Wielkie bankructwo umysłowe. Rzecz o skrajnym sceptycyzmie naukowo-filozoficznym

Władysław Michał Dębicki

Cechą najbardziej znamienną umysłowości w obecnej doby jest, jak powszechnie wiadomo, przewaga materializmu i pozytywizmu. Ludzie, zajmujący się zagadnieniami umysłowymi wyższego rzędu, przesyceni i znużeni jałowymi spekulacjami, zażądali filozofii opartej na danych dotykalnych, na faktach oczywistych, niezbitych. Ponieważ zdało im się, iż takie dane znaleźć można tylko w dziedzinie empiryzmu, czyli zmysłowych doświadczeń, przeto za kryterium prawdy, dostępnej dla człowieka, ogłosili przede wszystkim, a nawet wyłącznie, świadectwo zmysłów. Prawda, rzeczywistość, zmysłowość to rzeczy jednoznaczne. Prawdą jest to jedynie, co nie potrzebuje żadnego dowodzenia, co jest pewne bezpośrednio i samo przez się, co jest stanowcze, niewątpliwe i jasne jak słońce. Powstała, jak się ktoś wyraził, nowa religia faktów pozytywnych, mająca swoich zagorzalców i swoje tłumy bezmyślnych czcicieli. Poczynione jednocześnie na wielu polach przyrodoznawstwa znakomite odkrycia wzmocniły niemało wiarę materialistów w pewność ich doktryny. Autor w niniejszym opracowaniu zajmuje się zagadnieniami i postaciami dotyczącymi sceptycyzmu naukowo-filozoficznego w ujęciu katolickim (przedsoborowym, a więc tradycyjnym nie zaś modernistycznym).

Wilki. Z notatek komornika sądowego

Klemens Junosza

Klemens Junosza jako pisarz zadebiutował w czasopiśmie Kolce w 1874 roku Szaniawski celował przede wszystkim w małych formach prozatorskich: noweli, opowiadaniu, obrazku, szkicu. W swoich utworach chętnie portretował środowiska chłopskie, drobnoszlacheckie, ale także mieszczan i Żydów warszawskich. Opowiastka Wilki nosząca podtytuł: Z notatek komornika sądowego należy do takich właśnie utworów. Utwór zaczyna się zachęcająco: Dziwnym się to komu wyda, żeby komornik, zwyczajny komornik sądowy, spisywał swoje pamiętniki! Co ciekawego w nich być może? Same tylko nakazy, zajęcia, licytacje, intromisje, a czasem, jakby dla rozmaitości, zabawka w kota i myszkę z nieszczęśliwym dłużnikiem, ofiarą prawa o przymusie osobistym. Tak; na pozór to prawda, ale w istocie, nikt chyba nie napatrzy się na tyle dramatów, komedii i fars życia ile komornik. Przesunęło się też przed moimi oczami wiele obrazów strasznych, obrazów żywej nędzy i nieszczęścia, rozpaczy, żalu, cichej rezygnacji, albo też przewrotności i szalbierstwa. Czynność nasza to rodzaj polowania bezkrwawego na potulne sarenki lub zające, albo też na chytrego lisa, pełnego wyrafinowanych przebiegów, podejść i wykrętów. Zdarzało mi się też trafiać na grubą i niebezpieczną zwierzynę. Pomnę dotychczas jednego pacjenta o herkulesowych kształtach i karku bawolim. Postać jego do dziś dnia tkwi w mojej pamięci. Sapał groźnie, jak dzik w legowisku i, kto wie, czyby nie rzucił się na mnie, jak raniony odyniec, ale, na moje, a naturalnie i na jego szczęście, obecność licznej służby powstrzymała go od tego kroku...

Kwiaty grzechu (Kwiaty zła)

Charles Baudelaire

„Kwiaty grzechu”, inny tytuł to „Kwiaty zła” to książka pesymistyczna – o widnokręgu czarnym i ponurym – w którym jednak od czasu do czasu – słyszysz jakąś dziwną nutę pozaziemską, nadprzyrodzoną, duchową. Istotnie bowiem, jeżeli nikt nie umiał tak jak Baudelaire malować ohydy ziemskiej – to nikt również nie umiał tak jak on oddawać słowem, mistycznym jak tajemnicze głosy aniołów latających nocą po niebie – rzeczy niematerialnych: nikt tak jak on nie umiał dematerializować rzeczy, wrażeń i języka. Spirytualizm czysty, niemal religijny, płynie z jego słów, tych słów, w których on unosił się najwyżej i najdalej ponad ziemskie brudy – i w których był najbardziej sobą.

