"Bardzo potrzebna mi jest przyjaźń Pana" - Zbigniew Herbert, Heinrich Kunstmann: Listy 1958-1970

Marek Zybura

„Bardzo lubię pisać listy i myślę, że jest to taka sama sztuka jak pisanie wierszy” – taką refleksję zawarł Zbigniew Herbert w liście do Jerzego Turowicza w 1950 r.Z biegiem lat miał stać się jednym z najpłodniejszych i najważniejszych epistolografów literatury polskiej drugiej połowy XX w. Listy, będące „komunikatami z życia” (M. Wyka), stanowią część jego pisarstwa. Choć nie można o nich mówić jako o „listach artystycznych” w sensie statusu, jaki posiadają w jego twórczości wiersze, eseje czy dramaty, to jednak są nieodzownym komentarzem do jego życia i dzieła. Korespondencja z polonistą i tłumaczem (przekładającym m.in. Witkacego i Gombrowicza) Heinrichem Kunstmannem jest w tym kontekście o tyle istotna, że torował mu on drogę do literackiej sławy w Niemczech, gdzie pisarz miał później odnosić swoje największe sukcesy. Stawiający pod koniec lat pięćdziesiątych XX w. pierwsze literackie kroki na Zachodzie Herbert miał do Kunstmanna stosunek szczególny, czemu dawał wyraz: „jest Pan jedynym intelektualistą, którego znam w Niemczech” (...), „każdy list Pana otwieram z niecierpliwością”, i wyznawał po kilku latach: „Bardzo potrzebna mi jest przyjaźń Pana. To pozwala żyć”. Inspirowany listami tłumacza, pisał: „Lubię listy Pana także dlatego, że zmuszają mnie one zawsze do myślenia o pisaniu, do precyzowania moich literackich idei”, którymi to przemyśleniami też się z nim dzielił. Wreszcie kontakty z Kunstmannem pisarz traktował jako część szerszego kontekstu polsko-niemieckich relacji po tragedii II wojny światowej i świadomie pielęgnował je jako swój wkład do pracy nad pojednaniem obydwu narodów. „Bardzo chciałbym – pisał do niego pod koniec lat pięćdziesiątych – aby Pan lubił ten naród. Serdeczny stosunek z Panem jest dlatego dla mnie drogi, że ponad tym szerokim rowem krzywd, krwi i głupoty pleciemy naszą nitkę porozumienia”.  Po upływie przeszło półwiecza od wojny, umyka powszechnej świadomości fakt, jakiego mentalnego wysiłku wymagało od pokolenia wojennego podjęcie wówczas dialogu z wczorajszym wrogiem – i to z intencją pojednania się z nim. Dzisiaj, w drugiej dekadzie XXI w., okazuje się, że w Polsce to zadanie wciąż jest aktualne. Marek Zybura

Pan Taro w Krainie Śpiących Talentów

Jolanta Berezowska, Małgorzata Berezowska

Barwna opowieść o nauczycielu muzyki, panu Taro, który szukając sposobu, by nauczyć gry na skrzypcach swego niezbyt pojętnego ucznia, wyruszył na wyprawę śladami mistrzów muzyki. Sądził, że w ich życiu odnajdzie inspirację do właściwej metody nauczania, która pozwoli rozbudzić talent muzyczny ucznia. Pan Taro wierzył bowiem, iż każda istota obdarzona jest talentem, a rolą nauczyciela jest ów talent rozbudzić. Wyprawa okazała się nieprzewidywalna i pełna niespodzianek. Zaprowadziła pana Taro do Krainy Śpiących Talentów strzeżonej przez Ospalca – potwora, który uwierzył, że sam nie posiada żadnego talentu. Ale czy słusznie? Dla dzieci 6-12 lat oraz niektórych dorosłych

