Relecturas y nuevos horizontes en los estudios hispánicos. Vol. 3: Cultura y traducción

red. Joanna Wilk-Racięska, Sabina Deditius, Anna Nowakowska-Głuszak

Trzeci tom monografii prezentującej różnorodność badań hispanistycznych poświęcony jest fenomenom kulturowym oraz traduktologii. Wśród zagadnień przedstawionych przez badaczy wywodzących się z polskich i zagranicznych ośrodków naukowych znalazły się m.in.: środki językowe dyskursu ideologicznego, analiza programu Wystawy Iberoamerykańskiej w Sewilli, obraz prasowy relacji portugalsko-hiszpańskich, koncepcje ekwiwalenji przekładowej, tłumaczenia specjalistyczne, recepcja czeskich i hiszpańskich teorii przekładu.

Człowiek znikąd

Wojciech Engelking

Od peerelowskiego cenzora do światowej sławy malarza. Z Warszawy przez Paryż i Londyn do Nowego Jorku. Polak, który oszukał cały świat. Ujmująco bizarna historia człowieka, który skleja swą tożsamość z coraz bardziej groteskowych autofikcji. Dla odważnych, którzy nie boją się literackich labiryntów Minotaura. Joanna Bator Jest rok 1956. Daniel Rebstein mieszka w Warszawie, gdzie pracuje jako cenzor. Żyje w cieniu swojego brata Dawida, genialnego malarza, z którym dzieli tragiczną wojenną przeszłość. Jest coś, czego Dawid nie może przebaczyć bratu. Potem zdarza się wypadek w Tatrach, w którym ginie Dawid. Gdy Daniel odkrywa w pracowni brata dziesiątki nieznanych tajemniczych obrazów, los podsuwa mu przebiegły pomysł. Będzie odtąd podszywał się pod autora płócien i za dolary sprzedawał je mieszkającym w Warszawie dyplomatom. Wkrótce dowie się o tym Służba Bezpieczeństwa, która wkroczy do akcji, i Daniel będzie musiał uciec z Polski Tak zacznie się jego awanturnicze życie, w którym niczym Nikodem Dyzma wielokrotnie zmieni skórę, pozna między innymi Konstantego Jeleńskiego, Rolling Stonesów, Jerzego Kosińskiego, środowisko londyńskiej i nowojorskiej bohemy, piękne kobiety, angielskich arystokratów i rosyjską mafię Daniel Rebstein hochsztapler czy geniusz? Thriller na miarę Tyrmanda.

Pchła

Anna Potyra

Demony przeszłości powracają Wigilia Bożego Narodzenia. Ulice Warszawy pustoszeją, mieszkańcy zaszywają się w zaciszu swych domów, by zasiąść przy świątecznych stołach. Jednak nie wszyscy. Adam Lorenz, komisarz Wydziału Zabójstw, dostaje wezwanie. W jednym z mieszkań zostaje zastrzelony młody mężczyzna. Miejsce zbrodni nie przypomina niczego, z czym Lorenz spotkał się podczas wieloletniej pracy w policji. Morderstwo wydaje się bardzo szczegółowo zaplanowane. Nie ma żadnych śladów. Nie ma podejrzanych. Nie ma motywu. Jedynym punktem zaczepienia jest stara fotografia pozostawiona przez zabójcę. Do pomocy w śledztwie zostaje przydzielona profilerka Iza Rawska. Wspólnie z Lorenzem usiłuje odgadnąć, jaka historia kryje się za popełnioną zbrodnią. Nie mogą przypuszczać, że to dopiero jej początek

