich dyrektorów i opiekunów grup. Publikacja ta została w całości sfinansowana ze środków przeznaczonych na ten projekt. (Fragment Wstępu). Wersja elektroniczna nie zawiera płyty CD

"Literatura środka". Kontekst słowiański

Lidia Mięsowska, red. Barbara Stempczyńska

Publikowane w zbiorze teksty są wynikiem rozważań literaturoznawców, teatrologów, medioznawców, badaczy różnych kultur słowiańskich: rosyjskiej, polskiej, ukraińskiej, chorwackiej, czeskiej, białoruskiej. Kategoria „literatura środka” porządkuje wielość i różnorodność problematyki badawczej, daje obraz skomplikowanej materii zjawiska tzw. homogenizacji twórczości oraz różnych przejawów dynamicznego współdziałania literatury elitarnej i popularnej. W ścisłym powiązaniu z analizą utworów reprezentujących tytułową kategorię autorzy prowadzą interesującą polemikę, dotyczącą definicji „literatury środka”, projektując nowe aspekty i punkty widzenia. Przy całym bogactwie podejmowanych kwestii i rozpiętości proponowanych rozwiązań metodologicznych przyjęcie w tomie ram czasowych, które wyznacza przełom ostatnich stuleci, sprawiło, że pozornie odległe koncepty spinane są klamrą powtarzających się słów kluczy (takich jak: intertekst, hybryda, gatunek, parodia), wpisujących wszystkie rozważania w kontekst ponowoczesności i postmodernistycznego myślenia o literaturze.

Ab inferis ad rostra. Przywoływanie zmarłych w retoryce rzymskiej okresu republikańskiego

Damian Pierzak

Ilekroć sprzyjały temu okoliczności danego wystąpienia publicznego, rzymski mówca tymczasowo przywracał zmarłych do życia. Zakładając maskę osoby nieżyjącej, mógł zdystansować swoją wypowiedź od własnej osoby, a jednocześnie nadać jej uroczysty i podniosły ton. Ze studiów nad strategiami retorycznymi Cycerona płynie często wniosek, że sztuka perswazji jest czymś uniwersalnym – nie zmieniły się chwyty, które stosujemy, aby kogoś przekonać, tylko czasy i obyczaje. Zagadnienie podjęte w niniejszej monografii dobrze ilustruje zwłaszcza tę dziejową przepaść. Zastanawiając się nad praktyką symbolicznego przywoływania zmarłych, uświadamiamy sobie, jak dalece idącym przemianom uległa mentalność ludzi należących do cywilizacji zachodnioeuropejskiej. Rzymskie wyobrażenia na temat duchów przepełnione są zabobonnym lękiem; magia i „nekromancja” nie należą wyłącznie do świata fikcji – związane z nimi zagrożenia i korzyści wydają się całkiem realne. Wreszcie, w jakim innym miejscu i czasie równie skuteczne okazałoby się odgrywanie na mównicy roli osoby nieżyjącej, jeśli nie tam, gdzie zmarli regularnie przemierzali ulice miasta? W trakcie procesji pogrzebowych członków elity senatorskiej aktorzy zakładali bowiem maski przodków, naśladując ich sposób zachowania i mówienia. Książka ta, choć jest monografią pewnej specyficznej figury retorycznej, nigdy nie traci z pola widzenia tych czynników kulturowych, które nie były z krasomówstwem bezpośrednio związane, ale wywierały na nie przemożny wpływ.

