Dwa wiersze dla Młodego

Piotr Sommer

Piotr Sommer ur. 13 kwietnia 1948 Najważniejsze dzieła: W krześle (1977), Pamiątki po nas (1980), Po stykach (2005), Dni i noce (2009) Poeta, eseista, tłumacz. Autor kilkunastu tomów poetyckich i krytycznoliterackich, redaktor wielu ważnych antologii, autor wierszy dla dzieci. Otrzymał m.in. Nagrodę Literacką im. Barbary Sadowskiej w 1988, Nagrodę Fundacji im. Kościelskich (1988) i Wrocławską Nagrodą Poetycką Silesius za całokształt twórczości (2010). Redaktor Literatury na Świecie. Tłumacz autorów nowojorskiej awangardy oraz poetów irlandzkich. W własnych tekstach skupiony na detalu, który miałby się przyczynić do debalonizacji polskiej poezji. Jego wiersze, mimo lakonicznej zwykle formy, sprawiają wrażenie konwersacyjnych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Święto Słońca

Maryla Wolska

Świę­to Słoń­ca Po­szli wszy­scy mo­kry­mi łą­ka­mi ku zo­rzy,  Po­szli wszy­scy w sza­lach od­święt­nych przez łan...    I po­nie­śli do chra­mu da­le­ko,    Ka­dziel­ny bursz­tyn i miód,    Ja­go­dy kra­śne i mle­ko    I w cien­kie owi­te płót­no  Chle­by ofiar­ne, z bia­łej, pszen­nej mą­ki...    Sły­sza­łam skrzy­pie­nie wrót    I pieśń ich smut­ną    Od łą­ki...    Sły­sza­łam, jak płon­ki trzę­śli    Z do­mo­wych drzew,    I jęk sły­sza­łam gę­śli    Bra­nych ze ścian    I śpiew...  Po­szli wszy­scy w od­święt­nych sza­tach przez łan.    A oto ja zo­sta­łam w do­mu    I nie pój­dę...    Nie pój­dę jo­dło­wym la­sem,    Nie pój­dę, sło­necz­ny bo­że,  Z dzie­wan­ną i by­li­cą do two­je­go chra­mu,    Ani łą­ką zro­szo­ną,    Ani ja­rem chłod­nym    Nie pój­dę. [...]Maryla WolskaUr. 13 marca 1873 we Lwowie Zm. 25 czerwca 1930 we Lwowie Najważniejsze dzieła: Symfonia Jesienna, Święto Słońca, Z Ogni Kupalnych, Dzbanek malin, Arthur i Wanda Poetka młodopolska; pseud. Zawrat, D-mol, Iwo Płomieńczyk, Tomasz Raróg; pierwotnie nazywała się Maria Młodnicka, znana pod nazwiskiem męża, inżyniera-wynalazcy. Jej matka, Wanda z d. Monné była narzeczoną Artura Grottgera, a po jego śmierci wyszła za mąż za jego przyjaciela, malarza Karola Młodnickiego; w domu Młodnickich panował kult Grottgera, w przypadku Maryli zaowocowało to przygotowaniem bogato ilustrowanego wydania pamiętników i listów matki oraz jej narzeczonego, tworzących ,,dzieje miłości", jak głosi podtytuł Arthura i Wandy (1928). Lwowski dom Maryli i Wacława Wolskich, zwany Zaświecie, był miejscem spotkań artystów, m.in. literatów z grupy ,,Płanetników", do której należał Oskar Ortwin oraz Leopold Staff, którego debiutowi poetyckiemu patronowała; u Wolskich bywał także Ignacy Paderewski, platoniczna miłość pani domu. Wolska prowadziła obszerną korespondencję, dotąd w dużej części nieopublikowaną; oprócz wierszy, pisała artykuły publicystyczne, biografie, prowadziła pamiętnik, zatytułowany Quodlibet (wyd. 1974). Styl jej poezji ewoluował od pozytywistycznego, spod znaku Konopnickiej, przez młodopolski pesymizm, po bliską duchowi dwudziestolecia prostotę, które doszła do głosu w ostatnim tomie, zatytułowanym Dzbanek malin (Medyka 1929). W zbiorze tym krytyka doceniła szczególnie krótkie, aforystyczne utwory oraz cykl wspomnieniowych wierszy O dawnym Lwowie. Maryla Wolska była matką innej wybitnej polskiej poetki, Beaty Obertyńskiej. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Odyseja

