Dwa światy. Moskwa - Nowy Jork - Waszyngton 1973-1986

Bogdan Grzeloński

Książka ta jest wyborem zapisków autora powstałych z wyjazdów do Instytutu Gospodarki Narodowej im. G. Plechanowa w Moskwie w latach 1973-1985 oraz z parokrotnych i dłuższych pobytów w Nowym Jorku na Uniwersytecie Columbia i w Waszyngtonie, gdzie autor przebywał na stypendiach Fundacji Kościuszkowskiej i Fundacji Sorosa. W Moskwie autor starał się dociekliwie poznać codzienną rzeczywistość tego imperium i szukać wyjaśnienia, jak długo zachowa ono swój ustrój „dyktatury proletariatu”, kiedy dojdzie do jego końca. W Stanach Zjednoczonych autor skupiał się na badaniach polityki zagranicznej w okresie prezydentury Franklina D. Roosevelta w latach 1933-1945. Interesował się także polityką zagraniczną Białego Domu w okresie prezydentury J. Cartera i R. Regana wobec Kremla. Zapiski dokumentują życie codzienne Amerykanów oraz spotkania, rozmowy, korespondencję autora m.in. z dyplomatami, amerykańskimi profesorami oraz z polskimi emigrantami, jak Wacław Jędrzejewicz, Jan Karski, Zdzisław Bau, Halina Rodzińska, Felicja Krance, Bolesław Wierzbiański. Różnorodność zainteresowań, i kontaktów autora sprawia, że zapiski nie ograniczają się do opisu formalnej strony wyjazdów, ale również dokumentują osobiste wrażenia, przemyślenia autora. Niewątpliwie lektura książki wciąga czytelnika. „Lektura tekstu o charakterze wspomnieniowym Bogdana Grzelońskiego, pozwala nam odtworzyć tamten świat, w którym przyszło ludziom żyć. Był to świat, w którym Zachód czerpał z wolności, a Wschód (tzn., kraje socjalistyczne, demokracji ludowej na czele ze Związkiem Socjalistycznych Republik Sowieckich), był sam dla siebie, zamknięty, ograniczony, bez szeroko rozumianej wolności”.                                             prof. dr hab. Witold Stankowski Bogdan Grzeloński – historyk. Zajmuje się dyplomacją i polityką Stanów Zjednoczonych Ameryki i Polski. Pracował w Szkole Głównej Planowania i Statystyki (SGH) w Warszawie oraz na Uniwersytecie Humanistyczno-Społecznym w Warszawie.  W latach 1997-2000 Ambasador RP w Kanadzie. Członek zwyczajny Komitetu Redakcyjnego serii „Polskie Dokumenty Dyplomatyczne”. Opublikował m.in.: Niedobrani sojusznicy.  Ambasadorzy Roosevelta w ZSRR (2013), Dyplomacja i arrasy. Wokół powrotu zbiorów wawelskich do Polski 1945-1961 (2016), Winston Churchill Franklin D. Roosevelt. Alianci 1940-1942 (2019).

Między etnografią a sztuką. Mitologizacja Hucułów i Huculszczyzny w kulturze polskej XIX i XX wieku

Agnieszka Jankowska-Marzec

Książka Agnieszki Jankowskiej-Marzec ukazuje związki łączące sztuki piękne i etnografię, zarówno w zakresie działań praktycznych, jak i powinowactw ideowych. Analiza stereotypów wyobrażeniowych dotyczących Hucułów, obecnych w kulturze wysokiej XIX i pierwszej połowy XX stulecia, pozwoliła autorce na sformułowanie ustaleń potwierdzających analogie i zbieżności omawianych dziedzin. Praca składa się z trzech rozdziałów, z których dwa pierwsze stanowią szerokie tło na jakim  rozpatrywane jest malarstwo o tematyce huculskiej. W rozdziale trzecim szczegółowo  omówiona jest twórczość trójki malarzy, zwanych przez ówczesną  krytykę artystyczną, a za nią przez historię sztuki, ”Hucułami”: Władysława Jarockiego, Fryderyka Pautscha i Kazimierza Sichulskiego.   Agnieszka Jankowska-Marzec, historyk i krytyk sztuki, pracownik Międzywydziałowej Katedry Historii i Teorii Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

Living and Thinking in the Postdigital World. Theories, Experiences, Explorations