Chłopska (nie)pamięć. Dziedzictwo chłopskości w polskiej literaturze i kulturze

Grzegorz Wołowiec, Dorota Krawczyńska, Grzegorz Grochowski

W większości współczesnych nawiązań do chłopskiego dziedzictwa powraca przekonanie o szczególnej roli wiejskiego pochodzenia w kształtowaniu polskiej mentalności, a nawet o jego formacyjnym charakterze - chłopska kondycja bywa często postrzegana jako podstawa społecznych wyobrażeń, powszechnych postaw i preferowanych stylów życia, gustów, nawyków, upodobań. Z tak określonej genealogii zbiorowej mają wynikać określone konsekwencje kulturowo-obyczajowe. Jako przykład można by wskazać choćby uprzywilejowanie pewnych sposobów uczestniczenia w dyskursie - orientacja na konkretne doświadczenie i anegdotyczną jednostkowość przypadków zamiast refleksji systemowej; deklaratywny solidaryzm społeczny, retoryka "zgody" i skłonność do eufemizowania i tabuizowania rzeczywistych podziałów; specyficzna dynamika sporów politycznych, bliższa różnicom środowiskowym niż stricte ideologicznym. Następną kwestią, wskazywaną w rozlicznych omówieniach, byłaby powszechna formuła religijności, o charakterze obrzędowo-kolektywnym, zdominowana przez relacje hierarchiczne i "pastoralny" autorytet kościelnych instytucji (miałyby o tym świadczyć popularne formy współczesnego kultu, zrodzone z ducha ludowej pobożności, reprezentowane choćby przez swoisty folklor jasnogórski, licheński bądź wadowicki). I wreszcie, przejawy postchłopskiej mentalności bywają też dostrzegane w sposobach organizowania parcelowanej i prywatyzowanej przestrzeni publicznej, z silnym akcentowaniem wyznaczników terytorialności (postrzeganych jako współczesna mutacja "sporów o miedzę") - od sporów sąsiedzkich, poprzez anarchiczność i swoisty "woluntaryzm zabudowy", popularność ogródków działkowych, aż po zwyczaj grodzenia trawników i osiedli. Grzegorz Grochowski

Brudna trylogia o Hawanie

Pedro Juan Gutiérrez

Bolesny, lecz przepełniony miłością hołd dla Hawany i buntowniczego życia, które rozkwita pośród powszechnego rozkładu. Cyniczne i pozbawione złudzeń świadectwo człowieka, który w latach dziewięćdziesiątych jest mieszkańcem Hawany. Niegdyś dziennikarz i człowiek mający swe miejsce w społeczeństwie, obecnie stał się pariasem systemu. Pedro Juan zbieżność imion bohatera i autora znacząca żyje nad brzegiem przepaści. Mimo że mieszka w samym centrum Hawany (w obskurnej ruderze na dachu wieżowca), jest całkowicie zepchnięty na margines. Z chirurgiczną precyzją przeprowadza sekcję otaczającej go rzeczywistości. A jest to rzeczywistość szokująca. Pedro Juan bezlitośnie wydobywa na jaw wszystkie jej elementy: seks, wszechobecny głód, politykę, rozczarowanie, marzenia, beznadziejność, rum i humor. Szybkie tempo, niespodziewane pointy, egzotyka butwiejącej dyktatury i przeraźliwy autentyzm opisywanych epizodów wszystko to sprawia, że Brudna trylogia o Hawanie oscyluje między tropikalną bujnością i rozpasaniem a mrocznym klimatem powieści Bukowskiego.

Studenci wobec wyborów samorządowych w latach 2002-2014. Przyczynek do demokracji obywatelskiej

Danuta Walczak-Duraj

Praca dotyczy diagnozy i interpretacji opinii oraz oczekiwań studentów (często po raz pierwszy biorących udział w wyborach samorządowych) odnoszących się zarówno do przebiegu kampanii samorządowych, samych wyborów, jak i do władz lokalnych, wyłonionych w wyborach 2002 r., 2006 r., 2010 r. i w 2014 r., w stosunku do perspektywy ogólnopolskiej. Przedstawiona analiza potwierdza wewnętrzne zróżnicowanie tych ocen, gdyż ani sam przebieg kampanii samorządowych, ani działania władzy lokalnej jako takiej nie były przedmiotem szczególnego zainteresowania badanej młodzieży. Złożoność problemów powoduje, iż trudno będzie w sposób systemowy uruchomić mechanizmy mobilizujące zaangażowanie polityczne młodych ludzi, a zwłaszcza tych, którzy okres swoich studiów spędzają poza stałym miejscem zamieszkania. Książka kierowana jest do osób interesujących się polską samorządnością, szczególnie jednak do socjologów polityki, socjologów młodzieży, polityków oraz władz i instytucji samorządowych.  

