Hermeneutyka a kierunki myśli współczesnej. Rozumienie kultury w filozoficznej hermeneutyce, filozofii przyrody i (post)strukturalizmie

Marcin Urbaniak

"Książka jest świadectwem intelektualnego opanowania trudnej problematyki związanej z określeniem - brakującego dotąd w filozoficznym dyskursie - hermeneutycznego pojęcia kultury" - z recenzji prof. dr hab. Franciszka Chmielowskiego. "Autor nie tylko rekonstruuje i analizuje poglądy twórców doktryny hermeneutycznej, ale również bada ich wpływ oraz recepcję we współczesnej myśli ponowoczesnej - głównie poststrukturalizmu i postnaturalizmu" - z recenzji prof. dr hab. Ignacego S. Fiuta. "Analiza refleksji Heideggera, Gadamera i Ricoeura, odniesiona do filozofii naturalistycznej i poststrukturalistycznej, stanowi cenne źródło informacji związanych z bieżącym statusem kultury zachodniej" - z recenzji dr hab. Andrzeja J. Nowaka. Marcin Urbaniak – doktor nauk humanistycznych, związany naukowo z Uniwersytetem Jagiellońskim w Krakowie oraz Wyższą Szkołą Zarządzania w Warszawie. Jego zainteresowania teoretyczne obejmują współczesną filozofię człowieka i filozofię kultury ze szczególnym uwzględnieniem problemu tożsamości, czasu, rozumienia oraz interpretacji. Praktyczny wymiar zainteresowań związany jest ze zjawiskami globalizacji i transkulturowości, a także z prawami zwierząt, problemami ekoetyki oraz neuroetyki. Współpracował m. in. z Hacettepe University i Sakarya University.

Teksty w lustrze ekranu. Okołofilmowa strategia kształcenia literacko-kulturowego

Witold Bobiński

Przemiany technologiczno-kulturowe ostatnich kilku dekad, zwrot ikoniczny, zwrot audiowizualny, zwłaszcza w wersji cyfrowej sprawiają, że szkolne dziedziny zajmujące się edukacją kulturową stoją w obliczu modyfikacji swoich paradygmatów. Ta sytuacja dotyczy także polonistyki zarówno tej szkolnej, jak i w pewnym stopniu akademickiej. Kryzys czytelnictwa i deprecjacja lektury szkolnej to zjawiska, wobec których polonista i polonistyka nie mogą przejść obojętnie; grzech zaniechania wysiłku na rzecz przemian oznacza zgodę na gwałtowną marginalizację kluczowej jeszcze do niedawna szkolnej dyscypliny. Jednym ze sprzymierzeńców w dziele jej odnowienia może być staruszek film, wynalazek już ponadstuletni, który przeżywa kolejną młodość i stał się dominującą formą sztuki masowej. Na różne sposoby zestawiany w szkole z literaturą może pokazać ją w innym świetle, ożywić, wydobyć ze sfery obojętności, wręcz odkryć. O tym jest ta książka.  

Pisma wybrane, tom 1-3 (Stanisław Stomma)

