Status prawny twórców utworów filmowych

Ksenia Kakareko

Film pojmowany bywa przede wszystkim jako fenomen artystyczny, dzieło sztuki, element kultury. Przez film są wyrażane emocje o bardzo różnym charakterze. Podobnie jak różne emocje są przedmiotem przekazu literackiego, prozatorskiego bądź poetyckiego. Oczywiście spełnia on różne cele: ma dostarczać rozrywki, bawić i śmieszyć, przekazywać wizję świata formułowaną przez jego twórców, przerażać, komentować, kreślić prognozy, oczekiwania, alternatywne wersje historii, zmuszać do refleksji. Film fabularny podejmuje analizę psychologiczną fikcyjnych bohaterów bądź stara się dociec motywów postępowania rzeczywistych uczestników różnych zdarzeń historycznych, uczyć, wychowywać bądź jedynie przekazywać informacje o florze, faunie, zjawiskach atmosferycznych bądź wypadkach politycznych. Film odgrywa także ważną rolę polityczną i propagandową, na zwracano wielokrotnie uwagę w literaturze. Może mieć w związku z tym charakter komercyjny bądź niekomercyjny. Służy jednak, jak rzadko który rodzaj sztuki, kształtowaniu świadomości politycznej, społecznej, narodowej i kulturowej. Jest doskonałym narzędziem agitacji, na co zwrócono już uwagę dość wcześnie. Jest więc film instrumentem polityki, ale przede wszystkim jest lub stara się być dziełem sztuki. W tej płaszczyźnie film stanowi pole zainteresowania filmoznawców, medioznawców, kulturoznawców, specjalistów z zakresu propagandy. Oczywiście może pełnić i pełni, niekiedy zresztą wyłącznie, funkcję reklamową, stając się tej sytuacji obiektem badań specjalistów, zajmujących się tą dziedziną. Zwracając uwagę na film jako dzieło sztuki oraz na jego złożone cele i zadania, zapomina się zwykle, że jest to także obiekt będący przedmiotem obrotu oraz dzieło podporządkowane prawu autorskiemu. W przeszłości nie zauważano jednak, że film jest bardzo specyficznym utworem, nie zawsze dostrzegano złożoność działań, w wyniku których powstaje i związanych z tym problemów, dotyczących praw twórców. Długi czas negowano istnienie prawa filmowego jako dyscypliny bądź subdyscypliny naukowej. W chwili obecnej w doktrynie niemieckiej, francuskiej, włoskiej i amerykańskiej nie ma w gruncie rzeczy wątpliwości co do tego, że wykształciła się nowa dyscyplina lub ewentualnie subdyscyplina naukowa – wyrosła z prawa autorskiego. W dużej mierze negowanie faktu, że prawo filmowe osiągnęło taki status jest efektem zaprzeczania, że prawo ochrony własności intelektualnej, a w jego ramach m.in. prawo autorskie – związane, czemu nie należy zaprzeczać, z prawem cywilnym, ale przecież nie tylko – stało się odrębną dyscypliną naukową. Z podobnymi kłopotami zmaga się prawo medyczne, którego istnienia jeszcze pięćdziesiąt lat temu w ogóle nie zauważano. Stwierdzając powyższe, trzeba zaważyć, że film jest przedmiotem regulacji nie tylko krajowych, ale i norm, które powstały i istnieją w obszarze powszechnego (uniwersalnego) prawa międzynarodowego publicznego oraz, co szczególnie ważne, praw regionalnych w odniesieniu do Europy – Rady Europy, Unii Europejskiej i w mniejszym stopniu OBWE. Mimo że istniejące w ramach tych systemów akty normatywne wydają się być względem siebie kompatybilne i wyrażają w nieco innych sformułowaniach w gruncie rzeczy podobne myśli, to godzi się zauważyć, że przepisy Unii Europejskiej w większym stopniu od pozostałych systemów zwracają uwagę na gospodarcze aspekty produkcji filmowych. System powszechnego (uniwersalnego) prawa, zwłaszcza stanowionego pod auspicjami UNESCO, dostrzega głównie aspekty wolnościowe, podobnie zresztą jak prawo Rady Europy.

