Mity

Jolanta Fiszbak

 Jolanta Fiszbak przedstawia urozmaicony, nacechowany bogactwem realiów obraz Łodzi. Czytelnik dowiaduje się o dziejach miasta, ludziach, instytucjach, zakładach pracy, karierach i bankructwach, o życiu codziennym mieszkańców, o przybyszach, nacjach zamieszkujących miasto, o obyczajach, trudach życia, rozrywkach. Wiele postaci historycznych i fikcyjnych, scenki rodzajowe, opisy sytuacji, zdarzeń, ich interpretacje, fakty historyczne, polityczne, życie codzienne, relacje międzyludzkie, anegdoty – to wszystko składa się na zawartość faktograficzną. Katalog mitów, powiązany częściowo z repartycją diachroniczną, stanowi podstawę kompozycji pracy. Tworzy jednocześnie listę motywów dla omawianych utworów. Interesujące są komentarze do zjawisk nazwanych ruchem robotniczym w Łodzi, walk frakcyjnych i związanych z nimi ofiar ludzkich, spostrzeżenia dotyczące natury człowieka, jego psychiki, gonitwy za pieniądzem, jego dążenia do szczęścia w warunkach trudnych, a nawet w skrajnej nędzy.  Owa zmitologizowana perspektywa Łodzi otwiera różne możliwości. Z jednej strony sytuuje ona miasto w atmosferze swoistej baśniowości, a przynajmniej niezwykłości; z drugiej – trafnie nazywa obiegowe przekonania z tym związane. Pani Fiszbak de facto podejmuje dialog z utartymi wyobrażeniami o Łodzi i jej dziejach, ze stereotypami, szukając ich potwierdzenia lub zaprzeczenia w literaturze regionalnej. szuka prawdy o Łodzi i prawdy tej broni. Tak postępuje w przypadku mitu o Łodzi jako „pustyni kulturowej”, cytując fakty, które temu przeczą.  Bywa też na odwrót. Inaczej, na przykład, traktuje mit o bezkolizyjnym („pod wspólnym dachem”) współistnieniu trzech, a nawet czterech narodowości w Łodzi. Ów mit, odpowiadający dzisiejszemu duchowi politycznej poprawności, Autorka koryguje, odsłaniając kulisy tej „zgodnej” koegzystencji. Z recenzji prof. dr. hab. Władysława Sawryckiego

Edukacyjna wartość dziecięcych pytań

Jolanta Bonar, Anna Buła

Inicjatywa cyklicznego publikowania prac w ramach serii "Twórczość i Edukacja" wyrosła z potrzeby stworzenia miejsca spotkania badaczy i praktyków zainteresowanych rozwijaniem oraz wspieraniem zdolności twórczych dzieci, młodzieży, a także osób dorosłych. W serii ukazują się prace dotyczące problematyki edukacyjnych oraz społecznych uwarunkowań rozwoju szeroko pojętej aktywności twórczej. Dotychczas ukazały się w serii: Zasoby twórcze człowieka. Wprowadzenie do pedagogiki pozytywnej, red. K. J. Szmidt, M. Modrzejewska-Świgulska M. Modrzejewska-Świgulska, Twórczość codzienna w narracjach pedagogów Biograficzne badania nad twórczością. Teoria i empiria, red. M. Modrzejewska-Świgulska K. J. Szmidt, Edukacyjne uwarunkowania rozwoju kreatywności A. Chmielińska, Dynamika transgresji twórczych. Studia przypadków pedagogów Zwrócenie uwagi na rolę pytań w stymulowaniu aktywności poznawczej dzieci na etapie kształcenia elementarnego jest niezwykle potrzebne i ważkie, gdyż jest to etap kluczowy i krytyczny dla rozwoju wszystkich podstawowych umiejętności poznawczych uczniów. [...] Autorki prezentują zarówno wyniki badań, jak i zagadnienia naukowe przy jednoczesnej swobodzie gatunku i użytego słownictwa. Świadczy o tym posługiwanie się językiem nacechowanym w znacznym stopniu, dobrze pojętym w tym przypadku, subiektywizmem i ekspresyjnością. Obraz zjawiska jest konkretny, poddany oglądowi w kontekście osobistych doświadczeń, przemyśleń, ale także aktualnego stanu wiedzy i kierunków rozwoju myśli naukowej z prezentowanego obszaru dociekań. Należy podkreślić, że Autorki swoje rozważania teoretyczne ilustrują wynikami badań własnych, które znacznie wzbogacają i wzmacniają sformułowane tezy. Materiał empiryczny jest bardzo ciekawy i zawiera ogromny potencjał interpretacyjny. Z recenzji dr hab. Renaty Michalak, prof. UAM