Stanisław Stomma

„Stanisław Stomma to nie tylko polityk, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli środowiska polskich intelektualistów katolickich, ale także bardzo aktywny publicysta, który zadebiutował już w 1931 r. na łamach wileńskiego „Słowa” i tworzył do początku XXI w.  Jego publicystyka ma charakter ponadczasowy; bazując na historii Polski i uniwersalnych wartościach, jest użyteczna zarówno dla teoretyków polityki, jak i dla jej praktyków, również dla wszystkich zainteresowanych wyborami ideowymi katolików świeckich nie tylko ubiegłego stulecia. To też własne drogi myśli politycznej, oryginalne poglądy i idee, a przede wszystkim realizm polityczny. Kierując się swoją wiedzą i wyznawanymi wartościami, poszukiwał zawsze „mądrości etapu”. Z dzisiejszej perspektywy przywołanie ideałów Stommy wydaje się istotne. Polska refleksja i praktyka polityczna nadal cierpią na niezwykle głęboki deficyt racjonalizmu, szerszej analizy i poważnej debaty. Z tej perspektywy przywołanie jego bogatej publicystyki, sięgnięcie choćby do wzorców refleksji historycznej i geopolitycznej jest bardzo wartościowe. Całość 3-tomowego wydania tworzy zbiór wybitnej publicystyki, pasjonującą, obejmującą trzy okresy polskiej historii opowieść o polityce, historii i kulturze. Stanowi to oczywiście świadectwo czasu, ale ze względu na poruszanie się w świecie wartości uniwersalnych, myśli katolickiej i humanizmu posiada ogromną wartość ponadczasową – buduje polską tożsamość kulturową i myśl polityczną w wielu aspektach, zarówno konserwatywnych, chrześcijańsko-demokratycznych, jak i liberalnych”.   Radosław Ptaszyński   „Edycja, opatrzona cennymi przypisami, spełnia wszelkie wymogi profesjonalnego warsztatu historyka. Jest owocem prawdziwie benedyktyńskiego trudu, wielkiej staranności i pieczołowitości. Zasługuje na podziw oraz na udostępnienie w możliwie najszerszym obiegu. Zwłaszcza dla młodych pokoleń stanowi wartość bezcenną, świadczącą o ciągłości polskiej tradycji”.    prof. dr. hab Andrzej Romanowski  „Radosław Ptaszyński złożył obszerny wybór zawierający najważniejsze wystąpienia publicystyczne Stanisława Stommy, poprzedzony bardzo kompetentnym i wnikliwym wstępem. […] Ukazuje on rozwój myśli, koncepcji, zmianę sposobu argumentowania, pozwala rozpatrywać teksty na tle zmieniających się epok”. dr. hab. Andrzej Friszke   Radosław Ptaszyński –  politolog, socjolog, historyk; adiunkt w Instytucie Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Szczecińskiego; pracownik Ośrodka Badań Biograficznych US, sekretarz redakcji Polish Biographical Studies; członek zarządu Polskiego Towarzystwa Historycznego Oddział w Szczecinie; członek Polskiego Towarzystwa Studiów Żydowskich i Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Francuskiej. Opublikował m.in.: Wojskowy Sąd Rejonowy i Wojskowa Prokuratura Rejonowa w Szczecinie w latach 1946-1955, Szczecin 2010; Jacky Jean Etienne Challot przyjaciel Solidarności, Warszawa 2013. Sensus catholicus. Katolicy świeccy w Polsce Ludowej. Postawy - aktywność - myśl. Studia i szkice (współred.), Toruń 2014.   Pierwszy tom „Pism wybranych” Stanisława Stommy obejmuje okres, którego ramy wyznacza debiut publicystyczny w 1931 r. i druga wojna światowa. To czas, w którym młody działacz Stowarzyszenia Katolickiej Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie”, publicysta wileńskiego pisma „PAX” „Głosu Narodu”, „Polityki” i „Kuriera Wileńskiego” kształtuje swoje poglądy i osobowość, poszukuje  ideowych źródeł. Jest publicystą katolickim, o tyle interesującym, że znajdujemy w jego tekstach i społeczną wrażliwość, i „zezowanie na prawo”. Nie brakuje w nich również charakterystycznego dla Stommy myślenia geopolitycznego.    Drugi tom „Pism wybranych” Stanisława Stommy prezentuje publicystykę z lat 1946–1975. To okres, w którym rodziła się koncepcja minimalizmu, jako odpowiedzi na budowany nad Wisłą system totalitarny typu stalinowskiego, ale zakończony procesem „odwilży” i przełomu Października 1956 r. W tym też czasie powstawać będzie neopozytywizm jako praktyka funkcjonowania politycznego niezależnych katolików świeckich w zmienionych warunkach politycznych. To także czas obejmujący 20 lat bezpośredniej działalności politycznej w sejmie PRL.    Trzeci tom „Pism wybranych” Stanisława Stommy to teksty powstałe w latach 1976–2003. Cezurę początkową wyznacza kryzys związany z wprowadzeniem poprawek do Konstytucji PRL i zakończenie okresu posłowania Stommy. Kolejne lata to wzmożenie działalności publicystycznej katolickiego intelektualisty, który pozostał aktywny pisarsko i politycznie również po 1989 r., aż do późnej starości zabierając głos w najistotniejszych sprawach polskiej polityki wewnętrznej i zagranicznej.

