Psalmista szowinizmu - Rudyard Kipling wobec Indii i Indusów

Antonina Łuszczykiewicz

Chociaż twórczość Kiplinga doskonale wpisywała się w ideologię i nastrój końca XIX wieku, to pisarze i artyści kolejnych dziesięcioleci traktowali ją z dużą ostrożnością lub nawet otwarcie potępiali. Kluczem do niniejszej pracy będzie właśnie jeden ze sztandarowych przykładów krytyki jego pisarstwa, jakim jest esej George’a Orwella. W pierwszym rozdziale, esej ten zostanie przebadany pod względem wysuniętych przez Orwella oskarżeń, a zarzuty o rasizm czy imperializm, jakie znajdziemy w Orwellowskim tekście, staną się wyznacznikami późniejszej analizy dzieł Kiplinga. Główną kwestią – i jednocześnie podstawowym problemem niniejszej pracy – będzie odpowiedź na pytanie, czy Orwell miał słuszność nazywając Kiplinga rasistą i „prefaszystą”, i do jakiego stopnia jego bezprecedensowo brutalna krytyka znajduje swoje uzasadnienie? Posłuży temu wyszczególnienie w dziełach Kiplinga przykładów stereotypów i uprzedzeń wobec Indusów oraz zrekonstruowanie literackiego wizerunku Indii. Dopiero wówczas możliwe będzie rozstrzygnięcie, czy Kiplingowi można postawić tak poważne zarzuty. 

Komunikacja społeczno-symboliczna starożytnej Krety. Próba charakterystyki okresu minojskiego

Robert Grochowski

 Fascynująca pozycja o komunikacji międzyludzkiej na przykładzie antycznej Krety. Ze Wstępu: Przez komunikację społeczną rozumie się zwykle przekazywanie informacji różnego typu. Proces ten odbywać się może za pomocą różnych przekaźników (ludzie, media) i w różny sposób. Tymi przekaźnikami i sposobami mogą być również symbole. Książka – Komunikacja społeczno–symboliczna starożytnej Krety. Próba charakterystyki okresu minojskiego ma pokazać, że już od dawien dawna komunikacja społeczna miała swoje miejsce w strukturach społecznych. Określenie ram chronologicznych książki –  od 3000 r. p.n.e. do 1200 r. p.n.e. oraz miejsca odniesienia podejmowanej problematyki –  Kreta, wynika ze spojrzenia na te elementy jako na strukturę tworzącą podwaliny naszej europejskiej cywilizacji i kultury oraz z chęci przedstawienia dowodów istnienia w tamtych czasach komunikacji społecznej i wpływu owej komunikacji na współczesnych Kreteńczyków. Poza tym, Kreta minojska to miejsce, w którym upatrywać należy podstaw naszej europejskiej komunikacji społecznej. Wszak to proces symbolicznego porozumiewania się (komunikowania) wywarł duży wpływ na europejskie państwa i narody, prowadząc przez wieki do ich rozwoju. Zmiany zachodzące w sposobie komunikowania się, w samych formach przekazywania informacji i tworzenia różnych typów relacji w ciągu tysiącleci, skłaniają do lepszego przyjrzenia się wzorom kulturowym i nie tylko, dawnych praktyk komunikacyjnych. Taki sposób spojrzenia na opisywaną problematykę daje cenne świadectwo dla antycznej wiedzy oraz stanowi ważną płaszczyznę dla zrozumienia istoty współczesnych sposobów komunikowania się i kodów kulturowych. Pozwala to na dokonanie analizy sposobów postrzegania przez tamtejsze społeczeństwo porozumiewania się oraz organizowania przekazywanych informacji. W tym celu potrzebna jednak wydaje się szczegółowa analiza poszczególnych technik i zwyczajów komunikacyjnych, co wymaga skoncentrowania się na sposobach przekazywania informacji różnego rodzaju, wśród których znajdują się: przekaz słowny, system pisma, przekaz niewerbalny, komunikacja odnosząca się do kultu zmarłych i pomieszczeń grzebalnych, czyli kontakt ludzi z bóstwami i związane z tym przejawy kultu jak również składania ofiar oraz przekaz za pomocą dzieł sztuki. Ważnym okazuje się również przeanalizowanie zastosowania środków komunikacyjnych dla różnych celów i odnoszących się do konkretnych aspektów.