Sześciolatek w szkolnej ławce - obniżenie obowiązkowego wieku szkolnego w polskim systemie edukacyjnym

Agata Rzymełka-Frąckiewicz

„Prezentowana praca podejmuje kwestie związane z próbą obniżenia obowiązkowego wieku szkolnego dziecka do szóstego roku życia w polskim systemie edukacyjnym, w okresie tzw. przejściowych przepisów, kiedy to decyzją rodziców można było zapisać dziecko sześcioletnie do pierwszej klasy. W opracowaniu zawarte zostały informacje, jak zmieniał się na przestrzeni czasu wiek edukacyjny i struktura szkolnictwa w Polsce, jakie w poszczególnych krajach europejskich przyjęto rozwiązania w kwestiach wieku szkolnego i struktury instytucji oświatowych oraz jakie szczegółowe rozwiązania wprowadzono w szkolnictwie w ramach proponowanej reformy edukacyjnej. W części empirycznej zostały zaprezentowane następujące badania: przegląd badań ogólnopolskich opinii społecznych na temat społecznej akceptacji wobec propozycji obniżenia obowiązkowego wieku szkolnego do szóstego roku życia dziecka; wywiad przeprowadzony w 2013 roku z ówczesną minister edukacji narodowej – ocena panującej sytuacji społecznej, opinia minister o projekcie i trybie wprowadzanych zmian do systemu oświatowego; wywiady z dyrektorami wybranych katowickich szkół podstawowych, którzy posiadali doświadczenie pracy z dzieckiem sześcioletnimi w swoich placówkach; wyniki badań ankietowych zrealizowanych wśród rodziców dzieci sześcioletnich, które rozpoczęły naukę w szkole podstawowej. Celem niniejszego opracowania nie było stawanie po którejkolwiek ze stron sporu politycznego, lecz ukazanie opinii osób, które znalazły się w centrum omawianych zmian edukacyjnych – dyrektorów szkół podstawowych i rodziców dzieci – szkolnych sześciolatków. Prezentowany tom rozważań z zakresu pedagogiki społecznej, socjologii edukacji i polityki oświaty kieruję zasadniczo do rodziców dzieci sześcioletnich stojących bezpośrednio przed decyzją dotyczącą dalszej edukacji swoich potomków, jak również dyrektorów szkół podstawowych, nauczycieli nauczania początkowego oraz władz samorządowych, czyli osób i instytucji, w przekonaniu autorki, najbardziej zainteresowanych przedmiotowym tematem, z nadzieją nie tylko na interesującą lekturę, ale także z perspektywą podejmowania dialogu, badań i logicznych rozwiązań oraz decyzji. Autorka niniejszej pracy wyraża nadzieję, że zawarte w publikacji informacje i wnioski, uzyskane w wyniku zrealizowanych badań, staną się przyczynkiem do dalszej, ale jedynie merytorycznej dyskusji (ponad sporami i interesami politycznymi) nad kwestią obniżenia obowiązkowego wieku szkolnego do szóstego roku życia – zastanawiając się czy w najbliższych latach będzie to tylko możliwość (dana rodzicom) czy konieczność wymuszona zależnościami ze sfery gospodarki ogólnoświatowej, polityki europejskiej czy też kwestiami społecznymi?” (Fragm. Wprowadzenia)

Samodzierżawie a rozwój gospodarczy Królestwa Polskiego w ujęciu Jana Gottlieba Blocha

Andrzej Pieczewski

W historiografii polskiej Jan Gottlieb Bloch (1836-1902) występuje jako wybitny przedstawiciel burżuazji ziem zaboru rosyjskiego. Prezentowany jest przede wszystkim jako finansista i budowniczy kolei żelaznych, a także autor nowoczesnej koncepcji pacyfizmu opartego na argumentach ekonomicznych. Niemal w ogóle nie są natomiast znane jego liczne opracowania na tematy ekonomiczne. Tworząc pod wpływem i w duchu tzw. niemieckiej szkoły historycznej, Bloch analizował rzeczywistość gospodarczą carskiej Rosji oraz ziem polskich znajdujących się pod zaborem rosyjskim. W trakcie swoich badań zauważył związek między rozwojem gospodarczym a panującym w Imperium Rosyjskim skrajnie autorytarnym ustrojem politycznym - samodzierżawiem. Autor monografii przedstawia twórczość ekonomiczną Jana Gottlieba Blocha oraz konfrontuje jego wnioski z poglądami współczesnych ekonomistów i historyków gospodarczych na temat wpływu rosyjskiego autorytaryzmu na rozwój gospodarczy Królestwa Polskiego.

