Polska literatura postkolonialna. Od sarmatyzmu do migracji poakcesyjnej

Dirk Uffelmann

  Tytuł Polska literatura postkolonialna niesie za sobą trzy znaczenia. Po pierwsze, odzwierciedla podjętą w historycznych rozdziałach tomu próbę odczytania literatury polskiej od czasu rozbiorów w XVIII wieku do migracji poakcesyjnej w XXI stuleciu za pomocą heurystyki postkolonialnej. Po drugie, poddaje krytycznej rewizji polską literaturę badawczą zainspirowaną przez anglojęzyczną naukę postkolonialną. Po trzecie, głosi, że literaturę polską po 1795 roku cechują znamiona kolonialne i postkolonialne nie bardziej metaforyczne niż w wypadku literatury krajów z tradycjami kolonii zamorskich. Dirk Uffelmann studiował slawistykę i germanistykę na uniwersytetach w Tybindze, Wiedniu, Konstancji i Warszawie. Pracował w katedrach slawistyki i religioznawstwa w Erfurcie, Bremie, Edynburgu i Pasawie. Obecnie jest profesorem literatur słowiańskich na Uniwersytecie im. Justusa Liebiga w Gießen i prezesem Niemieckiego Stowarzyszenia Slawistów. Jest autorem książek Die russische Kulturosophie (1999), Der erniedrigte Christus – Metaphern und Metonymien in der russischen Kultur und Literatur (2010), Vladimir Sorokin’s Discourses (2020) oraz współwydawcą czasopisma „Zeitschrift für Slavische Philologie” i serii książkowych Postcolonial Perspectives on Eastern Europe i Polonistik im Kontext.

Opowieści literackiej Ameryki. Zarys prozy Stanów Zjednoczonych od początków do czasów najnowszych

Krzysztof Andrzejczak

Opowieści literackiej Ameryki to lekko i przejrzyście napisana historia prozy amerykańskiej od czasów kolonialnych do pierwszej dekady naszego wieku, studium jakiego nie było u nas od trzydziestu lat.  Nie obciążając czytelnika nadmiarem dat, szczegółów biograficznych czy ocen krytyków, autor skupia się na fabule i wymowie utworów, słucha raczej niż ocenia, porządkuje strumień (literackich) opowieści, które czytelnicy w przeszłości i obecnie uznawali za ambitne i ważkie, intrygujące i wpływowe. Wskazuje na zmieniające się krytyczne tendencje i polityczne poprawności czasów, w których powstawały omawiane dzieła, i informuję o nowych interpretacjach dawnych tematów czy przeróbkach wcześniejszych źródeł, ale nie ulega powszechnej dziś presji reinterpretowania literatury.   Prof. dr hab. Krzysztof Andrzejczak, amerykanista, literaturoznawca, długoletni wykładowca literatury i kultury amerykańskiej na Uniwersytecie Łódzkim, a także jako visiting professor w USA, obecnie kieruje Katedrą Filologii Angielskiej przy Społecznej Akademii Nauk w Łodzi. Wydał m.in. The Writer in the Writing: Author as Hero in Postwar American Fiction (1998) i Długa czarna pieśń. Zarys literatury afroamerykańskiej  (2005).  

Poetycka tanatosonika. Dźwięki przemocy zbrojnej w wierszach z lat 1939-1945

Dobrawa Lisak-Gębala

"Tanatosoniką" nazwał J. Martin Daughtry "ekstremalną fuzję przemocy i dźwięków". Ten neologizm, utworzony od greckiego thanatos ("śmierć") i łacińskiego sonus ("dźwięk"), służy jako określenie dla wyjątkowo głośnych hałasów militarnych i zwraca uwagę na ich brutalne oddziaływanie na słuchaczy. W okresie II wojny światowej tego rodzaju skrajne doświadczenia wielokrotnie stawały się udziałem obywateli polskich - cywilów w bombardowanych miastach, żołnierzy krajowych i zagranicznych frontów, członków ruchu oporu czy więźniów, którzy nasłuchiwali bliskich egzekucji. Część "świadków nausznych" starała się przenieść swoje przeżycia i wygasłe już złowrogie wibracje na wiersze-dokumenty. Utwory te składają się na bogate i niejednorodne archiwum, obszernie analizowane przez autorkę monografii. Każe ono myśleć o współsłuchaniu tanatosoniki przez osoby funkcjonujące w latach wojny na odmienne sposoby, w tym ofiary i świadków Zagłady. Monografia Dobrawy Lisak-Gębali jest na polskim rynku wydawnictw akademickich książką wyjątkową - pierwszą tak obszerną rozprawą poświęconą akustycznemu doświadczeniu wojny ujętemu w ramy ekspresji poetyckiej i to taką, która z analiz tego, co audialne, nie czyni dodatku do badania poetyki wierszy, lecz konsekwentnie sytuuje je w centrum badawczego zainteresowania. Jest to książka par excellence interdyscyplinarna, zajmująca z powodzeniem miejsce wśród studiów literaturoznawczych oraz pośród kulturoznawczych opracowań z zakresu sound studies. prof. dr hab. Dariusz Brzostek Dobrawa Lisak-Gębala - pracuje w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, na którym ukończyła studia kulturoznawcze i polonistyczne. Autorka książek Ultraliteratura (2014) i Wizualne odskocznie (2016). Publikowała między innymi w "Holocaust and Genocide Studies", "Orbis Litterarum", "Tekstach Drugich", "Pamiętniku Literackim" i "Przestrzeniach Teorii". Zajmuje się badaniem literatury polskiej XX i XXI wieku oraz intermedialności.