Anorexia nervosa. W sieci pułapek

Małgorzata Talarczyk

Poszczególne rozdziały w sposób niezwykle interesujący wprowadzają czytelnika w niuanse rozumienia zaburzeń odżywiana w aspekcie nie tylko psychologicznym. Cenne jest połączenie (…) psychologicznych elementów zaburzenia z kontekstem filozoficznym i uwarunkowaniami społecznymi. W Polskiej literaturze przedmiotu jest to próba nowatorska, dotychczas w ten sposób nie publikowana. Prof. zw. dr hab. med. Andrzej Rajewski Specjalista psychiatrii i psychiatrii dzieci i młodzieży W książce odnajdziemy informacje dotyczące leczenia jadłowstrętu psychicznego, w tym bardzo cenne doświadczenia własne Autorki i jej programy autorskie z psychoterapii grupowej, skoncentrowanej na pracy z obrazem własnego ciała, indywidualnej oraz rodzinnej, a także łączenia psychoterapii rodzinnej i indywidualnej. Niemniej istotny jest również fragment dotyczący perspektywy samych pacjentek oraz ich rodzin. Pomimo waloru naukowego, książka jest napisana w sposób jasny i przystępny, stanowi rzetelne źródło wiadomości na temat opisywanego zaburzenia, dlatego polecam ją nie tylko profesjonalistom. Dr hab. n. med. Agnieszka Słopień Specjalista psychiatrii dzieci, młodzieży i dorosłych Certyfikowany psychoterapeuta PTP

Prawo a medycyna

Jacek Sobczak

  Oddawane do rąk Czytelników opracowanie jest zbiorem tekstów poświęconych różnym aspektom prawa medycznego. Z natury rzeczy, z uwagi na zainteresowania autora, odnoszą się one z jednej strony do problematyki styku prawa medycznego z zagadnieniami odnoszącymi się do ochrony danych osobowych i wykorzystywania informacji, z drugiej natomiast praw człowieka, w szczególności tych ich aspektów, które dotyczą pacjentów i lekarzy. Przedstawiciele obu tych grup częstokroć nie zdają sobie sprawy z tego, jak ściśle obie te sfery są ze sobą powiązane, jak bardzo jedna drugą warunkuje. Jest rzeczą paradoksalną, że ujawnia się to niespodziewanie w kwestiach dotyczących finansowania służby zdrowia. Pacjentom niewątpliwie zależy i zależeć musi na tym, aby byli leczeni przez najlepszych specjalistów, przy wykorzystaniu ich pełnej wiedzy i doświadczenia, najbardziej efektywnie. Lekarze w masie swojej chcą osiągnąć sukces, a jest nim przywrócenie do zdrowia chorych lub co najmniej złagodzenie ich cierpień. Przemęczony lekarz łatwo może popełnić błąd, narażając się na odpowiedzialność karną i cywilną. Od tej drugiej jest zazwyczaj ubezpieczony, co niestety niezbyt satysfakcjonuje ewentualnego pokrzywdzonego, jakim jest pacjent. Stosunki między pacjentem a lekarzem muszą opierać się na zaufaniu. Warunkiem jego zaistnienia po stronie pacjenta jest przekonanie, że lekarz, który się nim opiekuje jest człowiekiem nie tylko wielkiej wiedzy, znakomitym specjalistą, lecz także osobą empatyczną. Osiągnięcie takiego stanu możliwe jest, jeżeli lekarz dysponować będzie nie tylko wiedzą, umiejętnościami, aparaturą, lekami, ale co może z punktu widzenia pacjenta najważniejsze czasem, który będzie mógł poświęcić pacjentowi. Czasu tego najczęściej lekarzom brakuje, gdyż przepisy administracyjne i wymogi prawne zmuszają ich, aby znaczącą część tego czasu przeznaczali na prowadzenie i uzupełnianie dokumentacji medycznej. To niewątpliwie działania ważne, ale czy istotnie muszą spoczywać na lekarzu, a nie na personelu służby zdrowia, który często jakże niesłusznie nazywa się średnim – chociaż w praktyce jego przedstawiciele posiadają wyższe wykształcenie, sporą wiedzę i umiejętności. Stres, zdenerwowanie, napięcie nerwowe zarówno po stronie przemęczonego lekarza, jak i pacjenta, skrajnie zmęczonego długotrwałym oczekiwaniem na pomoc, prowadzą do konfliktów. W ich efekcie dochodzi do zdarzeń naruszających godność pacjenta, bądź lekarza, a w skrajnych przypadkach nawet nietykalności cielesnej. Dlatego też w opracowaniu znalazły się teksty poświęcone godności pacjenta, jego prawom także w systemie prawa unijnego, a obok nich rozważania dotyczące ochrony praw lekarza. Do najważniejszych z tych praw wypada zaliczyć tajemnicę lekarską oraz kwestie odnoszące się do klauzuli sumienia. J. Sobczak

