Mechanizmy manifestowania orientacji ideologicznej w dyskursie politycznym

Anita Filipczak-Białkowska

Wielość podmiotów zarejestrowanych w księdze ewidencji partii politycznych jest w świetle przepisów zawartych w Konstytucji RP sygnałem zachowania pluralizmu politycznego. Jest to przejaw wąskiego, ściśle prawnego definiowania zjawiska. W szerokim, społecznym znaczeniu zasada pluralizmu politycznego oznacza wielość dopuszczalnych w danym społeczeństwie stylów życia i preferowanych przez jednostki systemów wartości. W systemie pluralizmu politycznego grupy społeczne, które przejawiają określone systemy wartości, powinny mieć swoje reprezentacje w parlamencie. [...] Na podstawie obowiązującego w Polsce systemu prawnego nie można ustalić, jakie systemy ideologiczne są reprezentowane na polskiej scenie politycznej. W efekcie nie można stwierdzić, czy faktycznie funkcjonuje ich wiele, a ta wielość jest przecież cechą dystynktywną pluralizmu politycznego. Dopiero przeprowadzenie jakościowej analizy pozwala zweryfikować, jaki jest stan faktyczny. Parlament jest tym miejscem, gdzie do głosu mogą i powinni dochodzić reprezentanci różnych orientacji ideologicznych, gdzie powinno mieć miejsce ścieranie się różnych poglądów, a w wyniku tego procesu powinno następować podejmowanie najpoważniejszych decyzji na temat kształtu instytucji społecznych i przyszłości państwa. Debata parlamentarna to zatem ten rodzaj dyskursu, w którym powinien się przejawiać pluralizm polityczny. Przedstawione w tej książce badanie ukazuje, jaki jest stan faktyczny polskiej sceny politycznej z uwagi na kryterium zachowania pluralizmu politycznego.

Mit Wielkiej Brytanii w literackiej kulturze polskiej okresu rozbiorów. Studium wyobrażeń środowiskowych na podstawie zawartości wybranych periodyków

Maria Antonina Łukowska

Książka jest próbą odtworzenia stanu wiedzy Polaków na temat kultury brytyjskiej i wyobrażeń o tym kraju i jego mieszkańcach, budowanych przez okres rozbiorów Polski od 1772 do 1018 r. Jako materiał do badań posłużyły przede wszystkim ówczesne źródła masowego przekazu, począwszy od gazet rękopiśmiennych, kalendarzy, aż po wybrane tytuły prasowe. Celem pracy było ukazanie procesu budowania swoistego mitu Wielkiej Brytanii w okresie redefiniowania własnej tożsamości pod wpływem utraty przez Polskę niepodległości. Tworzony mit stał się przyczyną oczekiwań Polaków wobec Wielkiej Brytanii jako kraju i społeczeństwa. Jednocześnie w pracy ukazane zostały wpływy kultury brytyjskiej na kulturę polską w jej szerokim rozumieniu, w aspekcie jej materialnego, społecznego i duchowego wymiaru. Monografia może zatem służyć zarówno literaturoznawcom do badania paradygmatów innych krajów i narodów w kulturze polskiej, antropologom i socjologom kultury do badania rzeczywistego stanu wiedzy i mentalności społecznej, jak i politologom i dziennikarzom do poznawania roli wyobrażeń w procesie podejmowania decyzji politycznych w stosunkach międzynarodowych, tworzeniu wzajemnych sympatii, antypatii i uprzedzeń. 

