Wprowadzenie do literatury chorwackiej i jej polskiej recepcji. Cz. 2: Recepcja literatury chorwackiej w Polsce w latach 1970-2010

Leszek Małczak

Druga część nowej serii wydawniczej pt. Wprowadzenie do literatury chorwackiej i jej polskiej recepcji została poświęcona odbiorowi literatury i kultury chorwackiej w Polsce w latach 1970-2010. Stanowi ona kontynuację będącego pierwszą częścią serii Wprowadzenia do współczesnej literatury chorwackiej (1970-2010), napisanego przez Kresimira Bagicia, a przetłumaczonego przez Leszka Małczaka. Tym razem ogląd twórczości literackiej, jak zdradza tytuł, przedstawiany jest z perspektywy polskiej. To jedyne w swoim rodzaju opracowanie, które ukazuje dwa rządzące się zupełnie innymi zasadami światy literatury tłumaczonej przed i po 1989 roku. Autor rozpatruje problemy recepcji literatury chorwackiej w Polsce w szerokim kontekście przekładów z innych języków z ukazaniem działających w danym czasie mechanizmów w sferze związków międzyliterackich. W recenzji publikacji profesor Krystyna Pieniążek-Marković zauważa między innymi, że książka jest wciągającą opowieścią o polskich realiach kulturowych i ustrojowych, o polityce kulturalnej (lub jej braku). Cały badany okres został podzielony na cztery części, będące kolejnymi dekadami: lata siedemdziesiąte, osiemdziesiąte, dziewięćdziesiąte i dwutysięczne. Książka zawiera bibliografię przekładów, biogramy chorwackich pisarzy oraz informację na temat tłumaczy. Ważny element publikacji stanowi jej szata graficzna, która poprzez aspekt wizualny wzbogaca treść i tworzy pełniejszy obraz recepcji literatury chorwackiej w Polsce.

Le figement langagier. Approche générale, contrastive et en phraséotraduction. Défis, problèmes, conceptions

Monika Sułkowska

Frazeologizacja, która polega na utrwalaniu się połączeń wyrazowych jest zjawiskiem uniwersalnym, występuje w każdym języku naturalnym, ale może organizować się odmiennie w każdym z nich. Polileksykalne reprodukty językowe, które są efektem frazeologizacji, są bardzo powszechne w codziennej komunikacji. Frazeologia, analizująca utrwalone związki wyrazowe, w ostatnim czasie wydatnie rozszerzyła zakres i obszar swoich badań, a w centrum jej zainteresowań zaczęły znajdować się te typy polileksykalnych struktur, które w tradycyjnej frazeologii sytuowały się na pograniczach albo poza zasięgiem tej dziedziny. Taki stan rzeczy wymaga nowego, aktualnego spojrzenia na frazeologizację, a także uzasadnia potrzebę weryfikacji, rozszerzenia i uaktualnienia badań we współczesnej frazeologii. Ponadto, poważnym wyzwaniem we współczesnej translatoryce jest międzyjęzykowy transfer utrwalonych związków wyrazowych. Przedstawione w niniejszej monografii rezultaty badań we frazeologii ogólnej i kontrastywnej, a także w zakresie frazeotranslacji mogą okazać się w tej perspektywie bardzo pomocne.