Język polski? Chcę i mogę! Część I: A1 - wyd. II poprawione

Beata Sałęga-Bielowicz, Edyta Gałat

Wydanie II poprawione Materiał dźwiękowy do pobrania z https://www.universitas.com.pl/pl/ksiazki/2382-jezyk-polski-chce-i-moge-cz-i-wyd2-p-oprawione.html Analiza zawartości podręcznika pozwala zgodzić się z tym, co Autorki napisały we wstępie, czyli że - bez szkody dla rozwoju kompetencji komunikacyjnej - rozbudowany został komponent gramatyczny (Autorki mówią o "dowartościowaniu komponentu gramatycznego"); że wykorzystano uwspółcześnione listy frekwencyjne - jeśli chodzi o zawartość leksykalną; że kryterium istotnym w tworzeniu materiałów było kryterium użyteczności - stąd przywołanie wielu kolokwializmów (raczej: słownictwa współczesnego, na które składają się i potocyzmy, i - czasem - elementy slangowe), ale i elementów języków specjalistycznych (dopasowanie tychże do poziomu nie jest proste, ale Autorkom udaje się to zrobić!). (...) Niniejsze materiały odzwierciedlają doświadczenie i warsztat Autorek, potrafiących przygotować świetny program, dopasowany do potrzeb konkretnych odbiorców. Zaproponowany przez E. Gałat i B. Sałęgę-Bielowicz rozkład materiału (= brak sztywnej struktury) pozwala nauczycielom na dopasowanie zawartości do potrzeb wskazanej grupy uczniów. Z drugiej strony trzyma w ryzach tych lektorów, którzy jeszcze nie nauczyli się dyscypliny w pracy z podręcznikiem kursowym. Spokojna, skromna, ale estetyczna szata graficzna jest na tyle poważna, by skupić uwagę uczących się na zawartości merytorycznej, i na tyle bogata, by móc postawić podręcznik na tej samej półce, co najlepsze (starsze) materiały dydaktyczne w naszej branży. Dr Piotr Kajak, Uniwersytet Warszawski Na pochwałę zasługuje logiczny i spójny układ podręcznika. Każda jednostka lekcyjna jest przemyślana pod względem merytorycznym i metodycznym. Przyjazna i czytelna forma graficzna, różnorodny, szeroki i ciekawy dobór materiałów (tekstów, ćwiczeń, objaśnień gramatycznych itp.), bogato zilustrowane lekcje, dołączony do nich komponent socjokulturowy i kulturoznawczy to niewątpliwie ogromne atuty opracowania. (...) Duża liczba zadań z pewnością ułatwi pracę lektorom (nie muszą uzupełniać podręcznika dodatkowymi materiałami), zaś użytkownikom pozwoli na skuteczniejsze opanowanie podsystemów języka polskiego. (...) Godna podkreślenia jest także dbałość o konsekwentne realizowanie założeń programowych, o równomierne rozwijanie wszystkich sprawności. Autorki nie zapominają również o nauce poprawnej pisowni i wymowy tak potrzebnych w praktyce językowej. Realizując kryterium przydatności nauczanych treści i pamiętając o zmieniających się realiach, w części poświęconej pisaniu wprowadzają - obok form przewidzianych w programie dla poziomu A1 - blog jako coraz popularniejszą formę wypowiedzi. Zachwyci to bez wątpienia użytkowników i zachęci ich do nauki pisania (sprawności wciąż deficytowej) oraz podejmowania prób samodzielnego redagowania tekstów po polsku. Dr Grażyna Przechodzka, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Edyta Gałat - absolwentka filologii orientalnej Uniwersytetu Jagiellońskiego, studiów podyplomowych na Wydziale Europeistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, studiów podyplomowych w Centrum Jakości Politechniki Krakowskiej na kierunku Zarządzanie Zasobami Ludzkimi. Licencjonowany egzaminator Telc z języka polskiego jako obcego B1-B2, członek Komisji ds. Jakości Kształcenia na Politechnice Krakowskiej. Lektor języka polskiego od 1997 r., współpracowała z Centrum Języka i Kultury Polskiej w Świecie UJ, Szkołą Języka i Kultury Polskiej UJ, a także krakowskimi prywatnymi szkołami. W Międzynarodowym Centrum Kształcenia pracuje jako wykładowca języka polskiego od 2004 r. Prowadzi zajęcia ze słownictwa specjalistycznego, kursy dla studentów różnych programów, lektoraty, a także koordynuje pracę lektorów. Jest współautorką kursu języka polskiego na platformie e-learningowej Politechniki Krakowskiej, a także skryptów z materiałami przeznaczonymi na roczny kurs polskiego dla studentów MCK PK. Beata Sałęga-Bielowicz - absolwentka filologii polskiej UP (1995 r.). W 1996 r. ukończyła Kurs Przygotowawczy dla kandydatów na lektorów jpjo na UJ. Od 1996 r. zaczyna współpracę z UJ w Centrum Języka i Kultury Polskiej w Świecie (dawniej: Instytut Polonijny) oraz Szkołą Języka i Kultury Polskiej UJ jako lektor języka polskiego jako obcego, gdzie prowadzi zajęcia na wszystkich poziomach zaawansowania o różnej intensywności. Prowadzi także zajęcia indywidualne, w tym z różnych specjalistycznych odmian polszczyzny. Od 1998 r. - członek Stowarzyszenia Polskich i Zagranicznych Nauczycieli Kultury Polskiej i Języka Polskiego Jako Obcego BRISTOL. Do maja 2018 r. była zatrudniona jako lektor języka polskiego jako obcego w Konsulacie Generalnym USA w Krakowie. Od 2008 r. prowadzi zajęcia na Uniwersytecie Pedagogicznym na studiach podyplomowych: Nauczanie języka polskiego jako obcego. Od września 2018 do lipca 2024 r. visiting professor w Dalian University of Foreign Languages w Chinach. Stypendystka NAWA (2019-2024).

