Cztery sztandary, jeden adres. Historie ze Spisza

Ludwika Włodek

Co miał wspólnego gazda w cyfrowanych portkach, przekonujący na konferencji w Wersalu prezydenta Wilsona do polskich roszczeń terytorialnych, z węgierskim paniczem, który zaproszenie na własny pogrzeb rozsyłał telegramem? Obaj byli Spiszakami. Podobnie jak polsko-słowacki burmistrz Kieżmarku, który swoje miasto wprowadzał do Unii Europejskiej przez euroregion Tatry, Niemiec uciekający najpierw przed Wehrmachtem, a potem przed NKWD, czy słynna cygańska pieśniarka, na której koncerty schodzą się wielbiciele muzyki folkowej z całej Polski. Na Spiszu mieszkali obok siebie Węgrzy, Słowacy, Polacy, Niemcy, Rusini, Żydzi i Cyganie. Dlatego uważa się o nim, że jest krainą siedmiu kultur, sercem Europy Środkowej. Spiszacy twierdzą, że mówią po nasymu, choć dla każdego to co innego znaczy. Wielu do dziś uważa się przede wszystkim za tutejszych, ale są też tacy, którzy daliby się pokroić za to, że ich przodkowie od setek lat byli Polakami albo Słowakami. Ludwika Włodek od dzieciństwa przygląda się temu pogranicznemu tyglowi. Spędzała na Spiszu wakacje. Potem wracała tam jako badaczka i reporterka. Zebrała relacje zaskakujące i nieoczywiste, w których ideologia przeplata się z codziennością, a wielkie wojny z małymi ludzkimi dramatami. Oddała głos samym Spiszakom, tym urodzonym na arystokratycznych zamkach i tym w chłopskich chatach. Bogatym i biednym, wesołkom i ponurakom, kobietom i mężczyznom. Opowiadają jej o swoich trudnych wyborach i zawiedzionych nadziejach, miłościach i goryczy porażek. Wyłania się z tych historii fascynujący portret regionu, stosunków sąsiedzkich i uniwersalnych ludzkich namiętności, tych prywatnych i tych politycznych.

Opowiadania bizarne

Olga Tokarczuk

NIEPRZEWIDYWALNE, DZIWNE, PIĘKNE, BUDZĄCE GROZĘ HISTORIE BIZARNE W INTERPRETACJI 10 LEKTORÓW Dziesięć opowieści. Każda z nich toczy się w innej przestrzeni. Wołyń w epoce potopu szwedzkiego, współczesna Szwajcaria, zwyczajna kamienica gdzieś w Polsce, odległa Azja i miejsca wyimaginowane. Czytelnik nie może być pewien, dokąd doprowadzą go poszczególne historie. Olga Tokarczuk wytrąca nas ze strefy komfortu, wskazując, że świat staje się coraz bardziej niepojęty. Francuskie słowo bizarre znaczy: dziwny, ale też śmieszny i niezwykły. Czym jest poczucie dziwności i skąd ono pochodzi? Czy bizarność jest cechą świata, czy może jest w nas? SPIS OPOWIADAŃ: Pasażer czyta Kamila Kuboth-Schuchardt Zielone dzieci czyta Wiktor Zborowski Przetwory czyta Mariusz Bonaszewski Szwy czyta Kamilla Baar-Kochańska Wizyta czyta Olga Tokarczuk Prawdziwa historia czyta Maciej Kowalik Serce czyta Robert Jarociński Transfugium czyta Danuta Stenka Góra Wszystkich Świętych czyta Magdalena Cielecka Kalendarz ludzkich świąt czyta Filip Kosior

Bezpowrotnie utracona leworęczność

Jerzy Pilch

Nikt tak nie pisał, dopóki nie pojawił się Jerzy Pilch. A skąd się pojawił i dlaczego, z kogo on i z czego, i kto mu odebrał leworęczność? Tego dowiadujemy się z tej książki, będącej rodzajem dziennika, memuaru, prozy silnie autobiograficznej. Książki bezpowrotnie wciągającej. Nie do zapomnienia. Codzienność krakowskich ulic i Rynku, literackiego światka małego i dużego, a także ostatnich mieszkańców krainy dzieciństwa pisarza, którzy napotkani nagle na moście Dębnickim objawiają proste prawdy: Wszystko jedno, czy się ma przed sobą sto lat, rok czy tydzień, zawsze się ma przed sobą wszystko. Cóż robi Pilch w swojej książce? Oczywiście pisze (trochę) o aktualiach, chwyta rzeczywistość na gorąco Ale jednocześnie jakby się zastanawiał nad sobą piszącym, nad własną rolą pisarską, nad swoim życiem i jego sensem. Jerzy Jarzębski