Neokantyzm epistemologiczny i ontologiczny. Ernst Cassirer - Martin Heidegger

Anna Musioł

Książka jest porównawczą, historyczno-systematyczną prezentacją filozoficznych stanowisk Ernsta Cassirera i Martina Heideggera – dwóch reprezentatywnych filozofów XX wieku. Systematy filozofii obu myślicieli przedstawione zostają in statu nascendi: z uwzględnieniem szerokiego tła historii filozofii oraz perspektywy wykładni myśli Immanuela Kanta. Autorka monografii podejmuje próbę wykazania, że zapatrywania Królewieckiego myśliciela zarówno dla Cassirera jak i Heideggera stanowią cenne źródło intelektualnych inspiracji stając się osnową budowania autorskich programów filozofii: Cassirerowskiego kulturowego symbolizmu sygnowanego rygoryzmem silnie akcentowanego aprioryzmu, matematyki i matematycznego przyrodoznawstwa oraz Heideggerowskiego antypsychologizmu, któremu towarzyszy silnie eksponowana ontologia egzystencji. Monografia składa się z pięciu rozdziałów. Podejmuje między innymi zagadnienia kwantytatywno-kwalitatywnej metodologii Cassirera. Jest także próbą opisu naukowych, epistemologicznych determinant marburskiej szkoły neokantyzmu oraz okazale akcentowanego przez Cassirera humanizmu. Jednocześnie praca uwzględnia również aspekt tradycji badeńskiej szkoły neokantyzmu w projekcie Heideggera, takoż jego wyjście poza granice myśli neokrytycznej i śmiałe zmierzanie drogą wiodącą w kierunku metafizyki humanistycznej jako ontologii fundamentalnej.   Powzięte w monografii rozważania adresowane są do osób, którym nieobojętna jest filozofia, zwłaszcza historia filozofii; być może lektura wzbudzi zainteresowanie badaczy ruchu neokantowskiego, epistemologów, ontologów i teoretyków kultury, wśród których znajdą się tak miłośnicy, jak i krytycy ujęć historyczno-filozoficznych, tudzież systematycznego rozwodzenia się nad myślą Ernsta Cassirera, Martina Heideggera oraz wyjątkowego myśliciela Immanuela Kanta.

Neokantyzm badeński i marburski. Antologia tekstów

Tomasz Kubalica, red. Andrzej J. Noras

Książka zawiera wybrane teksty najważniejszych myślicieli zaliczanych do dwóch najbardziej znaczących kierunków neokantowskich, a mianowicie do szkoły badeńskiej i szkoły marburskiej. Szkoły te wyłoniły się w konsekwencji podziałów, jakie dokonywały się w ramach neokantyzmu, niezwykle złożonego kierunku filozoficznego drugiej połowy XIX wieku i początków wieku XX. Mówienie o neokantyzmie jest złożone, gdyż nie można podać ani daty jego powstania, ani też daty zakończenia, co przysparza wielu kłopotów z jego historycznym określeniem. Pomijając wszelkie trudności klasyfikacyjne, antologia ogranicza się do zaprezentowania poglądów dwóch najważniejszych szkół. Poglądy szkoły badeńskiej ukazują teksty Wilhelma Windelbanda i Heinricha Rickerta, Emila Laska i Brunona Baucha. Natomiast poglądy szkoły marburskiej prezentują teksty Hermanna Cohena i Paula Natorpa oraz ich najwybitniejszych uczniów, tzn. Ernsta Cassirera i Nicolaia Hartmanna. Autorzy żywią przekonanie, że zamieszczone teksty są najbardziej reprezentatywne dla neokantyzmu prezentowanych szkół.

Rekonstrukcja kategorii bliskości w polskim systemie prawnym

Marlena Drapalska-Grochowicz

Jak pisał Martin Heidegger, "w jestestwie tkwi istotowa skłonność ku bliskości". Wyjaśnienie, co oznacza owa skłonność, nie należy jednak do łatwych zadań. Rekonstrukcja kategorii bliskości w polskim systemie prawnym stanowi próbę odpowiedzi na pytanie o znaczenie bliskości w prawie z wykorzystaniem psychologicznego oglądu tego zjawiska. Choć intuicyjnie mogłoby się wydawać, że prawo i bliskość mają niewiele wspólnego, niniejsza monografia ukazuje złożone relacje, jakie między nimi zachodzą. Na nieoczywisty charakter owych relacji wpływa fakt, że na gruncie prawa przyjmuje się różne rozumienia bliskości. W zależności od tego zaś prawo może być istotnym instrumentem wspierania albo obniżania poziomu realizacji potrzeb w bliskich relacjach.

