Listy 1945-1958

Jarosław Iwaszkiewicz , Tadeusz Kwiatkowski

Korespondencja z lat 1945-1958 obejmuje 48 listów Jarosława Iwaszkiewicza i Tadeusza Kwiatkowskiego, przepisanych i opracowanych oraz opatrzonych przypisami przez Agnieszkę i Roberta Papieskich, edytorów dzienników Jarosława Iwaszkiewicza oraz listów Anny i Jarosława z wielu korespondentami. Listy Iwaszkiewicza i Kwiatkowskiego pomagają lepiej poznać ożywione życie literackie powojennej Polski i powojennego Krakowa. Tam czasowo lub na dłużej zamieszkało wielu znanych pisarzy, przybyłych ze zniszczonej po powstaniu warszawskim stolicy. Problemy bytowe przeplatają się z plotkami środowiskowymi, pokazane są codzienne troski pisarzy oraz władz i działaczy związku. Obaj korespondenci znaczną część swojej aktywności poświęcali sprawom środowiska, Iwaszkiewicz w skali ogólnopolskiej, Kwiatkowski w oddziale krakowskim. Listy te są zatem okazją do zapoznania się z życiem literackim powojennego Krakowa - ale także Zakopanego - z perspektywy społeczności zawodowych literatów, ocalałych z pożogi wojennej, oraz młodych twórców, debiutujących po wojnie. Korespondencja dotyczy głównie organizacji życia literackiego na szczeblu oddziału krakowskiego, potem - stopniowo - pojawiają się inne wątki poza związkowymi, w znacznej mierze prywatne. Wiele dotyczy polityki, ludzi, postaw, spraw bytowych i literackich, nie brak anegdot. Obecne są wydarzenia z życia prywatnego obu protagonistów, ich podróże, plany bądź przeszkody w ich urzeczywistnieniu. Walor poznawczy korespondencji znajduje rozwinięcie i uzupełnienie w przypisach kontekstowo-biograficznych, bardzo kompetentnie opracowanych przez Agnieszkę i Roberta Papieskich. Wstęp napisany przez Roberta Papieskiego przedstawia bliżej osobę Tadeusza Kwiatkowskiego. Ten blok korespondencji Jarosława Iwaszkiewicza to ważne kulturowo i poznawczo wydarzenie, kolejny element bogatej spuścizny epistolarnej jednego z najważniejszych pisarzy polskich XX wieku, fragment rodzimego dziedzictwa kulturowego.

Oczy Łucji

Janćar Drago

Oczy Łucji" - wybór opowiadań współczesnego klasyka prozy słoweńskiej przygotowany przez autora. To już dziewiąta książka Draga Jančara, którą może poznać polski czytelnik. Jego powieści, wybory krótkiej prozy i esejów pojawiają się na polskim rynku wydawniczym od 1988 roku. I jak w całej swojej twórczości, tak i tu pisarza fascynuje Wielka Historia, nie tylko ta odległa, ale i dwudziestowieczna, która zawsze jest jedynie tłem i pretekstem do przedstawienia losów zwykłych ludzi, ich dramatów i traum. To wszystko, jak zwykle u Jančara, zaprawione jest szczyptą dobrodusznej ironii, błyskotliwego humoru i dowcipnej satyry. Gorąco polecamy zarówno miłośnikom słoweńskiego Mistrza, jak i tym, którzy dopiero rozpoczną przygodę z jego pisarstwem.

Praktyki fotograficzne i teksty kultury

Magdalena Szczypiorska-Chrzanowska

Tematem książki jest propozycja takiego ujęcia relacji i związków między fotografią a innymi tekstami kultury, w którym fenomen fotografii rozumiany jest nie tylko jako kompleks motywów i problemów związanych ze zdjęciem, lecz także jako zespół praktyk i procesów technicznych, o istotnym, a słabo obecnym w badawczej refleksji potencjale estetycznym, filozoficznym, interpretacyjnym i semantycznym. Ważnym kontekstem kulturowym i historycznym, z którego wyrasta, czerpie inspiracje, i do którego powraca proponowane ujęcie tematu, są pierwsze dekady dziejów fotografii, moment szczególny dla procesu tworzenia się i formowania metafotograficznego dyskursu, z jego istotnymi konceptualizacjami, figurami i metaforami, produktywnymi i rozwijanymi w latach późniejszych, w rozmaitych nurtach teorii i filozofii fotografii. Przyjęta w książce podwójna perspektywa badawcza, odwołująca się z jednej strony do technicznych aspektów fotografii, a z drugiej do ich kulturowych, antropologicznych i egzystencjalnych konsekwencji, prowadzi do poszerzenia tradycyjnego repertuaru metafotograficznych pytań i problemów oraz do wzbogacenia odczytań, analiz i interpretacji tekstów kultury, w których praktyki fotograficzne, rozumiane jako działania, wytwory i procesy właściwe technice fotografii, obecne są jako motyw, model lub metafora. Refleksja, która wiąże ze sobą techniczny i egzystencjalny aspekt fotografii, doświadczenie materialności fotograficznych praktyk i ontologicznej niestabilności fotograficznego obrazu, refleksja, w której chemia fotografii spotyka się z jej alchemią, a wymiar fizyczny z metafizycznym, jest fundamentem zaproponowanego w książce ujęcia, które pokazuje relacje między genetycznym a antropologicznym doświadczeniem fotografii, powinowactwa między nimi oraz ich wielowymiarową, produktywną obecność w tekstach kultury. 

