Górskie powietrze i inne opowieści

Arne Garborg

Arne Garborg, właśc. Aadne Eivindsson Gaborg (1851-1924) – norweski poeta, dziennikarz i tłumacz. Pochodził z gminy Time (w Jæren, Rogaland). Był jednym z ośmiorga dzieci rolnika. Od 1872 r. pracował jako dziennikarz m.in. „Dagbladet” i założonej przez siebie „Den 17de Mai”, później „Norsk Tidend”. Pisał w języku nynorsk. W powieściach, esejach i wierszach poruszał tematykę konfliktów między tożsamością narodową a europejską, jednostką a społeczeństwem, wymogami religii a współczesną cywilizacją i codziennym życiem człowieka. (za Wikipedią). Ta właśnie tematyka występuje w niniejszym zbiorze opowiadań, który zawiera utwory: „Morze”, „W stowarzyszeniu młodzieży”, „Śmierć”, „Lars z Lia”, „Górskie powietrze”, „Starzy i młodzi”, „Na halach”.

O Słowiańszczyźnie przed chrześcijaństwem

Zorian Dołęga Chodakowski

O Słowiańszczyźnie przed chrześcijaństwem i Wawrzyńca Surowieckiego zdanie pismie temże z dodaniem krótkiej wiadomości o Chodakowskim i korespondecyi jego: Zniknęły przed wiedzą uczoną dzieje, obrzędy i zwyczaje nasze w epoce wielobóstwa. Nie sprzyjała oświata Europy całemu czasowi, w którym Krzyż święty wznosić się począł wśród rozległej i podzielonej Sławiańszczyzny. Pierwsi posłańcy do nas z wiarą dzisiejszą dalecy byli od umiarkowania, ażeby mieli co oszczędzić dla historii i wieków, i ten nieprzychylny zapał w ich następcach ledwo do naszych czasów nie doszedł. W tym duchu dziesięciu lub więcej władców naszego plemienia kolejno wywracali budowę przyrodzonym natchnieniem wzniesioną i obok nowych prawideł nieba nie zdołali zabezpieczyć własności ziemskiej, która by przetrwała do nas i była ichże samych pamiątką. Wypadek ten jest najgłówniejszym w Sławiańszczyźnie, bo całą jej rozległość z czasem objął, upoważnił nowo tworzące się dzielnice i coraz więcej pomnażał. Ogniwa nowej wiary wcielały niepodobnych nas do reszty narodów Europy. Uczęszczał Słowak z nabożeństwa lub potrzeby do Rzymu lub Carogrodu, a przejąwszy się nienawiścią wzajemną stolic chrześcijaństwa, zapalał pochodnie wiekuistych wojen na przestrzeni swojej o to, że nie jednej głowie uświęconej daninę płaciła. Biada nam! Długo nazbyt przetrwaliśmy w tych obłędach. Nie wspomniałbym ich może, gdyby nie miały zgubnego wpływu na ten zakres naszej historii i nie były pierwszym podkopem miłej nam zawsze narodowości. Czas przyszły wyjaśni tę prawdę, że od wczesnego polania nas wodą zaczęły się zmywać wszystkie cechy nas znamionujące, osłabiał w wielu naszych stronach duch niepodległy i kształcąc się na wzór obcy, staliśmy się na koniec sobie samym cudzymi.

Katedra Notre-Dame w Paryżu (Dzwonnik z Notre-Dame)

Wiktor Hugo

‘Katedra Notre-Dame w Paryżu’ – powieść Wiktora Hugo znana w Polsce również pod tytułem „Dzwonnik z Notre-Dame”, osadzona w czasach późnego średniowiecza. Według słów samego autora, jest to „obraz piętnastowiecznego Paryża i całego piętnastego wieku przez pryzmat tego miasta”. Osią powieści jest wątek miłosny archidiakona Klaudiusza Frollo do pięknej Cyganki Esmeraldy. Książka wydana w 1831 roku porusza nietypowe jak na tamte czasy problemy zgubnego pożądania i tolerancji. W powieści nie ma nic białego ani czarnego, są tylko odcienie szarości. Nie ma też tu jednoznacznie złej postaci, a nawet okrutne czyny Frolla można zrozumieć i budzi on współczucie, a nawet sympatię czytelnika. Książka została napisana pod wpływem odnalezienia przez autora greckiego napisu „ΑΝАΓΚΗ” („Przeznaczenie”) na ścianie Katedry Notre-Dame. (http://pl.wikipedia.org/wiki/Katedra_Marii_Panny_w_Paryżu)