Franciszek Ludwik, książę de Conti - "obrany król Polski". Saga rodu Kondeuszów

Aleksandra Skrzypietz

Książka jest próbą wyjaśnienia nastawienia Franciszka Ludwika księcia de Conti do jego kandydatury do tronu polskiego – uważano dotąd, iż był temu zdecydowanie niechętny. Autorka nie ogranicza się jednak do przedstawienia jedynie żywota „obranego króla Polski”, próbuje bowiem pokazać, czym różnił się żywot księcia krwi w drugiej połowie XVII wieku od aktywności kilku pokoleń jego przodków, również niepokornych i skłonnych sprzeciwiać się woli władców. Takie ujęcie pozwala przedstawić odmienności w postawach kuzynów królewskich, reprezentantów domu de Bourbon, na przestrzeni stu pięćdziesięciu lat – od chwili poprzedzającej panowanie Henryka IV do początku XVIII wieku, a także zarysować motywy, jakie nimi kierowały. Swoje miejsce na dworze Franciszek Ludwik zawdzięczał nie tylko pochodzeniu, ale również osobom z najbliższego królewskiego otoczenia, którego skład kształtował osobiście Król Słońce. Celem autorki jest więc także pokazanie, jak równowaga sił na dworze utrzymywana była przez decyzje monarchy, a także czy były one arbitralne, czy też mitygowane (korygowane, modulowane, łagodzone) interesami i wpływami różnorodnych osób, racji i celów politycznych.

Linguarum silva. T. 8: Język w (kon)tekście... Szkice historycznojęzykowe, porównawcze i współczesne

red. Barbara Mitrenga

Najnowszy – ósmy – tom rocznika Linguarum silva, zatytułowany: Język w (kon)tekście… Szkice historycznojęzykowe, porównawcze i współczesne został podzielony na trzy części, zgodnie z informacją zawartą w podtytule rocznika. W pierwszej części zamieszone są artykuły o nachyleniu historycznojęzykowym, poświęcone zagadnieniom języka w kontekście przeobrażeń semantycznych, możliwościom zastosowania Modelu ,,Sens ←→ Tekst” Jurija Apresjana, Igora Mel’čuka i Stefana Zolkovsky’ego w analizie czasownika degustować oraz omówieniu warstwy językowej wybranych dawnych polemik językoznawczych w aspekcie pragmatycznym i stylistycznym. Druga część tomu – Język w (kon)tekście… Szkice porównawcze – zawiera trzy artykuły slawistyczne poświęcone różnym zagadnieniom językowym: analizie polsko-ukraińskich homonimów i paronimów międzyjęzykowych, wskazaniu różnic między czeskimi prefikasmi pro- i pře- w kontekście polskiego przedrostka prze- oraz omówieniu językowo-kulturowego obrazu słoweńskich kulinariów w perspektywie autostereotypowej. W ostatniej – trzeciej – części tomu zgromadzono pięć artykułów podejmujących tematykę języka i tekstu w perspektywie współczesnej: tekst poświęcony naukowej refleksji nad plotką w aspekcie genologicznym, szkic na temat dyskursu internetowego oraz botów; opracowanie będące próba opisu blogów kulinarnych jako gatunku internetowego o polisemiotycznej teksturze i trójdzielnej strukturze, a także artykuł poświęcony reklamie teaserowej. Tom wieńczy tekst podejmujący zagadnienie socjolektu lekarzy okulistów. Publikacja adresowana jest zarówno do językoznawców i studentów kierunków humanistycznych, jak i do Czytelników interesujących się problemami języka i tekstu w ujęciu historycznym, porównawczym oraz współczesnym.

A jeśli nie trzeba się uczyć

Tadeusz Sławek

Seria: Nowa Edukacja (1), ISSN 2720-1112   To esej kulturowy o podróży, jaką jest kształcenie (się) i o tym, jak bardzo o tym zapomnieliśmy.   Ta erudycyjna, meandryczna opowieść o kształceniu (się) będącym od-uczaniem (się), choćby nawyku szkolenia zarówno czyichś, jak i własnych przeświadczeń o świecie, powierza ów proces losowi i indywidualnej ciekawości poznawczej, pielęgnuje afirmację lektury i wielorakich relacji z życiem, skłania do twórczych zwątpień i ćwiczenia się w niezawisłości wobec rządów instytucji. Tadeusz Sławek pisze przy tym tak, że nienarzucająca się maestria jego stylu myślenia, nicująca fałszywy konstrukt mistrza, by odzyskać ideę mistrzostwa, staje się również polem od-uczania się siebie samego.   dr hab. Anita Jarzyna, prof. UŁ

