Zrozumieć siebie. Jak odkrywamy i wymyślamy naszą tożsamość

Na ile różnych sposobów opowiadasz innym o sobie? Dlaczego porównujesz się z innymi? Czy możesz się zmienić w każdym momencie swojego życia? Czerpiąc ze swoich doświadczeń neuronaukowca, psychologa i psychiatry, Gregory Berns opisuje skomplikowany i niekończący się proces tworzenia się tożsamości. Składa się na nią wiele elementów, z którymi stykasz się na co dzień, wrażeń i doświadczeń, które przeżywasz. Opowiadasz sobie i innym o tym, kim myślisz, że jesteś, słuchasz innych ludzi, poznajesz historie bohaterów książek, filmów i seriali, nucisz pod nosem ulubione piosenki. Wszystkie te narracje stają się częścią Ciebie i kształtują Twoją tożsamość. To, kim jesteśmy, nigdy nie jest do końca ustalone. Zawsze możesz to zmienić, musisz tylko świadomie nad tym pracować. Nie możesz wymazać starych narracji, ale możesz zacząć konstruować nowe, aż wreszcie stworzysz taką, która spodoba Ci się najbardziej. Żyj swoim życiem. Opowiedz własną historię.

Wyjaśnić umysł. Struktura teorii neurokognitywnych

Mateusz Hohol

Dzięki neuronauce poznawczej – dynamicznie rozwijającej się od dwóch dekad gałęzi nauki – możliwa staje się realizacja odwiecznego marzenia filozofów: wyjaśnienie tajemnic funkcjonowania ludzkiego umysłu. Ta złożona dyscyplina nie może się obyć bez szerokiego wachlarza metod badawczych – m.in.: obrazowania pracy mózgu czy studiów nad deficytami i dysfunkcjami poznawczymi wywołanymi uszkodzeniami mózgu. Skomplikowany przedmiot badań i zróżnicowane metody pozyskiwania danych wymagają postawienia pytań o spójność całej dyscypliny i wyjaśniającą moc teorii neurokognitywnych. Mateusz Hohol w swojej książce stawia te pytania i formułuje na nie trafne odpowiedzi. Mateusz Hohol chcąc „wyjaśnić umysł”, podjął się niezwykłego zadania wymagającego syntezy wiedzy neurobiologicznej z neuronauką poznawczą i filozofią. Stworzył dzieło będące fascynującą podróżą szlakiem różnych teorii i zmagań intelektualnych, które mają prowadzić w głąb umysłu. Piękno nauki polega między innymi na uciekaniu od hegemonii jakiegoś podejścia czy jakiejś teorii. W takim rozumieniu książka Mateusza Hohola jest po prostu piękna. Prof. dr hab. n. med. Dominika Dudek   Książka Mateusza Hohola jest dowodem na to, że można o trudnych sprawach pisać prosto i zajmująco. Neuronauka poznawcza to jedna z najprężniej rozwijających się dziedzin badawczych. Wymaga opanowania specjalistycznego aparatu pojęciowego i znajomości kilku dyscyplin szczegółowych. Autor tej książki nie tylko zrozumiał neuronaukę, ale ponadto krytycznie ją analizuje z perspektywy metateoretecznej. Polecam tę pozycję tym wszystkim, którzy interesują się istotą umysłu, jego związkami z mózgiem i zachowaniem, oraz jego ewolucją. Prof. dr hab. Edward Nęcka   Z wielu opracowań zdających sprawę z rewolucji naukowej, jaka dokonała się dzięki naukom poznawczym, książka Mateusza Hohola jest unikalna: nie tylko opisuje kluczowe odkrycia neuronauki poznawczej, ale przede wszystkim odpowiada na pytanie, w jaki sposób naukowcy próbują wyjaśnić funkcjonowanie umysłu. Dr hab. Bartosz Brożek, prof. UJ   Książka Mateusza Hohola jest dziełem unikalnym nie tylko na skalę polską, gdyż nie jest mi znana praca, która w równie wnikliwy i wszechstronny sposób badałaby filozoficzne i metodologiczne problemy nauk neurokognitywnych. Książka jest adresowana w pierwszej kolejności do specjalistów, niemniej z uwagi na jej walory stylistyczne i niezwykłą klarowność wykładu będzie fascynującą lekturą także dla szerszego audytorium zainteresowanego „odwiecznym pytaniem” o naturę umysłu. Dr hab. Wojciech Załuski, prof. UJ 