Homer

Ody­se­ja Pieśń pierw­sza Zgro­ma­dze­nie bo­gów. Ra­dy Ate­ny dla Te­le­ma­cha Mu­zo! Mę­ża wy­śpie­waj, co świę­ty gród Troi  Zbu­rzyw­szy, dłu­go błą­dził i w tu­łacz­ce swo­jej  Si­ła róż­nych miast wi­dział, po­znał ty­lu lu­dów  Zwy­cza­je, a co przy­gód do­świad­czył i tru­dów!  A co stra­pień na mo­rzach, gdy przy­szło za sie­bie  Lub za swe to­wa­rzy­sze sta­wić się w po­trze­bie,  By im po­wrót za­pew­nić! Nad si­ły on ro­bił,  Lecz dru­hów nie oca­lił: każ­dy z nich się do­bił  Sam, głup­stwem wła­snym. Cze­muż po­świę­co­ne sta­da  He­lio­so­wi po­ja­dła nie­sfor­na gro­ma­da? [...]HomerUr. VIII-VII w. p.n.e. Zm. Zm. VIII-VII w. p.n.e. Najważniejsze dzieła: Iliada, Odyseja Na temat Homera brak jednoznacznych informacji biograficznych i nie ma nawet pewności, czy Iliada i Odyseja miały jednego autora. W obydwu dziełach wyraźny jest wpływ tradycji ustnej, o czym świadczą powtarzające się formuły (np. stałe, rozbudowane określenia bohaterów). Pojawiały się zatem teorie, że Iliada i Odyseja stanowią zlepki anonimowych pieśni. Z drugiej strony kompozycja obydwu dzieł już w starożytności uchodziła za wzorcową. Homer, kimkolwiek był, wprowadza bowiem czytelnika od razu w środek akcji, wcześniejsze wydarzenia prezentując stopniowo w retrospekcjach. Iliada nie przedstawia nawet zdobycia Troi, kończąc się opisem pogrzebu Hektora - jednak smutny koniec miasta zostaje w w poemacie wielokrotnie przepowiedziany. Poza tym wiadomo, że Homer, kimkolwiek był, pisał dla publiczności znającej mity i legendy - a więc i dalszy przebieg akcji. Tradycyjnie uważa się, iż Homer żył w VIII w. p.n.e., kilkaset lat po wojnie trojańskiej (umiejscawianej zwykle w tzw. okresie archaicznym kultury greckiej). Już w starożytności trwał spór między siedmioma miastami, pragnącymi uchodzić za miejsce jego urodzenia (były to Argos, Ateny, Chios, Itaka, Kolofon, Pylos i Smyrna). Samo imię poety mogło oznaczać "zakładnika", "ślepca" (tradycja i oparte na niej dzieła sztuki przedstawiają go jako niewidomego, a w Odysei pojawia się postać ślepego dworskiego śpiewaka) bądź "tego, który składa razem" (a więc kompilatora pieśni aojdów, czyli wędrownych śpiewaków greckich). Homerowi przypisywane są również tzw. Hymny homeryckie (poświęcone poszczególnym bogom olimpijskim) oraz Batrachomyomachia (poemat heroikomiczny o wojnie żab z myszami, parodiujący Iliadę), prawdopodobnie jednak są to dzieła późniejsze. Właściwie wiadomo tylko jedno: Iliada i Odyseja stanowią najstarsze zachowane dzieła greckiej poezji epickiej i poprzedzają dzieło Hezjoda. Z pewną emfazą twierdzono nawet, że od Iliady zaczyna się grecka tożsamość kulturowa. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Dwie mrówki