Miasto w sztuce - sztuka miasta

Ewa Rewers

Jeśli w ogóle potrafimy nazwać relację między miastem i sztuką, to nie jest nią z pewnością analogia czy podobieństwo, to raczej sekwencje operacji  metonimicznych wywodzących się z uchwytnych w doświadczeniu potocznym realnych zależności. Mówienie o operacjach metonimicznych jest tu oczywiście ryzykowne, ponieważ nie mamy do czynienia z wyrażeniami językowymi, lecz ze złożonymi konfiguracjami przekonań i praktyk, które jednak – intencjonalnie lub nie – przylegają do siebie, zastępują się, zawierają się w sobie. Tylko w tym kontekście za  rozwinięcie interpretacji „miasta w sztuce” może zostać uznana  interpretacja „sztuki miasta”, nie  zaś proste odwrócenie: „sztuka w mieście”. Określenie „sztuka miasta” ukrytą metaforyczność i jawną wieloznaczność zawdzięcza bowiem operacji metonimicznej. Metafory, symbole, reprezentacje ukrywają się w myśleniu o związkach sztuki z miastem za – powiedzielibyśmy – solidnymi plecami realnej współobecności, fizycznych kontaktów, dostrzegalnych związków przyczynowo-skutkowych, dwustronnej, aczkolwiek nie w pełni odwracalnej relacji znaczone – znaczące. Sztuka i miasto nie zostały bowiem uwięzione w lustrzanej metaforze. Sztuka dzisiaj nie jest zwierciadłem rzucanym na ulicei place miasta, a miasto daje sztuce więcej niż kontekst i przestrzeń. Daje żywą, odnawialną metaforę współczesnego życia, świata, pamięci, porządku i chaosu zarazem: pisarzom i poetom, malarzom i scenarzystom, performerom i fotografom. (Ze wstępu Ewy Rewers)

Literaturoznawcze dyskursy możliwe. Studia z dziejów nowoczesnej teorii literatury w Europie Środkowo-Wschodniej

Danuta Ulicka

Od połowy XX stulecia refleksja o poetyce tekstów literaturoznawczych konkuruje z ich tradycyjnymi uporządkowaniami wedle metod i problemów. Towarzyszy jej formuła „literaturyzacji" wiedzy, traktowana jako symptom ponowoczesności. Jeśli tak, to dwudziestowieczna wiedza o literaturze osiągnęła kondycję ponowoczesną już w momencie krystalizowania się swojej nowoczesnej postaci. Drugą literaturoznawczą awangardę teoretyczną można w każdym razie śmiało wywieść z dokonań awangardy Pierwszej. Formułę literaturyzacji wiedzy o literaturze można jednak rozumieć jako nazwę takiego podejścia do wypowiedzi naukowej, jak do wypowiedzi uznawanej za literacką - określanej przez to, kto, gdzie, kiedy, po co, do kogo i w jaki sposób mówi. Książka proponuje takie podejście do tekstów literaturoznawców urodzonych w regionie wschodnio- i środkowoeuropejskim około roku 90. XIX wieku, z pokolenia pionierskiego i założycielskiego wobec następnych. Nie wszystkie ich utwory weszły do literaturoznawczego kanonu. I te pominięte, i te z kanoniczne obejmuje nazwa „literaturoznawczych dyskursów możliwych" - możliwych do zaistnienia i możliwych do ponownego odczytania, które pozwoli im zaistnieć jako wypowiedziom kulturowym. Prof. dr hab. Danuta Ulicka - kierownik Zakładu Teorii Literatury i Poetyki w Instytucie Literatury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego,  autorka książek: Ingardenowska filozofia literatury. Konteksty (1992), Oblicza samotności. Szkice o egzystencjalizmie (1996), Granice literatury i pogranicza literaturoznawstwa. Fenomenologia Romana Ingardena w świetle filozofii lingwistycznej (1999), tłumaczka. rozpraw M. Bachitna, S. Awierincewa, W. Proppa, O. Freudenberg  i utworów R. Pogodina, A. Płatonowa, W. Jerofiejewa, A. Sacharowa.  

