Władysław Łokietek na tle swoich czasów

Edmund Długopolski

"Praca (...), zasłużonego badacza naszego średniowiecza prof. dra Edmunda Długopolskiego, (...) obejmuje (...) bieg wypadków politycznych w Polsce od r. 1288 aż do r. 1333, a więc okres zarówno rządów, jak i starań Łokietka o panowanie nad dzielnicami niebędącymi jego dziedzicznym wyposażeniem, nad dzielnicami, z których powstało za jego rządów państwo polskie, wreszcie okres jego rządów królewskich." - z przedmowy Jana Dąbrowskiego  

Opowiadanie w perspektywie badań porównawczych

Zofia Mitosek

Opowiadać dalej... (Zofia Mitosek)  . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 INNY / ETYKA Manfred Schmeling  Opowiadanie o konfrontacji: Inny w narracji współczesnej  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Małgorzata Czermińska  „Punkt widzenia” jako kategoria antropologiczna i narracyjna w prozie niefikcjonalnej  . . . . 27 Jan Kordys  Sekret i kłamstwo  . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  47 Jean Bessiere  Etyczne implikacje opowiadania  . . . . . . . . 65 Ewa Kraskowska  Wielka narracja kobieca. Rozdział I: od Wollstonecraft do Woolf  . . . . . . . . . . . . . .79 Stanisław Jaworski  Co się mieści pod maskami  . . . . . . . .97 NARRATOLOGIA Jerzy Trzebiński  Narracyjne myślenie o innym człowieku  . 111 Bogdan Owczarek  Dwa porządki opowiadania  . . . . . . . . .131 Danuta Ulicka  Narracyjna i nienarracyjna koncepcja dyskursu literaturoznawczego  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .153 John Neubauer  Czy zachodnia teoria opowiadania ma uniwersalne zastosowanie?  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .175 Przemysław Pietrzak  Opowiadanie w opowiadaniu. Mise en abyme a narratologia  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .187 Michał Mrugalski  O ślepej plamce w oku mitologa  . . . . . .197 NIE TYLKO LITERARURA Michel Morel  Od wiadomości prasowych po opowiadanie literackie  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 Olga Dawidowicz−Chymkowska  Tożsamość i zmiana. Analiza narracji w brulionach Fantomów Kuncewiczowej  . . . . . . . . .235 Ewa Szczęsna  Narracja jako chwyt tekstowy  . . . . . . . . . . .251 Anna Wieczorkiewicz  Jeść jak tubylcy. Fragmenty mitologii turystycznej  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .267 GATUNKI / KATEGORIE Nina Braginska  Opowiadanie / narracja jako produkt uboczny egzegezy  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .285 Piotr Salwa  Dawna nowela włoska – tradycja przekazu ustnego a tekst pisany  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .303 Anna Łebkowska  Narracja biograficzna w fikcji  . . . . . . . . .315 Grzegorz Grochowski  Narracja, gatunek, znaczenie  . . . . . .333 Krystyna Ruta−Rutkowska  Opowiadanie w dramacie  . . . . .355 Teresa Dobrzyńska  Opowiadanie i wiersz. O użyciu form wierszowych w utworach narracyjnych  . . . . . . 373 Witold Sadowski  Wiersz wolny wobec opowiadania  . . . . . . 389 Jarosław Płuciennik  Opowieści według Marka Turnera a empatia  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407 Joanna Ślósarska  Pokonać strach – aksjologiczne nacechowanie ram i planów w opowiadaniach J.R.R. Tolkiena  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .421 Zofia Mitosek  Opowiadanie i ironia  . . . . . . . . . . . . . . . . .431 Indeks osób  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  449

Między teoriami a fikcją literacką

Anna Łebkowska

Przegląd najnowszych teorii fikcji jest punktem wyjścia do omówienia jej statusu, charakteru i funcji w dziele literackim, w teorii literatury i we współczesnej myśli humanistycznej. Syntezę fikcji autorka umieszcza w kontekście rozwoju całego nurtu fikcjonalistycznego w humanistyce, szczególną uwagę poświęcając twórcom II połowy XX wieku. Omawia między innymi twórczość Goodmana, Rorty'ego, analizując jej koncepcję w różnym ujęciu - od struktualizmu do pragmatyzmu, od feminizmu do hipertekstualności. Postawowym punktem odniesienia wszystkich analiz jest historia literatury, ale erudycja autorki sprawia, że swobodnie porusza się ona także po obszarze dziedzin pokrewnych: logiki, filozofii, estetyki, socjologii, psychologii, teorii sztuki i teorii wiedzy.  

