Pod klątwą. Społeczny portret pogromu kieleckiego (tom 2)

prof. Joanna Tokarska-Bakir

Pogrom kielecki wciąż stanowi ważny przedmiot debaty publicznej w Polsce. Dotyczyły go dwa śledztwa, prowadzone przez polskie władze powojenne. W pierwszym, które władze komunistyczne rozpoczęły natychmiast po masakrze, usiłowano dowieść, że była ona akcją zbrojnego podziemia. Pod koniec dochodzenia drugiego, prowadzonego po roku 1989, forsowano przede wszystkim hipotezę, że przyczyną pogromu była ubecka prowokacja. Niniejsza książka, oparta na rozległej kwerendzie w Instytucie Pamięci Narodowej w latach 2013-2017 i innych archiwach, stanowi szczegółowy audyt obu tych postępowań. Było to również możliwe, ponieważ po śmierci Michała Chęcińskiego, świadka w śledztwie z lat 90., który był zwolennikiem tezy o radzieckiej prowokacji, autorce książki udostępniono jego archiwum domowe. "Pod klątwą. Portret społeczny pogromu kieleckiego" to mikrohistoryczny fresk, odsłaniający wiele zupełnie nieznanych aspektów pogromu. Książka stawia sobie dwa główne cele. Zadaniem tomu pierwszego, zawierającego szczegółową analizę pogromu, jest prezentacja społecznego kontekstu, w którym stał się on możliwy: nastrojów, przekonań, światopoglądów, ścierających się w kieleckim życiu codziennym w drugim roku po wojnie. Celem tomu drugiego było skompletowanie najważniejszych źródeł dokumentujących to zdarzenie, w tym wielu niepublikowanych zeznań Żydów ocalałych z pogromu. Pozwoliły one na zrekonstruowanie doświadczenia ofiar oblężonych w domu przy ul. Planty 7. W dalszej perspektywie zgromadzona w tomie dokumentacja umożliwiła skorygowanie dotychczasowych list ofiar, z których aż 17 pozostało bez identyfikacji. Przyczynkiem do fenomenu świadectwa jest też zestawienie zeznań sprawców i ofiar, które dzieli pięć dekad pomiędzy śledztwami. Dzieki protokołom przesłuchań z lat czterdziestych i dziewięćdziesiątych, dokumentom osobistym, prasowym i notarialnym, w książce zarysowano sylwetki osób składających się - z jednej strony - na kielecki tłum pogromowy, z drugiej na ówczesne instytucje władzy (Milicja Obywatelska, Wojsko Polskie, Urząd Bezpieczeństwa, Urząd Wojewódzki). Instytucje te, rekrutujące się z tego samego społeczeństwa, którego bezpieczeństwa strzegły, nie tylko nie opanowały krytycznej sytuacji, ale same włączyły się do pogromu. Analiza biografii aktorów zdarzenia odsłania zupełnie nieznaną nieideologiczną historię Polski oglądaną z perspektywy Kielc.

Poszukiwania teologiczno-filozoficzno-kulturowe

Barbara Bogołębska, Monika Worsowicz

Zapraszamy do lektury kolejnego interdyscyplinarnego tomu Ośrodka Badawczego Myśli Chrześcijańskiej Uniwersytetu Łódzkiego, w którym zostały zamieszczone studia badaczy z: Uniwersytetu Śląskiego, Uniwersytetu Warszawskiego, Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego i Uniwersytetu Łódzkiego. Podjęta w prezentowanej publikacji dyskusja ma bardzo szerokie ramy, teksty obejmują bowiem zagadnienia z wielu dyscyplin humanistycznych: filozofii religii, antropologii chrześcijańskiej, ekumenizmu, teologicznych inspiracji dawnych i współczesnych utworów literackich, nauczania społecznego Kościoła oraz komunikologii. Jedni z autorów koncentrują się na wybranym aspekcie tytułowych poszukiwań, inni - próbują łączyć te zjawiska. W niektórych studiach podjęto aktualne problemy, np. dramat uchodźców i potrzebę dialogu międzyreligijnego (chrześcijańsko­muzułmańskiego), we wszystkich zaś potwierdzono tezy, iż „fundamentem prawdziwej kultury jest poszukiwanie Boga” oraz że „świat rozumu i świat wiary potrzebują siebie wzajemnie” (Benedykt XVI). Ze Wstępu

Cieśniny

Wojciech Nowicki

On wędrowiec co rusz tracący równowagę. Oni przodkowie z linii tych, za których decydowały nogi, opętani niewyjaśnionym pragnieniem, by iść przed siebie. Cierpiący na dromomanię, na obłęd wędrowczy, złączeni niewidzialną nicią szaleńczego porozumienia, nieświadomie, niczym w głębokim śnie, pokonują kolejne kilometry. Burroughsowski Tanger, ciasne zaułki Fezu i Neapolu, spękane uliczki Sofii, tętniący gorączką Stambuł. Za sprawą wyższej konieczności, z nieuświadomionej potrzeby ucieczki, z powodu nieujarzmionego sennowłóctwa. Olśniewająca proza Wojciecha Nowickiego to studium niewyrażonego obłąkania i oszałamiająca przeprawa przez cieśniny szaleństwa, które drzemie w każdym z nas.

"Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego" 2015. T. 16

red. Maksymilian Pazdan

W szesnastym tomie Problemów Prawa Prywatnego Międzynarodowego znalazło się opracowanie poświęcone aspektom kolizyjnoprawnym zapisu windykacyjnego. Ponadto zamieszczono artykuł dotyczący niektórych konsekwencji zmiany statutu w międzynarodowym prawie spółek w przypadku przymusowego przeniesienia siedziby spółki za granicę. Godne polecenia są także rozważania o następstwach niemożności stwierdzenia treści prawa obcego na tle art. 10 ust. 2 ustawy o prawie prywatnym międzynarodowym. Szesnasty tom czasopisma zamykają uwagi o uregulowaniach rozporządzenia Rzym II i ich stosowaniu na tle doświadczeń polskiej judykatury oraz glosa orzeczenia dotyczącego kolizyjnoprawnych konsekwencji rozdzielności majątkowej ustanowionej na podstawie prawa polskiego.

Pozwól rzece płynąć

Michał Cichy

W Pozwól rzece płynąć Michał Cichy znów wyrusza w podróż po najbliższej okolicy i obserwując drzewa, ludzi i niebo, układa osobistą mitologię codzienności. Przemierza Ochotę, by odkryć w niej cały świat, swoją wioskę w mieście, indywidualny raj. Raj to na miarę człowieka, czasami niedoskonały, czasami porażający obojętnością, zawsze bliski, ale czasem zdumiewający na nowo. Ten sześciomiesięczny spacer od zimy do lata jest także swoistym traktatem o postrzeganiu, otwieraniu się na codzienność, stawaniu się jej częścią. To także książka o miłości, pokorze, a przede wszystkim zgodzie na los. To jest książeczka kogoś, kto wychodził sobie rozum. Kogoś, kto przejrzał na oczy i nie uciekł na widok tego, co zobaczył. Książeczka piękna i cicha. Znajdziecie tu liczne opisy krajobrazu, dowiecie się, jaka pogoda była dziesięć lat temu, i przypomni wam się trochę Prawd, które kiedyś znaliście. Jacek Podsiadło

Społeczny potencjał odrodzenia miast poprzemysłowych

Paweł Starosta

Książka dotyczy oceny znaczenia potencjału społecznego w różnicowaniu poziomu rozwoju miast poprzemysłowych funkcjonujących w odmiennych uwarunkowaniach kulturowych, ale pełniących w przeszłości podobne funkcje. Wzięto pod uwagę pięć ośrodków: Łódź (Polska), lwanowo (Rosja), Miskolc (Węgry), Poniewież (Litwa), Adapazari (Turcja). Przedstawione analizy oparto na wypracowanej przez autora koncepcji „społecznego potencjału rozwoju zbiorowości terytorialnych” uwzględniającej takie elementy, jak: podmiotowość, kapitał ludzki, sieciowy komponent kapitału społecznego, komponent normatywny, zaufanie społeczne oraz formy mobilizacji i przywództwa lokalnego. Poziom rozwoju badanych miast scharakteryzowano zarówno w kategoriach subiektywnej oceny jakości życia prywatnego oraz satysfakcji z funkcjonowania określonych sfer instytucjonalnych miasta, jak i w kategoriach zbiorczych wskaźników standardu życia w mieście na podstawie uogólnionych danych statystycznych. Publikacja skierowana jest do środowisk akademickich (kierunki: socjologia, ekonomia, zarządzanie) zainteresowanych tematyką przeobrażeń społeczności lokalnych, w tym zwłaszcza miast poprzemysłowych dotkniętych niekorzystnymi zmianami zachodzącymi pod wpływem globalizacji. Krąg odbiorców może być poszerzony o rozmaite ruchy społeczne skoncentrowane na problematyce miejskiej.

Tam kiedyś była Rzeczpospolita. Ziemie ukrainne

Jerzy Besala

Ziemie ukrainne są pełne śladów polskości. Na Rusi Czerwonej, Wołyniu, Podolu, w województwie bełskim, na Bracławszczyźnie, Czernihowszczyźnie, w Kijowskiem wszędzie Polacy bądź spolonizowani kniaziowie i szlachta ruska odcisnęli swe piętno w historii i kulturze. Pałace, zamki, miasta, miasteczka, kościoły, cerkwie obecnie często w zupełnej ruinie powstawały z inicjatywy polskich panów, a ziemie zagospodarowywane były dzięki przywilejom polskich królów. Książka przybliża dzieje, miejsca, rody i postaci ziem ukrainnych mniej więcej do końca trwania Rzeczypospolitej szlacheckiej. Dotyka też kwestii kozackiej i wpływu mołojeckich powstań na los poszczególnych miejscowości. W dziejach ukrainnych przewija się ponadto wątek bezustannych najazdów tatarskich, walk wewnętrznych między atamanami kozackimi, zwolennikami Rzeczypospolitej i Rosji, co doprowadziło Ukrainę do czasów Ruiny w końcu XVII w. Skorzystała z tego głównie Rosja, przyłączając Zadnieprze z Kijowem w 1667 r., co potwierdził wieczysty pokój zawarty przez wojewodę Krzysztofa Grzymułtowskiego w 1686 r. Podobnie jak w Polsce wyniszczające wojny doprowadziły na Ukrainie do zrujnowania bądź zawłaszczenia polskich dóbr kultury, które dopiero teraz są powoli odnawiane lub rekonstruowane. Niech zatem ta książka będzie również cegiełką przypominającą o polskiej obecności i polskich korzeniach dziejów Ukrainy.

Baśnie i legendy polskie

Opracowanie zbiorowe

Czy wiesz, skąd się wzięła Wisła i dlaczego woda w Bałtyku jest słona? Czy znasz historie poznańskich koziołków, toruńskich pierników i gdańskich lwów? Czy słyszałeś opowieści o lajkoniku, bazyliszku i szewczyku Dratewce? Książka Baśnie i legendy polskie to zbiór czytanych od pokoleń opowieści, pełnych legendarnych i baśniowych postaci oraz historii znanych w całej Polsce.