Szkice o (nie)oryginalności. Konteksty i interpretacje

Ryszard Solik

Szkice o (nie)oryginalności – najogólniej rzecz ujmując – to rozważania o oryginalności i nad oryginalnością dzieła sztuki. Oryginalność należy dziś do grupy najważniejszych kategorii deskryptywnych sztuki, ale też tworzących z nią różne konfiguracje, zarówno w obszarze praktyki artystycznej, jak i dyskursów teoretycznych. Ustabilizowana przez modernizm ranga oryginalności (w efekcie także nowości, niekonwencjonalności, wyjątkowości), uczyniła z oryginalności jedną z wiodących i szczególnie pożądanych własności sztuki nowoczesnej, o niebagatelnym wpływie na proces redefiniowania granic doświadczenia artystycznego. I choć mówimy tu o pojęciu o historycznie ugruntowanych (od XIX wieku) pozytywnych konotacjach, wzajemność relacji ze sztuką (w diachronicznym ujęciu) nie jest i wcale nie była tak jednoznaczna, jak mogłoby się wydawać. Dotyczy to doświadczenia oryginału i oryginalności zarazem. Poruszane tutaj kwestie odwołują się do historycznej niejednoznaczności kategorii oryginalności, kontekstów redefinicji, dyskursu nowoczesności; omawiają zmienność kryteriów, ich konwencjonalizm i lokalność, a także niektóre dylematy związane ze współczesną praktyką artystyczną, której ekspansywność, różnomedialność czy interaktywność niejednokrotnie podają w wątpliwość zasadność tradycyjnych zestawów interpretacyjnych sztuki, jak również kryterialną efektywność części pojęć, w tym kategorii oryginalności. Publikacja adresowana jest do grona czytelników i przedstawicieli różnych dyscyplin humanistyki zajmujących się szeroko rozumianą teorią i historią sztuki, ale także twórców, krytyków sztuki oraz studentów szczególnie kierunków artystycznych. W dalszej kolejności do szerokiej rzeszy potencjalnych odbiorców i uczestników współczesnej kultury artystycznej.

"Romanica Silesiana" 2015, No 10: Insularia

Zuzanna Szatanik

Sous la rédaction de Ewelina Szymoniak, textes réunis et établis par Aneta Chmiel, Andrzej Rabsztyn, Zuzanna Szatanik   Kolejny numer czasopisma obejmuje artykuły napisane w języku francuskim, hiszpańskim, włoskim i angielskim. Tematem przewodnim tomu zatytułowanego Insularia jest literatura wysp będących dawnymi koloniami angielskimi, francuskimi i hiszpańskimi. Pomimo zrozumiałych lokalnych różnic charakteryzuje ją „kreolskość”, wyrażająca się często językiem, będącym syntezą języka kolonizatora i języka ludności skolonizowanej, ale też wielokulturowością zamkniętą na stosunkowo niewielkim obszarze insularnym. W zbiorze oprócz tekstów podejmujących ten zasadniczy nurt zamieszczono także artykuły, w których zagadnienie wyspiarskości traktowane jest w sposób metaforyczny. W stałej części Comptes rendus znalazły się nadesłane do Redakcji lub przez nią zamówione omówienia wybitnych prac literaturoznawczych z ostatnich dwóch lat.

Pieczęcie - typariusz i odcisk. Kulturowe i prawne odniesienia

Red. Tomasz Kałuski, Marcin Hlebionek, Piotr Pokora

Prezentowana pozycja porusza kwestie związane z typariuszami jako źródłami znacznie rzadziej analizowanymi w przeciwieństwie do odcisków. Należy podkreślić, że jako jedna z pierwszych podejmuje także tematykę dotyczącą pieczęci w szerokim kontekście kulturowym. Autorzy artykułów zwracają uwagę na wszechstronne oddziaływanie pieczęci na tej płaszczyźnie aż po współczesność, również w zakresie kultury masowej. Ponadto poruszany w publikowanej książce aspekt prawny, mimo że należy do tradycyjnego formularza badawczego, uwypukla obszary wciąż zaniedbane w badaniach.

Świadomość wychowawcza współczesnego nauczyciela - tryptyk pedagogiczny

Beata Ecler-Nocoń, Magda Jaskulska

Publikacja stanowi unikalną monografię poświęconą świadomości wychowawczej nauczyciela. Fenomen świadomości wychowawczej rzadko czyni się przedmiotem badań teoretycznych i edukacyjnych. Książka stanowi zatem twórczy wkład w jego zrozumienie. Świadomość wychowawcza jest zinterpretowana jako osobista wiedza nauczyciela, a równocześnie jako jego refleksyjny stosunek do działania. Autorki wyłoniły trzy typy nauczycieli w kontekście ich świadomości wychowawczej. Przedstawione w publikacji studium owych trzech typów może poszerzyć dyskurs naukowy w tym zakresie, a zarazem przyczynić się do autorefleksji nauczycieli. Tym samym wyniki badań zaprezentowane w recenzowanej pracy powinny wzbudzić zainteresowanie badaczy, pedagogów i nauczycieli. Prezentowana monografia łączy wiedzę teoretyczną z rozległym doświadczeniem zawodowym, oferując czytelnikom unikalne spojrzenie na współczesne wyzwania pedagogiczne.

