"Iudaica Russica" 2019, nr 2 (3)

red. Mirosława Michalska-Suchanek

W ciągu ostatnich dwóch wieków miało miejsce kilka fal masowych wyjazdów rosyjskich Żydów z Rosji. Ludność pochodzenia żydowskiego stanowiła osiemdziesiąt procent emigrantów, którzy w latach 1971–1986 opuścili Związek Sowiecki. Po roku 1990 (masowa alija 1990–1991) z Rosji wyjechało pokolenie „szestidiesiatników”, głównie intelektualistów i ludzi kultury. Obecnie w Izraelu niezwykle dynamicznie rozwija się rosyjskojęzyczna twórczość literacka pokolenia urodzonego w latach 70. Ważny wpływ na kształt „rosyjskiego Izraela” ma przywiązanie do tradycji, kultury i języka kraju pochodzenia (Rosji), a także charakter i ewolucja procesów aklimatyzacyjnych. Rosyjskojęzyczne życie literackie w Izraelu, biorąc pod uwagę zarówno liczebność jego przedstawicieli, jak i wartość interpretacyjną pisanych przez nich tekstów, stanowi istotną część kultury rosyjskiej. Tematyka ta niestety traktowana jest w polskiej rusycystyce marginalnie. Nie ma zwartych opracowań, opisujących rozmiary i złożoność zjawiska, a przede wszystkim brakuje forum, na którym owe zagadnienia byłyby podejmowane. Lukę tę wypełnia czasopismo „IUDAICA RUSSICA”. W czasopiśmie podejmowana jest tematyka najnowszej literatury rosyjsko-izraelskiej — jej ewolucji, obecnego miejsca, roli i statusu, jej odmian, charakteru oraz poetyki. Na jego łamach obecne są również badania dotyczące tematyki żydowskiej (motywów żydowskich) w twórczości rosyjskich klasyków, a zwłaszcza twórców późniejszej epoki, zwłaszcza tych o żydowskich korzeniach. Zamieszczane są również teksty poświęcone bardziej szeroko pojętej tematyce żydowskiej. W czasopiśmie „IUDAICA RUSSICA” obok artykułów naukowych publikowane są recenzje naukowe, omówienia, sprawozdania, ale także przekłady dzieł (lub ich fragmentów) rosyjskojęzycznych żydowskich twórców lub przekłady znaczących rosyjskojęzycznych tekstów (esejów, szkiców) poświęconych tematyce żydowskiej.

Linguarum silva. T. 6: Problemy języka i tekstu w perspektywie historycznej i współczesnej

red. Barbara Mitrenga

Szósty tom „Linguarum Silva” zatytułowany Problemy języka i tekstu w perspektywie historycznej i współczesnej, jest kolejnym, po opublikowanych wcześniej tomach (Opozycja – przeciwieństwo – kontrast w języku i w tekście (2012), Słowo – znaczenie – relacja w języku i w tekście (2013), Zmienność – stałość – różnorodność w dawnej i współczesnej polszczyźnie (2014), W kręgu zagadnień języka i tekstu (2015) i Słowo – wartość – jakość w języku i tekście (2016)), w którym Autorzy podejmują zarówno tematy historycznojęzykowe, jak i te dotyczące współczesnego języka polskiego; w swoich badaniach koncentrują się na tekstach dawnych, bądź przedmiotem swojej analizy czynią szeroko rozumiane teksty współczesne, takie jak reklamy, programy telewizyjne czy nowo powstające gatunki internetowe. Niniejszy tom składa się z dwóch części. Pierwsza z nich (Problemy języka i tekstu w perspektywie historycznej) obejmuje trzy artykuły, w których naukową refleksją objęte zostały zagadnienia językowe rozpatrywane na płaszczyźnie diachronicznej, a analizie poddano teksty dawne – tematyka tych artykułów dotyczy emocjonalności w tekstach naukowych z przełomu XIX i XX wieku, reformy polskiej ortografii z 1956 roku oraz najstarszych polskich podręczników do nauki języka angielskiego. Druga część tomu – Problemy języka i tekstu w perspektywie współczesnej – gromadzi siedem artykułów, będących opracowaniami tematów związanych z językiem współczesnym oraz takich, w których Autorzy naukowej refleksji poddali współczesne teksty: reportaże Ryszarda Kapuścińskiego, reklamy społeczne, wybrane programy telewizyjne oraz nowy gatunek tekstu internetowego zwany słownym masakrowaniem. Publikacja adresowana jest do wszystkich osób zainteresowanych zagadnieniami języka i tekstu, zwłaszcza historyków języka, medioznawców i genologów.