Zędaszta. Awesta Wielka. Miano Słowiańskie w ręku jednej Familii od trzech tysięcy lat zostające czyli nie Zendawesta a Zędaszta to jest Życiodawcza książeczka Zoroastra

Nieznany

Pełny XIX-wieczny przekład na język polski autorstwa Ignacego Pietraszewskiego. Dzieło Pietraszewskiego wydane było w ramach wydawnictwa zeszytowego i składało się z trzech tomów. Tom IXV (Berlin 1857) przedstawia pierwsze 8 rozdziałów Księgi Wendidat, składa się z perskiego oryginału księgi i zawiera jej tłumaczenia na język francuski, polski oraz niemiecki. Wydanie to zostało później wznowione w roku 1858XVI. Kolejny tom II dopełnił do końca tekst Księgi Wendidat i wydany został w 1862 r.XVII. Tutaj tekst składa się także z perskiego oryginału księgi wraz z jej tłumaczeniami na języki francuski i polski. Ostatni w końcu, III tom dzieła, zawiera Księgi Wisperad i Jasna, opatrzone oryginałem perskim wraz z tłumaczeniami na języki francuski i polski. Tom ów ukazał się w 1862 r.XVIII W niniejszym wydaniu postanowiliśmy wznowić jedynie tłumaczenie Awesty Pietraszewskiego na język polski. Autorom niniejszej edycji przyświecał cel maksymalnie jasnego i komunikatywnego dla dzisiejszego czytelnika przekazania „ducha” tego tłumaczenia. Zachowano więc oryginalną składnię zdań i tam gdzie to było tylko możliwe – zachowano archaizmy. Usunięto za to liczne błędy zecerskie, rozdzielono tzw. „zbitki” słowne – zgodnie z dzisiejszymi prawidłami języka polskiego oraz, w przypadkach mogących wywołać problemy z jasnością niektórych słów, zastosowano ich zapis fonetyczny. Uwspółcześniono także interpunkcję.

Dywan wschodni. Egipt

Antoni Lange

Z literatury egipskiej w ścisłym tego słowa znaczeniu, pozostało nam niewiele. Być też może dlatego, że było jej niewiele. Posiadamy trochę powiastek, trochę pieśni ludowych, wreszcie utwór pośredni między kroniką a eposem, znany pod nazwą Ramesseida, dzieło rzekomo Pentaura; niektórzy widzą w tym poemacie egipskim pierwowzór Iliady. Należy przypuszczać, że literatura egipska, jaka nam pozostała hieratyczna, kapłańska, zaklinawcza, mitologiczna i teologiczna nie obejmowała całego życia Egipcjan. Dusza Egipcjan była zdaje się bezwzględnie opętana sprawą śmierci i nieśmiertelności; wszystkie Księgi Umarłych, hymny do bogów i t. d. poruszały przede wszystkim tę, a nie inną sprawę. Ale skądinąd wiemy, że Egipcjanie byli bardzo weseli; że Egipcjanki były bardzo namiętne i w sztuce miłości wyćwiczone; że rozmyślając ciągle o śmierci, Egipcjanie kochali życie. Kielichy, w których pijali wino na ucztach, miały zawsze na sobie trupią głowę; nie znaczyło to jednak Memento mori, ale właśnie Carpe diem, bo śmierć nadchodzi rychło. Mimo to ostatecznie tajemnica śmierci i połączona z nią obrzędowość nadała wyraz religijno-grobowy większości pomników literackich Egiptu, których zbiór tutaj prezentujemy.