Krzysztof Skonieczny, Szymon Wróbel

Living and Thinking in the Postdigital World is the result of a series of conferences organized at the Collegium Artes Liberales, University of Warsaw, as a part of the project “Technology and Socialization”. Its main aim is to interrogate the different ways in which technology – especially digital technology – shapes today’s social and political landscape in a theoretical and practical way.   The book is divided into three parts. The first one concentrates on theoretical elaborations of our current situation – testing if theories of technology that we have inherited from earlier ages are suited to our current historical moment. The second part of the book is devoted to describing novel experiences allowed by digital technologies and the intertwinement between our “online” and “offline” lives. The chapters gathered in the final part endeavor a look into the future, problematizing the consequences of currently observable trends and trying to understand the workings behind various visions of what is to come.   Two incontrovertible assets of the book are its interdisciplinary character and the subject that it addresses. It is not only remarkably timely, but also crucial for the changes undergone by the scientific disciplines it presents and our world as a whole. (…) One of the book’s strengths is the extremely wide exposition of the dynamic multiplicity and heterogeneity of the theories which endeavor to grasp the specificity of the technological and diagnose the changes that it brings to science and our understanding of subjectivity. The book can be read as an instructive introduction to theories of the postdigital world (…).   Aleksandra Derra, Professor of Nicolaus Copernicus University in Toruń   Szymon Wróbel is a full professor of philosophy at the Faculty of “Artes Liberales” of the University of Warsaw and at the Institute of Philosophy and Sociology of the Polish Academy of Sciences (IFiS PAN). He is the author of numerous books and articles scattered in various scientific journals. In 2016 IFiS PAN published his latest book Filozof i terytorium on the Warsaw School of Historians of Ideas. Currently he is the head of the experimental Techno-Humanities Lab at the Faculty of “Artes Liberales” where for several years he has been carrying out the “Technology and Socialization” project.   Krzysztof Skonieczny is an assistant professor at the Faculty of “Artes Liberales”, University of Warsaw, and a member of the Techno-Humanities Lab. He is the author of Immanence and the Animal. A Conceptual Inquiry (Routledge 2020).

Karl Jaspers: w kręgu wielkich myślicieli współczesności

Czesława Piecuch

Prezentowana książka stanowi zbiór artykułów poświęconych twórczości wybitnego współczesnego filozofa, Karla Jaspersa. Problematyka części pierwszej ogniskuje się wokół głównych zagadnień jego myśli filozoficznej; obejmuje ona jego oryginalne ujęcie filozofii i jej roli w kształtowaniu życia osobowego człowieka, pojmowanie przez niego analizy egzystencjalnej jako rozumienia i rozjaśniania egzystencji oraz interpretacje głównych pojęć filozofii Jaspersa, takich jak wolność, sytuacje graniczne, komunikacja egzystencjalna, filozoficzny sens historii i autobiografii. Teksty zawarte w części drugiej przedstawiają w sposób krytyczny analogie i różnice pomiędzy filozofią Jaspersa a koncepcjami innych wielkich przedstawicieli dziewiętnastowiecznej i dwudziestowiecznej filozofii europejskiej, między innymi Bollnowa, Heideggera, Spenglera, Nietzschego i Levinasa. Rozmaitość zagadnień omawianych w niniejszej pracy oddaje bogactwo myśli Karla Jaspersa, zarówno w jej zasadniczym wymiarze filozoficznym, jak i w aspekcie społecznym i politycznym. Myśl ta, w zestawieniu z interpretacjami poglądów innych wybitnych filozofów,  zaprezentowanymi przez autorów prac, ukazuje ścieranie się idei we wspólnocie filozoficznej wybitnych przedstawicieli epoki i daje świadectwo jej ducha.

Wartości Wschodu i wartości Zachodu. Spotkania cywilizacji

Janusz Danecki, Andrzej Flis

Zbiór esejów, poświęconych kulturom Czarnej Afryki, Bliskiego i Dalekiego Wschodu, poruszających problematykę oddziaływania na siebie kultur światowych. Autorzy analizują wzajemny wpływ koncepcji życia (filozoficznych, religijnych, politycznych itd.), pochodzących z różnych kręgów kulturowych. Próbują odpowiedzieć na pytanie, czego Zachód nauczył się od Wschodu w XX wieku, przybliżają podstawy muzułmańskiego fundamentalizmu i chińskiego konfucjanizmu, ale także, na przykład, zastanawiają się nad polisemizmem japońskim, czy buntem w kulturze i literaturze Iranu. Artykuły stawiają czytelnika w obliczu zagadnień jak najbardziej aktualnych, związanych z globalizacją, problemów, których rozwiązanie staje się koniecznością cywilizacyjną.