"Śląskie Studia Polonistyczne" 2015, nr 2 (7): Rozprawy i artykuły: Ojciec, nasz bliźni. Prezentacje: Edward Pasewicz

Dawid Matuszek, Krzysztof Kłosiński

Red. naczelny Adam Dziadek, redaktorzy materiałów w części „Ojciec, nasz bliźni” Krzysztof Kłosiński, Dawid Matuszek Drugi numer „Śląskich Studiów Polonistycznych” z 2015 roku w zasadniczej części poświęcony jest ojcowskiej figurze. Autorzy artykułów zamieszczonych w dziale głównym przyglądają się tej figurze w rozmaitych kontekstach: psychoanalitycznym, politycznym, religijnym, postsekularnym, filozoficznym. Interesują się między innymi genezą sumienia powstającego w relacji z ojcem oraz konsekwencjami osłabienia ojcowskiej pozycji. Na rozmaite sposoby omawiają kryzys tradycyjnych wzorów męskości oraz modyfikacje wyobrażeń dotyczących ojcostwa, braterstwa, synostwa. Figury ojcowskie wkomponowane zostają także w problemy rewolucji i tyranobójstwa. Przedmiotem egzemplifikacji stają się teksty literackie (między innymi Sienkiewicza, Schulza, Orzeszkowej, Macha, Kafki, Wata, Karpowicza) oraz filozoficzne (między innymi Hegla, Agambena, Schmitta). Dział Prezentacje zawiera teksty komentujące poetycką twórczość Edwarda Pasewicza, wywiad z autorem oraz jego wiersze. Numer uzupełniają stałe działy: Varia, Recenzje i omówienia oraz Kronika.

"Narracje o Zagładzie" 2017, nr 3: Zwierzęta/Zagłada

red. Anita Jarzyna, red. Piotr Krupiński, red. Marta Tomczok (Cuber)

Dominantą tematyczną nowego numeru „Narracji o Zagładzie” jest kwestia relacji studiów nad Zagładą ze studiami nad zwierzętami – tym zagadnieniom poświęcony został zbiór artykułów: Barbary Czarneckiej, Katarzyny Ebigg, Magdaleny Kokoszki, Bartłomieja Krupy, Mirosława Loby, Darii Nowickiej, Kingi Piotrowiak-Junkiert, Beaty Przymuszały, Lucyny Sadzikowskiej, Patryka Szaja, Marty Tomczok, Moniki Żółkoś. Autorzy i autorki wieloaspektowo odnoszą się do możliwości, jakie stwarza przyjęcie perspektywy nieantropocentrycznej w badaniach humanistycznych, podejmują między innymi problem kontrowersyjnego porównania sytuacji zwierząt w hodowlach przemysłowych do obozów Zagłady i na powrót niuansują sens tej zleksykalizowanej analogii; dalej szeroko analizują charakterystyczne dla antroponormatywnego języka przemocy pejoratywnie nacechowane animalizacje, rozmaicie reinterpretowane w narracjach literackich; wreszcie wydobywają różnorakie strategie przedstawiania zwierzęcych bohaterów uwikłanych w opowieści o losach Żydów lub przeżywających własną wojenną historię. Ważnym kontekstem dla tych rozpoznań są opublikowane na naszych łamach, ukazujące się po raz pierwszy po polsku fragmenty prekursorskiej rozprawy Edgara Kupfer-Koberwitza Bracia zwierzęta. Rozważania o etycznym życiu (w przekładzie i z komentarzem Katarzyny Kończal), napisanej w czasie uwięzienia autora w obozie w Dachau. Ponadto Czytelnik może zapoznać się z nieznanym wcześniej w Polsce opowiadaniem Primo Leviego pt. Mnemagogia (1946) (w tłumaczeniu Pawła Wolskiego) i przełożonym przez Monikę Żółkoś artykułem amerykańskiej badaczki Kitty Millet Cezura, ciągłość i mit. Implikacje łączenia Holokaustu z historią niemieckiego kolonializmu. Bieżący numer „Narracji o Zagładzie” przynosi również przekrojowe studium Andrzeja Juchniewicza poświęcone przekształceniom formy kołysanki w utworach poetyckich powstałych w czasie Zagłady oraz szkice Karoliny Koprowskiej o konceptualizacjach zemsty w wierszu Wej dir Jicchoka Kacenelsona i Anity Jasińskiej o dzienniku Rutki Laskier, który autorka bada, uwzględniając materialność zapisków. Szczególną dokumentalną wartość mają dwa artykuły: Hanny Gosk – o jej kwerendzie w domowym archiwum Leo Lipskiego, której efektem jest edycja tomu Paryż ze złota…; z kolei Michał Wachuła pisze o podobozie pracy przymusowej mieszczącym się przy krakowskiej Fabryce Kabli.