Niezwykły przypadek doktora Jekylla i pana Hyde'a

Robert Louis Stevenson

Wydanie dwujęzyczne - polsko-angielskie. Historia cenionego londyńskiego lekarza, Jekylla, który odkrywa sekret eliksiru pozwalającego zmienić postać. Pod osłoną nocy staje się straszliwym mordercą Hydem. Kiedy uświadamia sobie własną podwójną osobowość popełnia samobójstwo. Książka stała się podstawą kilkuset adaptacji radiowych, teatralnych i filmowych.

Wczesne rodzicielstwo - zagrożenie czy szansa? Nastoletni rodzice z łódzkich enklaw biedy

Paulina Bunio-Mroczek

W publikacji zostały przedstawione biografie i sytuacje życiowe młodych dorosłych, którzy zostali rodzicami jako nastolatkowie oraz mieszkają i wychowują swoje dzieci na terenie łódzkich enklaw biedy. Autorka analizuje stan, procesy i wymiary wykluczenia społecznego, a także społecznej integracji zachodzące w badanej zbiorowości oraz działania służb społecznych wobec młodych rodziców ze zdegradowanych społecznie i ekonomicznie obszarów miasta. Odpowiada na pytanie, czy wczesne macierzyństwo i ojcostwo osób doświadczających biedy i wykluczenia społecznego w dzieciństwie i adolescencji stanowi jedynie zdrożenie, tj. czynnik ryzyka kontynuacji ubóstwa i ekskluzji w kolejnej (dorosłej) fazie życia, czy też może oznacza szansę - czynnik ich społecznej integracji. Książka jest skierowana do socjologów, pedagogów i badaczy życia społecznego, a także pracowników instytucji pomocowych i organizacji i pozarządowych zajmujących się pracą socjalną oraz specjalistów pracujących profesjonalnie z młodymi ludźmi z zaniedbanych społecznie środowisk.

Z problematyki cyberpunku. Literatura - sztuka - kultura

Adam Mazurkiewicz

Kultura współczesna coraz ściślej jest stymulowana przez rozwój nowych mediów i technologii cyfrowych. W książce skoncentrowano się głównie na obiegu popularnym, ponieważ w nim odzwierciedlane są postulaty zwolenników cyberkultury, a także dlatego, że obieg popularny współcześnie najżywiej reaguje na przemiany społeczne, dostosowując do oczekiwań odbiorców proponowane teksty kultury. W tym sensie kultura popularna może stanowić odzwierciedlenie społecznej świadomości, znamiennej dla epoki, w której powstała. W obiegu tym również – niekiedy (jakkolwiek nie zawsze in-tencjonalnie) niby w krzywym zwierciadle – odbijają się artystyczne eksperymenty i dyskusje na ważkie społecznie tematy. Określenia „cyberpunk” i „cyberpunkowy” przekroczyły granice zarezerwowane dla zjawiska literackiego i pojawiły się w refleksji cywilizacyjnej. Świadczą o tym sposoby odczytań tekstów kultury w kontekstach nauk społecznych i filozoficznych. Co więcej, cyberpunk – utożsamiany ze specyficznym paradygmatem kulturowym – stał się obiektem zainteresowania awangardy artystycznej oraz poezji. Znamienne dla tej literatury jest intencjonalne wzorowanie ukształtowania zdań na mowie potocznej. Jest to obszerna praca poświęcona zjawisku fantastyki cyberpunkowej. Autor, badając różne media współczesnej pop kultury, ukazuje „wspólnotę wyobraźni” twórców z różnych obiegów, kręgów językowych i kulturowych oraz przybliża, w jaki sposób kultura popularna zaciera ich granice.