Stanisław Jachowicz

Stanisław Jachowicz Bajki i powiastki Dwie mrówki Mrówki dobre gospodynie, Każda z nich rządnością słynie, Przezorności przykład daje; Lecz i tej cnoty różne są rodzaje. Odmiennemi siostrzyczki dwie poszły drogami; Która lepszą wybrała, osądzicie sami. Jedna, łakoma przy swej przezorności, Wsunęła się do domu pana bliskiej włości, Co znalazła, to chwytała: Odrobinka cukru mała, Galaretka, konfiturki, Cytrynowej trochę skórki, Kawałeczki migdałów, jak od szpilek g... Stanisław Jachowicz Ur. 17 kwietnia 1796 w Dzikowie (dziś dzielnica Tarnobrzega) Zm. 24 grudnia 1857 w Warszawie Najważniejsze dzieła: Rozmowy mamy z Józią służące za wstęp do wszelkich nauk, a mianowicie do gramatyki, ułożone dla pożytku młodzieży, Pisma różne wierszem Stanisława Jachowicza, Śpiewy dla dzieci, Rady wuja dla siostrzenic: (upominek dla młodych panien), Pomysły do poznania zasad języka polskiego, Ćwiczenia pobożne dla dzieci, rozwijające myśl, Podarek dziatkom polskim: z pozostałych pism ś. p. Stanisława Jachowicza, Upominek z prac Stanisława Jachowicza: bajki, nauczki, opisy, powiastki i różne wierszyki Poeta, bajkopisarz, pedagog, działacz charytatywny. Ukończył szkołę pijarów w Rzeszowie oraz gimnazjum w Stanisławowie. Studiował na wydziale filozoficznym na Uniwersytecie we Lwowie. Na studiach był współzałożycielem i wpływowym członkiem tajnego Towarzystwa Ćwiczącej się Młodzieży w Literaturze Ojczystej, a także inspiratorem i prezesem Towarzystwa Studenckiego Koła Literacko-Naukowego. Po studiach zamieszkał w Warszawie, gdzie objął posadę kancelisty w Prokuratorii Generalnej Królestwa Polskiego. Przystąpił do Związku Wolnych Polaków, po wykryciu którego otrzymał zakaz zajmowania posad rządowych. Wobec tego jego głównym zajęciem była praca pedagogiczna jako nauczyciela języka polskiego w domach i na prywatnych stancjach dla dziewcząt. Debiut literacki Jachowicza miał miejsce w 1818 r. w Pamiętniku lwowskim, gdzie opublikował bajki. Pierwszą książkę wydał w 1824 r. - zbiór bajek i powiastek pt. Bajki i powieści. Przez cztery kolejne lata ukazywały się rozszerzone wydania tego zbioru pod tym samym tytułem; w 1829 r. zbiór zawierał już 113 utworów. Jest autorem kilkuset wierszyków i powiastek dydaktyczno-moralizatorskich. Publikował również w periodykach pod własnym nazwiskiem lub pod pseudonimem Stanisław z Dzikowa. W 1829 r. redagował przez rok Tygodnik dla Dzieci. W W 1830 r. przy współudziale Ignacego Chrzanowskiego zaczął wydawać pierwsze w Europie codzienne pismo dla dzieci - Dziennik dla Dzieci. Publikowane przez niego gazety i książki miały wychowywać, ale też uczyć czytania, liczenia i historii. Zajmował się również opieką społeczną nad dziećmi. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Figlik mojego dziadka

Wincenty Korotyński

Wincenty Korotyński Czem chata bogata, tem rada Figlik mojego dziadka Pro publico bono Mój dziadek (niechaj mu światłość świeci) Był i po mieczu i po kądzieli Szczery karmazyn, człek od Waszeci; Przódkowie jego w bójkach słynęli I on ku temu zawsze był gotów, I dużo szramów miał na łysinie, Nawet z węgierska znał po łacinie; Lecz nie wiem za co w zbiorze Klejnotów Jego szanowne miano nie słynie. Raz, gdy wspomnieniem bójek, biesiadek, Wieczne mu chmury z czoła... Wincenty Korotyński Ur. 15 sierpnia 1831 we wsi Sieliszcze (powiat nowogródzki) Zm. 7 lutego 1891 w Warszawie Najważniejsze dzieła: Czem chata bogata, tem rada (1857), Tomiło (poemat, 1858), Kilka szczegółów o rodzinie, miejscu urodzenia i młodości Adama Mickiewicza (1860) Poeta, dziennikarz, tłumacz, członek komisji Archeologicznej oraz Komitetu Statystycznego w Wilnie, jeden z redaktorów Słownika Języka Polskiego wydawanego w Wilnie przez Mieczysława Orgelbrandta. Do podjęcia twórczości literackiej zachęcił go Ludwik Kondratowicz (Syrokomla), autor wierszowanej przemowy do debiutanckiego tomu Korotyńskiego Czem chata bogata, tem rada. Później Korotyński odwdzięczył się, redagując 10-tomowe wydanie poezji zebranych Syrokomli. W swojej poezji często sięgał po motywy ludowe oraz zwracał uwagę na postaci biednych i wykluczonych. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Memnon