Wiedza a wiara w myśli patrystycznej

Teresa Obolevitch

seria Piąty wymiar E-book poświęcony jest problematyce relacji między wiedzą a wiarą w okresie patrystycznym, a więc w czasie, kiedy w wyniku dialogu antycznej myśli filozoficznej z prawdami zawartymi w księgach Pisma Świętego ukształtowały się zręby teologii chrześcijańskiej oraz dokonało się przejście od filozofii (i całej kultury) starożytnej do średniowiecznej. Zagadnienia przedstawione w minibooku koncentrować się będą wokół dwóch obszarów: po pierwsze, problematyki relacji między klasyczną kulturą intelektualną (zwłaszcza filozofią) a prawdami objawionymi, po drugie zaś, patrystycznych interpretacji wiary i rozumu sensu largo, rozumianych jako określone kategorie poznawcze. Minibook składa się z dwóch części: pierwsza zawiera ogólny zarys problematyki relacji między wiedzą a wiarą w czasach patrystycznych, w drugiej zaś rozważono wybrane, najbardziej charakterystyczne stanowiska myślicieli pierwszych wieków dotyczące stosunku między fides a ratio.  

Pszczoły. Krótki lot w głąb niezwykłych umysłów

Lars Chittka

Pszczoły są wyjątkowo inteligentne, potrafią rozpoznawać kwiaty i ludzkie twarze, okazywać emocje, liczyć, posługiwać się prostymi narzędziami, rozwiązywać problemy i uczyć się, obserwując innych. Ich maleńki, ale złożony system nerwowy nie ma sobie równych w królestwie zwierząt. Niezwykle rozwinięta pamięć przestrzenna sprawia, że pszczoły są także doskonałymi nawigatorami. Potrafią wrócić do swojego ula nawet z bardzo odległych łąk i pól. Pszczoły są świadome, czują i myślą, boją się i cierpią, a nawet mają wątpliwości i dylematy etyczne. Lars Chittka zaprasza nas na niezwykły spacer w głąb pszczelego umysłu. Opowiada o życiu i zachowaniach pszczół, o inteligencji roju i tworzących go jednostek, o ich myślach i uczuciach oraz wyjątkowych osobowościach. Chittka przypomina, że bez pszczół wymarłoby wiele innych gatunków, w tym także i my. Traktujmy więc te fascynujące stworzenia z szacunkiem, na jaki zasługują.

Mózg autystyczny. Podróż w głąb niezwykłych umysłów

Temple Grandin, Richard Panek

Jak wygląda wewnętrzny świat osoby autystycznej? Fascynująca podróż do wnętrza autystycznego umysłu wiedzie przez rozmaite struktury mózgowe, geny oraz codzienne doświadczenia osób autystycznych i ich opiekunów. Temple Grandin, sama będąca osobą autystyczną, pokazuje, że kluczem do zrozumienia autyzmu są zmysły, których odmienne funkcjonowanie warunkuje sposób doświadczania świata. Przygląda się różnym typom myślenia, których właściwe wykorzystanie, może prowadzić do zdumiewających rezultatów. Książka uczy osoby autystyczne, ich rodziny, lekarzy i terapeutów, jak rozpoznać i wykorzystać potencjał drzemiący w mózgu autystycznym, a pozostałym czytelnikom pozwala lepiej zrozumieć funkcjonowanie umysłu i działanie mózgu w ogóle. Krajobraz cywilizacyjny, w którym urodziłam się 65 lat temu, był bardzo odmienny od dzisiejszego. Przeszliśmy od zamykania dzieci z ostrym autyzmem w zakładach leczniczych do prób zapewnienia im spełnionego, najlepszego z możliwych sposobu życia. W tej książce poprowadzę czytelnika krok po kroku przez wszystkie etapy mojej podróży. Temple Grandin