Punkt zwrotny. Wojna Putina i jej konsekwencje

Rüdiger von Fritsch

Rudiger von Fritsch, wytrawny i doświadczony dyplomata, autor m.in. wydanej w 2021 roku książki „Quo vadis, Rosjo?”, przedstawia okoliczności i zdarzenia, które doprowadziły do napaści Rosji na Ukrainę. Przede wszystkim opisuje działalność dyplomacji, podejmowane do końca przez kraje zachodnie próby zapobieżenia wojnie oraz kłamliwe i oszukańcze zapewnienia Putina, że do jej wybuchu nie dojdzie. Autor uważa, że u Putina przeważyło myślenie w kategoriach emocjonalno-historycznych oraz wielkorosyjski, imperialny odruch. Podkreśla także, że już od czasów zajęcia Krymu przez Rosję w 2014 roku zachodni obserwatorzy byli zdumieni błędną oceną sytuacji w Ukrainie przez rosyjskie kierownictwo. Takie same, a nawet większe błędy legły u podstaw decyzji Putina o zaatakowaniu Ukrainy w roku 2022. Podobnie błędnie oceniono determinację i spójność działań Zachodu w niesieniu pomocy zaatakowanemu krajowi.  Wojna z Ukrainą stanowi wielką cezurę w stosunkach międzynarodowych - Władimir Putin wykluczył Rosję na długo z porządku międzynarodowego i prowadzi ją w niejasną i niepewną przyszłość. Zniszczył swoim postępowaniem próbę wspólnego budowania bezpieczeństwa, otwierając erę konfrontacji. Pytania o Europę i świat podczas wojny i po wojnie stanowią istotną część rozważań von Fritscha. Jednocześnie podkreśla potrzebę znalezienia przez wszystkie kraje unijne wspólnego punktu wyjścia dla zbudowania wspólnej polityki zagranicznej i polityki bezpieczeństwa. Analizuje skutki gospodarcze i polityczne wojny dla Rosji, Ukrainy, Europy i świata. Skłania się ku przekonaniu, że w najbliższych latach niewiele może się w Rosji zmienić. I próbuje zarysować sposób postępowania dla Zachodu: „Jak zatem postępować z taką Rosją i jej gotowym do agresji prezydentem? Wybrał drogę konfrontacji. Bezwarunkowe jest ogradzanie, containment – dodać trzeba: constrainment, odciąganie od dalszej ekspansji. Konieczna jest także próba zabezpieczania przed konfrontacją na drodze umów”. Postulat  „konfrontacji uporządkowanej” z Rosją, czyli konieczność zawarcia porozumień międzynarodowych ograniczających zbrojenia i tworzących mechanizmy zapobiegające konfrontacji militarnej, jest jednym z ważniejszych przesłań książki.

Romans z włamywaczem

Edgar Wallace

Opowieść Edgara Wallace'a Romans z włamywaczem zanurzona jest w atmosferze tajemnicy i przygody, a prowadzi czytelnika przez labirynt zdrad, niebezpieczeństw i niespodzianek. Jest w tej historii wszystko: dżentelmen włamywacz, skorumpowani policjanci, piękne kobiety oraz mroczne sekrety szejków marokańskich. Rzecz dzieje się w Londynie, w zamkach angielskich lordów oraz na afrykańskich pustyniach. Jak na kryminał przystało, zagadka zostaje rozwikłana dopiero na końcowych kartach książki. W międzyczasie poznajemy paletę różnorodnych postaci, połączonych misterną siecią emocji i interesów. Przez całą książkę toczy się walka o rozwikłanie przeszłości głównych bohaterów oraz zrozumienie ich prawdziwych motywacji i celów. Tytułowy włamywacz słynny jest z serii włamań, których jednak nikt nie potrafi mu udowodnić. Prowadzi to do napiętej gry z organami ścigania, ale niekoniecznie wszyscy policjanci stoją po dobrej stronie mocy. W miarę jak akcja się rozwija, czytelnik zostaje wciągnięty w wir intryg i zagadek, próbując zgłębić tajemnice tożsamości oraz intencje włamywacza. Namiętność do pieniędzy plecie się z uczuciem do kobiety, a pełna zwrotów oraz zaskakujących momentów akcja trzyma nas w napięciu aż do samego zakończenia.