Adam Asnyk

Mem­non PP. Tro­jac­kim. Nie­da­le­ko oce­anu wy­brze­ży,  W ci­chej gro­cie, gdzie się jutrz­nia zwy­kła kryć,  Ran­ny Mem­non na wil­got­nych mchach le­ży,  I nie mo­że umrzeć, ani żyć.    Co noc Eos nim wy­bie­gnie w nie­bio­sa,  Tam przy­cho­dzi nad swym sy­nem ro­nić łzy,  I na chwi­lę ma­cie­rzyń­skich łez ro­sa  Z je­go czo­ła spę­dza cięż­kie sny.    Wte­dy rwie się z je­go pier­si zbo­la­łej  Ci­chej skar­gi me­lo­dyj­ny, smut­ny ton,  Przy­po­mi­na dni wiel­ko­ści i chwa­ły,  I swej mat­ce tak się skar­ży on:    Cze­muś ty mi wy­pro­si­ła o mat­ko!  Te­go trwa­nia po­śmiert­ne­go strasz­ny dar?  Żem po­zo­stał dla pod­ziem­nych za­gad­ką,  A dla ży­wych jed­ną z próż­nych mar.    Po co by­ło żą­dać dla mnie u bo­gów  Świa­do­mo­ści, z któ­rej pły­nie tyl­ko ból,  Po co by­ło za­trzy­my­wać u pro­gów,  Gdym miał odejść do szczę­śli­wych pól?    Le­piej by­ło wraz z cie­nia­mi in­ne­mi  Na­raz stra­cić ca­łą pa­mięć ziem­skich dni,  Niż po­zo­stać na­wpół mar­twym na zie­mi,  Z ser­cem, któ­re o prze­szło­ści śni. [...]Adam AsnykUr. 11 listopada 1838 r. w Kaliszu Zm. 2 sierpnia 1897 r. w Krakowie Najważniejsze dzieła: Pijąc Falerno, Piosnka pijacka, Między nami nic nie było, Gdybym był młodszy, Jednego serca..., Nad głębiami (cykl sonetów), Daremne żale, Do młodych Poeta, epigon romantyzmu tworzący w epoce pozytywizmu i Młodej Polski, autor dramatów i opowiadań. Syn powstańca 1831 r., zesłańca. Podejmował różne kierunki studiów (rolnicze, medyczne, nauki społeczne), prowadząc działalność spiskową. Był więziony w Cytadeli (1860). W powstaniu styczniowym zaangażowany po stronie ?czerwonych?, był członkiem rządu wrześniowego. Po upadku zrywu uzyskał stopień dra filozofii w Heidelbergu (1866), zaczął wydawać pierwsze utwory w prasie lwowskiej (1864-65). W 1870 r. osiadł w Krakowie, brał czynny udział w życiu samorządowym, był posłem na Sejm Krajowy z ramienia demokratów (1889). Amator Tatr, wiele podróżował (Włochy, Tunezja, Algieria, Cejlon, Indie). Pochowany na Skałce. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Lili nudzi się