Rośliny ogrodowe

Mikołajczyk Joanna

Książka prezentuje rośliny, którymi można ozdabiać ogrody w naszej szerokości geograficznej. Przedstawione gatunki zostały podzielone na klika grup, m.in.: rośliny płożące i okrywowe; pnącza; rośliny wodne; żywopłoty; krzewy. Charakterystyka każdej rośliny została opatrzona fotografią, dla łatwej identyfikacji.

Procesy demograficzne w województwie łódzkim w XXI wieku

Piotr Szukalski

Przemiany demograficzne – przede wszystkim depopulacja i starzenie się ludności – coraz częściej przedstawiane są, w zależności od nastawienia osoby/instytucji oceniającej, jako wyzwanie lub jako zagrożenie. Od kilkunastu lat w polskich realiach myślenie o przyszłości demograficznej widoczne jest również w skali mezzo, tj. w skali regionów/województw, a nie jedynie w skali kraju. Kolejne województwa odkrywają, że przemiany demograficzne mogą stać się głównym hamulcem rozwoju nie tylko w długim, ale również w średnim okresie. W opracowaniu skoncentrowano się na określeniu zmian w liczbie i rozmieszczeniu ludności województwa łódzkiego. Uwzględniono najważniejsze demograficzne czynniki wywołujące te zmiany, a zatem zachowania rozrodcze i matrymonialne, stan zdrowia i umieralność oraz migracje. Za źródło informacji posłużyły zarówno dane ewidencji bieżącej ludności, dane z dwóch ostatnich spisów powszechnych, jak i najnowsza prognoza demograficzna GUS. Prowadzone analizy, oprócz poziomu regionalnego, uwzględniają zróżnicowanie lokalne na poziomie powiatów. Książka jest skierowana do decydentów sektora publicznego – odpowiedzialnych za realizację regionalnej i lokalnej polityki społecznej, przede wszystkim za dostarczanie najważniejszych usług społecznych (edukacja, ochrona zdrowia, zaopatrzenie w media), oraz do przedsiębiorców – zainteresowanych tym, jak zmieniająca się demografia będzie kształtować popyt na dobra i usługi rynkowe oraz podaż pracy. 

Rozbita mozaika. Ekonomia poza równaniami

Władysław Dowbor

Książka Rozbita mozaika. Ekonomia poza równaniami jest ciekawym przykładem uprawiania "ekonomi autobiograficznej". Autor - człowiek o dużej wrażliwości społecznej - tłumaczy zjawiska ekonomiczne tym, którzy nie lubią matematyki, a chcą je zrozumieć. Sięga przy tym do własnych pasjonujących przeżyć w Brazylii i Izraelu, Szwajcarii i Algierii, Polsce i Portugalii, Gwinei Bissau i Nikaragui. Ujawnia porażające kontrasty między nędzą Trzeciego Świata a sytuacja czterystu najbogatszych osób, które skupia w swoich rękach więcej pieniędzy, niż wynosi roczny dochód biedniejszej połowy ludzkości. Autor stara się przekonać Czytelnika, że dysproporcje te można zredukować, wprowadzając w życie inne niż dotychczas reguły społeczno - ekonomiczne.

Łódź wielowyznaniowa. Dzieje wspólnot religijnych do 1914 r

Karol Chylak, Kazimierz Badziak, Małgorzata Łapa

Czy istnieje „gen” religijny? Co decyduje o rozwoju życia duchowego rozumianego jako potrzeba nawiązania kontaktu z Bogiem? Jaką rolę pełni życie religijne w wymiarze społecznym? W publikacji podjęto próbę odpowiedzi na te pytania oraz przedstawiono rozwój wszystkich wspólnot wyznaniowych na obszarze Wielkiej Łodzi w okresie do I wojny światowej. Od początku XIX w. rozpoczął się proces tworzenia „polskiego Manchesteru”, określanego też jako „tygiel narodów, kultur i religii”. Jego wyróżnikiem, obok skomplikowanych podziałów narodowościowych, był systematyczny rozwój życia społecznego ze sferą duchowości na czele. Do wybuchu I wojny światowej powstała skomplikowana „mozaika” religijna podzielona na wyznania chrześcijańskie i niechrześcijańskie (takie jak religia mojżeszowa i muzułmańska). Religie, wierzenia, zbiory norm i wartości stanowią niewątpliwie jedną z płaszczyzn oceny świata zewnętrznego, w której danej jednostce, poszczególnym grupom czy wreszcie całym społecznościom przyszło żyć. Niekiedy stanowią istotną motywację do określonych postaw i zachowań człowieka, ale też i całych zbiorowości, wobec otoczenia. Badania nad religiami, dziejami poszczególnych wspólnot wyznaniowych oraz ich kontekstem społeczno-gospodarczym i politycznym mają charakter interdyscyplinarny łącząc, ogniskując w jednym miejscu przede wszystkim dorobek nauk humanistycznych, ekonomicznych i społecznych.