Marie de Gournay (1565-1645): pierwsza francuska emancypantka

Barbara Marczuk-Szwed

  Publikacja traktuje o Marie de Gournay, przybranej córce (fille d’alliance) Michela de Montaigne, autorce wciąż dziś mało znanej wśród specjalistów zajmujących się literaturoznawstwem, historią kobiet czy też feminizmem. Tymczasem w swojej epoce była ona jedną ze znaczących postaci panoramy intelektualnej Paryża, a sławę (niekiedy kontrowersyjną) zapewniły jej, obok jej własnych dzieł, opracowywane przez nią kolejne wydania Essais jej przybranego ojca. Autorka książki określa ją mianem „pierwszej francuskiej emancypantki”, podkreślając jej prekursorską rolę w powstawaniu idei, które przybiorą konkretny kształt dopiero dwa stulecia później. Marie de Gournay ośmielała się wkraczać w swoich pismach w obszar refleksji zarezerwowany dla mężczyzn, a więc polityki, reformy języka literackiego, filozofii moralnej, teologii czy alchemii. Monografia przybliża polskiemu czytelnikowi nie tylko samą postać tej wyjątkowej kobiety, ale także kontekst historyczno-literacki francuskiego przełomu XVI i XVII wieku oraz sylwetki postaci związanych z twórczością Marie de Gournay. „Należy również wspomnieć o olbrzymim atucie dopełniającym całości monografii, czyli aneksie zawierającym przekłady całych dzieł lub ich fragmentów – dzieł napisanych ręką kobiecą: Marie de Gournay, Louise Labé oraz Małgorzaty de Valois. Teksty te wpisują się w spór o kobiety, stanowią zatem nieocenione źródło dla badań nad historią kobiet i feminizmem”. (z recenzji dr hab. Moniki Malinowskiej) Dr hab. Barbara Marczuk, prof. UJ jest wykładowcą literatury francuskiej w Instytucie Filologii Romańskiej, autorką licznych publikacji dotyczących pisarstwa kobiecego w wieku XVI i XVII, jak również polsko-francuskich związków literackich w tych epokach. W swym dorobku ma także cenione przekłady dawnej literatury francuskiej na język polski (Krwawy amfiteatr. Antologia francuskich historii tragicznych epoki renesansu i baroku, Kraków, Universitas 2007, Francuskie pisma o dramacie (1537–1631), Kraków, WUJ 2016).  