Bitwa nad Rzeką Sirgune

Piotr Szczurowski

Rozprawka naukowa na temat wielkiej wyprawy krzyżowej zwieńczonej bitwą nad rzeką Sirgune, wydarzenia o doniosłym znaczeniu dziejowym, a mimo to zaniedbanego przez polską historiografię i niemal zupełnie nieistniejącego w świadomości polskiego społeczeństwa. Zawartość: Uwagi wstępne, czyli nieco o recenzjach prac naukowych. Preludium. Podstawowe przekazy źródłowe dotyczące V krucjaty pruskiej. Data bitwy nad rzeką Sirgune. Liczebność wojsk. Dokładne miejsce stoczenia bitwy. Przebieg starcia. Następstwa V krucjaty pruskiej oraz pytanie o alternatywę. Podsumowanie. Aneks: słowo o słynnej bulli z Rimini. Bibliografia. Netografia.

Pusty dom. The Adventure of the Empty House

Arthur Conan Doyle

Książka w dwóch wersjach językowych: polskiej i angielskiej. A dual Polish-English language edition. Po powrocie z klubu Ronald Adair zostaje zastrzelony w swym pokoju podczas notowania zysków i strat w grze w karty. Zginął od kuli z rewolweru, jednak broni w pokoju nie znaleziono. Brak też śladów włamania. Drzwi były zamknięte od wewnątrz, okno od ulicy otwarte. Jedynym wytłumaczeniem jest strzał z zewnątrz przez okno, lecz wymagałoby to wyjątkowej celności strzelca oraz broni o dużym zasięgu. Doktor Watson bezskutecznie rozmyśla nad tą zagadką. Tymczasem uchodzący za zabitego Sherlock Holmes w przebraniu podstarzałego księgarza wchodzi do domu Watsona. Ujawnia się, co dla jego przyjaciela, wciąż przekonanego o śmierci Holmesa, jest dużym szokiem. Detektyw wyjaśnia, że nie wpadł do wodospadu Reichenbach, jak to Watson błędnie wywnioskował (za Wikipedią).

Chodźcie w światłości, dopóki jest światłość

Lew Tołstoj

Chodźcie w światłości, dopóki jest światłość. Powieść z pierwszych wieków chrześcijaństwa. , . . Książka w dwóch wersjach językowych: polskiej i rosyjskiej. Opowieść o tym, jak pewien człowiek, będący przez całe życie poganinem i nigdy niezastanawiający się nad kwestiami religijnymi widząc okrutne i niesprawiedliwe prześladowania, jakie spotykają chrześcijan, zaczyna nabierać wątpliwości, co do słuszności postępowania władz Traci żonę i dzieci, zostaje mu tylko jeden syn Juliusz. Ten zaś zaprzyjaźnia się z Pamfilem, ten zaś jest chrześcijaninem Co będzie z synem, co będzie z ojcem? Tego można się dowiedzieć po przeczytaniu książki...

Risztau. Pustelnia w górach Czukcze

Wacław Sieroszewski

Trzy niewielkie tworzące jednakowoż pewna całość powieści wybitnego chociaż dziś skazywanego na zapomnienie polskiego pisarza, tworzącego na pograniczu czterech epok: pozytywizmu, Młodej Polski, dwudziestolecia międzywojennego oraz współczesności, zesłańca na Syberię, podróżnika, badacza, etnografa Syberii i działacza niepodległościowego. Niniejsze powieści napisał po odbyciu podróży na Kaukaz, a przedstawił w nich żyjącą tam polską rodzinę Strasiewiczów: wdowę po powstańcu styczniowym, zesłanym na Sybir, jej synów Szymona i Jurka oraz przygarniętą sierotę Helenę. Odnajdujemy tu nie tylko wspaniale odmalowane portrety ludzkie i opisy kaukaskiej przyrody, ale i wątek miłosny, a także rozliczne niekiedy wręcz dramatyczne przygody bohaterów.

O trzech stopniach, po których ku nam zstąpił Syn Boży, stawszy się człowiekiem

Ks. Zygmunt Golian

Kazania Ks. Zygmunta Goliana, Dra św. Teologii, Proboszcza kościoła parafialnego w Wieliczce, Prałata dom. J. Świątobliwości itd. – drogocenna pamiątka jego niestrudzonej działalności kaznodziejskiej – są nacechowane gorącością ducha Bożego, zadziwiającą znajomością Pisma św. i Ojców Kościoła, Pisma św. tłumaczów, głęboką nauką, talentem inteligencji i wymowy niezrównanym, znajomością serc ludzkich.