Stephena Hawkinga i Rogera Penrose'a spór o rzeczywistość

Wojciech P. Grygiel

 Czym dla fizyka jest rzeczywistość? Dlaczego filozoficzne pytanie o rzeczywistość konfliktuje fizyków? Czy fizyka potrzebuje nowej filozofii? Udowodnienie twierdzeń o osobliwościach czasoprzestrzennych przez Stephena Hawkinga i Rogera Penrose'a, posiadające fundamentalne znaczenie dla współczesnej fizyki, często przesłania fakt, że fizycy ci przejawiają radykalnie odmienne sposoby myślenia o tym, czym jest teoria fizyczna i jak odnosi się ona do rzeczywistości, którą fizyk bada. A może teoria to rzeczywistość? Czy jednak rację miał· Albert Einstein twierdząc, że mechanika kwantowa nadal wymaga znaczących poprawek? Te fundamentalne zagadnienia, napędzające konflikt pomiędzy Hawkingiem i Penrose'm o to, jak wyjaśnić kwantową strukturę osobliwości początkowej prezentuje ta książka. Wiele wskazuje bowiem na to, że poszukiwania kwantowej teorii grawitacji wymagać będą większej przebudowy naszego myślenia, niż uzgodnienie matematycznych formalizmów mechaniki kwantowej i teorii względności.     Wojciech P. Grygiel – filozof fizyki, adiunkt w Katedrze Filozofii Przyrody na Wydziale Filo-zoficznym Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II, członek Centrum Badań Interdyscyplinarnych Kopernika w Krakowie, autor ponad trzydziestu oryginalnych publikacji z zakresu filozoficznych problemów uwikłanych w teorie współczesnej fizyki. Żywo interesuje się również filozoficznymi implikacjami rezultatów osiąganych w naukach kognitywnych.

Zaburzenia zdrowia psychicznego. Przewodnik

Sidney Bloch, Nick Haslam

Jak rozpoznać zaburzenia zdrowia psychicznego? Czym się objawiają? Jak je diagnozować i gdzie szukać pomocy? Sidney Bloch i Nick Haslam pomagają czytelnikom zrozumieć objawy różnych zaburzeń i zapoznać się z możliwościami ich leczenia. Ich książka składa się z przystępnych opisów najczęściej spotykanych zaburzeń zdrowia psychicznego (takich jak lęk, depresja, zespół stresu pourazowego, demencja czy różnego rodzaju uzależnienia) popartych wziętymi z życia opisami przeżyć pacjentów oraz wskazówkami, jak sobie radzić po diagnozie. Niezbędnik dla każdego, kto chce zadbać o zdrowie psychiczne swoje i swoich bliskich.

Droga do czarnych dziur

Jean-Pierre Lasota

Zbudowane z czystej grawitacji kosmiczne pułapki, w które nie wierzył sam Einstein. Twory tak niezwykłe, że od ich teoretycznego odkrycia (i odrzucenia) do spektakularnego potwierdzenia obserwacyjnego musiało upłynąć sto lat. Czarne dziury zrobiły niebywałą karierę. Za badania nad nimi w 2020 roku przyznano Nagrodę Nobla, ale już wcześniej było o nich głośno w prasie i mediach społecznościowych, od lat występują w filmach i powieściach, przeszły nawet do języka potocznego. Czym są te niezwykłe obiekty? Skąd wiemy, że faktycznie istnieją? Jak je odkrywać? Bez gąszczu wzorów i teoretycznego gmatwania, ale i bez piętrowych metafor, książka prof. Lasoty opowiada fascynującą historię i odsłania tajemnice czarnych dziur - najpotężniejszych źródeł energii we Wszechświecie.