Etyka pracy. Przekonania wartościujące pracę a zaangażowanie pracowników

Damian Grabowski

Książka zawiera przegląd koncepcji i badań etyki pracy czyli konstruktu, który po raz pierwszy zdefiniowany został przez niemieckiego socjologa Maxa Webera. Etyka pracy jest definiowana jako syndrom postaw i przekonań dotyczących pracy. W pracy omówiono ujęcie socjologiczne tego pojęcia, pokazując znaczenie takich pojęć jak etyka protestancka, duch kapitalizmu oraz wewnątrzświatowa asceza. Następnie przedstawiono wersje kulturowe etyki pracy, czyli japońską, konfucjańską oraz islamską. Głównym celem książki jest omówienie psychologicznego aspektu etyki pracy. Punkt wyjścia do zbudowania takiego ujęcia stanowił dla autora dokonany wcześniej przegląd definicji, przyjmowanych w badaniach psychologicznych, oraz składników terminu etyka pracy opisywanych w socjologii i psychologii. Ukazany został także autorski model syndromu postaw i przekonań, jakim jest etyka pracy. Ważnym składnikiem tego syndromu jest wartościowanie pracy i spostrzeganie jej jako obowiązku moralnego. Autor rozróżnia też aspekty energetyczne (wartościowanie większego wysiłku) i czasowe (wydłużanie czasu pracy). Dalej zaprezentowano badania dotyczące korelatów etyki pracy, opisując kolejno odraczanie gratyfikacji, motywację osiągnięć, autorytaryzm, wewnętrzne poczucie umiejscowienia kontroli, indywidualizm i kolektywizm oraz cechy osobowości, jakimi są sumienność oraz ugodowość. Książka przedstawia wyniki badań dotyczące struktury tej etyki wykonane za pomocą kwestionariusza Wielowymiarowy Profil Etyki Pracy będącego polską wersją kwestionariusza amerykańskiego. Według badań, centralnym elementem tego syndromu okazało się wartościowanie aktywności i afirmacja powiększania wysiłku oraz przekonanie, że należy oszczędzać czas. Dominują zatem tak zwane wymiary energetyczne. Następne ukazane w tej książce badania dotyczą związków etyki pracy z zaangażowaniem w pracę i w organizację, które określano też jako przywiązanie do organizacji. Wyniki tych badań ujawniły wyraźnie, że wymiary zaangażowania wiążą się ze spostrzeganiem pracy jako wartości centralnej, afirmacją ciężkiej pracy oraz traktowaniem jej jako obowiązku moralnego oraz przekonaniem, że czas należy oszczędzać. Zaletą książki jest przedstawienie metod do badania etyki pracy i omówienie ich przydatności w badaniach organizacji. Publikacja adresowana jest do psychologów pracy i organizacji, socjologów, specjalistów z zakresu zarządzania oraz studentów nauk społecznych.

Postawa twórcza a hierarchia wartości młodego pokolenia

Magdalena Kleszcz

Zagadnienia dotyczące współzależności systemu aksjologicznego z postawą twórczą młodzieży gimnazjalnej i licealnej to obszar interesujący zarówno w ujęciu teoretycznym, jak i praktycznym. Prezentowana praca wpisuje się w powszechnie aprobowany interdyscyplinarny nurt ujmowania i badania zagadnień dotyczących hierarchizowania wartości wśród uzdolnionej twórczo młodzieży. Autorka skupia się na ustaleniu zależności pomiędzy postawą twórczą a preferencją określonych wartości, ze szczególnym uwzględnieniem różnic w preferencji wartości ostatecznych i instrumentalnych w zależności od poziomu przejawianej postawy twórczej. Zarysowana we wstępie tematyka jest odzwierciedleniem potrzeby uzasadnienia wyboru tego właśnie tematu, który niewątpliwie mieści się w sferze zainteresowań reprezentantów nauk społecznych. Publikacja przygotowana z myślą o nauczycielach pedagogach, wychowawcach, a także osobach pracujących z uczniem uzdolnionym twórczo może stanowić również pomoc dla osób poszukujących informacji na temat mechanizmów wyboru wartości przez młodzież w wieku dorastania.