Poezja Josipa Severa w perspektywie muzyczności

Anna Ruttar

Książka pt. Poezja Josipa Severa w perspektywie muzyczności bada fenomen muzyczności w dziele współczesnego kultowego poety chorwackiego. Josip Sever, miłośnik performance`u i publicznych wystąpień, którego rola w oddziaływaniu na chorwacką scenę literacką jest nieoceniona, w swojej twórczości inspirował się literą, dźwiękiem i muzyką, deklarując, iż „dźwięk dyktuje sens”. Muzyczność w poezji Josipa Severa pozostawała jak dotąd problemem w niewielkim tylko stopniu zbadanym. Interpretacja tekstów poetyckich Severa w prezentowanej książce uwydatnia szeroki zasięg i funkcję fenomenu muzyczności oraz pokazuje wachlarz możliwości jego realizowania nie tylko na płaszczyźnie fonicznej, ale i tematycznej, konstrukcyjnej, estetyczno-kulturowej. Zagadnienie muzyczności zostało rozpatrzone pod kątem kultury awangardowej, postmodernistycznej de-realizacji założeń awangardowych (tzw. projektu cywilizacyjnego nomadyzmu), nawiązań do tradycji poetyckiej Augustina Tina Ujevicia i kultury Dalekiego Wschodu. Książka adresowana jest do slawistów, komparatystów, miłośników badań interdyscyplinarnych i wszystkich tych, których intryguje dialog literatury i muzyki. 

Czasy i tryby we francuskich zdaniach podrzędnych. Wyd. 2

Monika Sułkowska

W podręczniku omówiono kwestię poprawnego używania trybów i czasów w języku francuskim w zdaniach złożonych podrzędnie. W rozdziale wprowadzającym przedstawiono podstawowe zagadnienia gramatyki zdaniowej, a w następnych - różne typy zdań podrzędnych wraz z używanymi w nich czasami i trybami. Szczególną uwagę zwrócono na rozróżnienie i użycie trybu subjonctif, który nie ma odpowiedników w języku polskim. Do każdego tematu zaproponowano zestaw odpowiednio dobranych ćwiczeń, a w kluczu podano ich przykładowe rozwiązania. Kompozycja podręcznika pozwala na jego kompleksowe lub wybiórcze wykorzystanie, a także na pracę samodzielną lub pod kierunkiem nauczającego. Zamieszczone na końcu książki testy kontrolne umożliwiają całościowe sprawdzenie przyswojonych wiadomości oraz nabytej kompetencji językowej.

Inność/różnorodność w języku i kulturze

red. Ewa Bogdanowska-Jakubowska

Zainteresowania badawcze autorów tomu skoncentrowane są na różnych dziedzinach nauki (od licznych gałęzi językoznawstwa, takich jak pragmatyka językowa, gramatyka historyczna czy fonetyka, po psychologię) i zróżnicowanych ujęciach teoretycznych, a kwestia inności/różnorodności stanowi motyw przewodni we wszystkich pomieszczonych w zbiorze tekstach. Zawsze przyciągała ona uwagę zwykłych ludzi i fascynowała uczonych. Wzbudzała agresję, niechęć lub podziw, zawsze ciekawość, dlatego tak wielu badaczy reprezentujących różne dziedziny poświęcało, i poświęca nadal, czas, by ją badać, zgłębiać jej naturę, a także opisywać, jak postrzegają ją inni. Na różnice w potocznym i akademickim rozumieniu inności zwraca uwagę Ewa Bogdanowska-Jakubowska. Ireneusz Kida analizuje odmienne użycie przedimka określonego w językach gockim i greckim. Zróżnicowanie języka japońskiego ze względu na płeć użytkownika przedstawia Maria Spiechowicz. Analiza stylów autoprezentacyjnych stosowanych przez uczonych prelegentów to temat wspólnie opracowany przez Ewę Bogdanowską-Jakubowska oraz Nikę Bogdanowską. Adam Pluszczyk bada podejście polskich studentów filologii angielskiej do niestandardowych odmian amerykańskiej wymowy języka angielskiego, a Tomasz Jakubowski ukazuje zjawisko transpłciowości, którego odbiór społeczny determinowany jest przez odmienność, jaką charakteryzują się osoby transpłciowe.