Amerykańskie popularne kino policyjne 1970-2000

Elżbieta Durys

Kino policyjne wykrystalizowało się w Stanach Zjednoczonych w okresie, gdy w amerykańskim społeczeństwie dokonała się niezwykła przemiana. Dominujący porządek zakwestionowany został nie tylko przez grupy dotychczas wyrzucone poza nawias - Afroamerykanów. Przeciwko jego «dobrodziejstwom» wystąpiły również kobiety (druga fala feminizmu) i młodzi ludzie (studenci). Z biegiem czasu dołączyli również do grona buntowników legitymujący się nienormatywną tożsamością seksualną: geje, lesbijki, transwestyci i transseksualiści. Filmowi policjanci musieli zmagać się z czymś, co prezentowano jako społeczne skutki przeobrażeń lat pięćdziesiątych. sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku. Postać policjanta zbawiającego pogrążony w chaosie świat stanowi kluczowy element amerykańskiego popularnego kina policyjnego. „Zacietrzewiony glina” – jak przyjęło się go w literaturze przedmiotu określać – stanowi również odpowiedź na wielokrotnie wówczas wyrażaną potrzebę silnej jednostki władnej zaprowadzić porządek. Utożsamienie jej z hegemonicznym modelem męskości doprowadziło do ścisłego powiązania pomiędzy ideą możliwości ochrony i zbawienia świata a koniecznością restytucji tradycyjnej męskości. Zaważyło to nie tylko na wymowie kina policyjnego głównego nurtu, ale również zdeterminowało kształt jego rozwoju. 

Helena Więckowska. Bibliotekarz, historyk, bibliolog

Jadwiga Konieczna, Magdalena Rzadkowolska

Profesor Helena Więckowska (1897-1984) była z pewnością jedną z najbardziej znaczących postaci w polskim bibliotekarstwie, w okresie powojennym. Wniosła także istotny wkład w rozwój polskiej bibliologii i wydatnie przyczyniła się do ukształtowania systemu akademickiego kształcenia bibliotekarzy. Bibliografia Jej dorobku naukowego liczy 221 pozycji. Są w nim rozprawy, artykuły, recenzje, hasła w słownikach i encyklopediach. Jest to również dorobek zróżnicowany tematycznie, co potwierdza trafność określenia „bibliolog praktyk”, użytego wobec dokonań Profesor Więckowskiej przez Krzysztofa Migonia. Pomimo upływu lat, do prac Heleny Więckowskiej nadal sięgają kolejne już pokolenia badaczy. Na szczególną uwagę zasługuje artykuł „Profesor Helena Więckowska w dokumentach aparatu bezpieczeństwa PRL”, którego autor na podstawie szczegółowej kwerendy akt zgromadzonych w Instytucie Pamięci Narodowej, przedstawił opinie, wnioski z obserwacji i oceny działań Heleny Więckowskiej, jakich dokonywali pracownicy aparatu bezpieczeństwa PRL. Przypadek Profesor Więckowskiej jest doskonałą ilustracją sytuacji polskich elit w czasach Polski Ludowej. Obraz Heleny Więckowskiej, jaki wyłania się ze wspomnień jest jak najbardziej prawdziwy, a przedstawiony wizerunek Profesor Heleny Więckowskiej obrazuje nieprzeciętną osobowość. 

Niemieckie osadnictwo wiejskie między Prosną a Pilicą i Wisłą od lat 70. XVIII wieku do 1866 roku. Proces i jego interpretacje

To pierwsza w polskiej historiografii tak rozległa panorama napływu i obecności niemieckich chłopów w Polsce środkowej. Historia blisko stu lat poszukiwań lepszych warunków życia oraz wysiłków właścicieli ziemskich i władz, by stworzyć je przybyszom. W tle pasjonujący spór polskich i niemieckich historyków o uznanie zasług cywilizacyjnych osadników. Książka wzbogacona nieznanym dotychczas materiałem kartograficznym. * * * „Woźniak ist der einzige Autor, der die Wechselwirkung zwischen deutscher Ostforschung und polnischer Historiographie, die oft in ein Hochschaukeln gegensätzlicher Positionen mündete, analysiert und die Rezeption der älteren deutschen Arbeiten in Polen belegt“. Prof. dr Hans-Jürgen Bömelburg, Justus-Liebig-Universität, Gießen  