Trzej do Kartalu

Miljenko Jergović

Dwadzieścia osiem lat od pierwszego wydania "Sarajewskiego Marlboro" i trzydzieści od roku, w którym rozpoczęło się oblężenie Sarajewa, Miljenko Jergović wraca do tamtych czasów. Jak pisze w notatce do książki, „jeśli chodzi o temat, układ opowiadań i strukturę, jest to kopia «Sarajewskiego Marlboro», choć ani jeden tekst nie został powtórzony”. Czytamy więc o innych ludziach, których łączy wspólnota losu pod nieustannym ostrzałem, a różni tożsamość narodowa. Są wśród nich także – jako bohaterowie albo postaci epizodyczne – ci, którzy pojawili się w pierwszym Marlboro. Wyraźniej i bardziej wprost niż w „książce matce” są ukazane różnice tożsamościowe i wszystko, do czego doprowadziły wojna i niemal czteroletnie oblężenie miasta. Zrozumienie i empatia, jakimi Jergović obdarza swoich nowych – tak samo jak starych – bohaterów,  pokazują też, co znaczy rozumieć i czuć Sarajewo. Tym razem książkę otwiera zapamiętany z wczesnego dojrzewania film, a zamyka historia dwóch wazonów, świadków historii rodu, które przetrwały wojny i liczne przeprowadzki, a stłukły się dopiero „mocą  natury” w zagrzebskim trzęsieniu ziemi 2020 roku. "Między mną i tamtym czasem – pisze autor – stoi dorosły, dojrzały człowiek, który ma dokładnie tyle lat, ile miałem podczas tej wojny. Tym człowiekiem jestem ja, tak jak i tamtym człowiekiem byłem ja. «Trzej do Kartalu», to książka tego drugiego człowieka, którego opowiadania mówią o tym samym, o czym mówiły te z «Sarajewskiego Marlboro»,. Teraz chcę, żeby upłynęło jeszcze trochę czasu, abym opowiadania z jednej książki mógł przeczytać jednocześnie z tymi z drugiej”. W powstaniu "Trzech do Kartalu", tomu opatrzonego podtytułem "Sarajewskie Marlboro remastered", mają swój udział wydawca i tłumaczka. Kiedy przygotowywaliśmy wznowienie, zamarzyło się nam wydanie wzbogacone o nowe opowiadanie lub nowe opowiadania. Autor odmówił, ale wkrótce przysłał trzy nowe teksty, potem pięć, a w końcu całą nową książkę. I tak jak Miljenko Jergović, możemy opowiadania z jednej książki przeczytać jednocześnie z tymi z drugiej.

Studia Socjologiczno-Polityczne 1(14)/2021

Praca zbiorowa

Tematem numeru 1(14)/2021 „Studiów Socjologiczno-Politycznych. Seria nowa” jest problematyka transformacji ustrojowej państw oraz współczesnego kryzysu demokracji. Autorzy poszczególnych rozpraw – wybitni politolodzy z kraju oraz z Federacji Rosyjskiej, Słowenii i Stanów Zjednoczonych - dedykują swoje prace profesorowi Jerzemu J. Wiatrowi z okazji Jubileuszu 90-lecia urodzin. Numer zamyka rozmowa Jacka Raciborskiego z Adamem Michnikiem o politycznej roli Jerzego J. Wiatra,  Zygmunta Baumana, Janusza Reykowskiego i kilku innych uczonych w przełomie ustrojowym.