Wisła. Biografia rzeki

Andrzej Chwalba

Nikt dotychczas tak nie opowiadał o Wiśle! Pionierskie, fascynujące dzieło, które zachwyci nie tylko fanów historii   Wisła jest królową polskich rzek, a polska sztuka, literatura i mitologia każą w niej widzieć kobietę. Najnowsza książka Andrzeja Chwalby jest więc... biografią kobiety. Autor wielu historycznych bestsellerów opowiada o jej wdziękach i kaprysach, o charakterystycznych cechach oraz roli, jaką odgrywa w całych dziejach Polski. Przyjrzymy się Wiśle z perspektywy przyrodniczej, historycznej i kulturowej. Poznamy jej gniew, emocje i uczucia, jakie wzbudzał wiślany krajobraz, posłuchamy związanych z nią legend. Będzie też o tym, co i jak rzeka daje i odbiera, jak nagradza i karze.   Kiedy i w jakich okolicznościach Wisła zaczęła być postrzegana jako królowa polskich rzek? Jak wpływała na kształtowanie się polskiej tożsamości, na charakter państwowości i na symbolikę narodową? Jak przebiegała i czym się zakończyła rywalizacja na tym polu z innymi wielkimi rzekami Europy?   Oto dosłownie! porywająca i wciągająca biografia rzeki, która była i jest dla nas źródłem siły i życia, arterią komunikacyjną, inspiracją dla artystów, twórców i patriotów oraz wielkim narodowym symbolem czasami nieokiełznanym i gniewnym, a kiedy indziej łagodnym i szczodrym.

Zły wybór. Piękne i okrutne 3

Terri E Laine, A.M. Hardgrove

Jeśli dokona jednego złego wyboru, zaryzykuje utratę wszystkiego. Jenna Rhoades jest niczym zakazany owoc - pochodzi z jednej z najbogatszych rodzin w Charleston. Jej bliscy dokładnie wiedzą, jakiego partnera dla niej szukają. I Kenneth na pewno nie jestem tym kimś. Niestety, odkąd się poznali, on myśli tylko o niej. Natomiast ona uważa, że są tylko świetnymi przyjaciółmi. Jak Kenneth ma grać tę rolę, kiedy wszystko, czego chce, to jej gorące ciało w jego pościeli? Jego celem będzie przekonanie jej, że czasami dobrzy przyjaciele są najlepszymi kochankami. Ale jeden zły wybór i stracą swoją szansę na miłość  

Gospodarz Giles z Ham. Kowal z Przylesia Wielkiego. Przygody Toma Bombadila

J.R.R. Tolkien

Wyjątkowo edycja w jednym tomie dwóch magicznych opowieści Tolkiena oraz baśniowego cyklu wierszy, nawiązującego do jednej z najbardziej tajemniczych postaci z Władcy Pierścieni Toma Bombadila Zawarte w książce opowieści stanowią dowód niezwykłego poczucia humoru Tolkiena, który musiał "odreagować" wieloletnią pracę nad epopeją Władca Pierścieni. Pisarz w żartobliwy sposób wykorzystuje tu motywy heroiczne i rycerskie, robiąc sobie wakacje od "spraw wyższych, głębszych lub bardziej tajemniczych", o których traktuje trylogia. W Gospodarzu Gilesie Tolkien śmieje się serdecznie z tego, co wcześniej traktował z największą powagą jako pisarz, uczony i krytyk, a przedstawia się nam jako wydawca i tłumacz dawnego rękopisu, opisującego powstanie pewnego królestwa w przedarturiańskiej Brytanii. Z kolei Kowal z Podlesia Większego stanowi próbę wytłumaczenia słowa "faerie" za pomocą krótkiej historyjki o kucharzu i jego cieście. Wreszcie Przygody Toma Bombadila to oryginalne, zabawne wiersze związane z anegdotami z Hobbita i Władcy Pierścieni. Książka jest idealną okazją dla fanów Śródziemia do zapoznania się z mniej znanymi utworami Tolkiena, które oferują niezapomnianą podróż w świat pełen magii i czarów, i zachwyci czytelników w każdym wieku.