Bruno Jasieński

Bruno Jasieński But w butonierce Lili nudzi się Na kuszetce, przykrytej skórą jaguara, Słomianowłosa Lili Z oczami fiołkowo-czarnymi, jak chinka, Zwinięta w kłębek czyta Maeterlincka, Cedząc przez białe zęby srebrny dym cygara. U jej nóg, na szerokiej, śniegopłatej kozie, Olbrzymi ryżobiały Saint-Bernard Napoleon W wyczekującej pozie Drzemie. Leniwa czyhająca cisza popołudnia Książka z szelestem upada na ziemię. Lili ziewa, jak kot. Przeciąga się długo, żmudnie Si... Bruno Jasieński Ur. 17 lipca 1901 r. w Klimontowie pod Sandomierzem Zm. 17 września 1938 r. w Moskwie Najważniejsze dzieła: But w butonierce (zbiór wierszy 1921), Pieśń o głodzie (poemat 1922), Ziemia na lewo (zbiór wierszy 1924), Słowo o Jakubie Szeli (1926), Nogi Izoldy Morgan (1923), Palę Paryż (1929), Zmowa obojętnych (1937) Właśc. Wiktor Bruno Zysman, awangardowy poeta, prozaik i dramaturg. Był synem lekarza. W latach 1914-18 mieszkał z rodziną w Moskwie; tam ukończył polskie gimnazjum, tam też zetknął się z rewolucyjnym, zarówno formalnie jak ideowo, nowoczesnym nurtem literackim. Studiował w Krakowie na UJ na różnych wydziałach. Jako jeden z ojców założycieli polskiego futuryzmu był autorem głównych manifestów w ,,Jednodńiuwce futurystuw z 1921 r. (Do narodu polskiego manifest w sprawie natychmiastowej futuryzacji życia, Manifest w sprawie poezji futurystycznej) oraz współtwórcą głośnej jednodniówki Nuż w bżuhu. Styl Jasieńskiego cechuje zręczne wykorzystanie tradycyjnej formy literackiej połączone z zastosowaniem śmiałej, ekscentrycznej metaforyki, brutalnych dysonansów, fantastycznych hiperboli. Adaptował też dla poezji nowoczesne formy wypowiedzi słownej (jak notatka reporterska, zapis telegraficzny), zaś obrazowanie w wierszu Marsz jest interpretowane jako oparte o technikę montażu filmowego. Stał się jedną z ofiar wielkiej czystki stalinowskiej w 1937 r., został aresztowany, skazany początkowo na zesłanie, a następnie na śmierć i rozstrzelany w więzieniu w Moskwie. Przez długi czas okoliczności i data jego śmierci były nieznane. Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.

Z greckiego (By się wszytka nawalność morska poruszyła...)

Jan Kochanowski

Jan Kochanowski Fraszki, Księgi wtóre Z greckiego By się wszytka nawalność morska poruszyła, By wszytek Ren zebrana moc niemiecka piła, Nigdy nie będą mogli rzymskiej sile szkodzić, Dokąd cesarz przeważny wojsko będzie wodzić. Tak i dęby korzenia swego się trzymają, A suchy, nikczemny list wiatry obij... Jan Kochanowski Ur. 6 czerwca 1530 r. w Sycynie koło Zwolenia Zm. 22 sierpnia 1584 r. w Lublinie Najważniejsze dzieła: Odprawa posłów greckich (1578), Psałterz Dawidów (parafrazy psalmów, 1579), Treny (1580), Fraszki (1584), Pieśni ksiąg dwoje (1586) Wybitny poeta polski okresu odrodzenia, którego twórczość odegrała ogromną rolę w rozwoju języka, literatury i kultury polskiej. Syn zamożnego ziemianina, studiował w Akademii Krakowskiej (1544-1547) oraz na uniwersytetach w Królewcu i Padwie (1555-1559). Podróżował po Włoszech i Francji, gdzie poznał poetów Plejady (Ronsard). Po powrocie do Polski dzięki biskupowi Myszkowskiemu rozpoczął karierę na dworze Zygmunta Augusta, w 1563 r. został sekretarzem królewskim. Ok. 1575 r. ożenił się i osiadł na wsi. Śmierć jednej z córek stała się pobudką do napisania oryginalnego cyklu trenów. Zmarł nagle na serce. W jego pogrzebie uczestniczył król Stefan Batory, kanclerz J. Zamojski i in. autor: Katarzyna Migdał Kupując książkę wspierasz fundację Nowoczesna Polska, która propaguje ideę wolnej kultury. Wolne Lektury to biblioteka internetowa, rozwijana pod patronatem Ministerstwa Edukacji Narodowej. W jej zbiorach znajduje się kilka tysięcy utworów, w tym wiele lektur szkolnych zalecanych do użytku przez MEN, które trafiły już do domeny publicznej. Wszystkie dzieła są odpowiednio opracowane - opatrzone przypisami oraz motywami.