Encyklopedia mediolingwistyki

Iwona Loewe

Tom 1 z serii Przewodniki naukowe pod redakcją Waldemara Czachura, Iwony Loewe, Artura Rejtera, Marty Wójcickiej Przez prawie 70 lat polscy językoznawcy prowadzili efektywne badania nad komunikacją za pośrednictwem mediów masowych. Mija dekada od ukazania się na rynku wydawniczym monografii Bogusława Skowronka Mediolingwistyka. Wprowadzenie (Kraków 2013), która dała tym badaniom nominację. Należy się zatem Czytelnikom przewodnik naukowy po mediolingwistyce jako nazwanej już subdyscyplinie w postaci encyklopedii. Zawiera ona wiedzę o najczęściej podejmowanych przedmiotach badań ujętą w dziewięć zasadniczych części: METODOLOGIE I METODY, MEDIA MASOWE, MEDIALNY AKT KOMUNIKACJI, TEKST MEDIALNY, GATUNEK MEDIALNY, DYSKURS MEDIALNY, ZNAK, NADAWCA, ODBIORCA. Rodzajem uznania jest część encyklopedii przeznaczona na zwartą charakterystykę badań mediolingwistycznych prowadzonych w krajach niemieckojęzycznych, w Czechach i Rosji, na Słowacji, Ukrainie oraz Białorusi.

Nowe słowa, stare rzeczy

Magdalena Szelc-Mays

Podręcznik, dzięki nowoczesnemu, "spiralnemu" układowi materiału, jest pomocą w nauczaniu słownictwa na dwóch poziomach znajomości języka: podstawowym i średnim ogólnym. Zawiera zestaw 44 kolorowych plansz ilustrujących 14 tematów, 6 plansz dodatkowych oraz zeszyt z ponad 400 ćwiczeniami. Wśród omówionych tematów są m. in. święta i zwyczaje, podróże, zakupy, urządzenie mieszkania, wolny czas i rozrywka. Na odwrocie każdej planszy znajdują się wyrazy, podzielone na grupy: A (słownictwo podstawowe) i B (słownictwo przeznaczone do poszerzania zasobu leksykalnego dla bardziej zaawansowanych). Dodatkowe plansze – mające służyć do nauki słówek studentom początkującym – obejmują zagadnienia takie jak: nazwy krajów i ich mieszkańców, kształty i kolory. Drugą część podręcznika stanowią ćwiczenia słownikowe przygotowane do prawie każdej planszy i pogrupowane według stopnia trudności.

Kreacje i poglądy Stanisława Witkiewicza na tle głosów epoki

Anna Małgorzata Pycka

Stanisław Witkiewicz na przełomie XIX i XX wieku był jednym z najbardziej znanych i cenionych autorytetów. Nie wahał się wypowiadać na tematy z pozoru odległe – dotyczące sztuki, artystów, polskiego społeczeństwa, instytucji kościoła katolickiego, niepodległości. Kiedy dziś – po ponad stu latach czytamy jego teksty ze zdumieniem odkrywamy jak bardzo są aktualne. Nadal trudno nam zdefiniować pojęcie sztuki, oddzielić artystów wybitnych od wylansowanych, odnaleźć miejsce dla siebie i naszych narodowych wartości wśród nasilających się na całym świecie przejawów ojkofobii i ksenofobii. Jak dobierać nauczycieli, jak formułować poglądy w zgodzie z sobą a nie pod wpływem nagłośnionych sensacji? Bohater książki mimo wielkości ducha i serca nie był człowiekiem idealnym. Miał oddanych przyjaciół i zapiekłych wrogów, chciał iść prostą drogą, ale czasem zapuszczał się w niebezpieczne zaułki, krytykował i sam był powodem krytyki. W wieku XX wielki ojciec został przyćmiony przez wielkiego syna – Stanisława Ignacego Witkiewicza powszechnie znanego jako Witkacy.  Dziś trudno znaleźć kogoś, kto o Witkacym nie słyszał, ale nieznajomość dorobku ojca sprawia, że wypowiedzi syna interpretowane są wybiórczo i zbyt powierzchownie. Czy naprawdę w tym przypadku jabłko padło zbyt daleko od jabłoni? Czy podzielona między zaborcami Polska przełomu XIX i XX wieku to zaścianek Europy, w którym myśl własna się nie wyhodowała, a myśl cudza traktowana była jak wyrocznia? Na te i inne pytania próbowała szukać odpowiedzi autorka książki – czy je znalazła – to już zależy od oceny czytelników…