Metodologie językoznawstwa. Podstawy teoretyczne. Podręcznik akademicki

Piotr Stalmaszczyk

 Jest to zaawansowany podręcznik akademicki poświęcony współczesnym metodologiom językoznawczym w ujęciu interdyscyplinarnym. Kolejne rozdziały są autorskimi spojrzeniami na filozoficzne i logiczne podstawy językoznawstwa oraz historyczne ujęcie związków filozofii, filozofii nauki i językoznawstwa. Znajdują się też rozważania na temat celów i zadań metalingwistyki, gramatyki generatywnej, gramatyki uniwersalnej w modelu gramatyki generatywnej oraz języka w semantyce pojęciowej, najnowszych tendencji rozwojowych w generatywizmie. Omówiono też problemy generatywnego opisu języka polskiego oraz określenia granic semantyki i pragmatyki, dwóch stosunkowo nowych teorii językoznawczych z pogranicza składni, semantyki i pragmatyki, czyli teorii relewancji oraz teorii łączącej do pewnego stopnia gramatykę generatywną i semantykę pojęciową i kognitywną, czyli gramatykę konstrukcji. Przedstawiono również zagadnienia pragmatyki językowej z perspektywy językoznawstwa kognitywnego, metody korpusowe w językoznawstwie kognitywnym oraz wybrane problemy psychologicznej reprezentacji znaczenia.

Reformy józefińskie w świetle relacji prasy polskiej okresu stanisławowskiego

Reformy państwa habsburskiego, dokonane przez Józefa II w latach 1780–1790, były nie tylko kontynuacją, lecz także rozwinięciem zmian, jakie poczyniła jego matka Maria Teresa. W literaturze przedmiotu reformy te nazywane są terezjańsko-józefińskimi. Jednak to reformy Józefa II zmieniły i wzmocniły monarchię naddunajską. Zmiany w funkcjonowaniu administracji, armii, gospodarki, reforma kościelna, wszystko to było obserwowane i komentowane przez prasę europejską i elity polityczne. Także polskie gazety wydawane w tym okresie przedstawiały i komentowały działania cesarza – reformatora. W książce, którą dostaje do rąk Czytelnik, autor dokonuje analizy sposobu, w jaki prasa okresu stanisławowskiego przedstawiała wydarzenia w monarchii naddunajskiej. Ponadto, dla porównania, ukazane zostało, w jaki sposób działania Józefa II opisywały gazety wydawane w Wiedniu. Ta podwójna optyka pozwoli na uzyskanie pełniejszego obrazu działań cesarza w prasie zarówno polskiej jak i austriackiej tego okresu. Książka powstała dzięki kwerendzie dokonanej w polskich i austriackich bibliotekach oraz archiwach. 

Lobbing w świetle teorii wyboru publicznego

Marcin Kalinowski

Lobbing jest integralną częścią procesu podejmowania decyzji publicznych w systemie przedstawicielskim. Udział podmiotów zewnętrznych w procesie stanowienia prawa budzi jednak wśród komentatorów sceny publicznej nieustanne spory i kontrowersje. Praktyka lobbingu podważa tezę, że instytucjonalizacja „wywierania wpływu na władzę” w bezpośredni sposób redukuje negatywne efekty społeczne tego zjawiska. Niniejsza publikacja stanowi próbę wyjścia poza obszar badań porównawczych w kierunku spojrzenia na zjawisko lobbingu poprzez cele, motywacje i reguły zachowań podmiotów współuczestniczących w procesie dochodzenia do decyzji publicznych. Podstawowym celem książki jest zobrazowanie mechanizmu lobbingu, który funkcjonuje w oparciu o wybory dokonywane przez poszczególnych uczestników procesu politycznego, zasoby, jakimi dysponują, ich wzajemne relacje oraz wewnętrzne uwarunkowania systemu przedstawicielskiego - wspólne dla państw zachodnich demokracji. Założona przez autora konwencja redukcjonistyczna zrodziła potrzebę odwołania się do teorii, która umożliwia badanie uwarunkowań systemowych demokracji jako wyniku łącznych skutków zachowania na poziomie jednostki lub grupy. Takie założenia wyjściowe spełnia teoria wyboru publicznego (public choice theory), która powstała na gruncie amerykańskim na przełomie lat 50. i 60. XX wieku. Wykorzystuje ona klasyczne instrumentarium badawcze ekonomii do objaśniania meandrów procesu politycznego.