Bezrobocie równowagi w Polsce. Ujęcie teoretyczne i empiryczne

Leszek Kucharski

Bezrobocie równowagi jest złożoną koncepcją teoretyczną mającą swoje rozwinięcie w szkołach głównego nurtu ekonomii ‒ monetarystycznej i nowej szkole keynesowskiej. Pod  koniec  lat  60.  XX  w.  została  wysunięta  koncepcja  naturalnej  stopy  bezrobocia,  która  miała  zasadnicze  znaczenie  dla  idei  bezrobocia  równowagi. Punktem  wyjścia  dla  rozwoju  badań  nad  bezrobociem  równowagi stała się koncepcja  Miltona  Friedmana  i  Edmunda  S.  Phelpsa. Głównym celem pracy jest określenie istoty, uwarunkowań i determinant bezrobocia równowagi oraz oszacowanie jego poziomu w polskiej gospodarce. Celem dodatkowym jest określenie znaczenia zmienności bezrobocia równowagi dla polityki makroekonomicznej. Oszacowania stóp przeprowadzono w oparciu o metody przepływów siły roboczej oraz rozszerzoną krzywą Phillipsa.  

Jej wszystkie śmierci

Marta Zaborowska

Erwin Cis wymazał z pamięci swoją przeszłość. Kiedy pewnego dnia podnosi słuchawkę telefonu, dowiaduje się, że ktoś dla niego ważny pozostawił przesyłkę, po którą ma się zgłosić do warszawskiej kancelarii prawnej. Nadawcą przesyłki jest dawna miłość Erwina, Izabela. Od Polski dzielą go setki kilometrów, a z dziewczyną nie widział się od czasów studiów. Nie wie, jak potoczyły się jej losy ani dlaczego zostawiła dla niego kopertę z tajemniczą zawartością. Po przyjeździe do kraju czeka na niego szokująca wiadomość Izabela nie żyje. Jej śmierć tylko na pozór wydaje się sprawą zamkniętą. Erwin, nie mogąc uwolnić się od wspomnień o Izabeli, zrobi wszystko, by poznać, jak wyglądały ostatnie dni życia dziewczyny.     Marta Zaborowska z wykształcenia politolog, zawodowo związana z jedną z międzynarodowych instytucji finansowych. Jej debiutancka powieść Uśpienie (2013) odniosła duży sukces czytelniczy. W kolejnych latach ukazały się jeszcze dwie powieści z bezkompromisową detektyw Julią Krawiec w roli głównej Rajskie ptaki oraz Gwiazdozbiór, za który otrzymała nominację do Nagrody Wielkiego Kalibru.

Urodziłem się pewnego błękitnego dnia. Pamiętniki nadzwyczajnego umysłu z zespołem Aspergera

Daniel Tammet

Daniel Tammet urodził się 31 stycznia 1979 roku. W środę. Dla zwykłego śmiertelnika nie jest to szczególnie ważna informacja, ale Daniel cierpi na zespół Aspergera i zaburzenie zwane synestezją, które sprawia, że widzi kolory, kształty i faktury liczb. Dlatego data jego urodzin jest niebieska, a cyfry, które ją tworzą, kształtem przypominają gładkie otoczaki. Daniel potrafi dokonywać obliczeń, których wynik możemy sprawdzić jedynie za pomocą komputera. Liczby są od najmłodszych lat jego najwierniejszymi przyjaciółmi najbardziej lubi cyfrę cztery, podobnie jak on cichą i nieśmiałą. Daniel Tammet nie jest jednak oderwany od rzeczywistości. Opowiada o swoim niełatwym dzieciństwie i dorastaniu, a także problemach, z którymi styka się na co dzień jako dorosły człowiek. Urodziłem się pewnego błękitnego dnia daje czytelnikowi klucz do niezwykłego umysłu człowieka dotkniętego autyzmem i szansę spojrzenia na świat jego oczami. Daniel Tammet potrafi wykonywać w pamięci najbardziej złożone obliczenia matematyczne i w tydzień nauczyć się nowego języka. Każdego ranka zjada na śniadanie dokładnie 45 gramów owsianki i zanim wyjdzie z domu, liczy wszystkie rzeczy, które na siebie zakłada. Jego niezwykła książka to poruszające spojrzenie do wnętrza człowieka cierpiącego na niezwykle rzadką i wciąż tajemniczą chorobę. The Independent Danniel Tammet jest człowiekiem o niezwykłym umyśle. Dlatego tym bardziej godne podziwu są jego skromność i prostoduszność, które przebijają z tej arcyciekawej książki. Jeszcze do niedawna ludzie tacy jak on nazywani byli idiotami-sawantami, ale na szczęście cząstka idiota została słusznie odrzucona. W tym człowieku nie ma bowiem nic idiotycznego. The Sunday Times Urodziłem się pewnego błękitnego dnia jest przypuszczalnie pierwszym raportem z wnętrza umysłu sawanta (...). W Tammecie zdumiewająca jest przede wszystkim nie tyle niezwykłość jego umysłu, ile fakt, że potrafi nam o nim opowiedzieć. Daily Mail Można powiedzieć, że Tammet powrócił z podróży w świat autyzmu, miejsca niemal niedostępnego dla naukowców i rodziców. ABC News