Anonimowość jako granica poznania w fenomenologii Edmunda Husserla

Piotr Łaciak

Rozprawa prezentuje filozofię Edmunda Husserla w świetle trzech tez, które zostały tak wyrażone, aby zaakcentować centralne miejsce problematyki anonimowości w fenomenologii transcendentalnej. Pierwszą tezę można sformułować następująco: człowiek jest Ja transcendentalnym, ale w naturalnym nastawieniu transcendentalny charakter subiektywności pozostaje anonimowy, to znaczy niepoddany refleksji, zakryty. Druga teza wyraża myśl, że anonimowość tę można przezwyciężyć, przeprowadzając redukcję fenomenologiczną. Trzecia teza głosi, że odsłonięta dzięki redukcji fenomenologicznej świadomość transcendentalna nie jest czymś ostatecznym, lecz sama konstytuuje się w absolutnej subiektywności, a absolutna subiektywność nie poddaje się refleksji i pozostaje również anonimowa, przy czym anonimowość absolutnej subiektywności nigdy nie może być przezwyciężona. Zaprezentowanie fenomenologii z punktu widzenia problematyki anonimowości daje rezultaty w postaci następujących rozstrzygnięć. Po pierwsze, kryzys jest rozumiany jako trwanie życia transcendentalnego w anonimowości. Po drugie, redukcja fenomenologiczna oznacza odsłonięcie tezy naturalnego nastawienia jako przeżycia konstytuującego byt świata. Po trzecie, świadomość refleksyjnie zobiektywizowana nie jest absolutną subiektywnością, jako że absolutna subiektywność stanowi świadomość anonimowo funkcjonującą. Po czwarte, anonimowość absolutnej subiektywności nie pozostaje w sprzeczności z fenomenologiczną zasadą wszelkich zasad, ponieważ apodyktyczna oczywistość „Ja jestem” okazuje się anonimową oczywistością. Rozprawa stanowi pierwszą w literaturze przedmiotu monografię poświęconą problematyce anonimowości w Husserlowskiej filozofii i jest adresowana nie tylko do filozofów specjalizujących się w zakresie fenomenologii, lecz także do tych czytelników, którym nie jest obca problematyka granic poznania, wewnętrznej struktury podmiotowości, źródeł kryzysu europejskiego człowieczeństwa i możliwości jego przezwyciężenia.

Życie społeczne jako proces praktyki

Andrzej Niesporek

W książce podejmuje się fundamentalne zagadnienia teorii socjologicznej, w tym przede wszystkim rozumienia w socjologii pojęcia społeczeństwa i życia społecznego. Odwołuje się do idei procesu praktyki społecznej w pracach Georga Hegla oraz Karola Marksa, a także różnych sposobów interpretacji myśli Marksa w tym zakresie. Reinterpretuje pojęcie praktyki w perspektywie myślenia systemowego, w tym przede wszystkim teorii chaosu oraz idei systemów autopoietycznych. Ukazuje teoriopoznawcze konsekwencje tak rozumianego myślenia systemowego. Nawiązuje do podstawowych założeń teorii systemu społecznego Niklasa Luhmanna, przykładu socjologicznego zastosowania idei sytemu autopoietycznego. W konsekwencji w książce proponuje się pewne rozumienie procesu praktyki jako kategorii filozoficznej i społecznej.

Przestrzeń społeczno-kulturowa złożonego układu osadniczego

Jerzy Runge

Konurbacja katowicka formowała się od końca XVIII wieku na pograniczu dwóch państw - Polski i Niemiec. W tym sensie był to obszar ich peryferii. Trwałe i dynamiczne interakcje między różnymi grupami narodowo-etnicznymi powodowały przenikanie się kultur. Od połowy XX wieku ten złożony układ osadniczy stanowił już centrum rozwoju społeczno-gospodarczego na skalę ponadregionalną. W wyniku różnokierunkowych migracji zachodzących pod wpływem intensywnej industrializacji kształtowały się relacje społeczne między migrantami a ludnością miejscową (autochtoniczną), jak i między samymi imigrantami. Celem niniejszej książki jest analiza dawnej wielokulturowości wybranych miast konurbacji katowickiej na tle metodologiczno-terminologicznym oraz wskazanie, w jakim zakresie owa cecha może stanowić atut we współczesnych przemianach społeczno-gospodarczych obszaru. Czasowe i przestrzenne nakładanie się różnego pochodzenia powiązań i relacji społeczno-kulturowych skłania autora do sformułowania pojęć: genotypu kultury oraz pierwotnego i wtórnego genotypu kultury, a także do egzemplifikacji kształtowania genotypów kulturowych w konurbacji katowickiej.