Pińskie błota. Natura, wiedza i polityka na polskim Polesiu do 1945 roku, wyd. II popr., miękka oprawa

Sławomir Łotysz

Wydanie II poprawione   O Polesiu na ogół pisano tak, jakby niczym nie różniło się od innych krain. A przecież wszystko tam wyglądało inaczej – siano zbierano, stojąc po kolana w błocie, na pińskim targu handlowano wprost z łodzi, a centralna część Polesia na kilka miesięcy w roku zamieniała się w śródlądowe morze. Sławomir Łotysz podjął próbę przepisania międzywojennej historii tej krainy, za punkt wyjścia przyjmując wszechobecne tam mokradła. Plany ich osuszenia były w tym okresie, jak dowodzi, głównym elementem polityki państwa wobec ziem wschodnich, bowiem dopiero odwodnienie Polesia otwierało drogę do jego kolonizacji.    Książka Pińskie błota jest pierwszą monografią z dziejów II RP pisaną świadomie z perspektywy środowiskowej, pokazującą ekologiczny wymiar kluczowych debat o tym etapie polskiej historii. dr hab. Adam Izdebski   Choć jest to książka naukowa, została napisana żywym i bogatym eseistycznym językiem, dzięki czemu wciąga czytelnika już od pierwszej strony i do ostatniej stanowi pasjonującą lekturę. dr hab. Anna Engelking, prof. PAN   Sławomir Łotysz (ur. 1970) – historyk, profesor w Instytucie Historii Nauki PAN im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów w Warszawie. Zajmuje się historią techniki i historią środowiskową. W latach 2017–2021 przewodniczący Międzynarodowego Komitetu Historii Techniki (ICOHTEC).

Wyspiański. Mitologia nowoczesnego artysty

Magdalena Popiel

Ta książka powstała z głębokiego przekonania, że warto przywrócić Wyspiańskiego nam samym. Wiek XX zaczął się dla nas wtedy, gdy w Krakowie ruszył pierwszy elektryczny tramwaj i gdy publiczność zgromadzona w Teatrze Miejskim usłyszała po raz pierwszy pytanie "Co tam panie w polityce?". Zarysowana tu mitologia artysty wiele zawdzięcza korespondencji Wyspiańskiego, szczególnie listom z podróży artystycznej po Europie w latach 1890-1894. Doświadczenie jakie wówczas zdobył stało się fundamentem całej późniejszej twórczości autora Wyzwolenia. Wyłania się z tych listów portret artysty zmagającego się ze swoim czasem w historii i miejscem na mapie Europy. To obraz buntu jednostki głęboko zakorzenionej w wieku XIX i równocześnie gwałtownie pożądającej zmian, jakie niesie wiek XX. Europejska sztuka wczesnego modernizmu rozpięta między Wagnerem a Picassem, między Mickiewiczem a Witkacym jest właściwym tłem dla dzieła Wyspiańskiego - jednego z niedokończonych projektów polskiego modernizmu. Magdalena Popiel - prof. dr hab. w Katedrze Antropologii Literatury i Badań Kulturowych na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Redaktor naukowy serii "Biblioteki Narodowej" oraz członek Komitetu Redakcyjnego "Przestrzeni Teorii". Autorka książek: Historia i metafora. O "Żywych kamieniach" Wacława Berenta (1989), Oblicz wzniosłości. Estetyka powieści młodopolskiej (1999)

Trzy czoła proroków z matki obcej. Myśl historyczna Tatarów polskich w II Rzeczypospolitej

Wojciech Wendland

Oryginalna, napisana w nowatorski sposób rozprawa. Interdyscyplinarna i wszechstronna refleksja nad niezbadanym i nieznanym fenomenem intelektualnym oraz towarzyszącą mu frapującą, uniwersalistyczną, dialogiczną wizją świata i człowieka. Bohaterami książki są badacze przeszłości przepowiadający przyszłość: Tatarzy – od wieków kojarzeni ze znakomitymi i okrutnymi wojownikami, łupieżczymi najazdami, ogniem, szablą i jasyrem, półksiężycem i wielożeństwem – wieszczyli wyzwolenie kobiet, syntezę cywilizacji Wschodu i Zachodu, nową erę w dziejach ludzkości, wolną od przesądów i uprzedzeń, opartą na wartościach pluralizmu, postępu i pokoju.   Wojciech Wendland ukończył historię na Uniwersytecie Łódzkim oraz zarządzanie projektami w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Laureat konkursu Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego, Nauki i Sztuki Hesji na udział w Miedzynarodowej Szkole „Cultural Contact in Transformation Societies” – Państwowy Uniwersytet Kazański (Rosja, 2009). Odbył staż na Uniwersytecie Justusa Liebiga w Giessen (Niemcy, 2010). W 2012 roku na Uniwersytecie Łódzkim uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie historii – historii historiografii. Laureat Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2013). Publikował m.in. w „Więzi”, „Midraszu”, „Odrze”, „Znaku”, „Twórczości”.