Dzieje człowieka piszącego

Kazimierz Orłoś

Kazimierz Orłoś o sobie samym Urzekająca autobiografia wybitnego prozaika Dzieje człowieka piszącego to kontynuacja ciepło przyjętej sagi rodzinnej Dzieje dwóch rodzin, Mackiewiczów z Litwy i Orłosiów z Ukrainy. Autor wspomina swoje dzieciństwo i młodość w Warszawie, które choć przypadły na lata stalinizmu były dla niego czasem beztroskim i szczęśliwym. Z pasją przedstawia też wejście w dorosłość, pierwsze sympatie i miłości, niepokoje związane z karierą zawodową i odpowiedzialnością za rodzinę. Opisuje wreszcie opór inteligencji przeciwko władzy Polski Ludowej, a także osobistą, dramatyczną historię opozycyjności wydanie powieści Cudowna melina o wszechwładzy partyjnych kacyków i konsekwencje tego twórczego wyboru. Opowieść Kazimierza Orłosia to nie tylko autobiografia jednego z najlepszych pisarzy, ale również wnikliwy portret zmieniającej się Polski: powstania z wojennych zniszczeń, codzienności w czasach stalinizmu i komunizmu, a wreszcie kształtowania się ruchu oporu wobec władzy ludowej, który ostatecznie doprowadził do upadku systemu i narodzin wolności. Niby wszystko było jak dawniej: studia, próby pisania, rytm podobnych dni, wypełnionych podobnymi zajęciami. A jednak wyczuwaliśmy nadchodzące zmiany. Ludzie związani z reżimem, zwłaszcza fanatyczni stalinowcy, przeżywali wstrząs po rewelacjach Chruszczowa. Fala odwilży płynęła do nas ze wschodu, z powieścią Erenburga Odwilż, z ludźmi, którzy wracali z łagrów. W sierpniu 1955 roku Nowa Kultura wydrukowała Poemat dla dorosłych Adama Ważyka. Pamiętam, że czytając strofy tego utworu poety jeszcze do niedawna żarliwego komunisty przeżyłem szok: czy to możliwe? To był wyraźny sygnał, że nadchodząca zmiana jest nieuchronna. Egzemplarz Nowej Kultury z poematem Ważyka na pierwszej stronie schowałem na pamiątkę. Jeszcze dziś, czytany po latach, wydaje się niezwykły. Jako druzgocąca krytyka tego wszystkiego, co działo się pod rządami komunistów. (fragment książki) Kazimierz Orłoś wybitny polski prozaik, nowelista i powieściopisarz, scenarzysta, publicysta. Od lat związany z Wydawnictwem Literackim, gdzie wydał m.in. zbiory opowiadań i powieści: Niebieskiego szklarza (1996), Drewniane mosty (2001), Dziewczynę z ganku (2006), Letnika z Mierzei (2008), Bez ciebie nie mogę żyć (wybór opowiadań, 2010), Dom pod Lutnią (2012).

Reisefieber

Mikołaj Łoziński

Reisefieber to jeden z najgłośniejszych debiutów ostatnich lat uhonorowany Nagrodą Kościelskich 2007 i II nagrodą Fundacji Kultury. Dojrzała, utrzymana w bergmanowskim nastroju opowieść o skomplikowaniu ludzkich relacji, niemożności porozumienia się i lęku przed bliskością.