Green belts Zielone pierścienie wielkich miast

Agata Ciszewska

Książka "Green belts. Zielone pierścienie wielkich miast" przedstawia genezę, strukturę i funkcje narzędzi planistycznych służących ograniczeniu rozlewania się miast, a stosowanych od przeszło 100 lat. W pracy przedstawiono przegląd 23 najciekawszych wdrożonych rozwiązań z całego świata służących ochronie terenów otwartych w otoczeniu wielkich miast, zwanych w języku angielskim green belts, a w Polsce zielonymi pierścieniami. Szczegółowo zanalizowano charakterystykę struktury oraz potencjał kształtowania głównych funkcji wybranych zielonych pierścieni Europy, wykorzystując wskaźniki krajobrazowe tak, aby określić możliwości wdrożenia tej koncepcji w Polsce. Praca skierowana jest do ekspertów: urbanistów, planistów przestrzennych, geografów, architektów krajobrazu oraz tych, którzy dopiero zdobywają doświadczenie, m.in. studentów kierunków związanych z kształtowaniem krajobrazu i zagospodarowaniem przestrzennym, a także  lokalnych działaczy organizacji pozarządowych – wszystkich tych, dla których funkcjonowanie strefy okołomiejskiej ma znaczenie.

Nadprzyrodzony wyraz jego rąk

Miljenko Jergović

Bohaterami powieści Miljenka Jergovicia są zamachowcy z Sarajewa – sprawcy czynu, który był bezpośrednią przyczyną wybuchu pierwszej wojny światowej.   Druga połowa dziewiętnastego wieku i początek wieku dwudziestego były na Bałkanach czasem zabójstw politycznych. Na potęgę sztyletowano. Granatami, bombami, strzałami z pistoletu, a nawet z procy zabijano posłów, ministrów, następców tronu i królów. Ktoś taką formę walki politycznej uzna za niedopuszczalną, ktoś inny stwierdzi, że tyranobójstwo bywa cnotą, a bez mordów politycznych nie ma wolnych państw. Zanim jeden pistolet (w Sarajewie) spowodował wybuch na niewyobrażalną skalę, kręciło się wokół tego pistoletu (synonim słabego uzbrojenia zamachowców) raptem kilku chłopców. Jergović nie wpisuje młodzieńców – bohaterów powieści – w heroiczną wizję dziejów, tylko umieszcza w realiach społeczno-kulturowych (różne narodowości, religie, postawy życiowe itp.) i historycznych (przyjazd arcyksięcia do Sarajewa, sytuacja poszczególnych narodów w imperium Habsburgów) oraz psychologizuje. Bohaterowie tej powieści noszą nazwiska postaci historycznych: Gavrilo Princip, Trifko Grabež i Nedeljko Čabrinović – oni właśnie marzyli o zmienianiu rzeczywistości, ponieważ wierzyli w istnienie sprawiedliwego świata, lepszego od tego, który znali. Równie ważne role w historiach opowiadanych w książce grają tak różne postacie jak Franciszek Ferdynand (przyszły cesarz), Ivo Andrić (pisarz, gimnazjalista z Sarajewa), Tin Ujević (poeta), Franz Werfel (pisarz pochodzenia żydowskiego), Predrag Finci (filozof). Wszyscy oni – wychowani na dziewiętnastowiecznych powieściach, poezji Walta Whitmana i pismach rosyjskich anarchistów – byli dziećmi przełomu wieku, które w dorosłość weszły przy wtórze głośnego wystrzału… Niejednoznacznej gatunkowo prozy – połączenia fikcji literackiej z pasją dokumentalisty – używa Jergović poszukując pełniejszej wiedzy o świecie. Autor wiedzie nas rozległą krainą imaginacji, ufundowaną na solidnej bazie faktograficznej. Miłośnicy twórczości coraz lepiej już znanego w Polsce chorwackiego pisarza z przyjemnością sięgną po tę lekturę.

Studia Socjologiczno-Polityczne 2(19)/ 2023

praca zbiorowa

Numer 2(19)/2023 Redakcja ,,Studiów Socjologiczno-Politycznych. Seria Nowa" dedykuje Profesorowi Grzegorzowi W. Kołodko z okazji Jubileuszu 75-lecia urodzin. Publikowane artykuły dotyczą wyzwań społeczno-gospodarczych i politycznych, wobec których znalazł się współczesny świat. Autorzy analizują diagnozy i rekomendacje, jakie przedstawia w swoich pracach naukowych prof. Grzegorz W. Kołodko oraz dostrzegają spójność jego dorobku akademickiego z dokonaniami podczas sprawowania ważnych funkcji państwowych w działalności publicznej.