Kiedy literatura staje się muzyką. Puszkinowska klasyka w kompozycjach Piotra Czajkowskiego

Jakub Walczak

Pierwsze i jedyne opracowanie tej tematyki. Twórczość obydwu rosyjskich mistrzów - Aleksandra Puszkina i Piotra Czajkowskiego, nie doczekała się bowiem jak dotąd ani w polskim literaturoznawstwie, ani muzykologii, monografii na temat adaptacji literackich arcydzieł w kompozycjach muzycznych. Sięgnięciu przez autora do utworów znanych, opisanych i przeanalizowanych wers po wersie, przyświeca cel włączenia się do aktualnych i fundamentalnych dyskusji badawczych, jak i ambicja napisania fragmentu historii i kultury rosyjskiej na nowo, "po swojemu", oraz podjęcia problemu właściwie jeszcze nieopracowanego, otwierającego szeroką perspektywę rozważań o bogactwie znaczeń literatury, jej odniesień i użyć.   "Wybór problematyki - choć zabrzmi to paradoksalnie - ma bezsprzeczny walor nowości. Autor odrzuca dominującą w interesującej go problematyce badawczej rejestrację recepcji na poziomie elementarnym, podejmuje się realizacji zadania znacznie bardziej ambitnego. [...] Lekturę oceniam jako interesującą i wysoce użyteczną. Znajduję tu zwrot ku kluczowej problematyce klasycznej literatury rosyjskiej. Nie są to na obecnym etapie rozwoju polskiej rusycystyki literackiej zainteresowania częste. [...] Własny wywód autor buduje umiejętnie, nie przesadzając z serwowaniem manierycznej uczoności, ponadto - co istotne - ma świadomość tego, iż jego wywód jest opisem rekonesansu, który - co jest urokiem humanistyki - nie przynosi rozwiązań definitywnych, pozostawia natomiast wiele miejsca dla innych poszukiwań." Z recenzji prof. dr hab. Krystyny Galon-Kurkowej

Ameryka Barańczaka

Sylwia Karolak, Ewa Rajewska

O twórczości Stanisława Barańczaka – poetyckiej, eseistycznej, translatorskiej, historyczno- i krytycznoliterackiej, a także translatologicznej, w tym krytycznoprzekładowej – wiele już zostało powiedziane i napisane. Istnieje jednak jeszcze jeden jej aspekt, przez ponad trzy dekady stanowiący jej niezbywalny kontekst, a niejednokrotnie i temat, w dodatku bardzo niejednoznaczny: Ameryka. W biografię Barańczaka wpisana jest bowiem wyraźna cezura, niezwykle istotna dla podejmowanych w tej książce rozważań. Poznańskie życie stanowi etap pierwszy. W Poznaniu Barańczak urodził się w 1946 roku, tutaj chodził do szkoły, założył rodzinę, podjął pracę, zajął się krytyką literacką, translacją i jej teorią, wreszcie, last but not least, pisał wiersze. W roku 1981 zaczyna się natomiast etap drugi – harvardzki, bostoński, amerykański. Okres ten, obejmujący niemal połowę życia poety, trwać będzie do roku 2014 – do jego śmierci. Ze Wstępu   Niniejsza książka jest znakomitym wprowadzeniem do istotnego problemu twórczości jednego z najwybitniejszych twórców polskiej literatury nowoczesnej. Znajdziemy w niej teksty poświęcone poezji, przekładom, krytyce literackiej i listopisarstwu, a także odniesienia do pracy dydaktycznej Stanisława Barańczaka, kontynuującego wielką tradycję poetów-nauczycieli literatury i kultury polskiej za granicami kraju. Ten właśnie aspekt – ujęcie różnorodności jego amerykańskich „dni i prac” – wydaje mi się w tej konstelacji szkiców o Barańczaku bardzo ważny. dr hab. Jarosław Fazan   dr hab. Ewa Rajewska – literaturoznawczyni, translatolożka i tłumaczka literacka. Opublikowała m.in. książki Dwie wiktoriańskie chwile w Troi, trzy strategie translatorskie. „Alice’s Adventures in Wonderland” i „Through the Looking Glass” Lewisa Carrolla w przekładach Macieja Słomczyńskiego, Roberta Stillera i Jolanty Kozak (2004), Stanisław Barańczak – poeta i tłumacz (2007) oraz Domysł portretu. O twórczości oryginalnej i przekładowej Ludmiły Marjańskiej (2016). dr Sylwia Karolak – literaturoznawczyni. Autorka książki Doświadczenie Zagłady w literaturze polskiej 1947–1991. Kanon, który nie powstał (2014). Współredagowała Ślady II wojny światowej i Zagłady w najnowszej literaturze polskiej (2016) oraz Stulecie poznańskiej polonistyki (1919–2019) (2018). Publikowała w „Czasie Kultury”, „Poznańskich Studiach Polonistycznych”, „Slavii Occidentalis”, „Politei” i tomach zbiorowych.