Tropienie Miłosza. Hermeneutyczna

Marek Bernacki

Miłosz Bernackiego - czytany hermeneutycznie - to poeta-metafizyk, pisarz tropów Nieznanego, Środkowoeuropejczyk, poeta światowy, twórca niepokorny, obciążony brzemieniem wieszczej roli, którą, sięgając dla wybawienia po topikę skromności, niesie świadomie i do końca. Przede wszystkim jest to jednak poeta epifanii w jej nowoczesnym wydaniu [...]. To praca mądrze skomponowana, rzeczywiście całościowo ujmująca "bio-grafię" liryczną Miłosza od jego litewskich początków przez warszawskie i światowe rozwinięcia po krakowski finał. Powstał, chcę to mocno podkreślić, tom, który nazwałbym z pełną odpowiedzialnością jedną z najpoważniejszych syntez miłoszologicznych początku XXI wieku. Tom skupiony na najgłębszych pokładach tekstów autora Kronik i Traktatu teologicznego, dotykający w pisanych z pasją erudycyjnych partiach monografii najgłębszych pokładów Miłoszowego światoobrazu i światoodczucia. To synteza, której wróżę długie czytanie, a równocześnie głos hermeneuty, który "myśli Miłoszem". Z recenzji naukowej prof. dr hab. Jarosława Ławskiego Marek Bernacki (ur. 1965) - absolwent filologii polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, doktor habilitowany nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa, prof. nadzwyczajny w Katedrze Polonistyki, dziekan Wydziału Humanistyczno-Społecznego Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej. Autor i współautor wielu monografii naukowych oraz książek popularnonaukowych, m.in. Hermeneutyka fenomenu istnienia. Studia o polskiej literaturze współczesnej (2010), Świat interpretować - konieczne zadanie. Studia o literaturze polskiej przełomu XX i XXI wieku (2014), Miłosz. Spotkania. Studia i rozprawy miłoszologiczne (2018), Liryka i aksjologia. Rozmowy o poezji i sztuce polskiej przełomu XX i XXI wieku (z M. Dzieniem; 2018), Jak analizować wiersze poetów współczesnych (2002), Leksykon powieści polskich XX wieku (z M. Dąbrowskim; 2002). Redaktor prac zbiorowych, np. "We mnie jest płomień który myśli" - glosy do Herberta (w 10. rocznicę śmierci Poety) (2009), Czytanie miasta. Bielsko-Biała jako kulturowy palimpsest (z R. Pyszem; 2016), Miłosz. Dyskursy (z A. Matuszek; 2016), oraz dwóch tomów czasopisma "Świat i Słowo" (t. 6, 2006; t. 25, 2015).

Życie prywatne Polaków w XIX wieku

Jarosław Kita, Maria Korybut-Marciniak

Dziecko, żyjące w dziewiętnastowiecznych realiach ziem polskich skupiło uwagę autorów piątego tomu z serii wydawniczej Życie prywatne Polaków w XIX wieku. Ukazanie „świata dziecka” jest niewątpliwie wyzwaniem ze względu na ograniczoną podstawę źródłową. „Dziecięcy świat”, dziecięcy sposób postrzegania rzeczywistości jest właściwie pozbawiony bezpośrednich źródeł, najmłodszych poznajemy głównie z opisów ich rodziców, dorosłych opiekunów, nauczycieli lub obserwatorów, a memuary odnoszące się do dzieciństwa zazwyczaj powstawały kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt lat później i zostały napiętnowane doświadczeniem „życia”. Tematyka zawarta w tomie ogniskuje się wokół kilku głównych wątków tematycznych. Podjęto zagadnienia dotyczące miejsca dziecka w rodzinie i jego codzienności w różnych warstwach społecznych i w różnych środowiskach, kwestie ochrony życia i zdrowia dziecka, zabawek i rozrywek dziecięcych, podróży do kurortów, przybliżono „dziecko” w systemach edukacyjnych i wychowawczych, ukazano szereg portretów dziecięcych w rodzinach i obraz dziecka w literaturze epoki. Z wielu tekstów wyłania się obraz „trudnego dzieciństwa”. Poszczególne rozdziały przybliżają niepodejmowane dotąd zagadnienia społeczno-kulturowe, skupiając swoją uwagę na blaskach i cieniach dzieciństwa. Uzupełniają badania nad życiem prywatnym społeczeństwa polskiego w XIX wieku i uświadamiają konieczność dalszych eksploracji na tym obszarze.