"Wortfolge. Szyk Słów" 2017, nr 1

red. Robert Rduch

Czasopismo naukowe „Wortfolge. Szyk Słów”, wydawane przez Instytut Filologii Germańskiej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, będzie się ukazywać raz w roku w wersji drukowanej i elektronicznej. Niemiecko-polski tytuł oznacza, że periodyk stawia sobie za cel nie tylko przedstawianie i upowszechnianie problemów literatury, języka i kultury niemieckojęzycznego obszaru językowego, lecz także pośredniczenie w wymianie myśli między humanistyką niemiecką i polską oraz komparatystyczne podejście do prezentowanych zagadnień. Czasopismo będzie miało charakter interdyscyplinarny, ale pozostanie wierne podstawowym obszarom filologii: językoznawstwu i literaturoznawstwu. Skierowane jest przede wszystkim do przedstawicieli humanistyki uniwersyteckiej oraz wszystkich zainteresowanych literaturą, kulturą i językiem niemieckim.

"Chowanna" 2017. T. 2 (49): Zagadnienie oporu w perspektywie interdyscyplinarnej - między emancypacją a stagnacją

red. Ewa Bielska, Ewa Syrek

Część monograficzna tomu 2/2017 „Chowanny” pod redakcją Ewy Bielskiej została zatytułowana Zagadnienie oporu w perspektywie  interdyscyplinarnej –  między emanacją a stagnacją. Jej celem jest utworzenie interdyscyplinarnego forum wymiany refleksji dotyczącej kategorii oporu. Efektem współpracy z licznym gronem badaczy tejże problematyki reprezentujących dyscypliny takie, jak psychologia, socjologia, pedagogika, jest możliwość zaprezentowania zróżnicowanych kontekstów ulokowania refleksji nad oporem we współczesnych naukach społecznych. Egzemplifikacje dotyczą tutaj refleksji w studiach z zakresu psychologii klinicznej, psychoterapii, teorii i praktyki profesji pomocowych,  studiów z zakresu resocjalizacji i szeroko rozumianej teorii i praktyki związanej z treatment (czy też differentia treatment). Podjęte rozważania problematyki oporu odnoszą się także do socjologicznego ujęcia praktyk kulturowych o charakterze kontestacji, oporu wobec zmiany w przestrzeni edukacyjnej oraz oporu wobec normatywnych matryc kulturowych. Część tekstów rozporoszonych tomu tematycznie odnosi się m.in. do takich zagadnień, jak stosunek studentów pedagogiki do wybranych instytucji kontroli społecznej, satysfakcja młodzieży akademickiej ze sposobu funkcjonowania jej rodziny pochodzenia, medialne wzory kultury zdrowotnej, aktywność fizyczna, percepcja lęku przed śmiercią, zdrowotne i społeczne zagrożenia wynikające z uzależnień od czynności, pojęcie uzależnienia w środowisku lokalnym, peryferie społeczne jako przestrzeń profilaktyki zachowań ryzykownych, kulturowe źródła dydaktyki szkolnej, osobisty w perspektywie modelu elastyczności psychologicznej.

Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze. T. 20: Z przemian gatunkowych w literaturze rosyjskiej XX i XXI wieku

red. Jadwiga Gracla, red. Halina Mazurek

Dwudziesty tom „Rusycystycznych Studiów Literaturoznawczych” poświęcony został zagadnieniom związanym z przekształceniami dokonującymi się w dziedzinie gatunków literackich. Niniejszy tom – jak pisze we Wstępie – Halina Mazurek stanowi próbę rozpoznania pewnych, zarówno powtarzających się we współczesnej literaturze rosyjskiej zjawisk związanych z przebudową gatunków literackich, jak i przypadków jednostkowych, ale ciekawych i godnych uwagi. Dwa początkowe teksty dotyczą okresu modernizmu. Pozostałe wiążą się już bezpośrednio z nowym pisarstwem, choć wymagającym, jeśli nie podsumowań to przynajmniej fachowych komentarzy na temat określony w tytule. Celem autorów było przede wszystkim potwierdzenie, na wybranych przykładach, różnorodności odmian gatunkowych cechującej literaturę postmodernistyczną, zasygnalizowanie problemów w identyfikacji gatunków i zwrócenie uwagi na modyfikacje gatunkowe do tej pory nieopisywane.

Śpiew jako wartość osobowa dziecka. T. 1: Stałość i zmienność rozwoju myśli naukowej przełomu XX i XXI wieku

Jadwiga Uchyła-Zroski

Publikacja jest monografią pedagogiczną. Składa się z dwóch części obejmujących osiem rozdziałów. Część pierwszą teoretyczną stanowią trzy rozdziały pracy, pozostałych pięć obejmuje całokształt badań empirycznych w postaci założeń metodologicznych, prezentacji wyników badań, ich analizę i wnioski. Praca ukazuje śpiew i kształcenie głosu dziecka w świetle wartości osobowych. Autorka w pierwszej teoretycznej części pracy odwołuje się do odległych czasowo badań nad głosem dziecięcym i źródeł mało znanej literatury polskiej i zagranicznej. Praca w tym ujęciu nabiera cech historyczności, rozległej penetracji teoretycznej problematyki badań. Przytoczone w pracy poglądy badaczy poddane zostały ocenie i analizie porównawczej. W zamieszczonych rozważaniach niniejszej pracy doszukać się można cech stałych, ale i zmiennych, które ukazane zostały głównie w poglądach na proces rozwoju i kształcenia wokalnego dzieci, weryfikacji nowej metody nauczania śpiewu: metody heurystycznej, właściwego przygotowania studentów do ról nauczycielskich w świetle wartości i wartościowania, zadań uczelni artystycznych w kreowaniu postaw twórczych studentów. Część teoretyczną dopełniają wyniki badań diagnostycznych i komparatystycznych dzieci i studentów w części drugiej pracy. Proponowana metoda oparta na procesach twórczych kierowana jest głównie do uczniów klas I–III, pomimo to jednak pewne jej elementy mogą być realizowane w środowiskach rodzinnych przez rodziców i opiekunów, na zajęciach umuzykalniających i rytmiki w przedszkolu, w placówkach oświatowych, a także w pracy z dzieckiem niepełnosprawnym. Z założeniami metody i jej skutecznością dydaktyczno-wychowawczą powinni być zapoznani studenci edukacji muzycznej, zintegrowanego nauczania, wychowania przedszkolnego, pedagodzy klas specjalnych oraz wychowawcy ośrodków dla dzieci niepełnosprawnych.