Bez. Ballada o Joannie i Władku z jurajskiej doliny

Andrzej Muszyński

Rodzinny dramat w krajobrazie podkrakowskiej wsi, skrytej w cieniu mrocznej jurajskiej doliny Ona i on. Niespełnione marzenia, wciąż żywe tęsknoty i wspólna pamięć codziennie zasypująca ich furą niesegregowanych śmieci. Przejmująco autentyczna opowieść o bezpłodności, współczesności i pokoleniu dzisiejszych trzydziesto-, czterdziestolatków. Zmiany w psychice bezpłodnych porównuje się do następstw stresu bojowego, choroby nowotworowej. A wie pani, jakie są następstwa tego następstwa? Już dość, proszę. Pani nas zniszczy. (fragment książki) Andrzej Muszyński nie idzie na kompromisy. W swojej najnowszej powieści podejmuje tematy ważne i niewygodne, dotąd w polskiej literaturze omijane. Własnym, wyjątkowym, szorstkim, poetyckim językiem opowiada o bezpłodności, aborcji, in vitro, depresji. Nie ucieka, nikogo nie udaje, mierzy się z rzeczywistością. I tego samego wymaga od swoich bohaterów. To nie jest kolejna powieść o pięknie prowincji, uroku sielskiego życia na wsi i naiwnie widzianych peryferiów. Bez to opowieść pełna emocji i jak to w balladzie bywa odrobinę zdradziecka, którą trzeba czytać uważnie, smakować. Chyba że się zachłannie ją połknie jednego dnia. Jak najlepszy serial, od którego nie można się uwolnić. Przepisów na lekturę książki Muszyńskiego jest wiele, ale najważniejsze, by zacząć go czytać. Bo to wybitny pisarz. Wojciech Szot, zdaniemszota.pl

Amelka Kieł i Bal Barbarzyńców

Laura Ellen Anderson

Zapraszamy do świata Nokturnii, w którym rządzi ciemność, blask jest przerażający, a jednorożce są bohaterami koszmarów. Poznajcie Amelkę Kieł, małą uroczą wampirkę, która zdecydowanie wolałaby bawić się ze swoją Dyńką, niż tańczyć na Balu Barbarzyńców. Jednak gdy rozpieszczony syn króla porywa jej pieszczocha, dziewczynka musi opracować śmiały plan ratunkowy. Gotycka, trochę straszna i okropnie śmieszna seria o przygodach okrutnie słodkiej Amelki. Nawet wampir chce mieć prawdziwego przyjaciela! Dołącz do Amelki podczas jej pierwszej przygody. Bez obaw, ona nie gryzie! W przygotowaniu kolejne części przygód Amelki i jej upiornych przyjaciół.

Życie jak dobry mecz

Włodzimierz Lubański

Najmłodszy debiutant w reprezentacji Polski Rekordzista w liczbie strzelonych bramek Prawdziwa legenda Życie jak dobry mecz to pełna pasji opowieść o futbolu. O sukcesach, sławie, ciężkiej kontuzji, która odebrała nadzieję, i o odrodzeniu. Włodzimierz Lubański w rozmowie z Michałem Olszańskim  powraca do dzieciństwa na Śląsku, kiedy nie liczyło się nic innego, jak tylko możliwość biegania za piłką po podwórku. Po kolei śledzimy rozwój jego kariery: od GZKS Sośnica Gliwice, przez GKS Gliwice aż po pierwszy poważny kontrakt z Górnikiem Zabrze, podpisany przez Lubańskiego w wieku zaledwie 15 lat.  Gdy miał lat 16, zadebiutował w reprezentacji Polski seniorów, strzelając gola, co do dziś pozostaje niepobitym rekordem. Podobnie, jak ilość bramek zdobytych w oficjalnych meczach międzynarodowych. Lubański ma ich na swoim koncie 50. Rywalizacja Górnika Zabrze z Legią Warszawa, wielkie mecze Górnika w europejskich pucharach, Igrzyska Olimpijskie w Monachium i słynny mecz z Anglikami na Stadionie Śląskim w Chorzowie, kiedy cała Polska wstrzymała oddech, widząc kontuzjowanego piłkarza znoszonego z murawy Wielkie postaci: Kazimierz Górski, Kazimierz Deyna, Zbigniew Boniek, Zygfryd Szołtysik, Jan Tomaszewski. Złota era polskiej piłki w opowieści jednego z jej głównych bohaterów zyskuje zupełnie nowy wymiar. Jest to także opowieść o wyjeździe z kraju, o Belgii, która dla piłkarza stała się drugą ojczyzną, o rodzinie i pozaboiskowych pasjach. Michał Olszański dziennikarz radiowy i telewizyjny. W radiowej Trójce opowiada o wydarzeniach sportowych  i przeprowadza wywiady z  nietuzinkowymi postaciami w audycji Godzina prawdy. W TVP2 gospodarz Magazynu Ekspresu Reporterów i współprowadzący Pytanie na śniadanie. Miłośnik muzyki reggae.