Myśl w obcęgach. Studia nad psychologią społeczeństwa Sowietów

Stanisław Cat-Mackiewicz

PISMA WYBRANE STANISŁAWA CATA-MACKIEWICZA Każde przeinaczenie prawdy zwiększa niebezpieczeństwa, które nam grożą ze strony bolszewizmu. Ale właśnie dlatego, że pisałem prawdę, przedstawiłem całą ohydę życia bolszewickiego, tego człowieka, którego nie tylko, że jest głodny i źle odziany, ale przede wszystkim ma myśl trzymaną w obcęgach. Człowieka trzymanego w najgorszej katordze, bo katordze myśli. Stanisław Cat-Mackiewicz Nie wydaje się, by zestarzał się język, by zwietrzały diagnozy trafiające w najczulsze punktu ludzkiej psychiki poddanej totalitarnej presji. Niestety także nie możemy mieć pewności, że sam temat rozważań Mackiewicza - sytuacja takiej presji, ogłupiającej obcęgami masowej propagandy - jest już tylko wspomnieniem dawno przebrzmiałej historii. Dlatego warto chyba zobaczyć jak wygląda Myśl w obcęgach. prof. Andrzej Nowak [Mackiewicza] definicja komunizmu jest jedną z najbardziej trafnych i ścisłych, jakie kiedykolwiek napisano. Myśl w obcęgach jest zaś jedną z najlepszych książek o Związku Sowieckim Piotr Zychowicz, "Uważam Rze" (Bolszewizm, owoc sodomii) Myśl w obcęgach. Studia nad psychologią społeczeństwa Sowietów to książka nadal - mimo upływu lat - porywająca. Konserwatywny, antykomunistyczny dziennikarz wyrusza (po długich staraniach) na wyprawę do Związku Sowieckiego z pierwszej połowy lat 30., i próbuje opisać tamten świat. Tomasz Terlikowski, Fronda.pl (Dziś takich studiów już nie ma, czyli "Myśl w obcęgach" Cata-Mackiewicza) Fronda.pl zamieszcza również fragment książki: Liszeniec Czy dziś polski autor jest zdolny do napisania tak świetnego studium innego kraju? Opisać zagrożenie i wniknąć w społeczeństwo? Czy dziś ktoś tak dobrze opisałby Rosję? Mateusz Matyszkowicz, Teologia Polityczna (Z Catem w Bolszewii) Czasem chciałoby się powiedzieć, że takiej publicystyki już nie ma. Erudycyjnej, oryginalnej i samosterownej. Mateusz Matyszkowicz, Nowe Państwo (Własne ścieżki Cata) Dla Mackiewicza istotą bolszewizmu jest fałsz tworzony przez ludzi żyjących w ułudnym świecie, fałsz, który podają sobie i innym jak psychiczną morfinę. Michał Bizoń, Pressje (Sowiety na morfinie) ...wciągający (...) zapis podróży autora przez państwo sowieckie. Rafał Łatka, Histmag.org (Stanisław Cat-Mackiewicz - "Myśl w obcęgach")