Denis Petau: Carthaginenses. Kartagińczycy

Iwona Słomak

Kartagińczycy to jedna z trzech tragedii Denisa Petau, francuskiego XVII-wiecznego luminarza nauki, tłumacza i poety łacińskiego, korespondenta Macieja Kazimierza Sarbiewskiego. Charakterystycznym rysem dramatycznej twórczości Petau jest jej senecjańskość – autor nie tylko finezyjnie naśladuje rzymskiego filozofa i tragika w zakresie środków formalno-stylistycznych, ale i podejmuje wątki jego myśli stoickiej. W Kartagińczykach Senecjańska perspektywa użyta została do reinterpretacji krwawych epizodów III wojny punickiej, o których zachowały się wzmianki u starożytnych historyków. Petau wydobywa rolę dwóch silnych kobiet w dziejach Kartaginy: Dydony, mitycznej założycielki miasta, oraz żony Hasdrubala, ostatniego kartagińskiego wodza. Śmierć drugiej z bohaterek – kulminacyjny punkt akcji tragedii – wykorzystuje autor, by postawić niełatwe kwestie dotyczące ludzkiej wolności i godności.

Dziecko w świecie innowacyjnej edukacji, współdziałania i wartości. T. 2

red. Urszula Szuścik, Beata Oelszlaeger-Kosturek

Przedstawiona w dwóch tomach monografia pt. Dziecko w świecie innowacyjnej edukacji, współdziałania i wartości stanowi oryginalne opracowanie w zakresie szeroko rozumianej twórczości dziecka i twórczej pracy nauczyciela. Publikacja skupiła Autorów, którzy współpracowali z Doktor Bronisławą Dymarą i inspirowali się jej twórczością pedagogiczną. Teksty prezentują odkrywcze i twórcze podejścia w pracy z dzieckiem. W opracowaniach jest położony nacisk na niekonwencjonalność w pracy pedagogicznej w odniesieniu do teorii i praktyki. Publikacja jest adresowana do szerokiej rzeszy nauczycieli, badaczy, którym drogie jest dobro dziecka i jego twórczość. Stanowi ona kompendium wiedzy teoretycznej i praktycznej z zakresu działań innowacyjnych w pracy z dzieckiem. Zwrócono w niej uwagę na oryginalność metod w kształtowaniu postaw dziecka do twórczości i szeroko rozumianych wartości. Monografia może stanowić źródło inspiracji do ciekawych propozycji dydaktycznych z dzieckiem dla studentów, nauczycieli czy rodziców.

Profilaktyka zachowań ryzykownych młodzieży w środowiskach defaworyzowanych społecznie

Grzegorz Głupczyk

Książka skupia się na analizie zagadnień związanych z profilaktyką zachowań ryzykownych młodzieży na terenach defaworyzowanych społecznie. W części teoretycznej autor dokonuje prezentacji obszarów defaworyzowanych społecznie, a także zagadnień teoretycznych związanych z profilaktyką zachowań ryzykownych. Nawiązuje przy tym do obowiązujących koncepcji teoretycznych. Istotną część książki stanowi przedstawienie wyników badań - analizy potrzeb, możliwości i ograniczeń w zakresie realizacji systemowych rozwiązań z zakresu profilaktyki zachowań ryzykownych w środowiskach defaworyzowanych społecznie. W końcowej części publikacji zamieszczono model Modułowego Systemu Profilaktyki Zachowań Ryzykownych stanowiący propozycję usprawnień w zakresie profilaktyki społecznej.

Seria w przekładzie. Polskie warianty prozy Josepha Conrada

Agnieszka Adamowicz-Pośpiech

Praca koncentruje się na zagadnieniu serii przekładowej. Na przykładzie polskich wariantów prozy Josepha Conrada przeanalizowano trzy serie przekładowe: Murzyna z załogi „Narcyza”, Tajfunu i Smugi cienia. Praca jest przeznaczona dla studentów filologii zainteresowanych przekładoznawstwem oraz najnowszymi trendami w obrębie Translation Studies. Wykorzystuje koncepcje manipulacji, patronatu, prze-pisania i refrakcji dla opisu odmiennej recepcji dzieł Conrada w kulturze polskiej na przestrzeni prawie stu lat. Praca zainteresuje także wnikliwych czytelników poszukujących odpowiedzi na pytanie dlaczego poszczególne wersje jednego i tego samego utworu niejednokrotnie bardzo się od siebie różnią.