I Bóg zesłał mi... Joannę

Zofia Sareńska

Do Czytelnika przygotowane przez Autorkę wyjaśnia wszystko. Warto jedynie dodać, że rzadko zdarza się, by ktoś pozwolił czytelnikowi tak głęboko wejść w swoje życie. Przekazywał myśli i uczucia bez cenzury. Dzięki temu wędrujemy wspólnie z Zofią przez wszystkie trudne dni, jakie ukazała nam w swoim dzienniku. Przeżywamy je z nią razem, ale też czasem mamy ochotę od nich uciec. Szczerość urzeka, ale też obciąża. Autentyzm, prawda zawartych tu wyznań sprawia, że czujemy się z jednej strony po prostu zaskoczeni taką otwartością, z drugiej wdzięczni za okazane nam zaufanie. Dostaliśmy wszak, my obcy, klucz do cudzego domu. Byłam jedną z pierwszych osób zaproszonych do tego intymnego świata, za co Autorce bardzo dziękuję. Cieszę się, że odważna decyzja opublikowania tego niezwykłego dziennika, który skłania do wielu przemyśleń a równocześnie świetnie się czyta, zaowocowała tym pięknie wydanym tomem. prof. Katarzyna Popiołek

Wielkopolskie szkice regionalistyczne t. 6

Ryszard Kowalczyk

Seria „Wielkopolskich Szkiców Regionalistycznych” składa się z siedmiu tomów. Pierwszy tom tego opracowania zawiera rozważania nad Wielkopolską jako regionem historyczno-kulturowym. Drugi tom skupiony jest zarówno na regionalizmie wielkopolskim jako idei, jak i jej praktycznych przejawach społeczno-organizacyjnych oraz prekursorach regionalizmu wielkopolskiego. Tom trzeci natomiast stanowi kontynuację rozważań o regionalizmie wielkopolskim, widzianym jednak z innej perspektywy, a mianowicie z punktu widzenia jego przejawów społeczno-kulturalnych, politycznych i gospodarczych wraz z ich luminarzami. Na zawartość tomu czwartego składają się refleksje o etosie regionalnym Wielkopolan i towarzyszących jej ideach, a także o znaczeniu prasy w życiu regionu oraz charakterystycznych postawach i zachowaniu jego mieszkańców. Przedmiotem zainteresowania tomu piątego są wielkopolskie tradycje czasopiśmiennictwa regionalistycznego do 1939 roku. Rozwój tej kategorii prasowo-wydawniczej w Wielkopolsce po drugiej wojnie światowej scharakteryzowano w tomie szóstym. Tom siódmy zawiera próbę zdefiniowania pojęcia czasopisma regionalistycznego poprzez wprowadzenie formuły określającej pod nazwą „cecha” – rozważania te oparte są głównie na źródłach i tradycji wielkopolskiego czasopiśmiennictwa regionalistycznego XIX/XX wieku.

Anna i Maria czyli Ekscytacje starszej pani

Maria P. Szułczyńska

 Anna i Maria to dwie kobiety. Choć pozornie różne, to wiele je łączy. Obie poszukują szczęścia, choć każda wybiera odmienną drogę. Tylko jedna z nich prowadzi do celu...