Porachunki z XX wiekiem. Szkice i rozprawy literackie

Tadeusz Drewnowski

"Pod koniec pracy zawodowej pragnę zwrócić uwagę na moje rzeczy mniej znane i pamiętane: pierwszy zarys twórczości J.J. Szczepańskiego, portrety Giedroycia i Stawara, studium o „Ślubie”, arcydramacie Gombrowicza. Do nich też należą polemiki w sprawie Jarosława Iwaszkiewicza czy Tadeusza Borowskiego i Herlinga-Grudzińskiego. Cięższy kaliber prezentują teksty na temat konfrontacji literackiej wizji obozów z widmem światowego terroryzmu, demokratyzmu literatury polskiej („Polski everyman” i kariera Emersona w Polsce – od Mickiewicza do Dąbrowskiej, Miłosza i Jana Pawła II) oraz dziwnej naszej „literatury urodzonej po roku 1960”, czyli przemian trzech „Parnasów bis” w „średnią literaturę w średnim wieku. Moje wojenne pokolenie (roczniki 20), a przynajmniej ta jego część, do której się zaliczam, pokładała kiedyś znaczne nadzieje w „naszym wieku XX”. Niestety, z nadziei pozostały „porachunki...”, a zamiast puenty – ucieszne historyjki, co by było gdyby..." - Tadeusz Drewnowski

Szermierka: droga do sukcesu

Elaine Cheris

"Jestem pod wielkim wrażeniem. To są solidne podstawy; taki program treningowy może pomóc nawet doświadczonemu szermierzowi. Sam chętnie skorzystam z kilku wskazówek treningowych!" Abrahamson Goran Członek Komisji Technicznej, srebrny (1997) i brązowy (1998) medalista Mistrzostw Świata Międzynarodowej Federacji Szermierczej "Cenny podręcznik zarówno dla osób uczących się szermierki, jak i dla trenerów. Elaine Cheris czerpie ze swojego doświadczenia zarówno jako trener, jak i zawodnik olimpijski". Peter Jacobs Sekretarz/skarbnik oraz członek Komitetu Wykonawczego Międzynarodowej Federacji Szermierczej Szermierka to bardzo techniczny sport. Już w dziewięciu ciekawych i zabawnych krokach możesz się jej nauczyć! Szermierka: droga do sukcesu omawia wszystkie umiejętności niezbędne w szpadzie i florecie. Książka jest doskonałym przewodnikiem dla początkujących i rozwijających się szermierzy oraz cennym źródłem wskazówek dla instruktorów. Autorka Elaine Cheris dzieli się wiedzą, która uczyniła ją jedną z najbardziej wyróżniających się osób wśród zawodników i instruktorów szermierki w Stanach Zjednoczonych. W każdym rozdziale przedstawia jedną główną umiejętność, prezentuje ilustracje pokazujące, jak ją wykonać, a następnie proponuje serię ćwiczeń, aby opanować i udoskonalić tę umiejętność. Cheris trenowała wielu wybitnych międzynarodowych zawodników, a także gwiazdę muzyki pop Jimmy'ego Buffetta. W książce Szermierka: droga do sukcesu możesz otrzymać personalne wskazówki i zacząć naukę szermierki od razu we właściwy sposób. Książka jest częścią bardzo popularnej serii Steps To Success Activity Series, która ma ponad 1 milion egzemplarzy nakładu.

Rodzina jako źródło cierpień w twórczości Witolda Gombrowicza

Agnieszka Kowalczyk

Ta książka przedstawia jeden z najważniejszych problemów modernizmu - przełamywanie tabu rodzinnego. Jego przykładem jest twórczość Witolda Gombrowicza, o której Konstanty Jeleński napisał, że w całości ma wymiar autobiograficzny i pełni funkcję autoterapeutyczną. Gombrowicz przedstawił w niej rodzinę jako system, w którym wszystkie jednostki są od siebie uzależnione. Protagonista maminsynek i buntownik - uzależniony psychologicznie od rodziny, walczy o swoją tożsamość, demaskując mechanizmy funkcjonowania rodziny i odkrywając jej ukryte toksyny. O tym, jak silny wpływ na Gombrowicza i je- go twórczość wywarła rodzina, a w szczególności matka, świadczy obsesyjne powracanie tego motywu w każdym utworze autora Ferdydurke. Rodzina, będąc dla pisarza ukrytym źródłem cierpień, staje się w jego twórczości tematem nieustannych degradacji, dekonstrukcji i w konsekwencji - ulega zniszczeniu jako wspólnota. Gombrowicz dokonuje tego, co prawda, za pośrednictwem śmiechu, ale w jego dziele śmiech ma wymiar tragiczny.