Pisma wybrane (Ludwig Jekels)

Ludwig Jekels

Wydane w 1952 r. w Stanach Zjednoczonych Eseje wybrane Ludwika Jekelsa to zbiór jego najbardziej znaczących artykułów. Prezentuje w nich własne podejście do kluczowych psychoanalitycznych pojęć, jak wina czy litość, dokonuje interpretacji wybranych zjawisk kulturowych i społecznych oraz tekstów literackich. Szczególną uwagę zwraca obszerny esej poświęcony intrygującej historyków kwestii zmiany narodowej tożsamości Napoleona. Jekels posługuje się klasycznie psychoanalitycznym modelem interpretacji, opartym na założeniu, że sens danego wytworu kulturowego należy objaśnić, dokonując rekonstrukcji ukształtowanej przez edypalne relacje wewnątrzrodzinne struktury psychicznej jego twórcy. Książka świadczy o umiejętności łączenia przez Jekelsa perspektywy teoretycznych rozważań z doświadczeniami uzyskanymi w trakcie terapii psychoanalitycznej. Daje też wyobrażenie o jego interpretacyjnym kunszcie. W pracach poświęconych dramatom Szekspira zdobywa się na ciekawe odczytania psychologii ich głównych bohaterów. Uwagę w zbiorze zwracają też napisane wspólnie z Edmundem Berglerem eseje na temat popędowego dualizmu w marzeniach sennych oraz pojęć przeniesienia i miłości. Czego nie wiemy jeszcze o Napoleonie, Makbecie czy psychologii Świąt Bożego Narodzenia? Możemy się tego dowiedzieć z fascynującej lektury esejów Ludwiga Jekelsa (1867‒1954), ucznia Freuda, następnie lwowskiego psychiatry, właściciela sanatorium w Bystrej, a w końcu skazanego na emigrację – nowojorskiego psychoanalityka. Eseje zawierają oryginalną interpretację takich pojęć, jak wina, miłość, litość i przeniesienie. Jekels tłumaczy motywy kierujące ludzką psychiką, obnażając tajemnice id, ego i superego. Umiejętnie łączy przy tym perspektywę teoretycznych rozważań z doświadczeniami uzyskanymi w trakcie psychoanalitycznej terapii. Spójna i sugestywna argumentacja autora pozwala zrozumieć na nowo sens wybranych zjawisk kultury i tekstów literackich przez pryzmat tkwiących u ich podłoża narcystycznych pragnień, edypalnych struktur i zmagających się popędów – Erosa i Tanatosa. Z recenzji prof. Marzenny Jakubczak Ludwik Jekels był pionierem psychoanalizy Freuda w polskich środowiskach lekarskich i artystyczno-inteligenckich. Urodzony w 1867 roku we Lwowie, w zasymilowanej rodzinie żydowskiej uczęszczał tu do polskich gimnazjów. Pierwsze próby stosowania terapii psychoanalitycznej podejmował w prowadzonym przez siebie sanatorium w Bystrej koło Bielska na Górnym Śląsku. Równocześnie prowadził ożywioną działalność publikacyjną w polskich czasopismach lekarskich i wygłaszał wykłady. Jest autorem książki Szkic psychoanalizy Freuda (Lwów 1912). W 1910 r., po śmierci żony, sprzedał sanatorium i przeniósł się do Wiednia, gdzie z czasem stał się bliskim współpracownikiem Freuda. W 1938 r., po dojściu nazistów do władzy w Austrii, wyemigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie został honorowym członkiem Nowojorskiego Towarzystwa Psychoanalitycznego. Zmarł w 1953 r. W Polsce działalność Jekelsa na polu psychoanalizy została szybko zapomniana, dopiero w ostatnich latach powstało szereg prac naukowych omawiających jego dorobek z polskiego okresu.