Status prawny twórców utworów filmowych

Ksenia Kakareko

Film pojmowany bywa przede wszystkim jako fenomen artystyczny, dzieło sztuki, element kultury. Przez film są wyrażane emocje o bardzo różnym charakterze. Podobnie jak różne emocje są przedmiotem przekazu literackiego, prozatorskiego bądź poetyckiego. Oczywiście spełnia on różne cele: ma dostarczać rozrywki, bawić i śmieszyć, przekazywać wizję świata formułowaną przez jego twórców, przerażać, komentować, kreślić prognozy, oczekiwania, alternatywne wersje historii, zmuszać do refleksji. Film fabularny podejmuje analizę psychologiczną fikcyjnych bohaterów bądź stara się dociec motywów postępowania rzeczywistych uczestników różnych zdarzeń historycznych, uczyć, wychowywać bądź jedynie przekazywać informacje o florze, faunie, zjawiskach atmosferycznych bądź wypadkach politycznych. Film odgrywa także ważną rolę polityczną i propagandową, na zwracano wielokrotnie uwagę w literaturze. Może mieć w związku z tym charakter komercyjny bądź niekomercyjny. Służy jednak, jak rzadko który rodzaj sztuki, kształtowaniu świadomości politycznej, społecznej, narodowej i kulturowej. Jest doskonałym narzędziem agitacji, na co zwrócono już uwagę dość wcześnie. Jest więc film instrumentem polityki, ale przede wszystkim jest lub stara się być dziełem sztuki. W tej płaszczyźnie film stanowi pole zainteresowania filmoznawców, medioznawców, kulturoznawców, specjalistów z zakresu propagandy. Oczywiście może pełnić i pełni, niekiedy zresztą wyłącznie, funkcję reklamową, stając się tej sytuacji obiektem badań specjalistów, zajmujących się tą dziedziną. Zwracając uwagę na film jako dzieło sztuki oraz na jego złożone cele i zadania, zapomina się zwykle, że jest to także obiekt będący przedmiotem obrotu oraz dzieło podporządkowane prawu autorskiemu. W przeszłości nie zauważano jednak, że film jest bardzo specyficznym utworem, nie zawsze dostrzegano złożoność działań, w wyniku których powstaje i związanych z tym problemów, dotyczących praw twórców. Długi czas negowano istnienie prawa filmowego jako dyscypliny bądź subdyscypliny naukowej. W chwili obecnej w doktrynie niemieckiej, francuskiej, włoskiej i amerykańskiej nie ma w gruncie rzeczy wątpliwości co do tego, że wykształciła się nowa dyscyplina lub ewentualnie subdyscyplina naukowa – wyrosła z prawa autorskiego. W dużej mierze negowanie faktu, że prawo filmowe osiągnęło taki status jest efektem zaprzeczania, że prawo ochrony własności intelektualnej, a w jego ramach m.in. prawo autorskie – związane, czemu nie należy zaprzeczać, z prawem cywilnym, ale przecież nie tylko – stało się odrębną dyscypliną naukową. Z podobnymi kłopotami zmaga się prawo medyczne, którego istnienia jeszcze pięćdziesiąt lat temu w ogóle nie zauważano. Stwierdzając powyższe, trzeba zaważyć, że film jest przedmiotem regulacji nie tylko krajowych, ale i norm, które powstały i istnieją w obszarze powszechnego (uniwersalnego) prawa międzynarodowego publicznego oraz, co szczególnie ważne, praw regionalnych w odniesieniu do Europy – Rady Europy, Unii Europejskiej i w mniejszym stopniu OBWE. Mimo że istniejące w ramach tych systemów akty normatywne wydają się być względem siebie kompatybilne i wyrażają w nieco innych sformułowaniach w gruncie rzeczy podobne myśli, to godzi się zauważyć, że przepisy Unii Europejskiej w większym stopniu od pozostałych systemów zwracają uwagę na gospodarcze aspekty produkcji filmowych. System powszechnego (uniwersalnego) prawa, zwłaszcza stanowionego pod auspicjami UNESCO, dostrzega głównie aspekty wolnościowe, podobnie zresztą jak prawo Rady Europy.