Kultury i porównania

Beata Szymańska

Książka stanowiąca oryginalny i cenny wkład w rozważania nad istotnymi problemami filozofii kultury. Myślą przewodnią pracy i centralnym zagadnieniem postawionym przez autorkę jest pytanie o możliwość wzajemnego zrozumienia na gruncie różnych kultur, ich przekładalności. Jako przedmiot swych dociekań wybrała Szymańska dwa kręgi kulturowe – śródziemnomorski oraz dalekowschodni, w kolejnych esejach analizując m.in. problem spotkania kulturowego, kategorię tzw. „mistycznego myślenia”, zagadnienie istoty umysłu w ujęciu fenomenologicznym oraz tradycji taoistycznej i buddyjskiej, kwestię dychotomii podmiotowo przedmiotowej, możliwość dialogu międzykulturowego w warunkach współczesności. Na szczególną uwagę zasługują interesujące rozważania poświęcone analogii między poetyckim opisem świata w japońskich haiku i w wierszach okresu Młodej Polski.

Przeżywając płeć. Doświadczenie na styku feminizmu, poststrukturalizmu i fenomenologii

Marzena Adamiak

Jednym z zyskujących dzisiaj na znaczeniu nurtów filozofii feministycznej, która usiłuje jednocześnie uwzględnić i przekroczyć krytykę poststrukturalistyczną, jest feministyczna fenomenologia. W swoich coraz to nowszych odsłonach fenomenologia zdaje się pogłębiać refleksję nad źródłową relacją podmiotu ze światem, odchodząc od dualistycznych, podmiotowo-przedmiotowych schematów opisu ludzkiej egzystencji, co bliskie jest feministycznym podejściom. Atrakcyjność fenomenologii dla feminizmu wynika jednak głównie z tego, że rozwija ona od lat namysł nad kategorią przeżywanego przez jednostkę doświadczenia (lived experience, l’expérience vécue). Ucieleśnione i usytuowane doświadczenie okazuje się swego rodzaju mostem, który przerzucony między poststrukturalizmem a fenomenologią pozwala myśli feministycznej wiązać teorię z praktyką, intelekt z afektem, metafizykę z polityką czy empiryczne z transcendentalnym. Jest to jednak pojęcie nad wyraz nieuchwytne. W filozofii używane często w sposób intuicyjny czy nawet potoczny, mające niezwykłą zdolność do zacierania za sobą śladów definiujących je teorii. Sednem problemu na styku spotykających się w tej książce trzech dyscyplin okazujesię jednakto, że odwołanie do doświadczenia odgrywa również rolę świadectwa tożsamościowego, które stanowi podstawę nie tylko rozpoznań teoretycznych, ale też etycznych i politycznych. Czy połączenie feminizmu z fenomenologią to na ów problem dobra odpowiedź? Przywołując głosy zaangażowanych w tę dyskusję badaczek feministycznych, jak Linda Martin Alcoff, Judith Butler, Linda Fisher, Sara Heinämaa, Sonia Kruks, Bonnie Mann, Johanna Oksala, Joan Wallach Scott czy Iris Marion Young, autorka książki konfrontuje możliwości narracji fenomenologicznej z argumentami poststrukturalistycznymi oraz nadziejami feminizmu, które w znacznej mierze pozostają niespełnione.

Bóg - zło - modlitwa. Wokół

Konrad Ludwicki

Karol Ludwik Koniński to pisarz niezwykły, nie mający swoich poprzedników ani następców w literaturze polskiej, z rodziny wielkich gwałtowników chrześcijańskich: Pawłów i Orygenesów, Pascalów i Newmanów, Kierkegaardów i Mounierów. W dwudziestoleciu międzywojennym zajmujący ważną i bardzo własną pozycję w życiu intelektualnym – Irzykowski zaliczał go do pierwszej dziesiątki publicystów – dziś prawie nieznany przez szerokie kręgi czytelników, wyłączony z żywego obiegu kulturowego, czekający wciąż na odkrycie i „zaszeregowanie” w historii myśli polskiej, odpowiednie jego randze.   (Bronisław Mamoń, Karol Ludwik Koniński, Kraków 1969)       Swoje Uwagi Koniński pisał całym sobą. Pisał je siłą osobowości, umysłowości i choroby. Wydawać by się mogło, iż to, co przeżyte wewnętrznie jest czymś, czego nigdy nie było; bądź mówiąc inaczej, co nie zaistniało namacalnie. Nie do końca słuszne to rozumowanie. Stany duchowe przetwarzają przecież wszystko, co z zewnątrz. Potem zaś eksplodują w postaci choćby tekstu. Refleksje wewnętrzne wzrastają w siłę, kiedy powstają – a tak jest u Konińskiego – przeciw temu, co wokół. Kiedy nie są wyłącznie intymnym rozważaniem, lecz są też w kontrze wobec zagrożenia. Są zmaganiem dobra ze złem – bojem pomiędzy upadkiem a czynem. Wciąż wszakże zwracamy się w duchu do Kogoś w nas, z Kim życie nas zespoliło.