Nad Niemnem

Eliza Orzeszkowa

Nad Niemnem społeczno-obyczajowa powieść pozytywistyczna Elizy Orzeszkowej z 1888 roku. Trzytomowy utwór przedstawia panoramę polskiego społeczeństwa drugiej połowy XIX wieku, nawiązując również do czasów powstania styczniowego. Powieść publikowano po raz pierwszy w odcinkach na łamach Tygodnika Ilustrowanego od stycznia do grudnia 1887. W postaci książkowej Nad Niemnem ukazało się w edycji warszawskiego Gebethnera i Wolffa w roku następnym. Stanisław Brzozowski nazwał Orzeszkową młodszą siostrą Mickiewicza. Popularność powieści przekroczyła oczekiwania autorki, ale spowodowała też zainteresowanie cenzury, o ile pierwsze wydania przeszły bez zastrzeżeń, o tyle planowane czwarte, w 1890 roku, zostało wstrzymane. (Za Wikipedią).

Król Duch, czy Królowie-Duchy? Przyczynek do niedokończonej epopei Juliusza Słowackiego z dodatkiem jej tekstu

Ignacy Matuszewski

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. Plik pdf uniemożliwia przeszukiwanie i kopiowanie tekstu REPRINT. Król-Duch, uważany przez długi czas za mętny chaos majaczeń obłąkanego na wpół artysty, staje się, dzięki wytrwałym pracom kilku krytyków czcicieli Słowackiego, z każdym rokiem przejrzystszy, jaśniejszy i zrozumialszy dla ogółu. Ignacy Erazm Stanisław Matuszewski (1858-1919) krytyk literacki, współpracownik Przeglądu Tygodniowego, kierownik literacki Tygodnika Ilustrowanego, autor artykułów w czasopiśmie Witeź, kierownik działu humanistycznego Encyklopedii Orgelbranda, prezes Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy. Syn Ignacego, powstańca styczniowego, i Eufemii z Lisieckich. Ojciec pułkownika Ignacego Matuszewskiego, ministra skarbu II Rzeczypospolitej. Jego główna praca krytyczna dotyczyła późnej, mistycznej twórczości Juliusza Słowackiego, o której opublikował studium Słowacki i nowa sztuka w 1902 roku. Wskazywał w niej prekursorstwo autora Króla-Ducha wobec polskiego i europejskiego modernizmu. Interesował się spirytyzmem i mediumizmem: w 1896 roku wydał pracę Czarnoksięstwo i mediumizm, w której przedstawił rys historyczny tych zjawisk, a także opisał własne doświadczenia z medium Eusapią Palladino, którą poznał po sprowadzeniu jej do Warszawy przez Juliana Ochorowicza. (za Wikipedią)

Państwo duchów

Jan Domaszewicz

Przenieśmy się myślą w tę niezmierną krainę, którą zowiemy państwem duchów; na próżno usiłują zbadać dwa miejsca, czyli raczej dwa różne położenia, które są udziałem dusz: wieczność na zawsze pozostanie niezgłębioną przepaścią. Jakim jest to mieszkanie, z którego się nigdy nie powraca, o którym nie można wyrobić sobie prawdziwego wyobrażenia, i jakie pomimo całego naszego oświecenia i naszych nadziei zupełnie nie takie się nam okaże, jak je sobie wyobrażamy? Wiadomo, że dusza, odłączywszy się od śmiertelnego ciała, przechodzi do przybytku nieśmiertelnego świata; wiadomo, że wyobrażenia ziemskie znikają, że duch czynny i przenikliwy zajmuje się jedynie Istotą nad istotami. Lecz w jaki sposób ta przemiana się uskutecznia? Ludzie zmysłowi nie mogą sobie wyobrazić, żeby dusze jako czyste duchy mogły jedne z drugimi dzielić się swymi myślami bez pomocy języka i uszu. Jednakże prawdziwa metafizyka uczy nas, że przez wzajemną znajomość wyobrażeń można komunikować się myślą. Niepodobna sobie wyobrazić, jak niesłychanie czynność i wzniosłość duszy, zaraz po opuszczeniu ciała, wzmaga się: ona nie myśli już za pośrednictwem zmysłów, lecz myśli sama przez się. Więcej dowiemy się po przeczytaniu tej książeczki...