Struktura rewolucji relatywistycznej i kwantowej w fizyce

Wojciech Sady

Filozofowie nauki, epistemolodzy i kognitywiści znajdą w tej książce oryginalne w skali światowej wyjaśnienie, jak – wbrew temu, że nasze myślenie jest kształtowane przez przyswojone style myślowe – doszło do dwóch wielkich rewolucji w fizyce. Wyjaśnienie to zostało szczegółowo zilustrowane materiałem historycznym. Prowadzone rozważania będą zrozumiałe również dla tych, którzy nie posiadając odpowiedniego wykształcenia, nie będą rozumieli części przytoczonych w tekście równań matematycznych. Fizycy, czytając tę książkę, poznają ważną część historii własnej dyscypliny – i wielu z nich zdziwi się zapewne, jak niewiele o niej wiedzieli, a nawet jakim mitom na temat tej historii ulegali. Rewolucyjne zmiany stylów myślowych zdarzały się też w innych dziedzinach naszego życia. Czy następowały one w sposób podobny do tych, które doprowadziły do zastąpienia fizyki klasycznej fizyką kwantową i relatywistyczną, nie da się z góry rozstrzygnąć. Ale zawarte w tej książce rozważania mogą pobudzić innych do podjęcia badań nad intelektualnymi dziejami ludzkości.  

Naród i regiony. Tradycje regionalizmu literackiego w perspektywie nowoczesności (XIX-XXI wiek)

praca zbiorowa

Literatura współtworzy zarówno narodowe, jak i regionalne „wspólnoty wyobrażone”. Autorzy zebranych w książce studiów ‒ idąc tym tropem ‒ pokazują związki twórczości literackiej z istnieniem każdej z tych wspólnot oraz znaczenie literatury dla poczucia tożsamości pisarzy i czytelników, także emigracyjnych. Odwołują się przy tym do realiów: podlaskich, warmińsko-mazurskich, kaszubskich, lubuskich, wielkopolskich, śląskich ‒ a zarazem polskich, niemieckich, białoruskich. Zadają pytania o relacje narodu i regionu oraz nacjonalizmu i regionalizmu, a także o rolę literatury w ich modelowaniu, kwestionowaniu czy utrwalaniu w określonym kształcie. Kontekst prezentowanych rozważań stanowią przemiany modernizacyjne i globalizacja, będące jednocześnie czynnikami, które komplikują związek człowieka z miejscem i ujawniają się w jego literackiej ekspresji. Tom Naród i regiony z jednej strony daje rozległy wgląd w historię literatury ostatnich dwustu lat (…) w aspekcie tożsamości kolektywnej definiowanej poprzez miejsce zamieszkania/ siedzibę etnosu (region). Z drugiej (…) jest autoprezentacją istotnego, i dynamicznie manifestującego swą obecność, wycinka dawniejszej i współczesnej refleksji naukowej tudzież krytycznej związanej z ideą regionu i regionalizmu.                                                                        dr hab. Dariusz Skórczewski, prof. KUL Czynnikiem spajającym (…) nader zróżnicowane problemowo pole jest oczywiście tytułowa formuła relacji naród–region. Została ona zaprezentowana w sposób wszechstronny i wieloaspektowy, z uwzględnieniem jego historycznej dynamiki oraz lokalnych uwarunkowań. (…) W stosunku do wcześniejszych tomów serii „Nowy regionalizm” książka Naród i regiony. Tradycje regionalizmu literackiego w perspektywie nowoczesności (XIX‒XXI wiek) poszerza geografię regionalną – obok od dawna obecnych Podlasia, Warmii i Mazur, Kaszub, Śląska, pojawiają się Galicja, Wielkopolska, Łużyce. Co najważniejsze jednak, autorzy tomu otwierają nowe ścieżki metodologiczne (…).                                                                                   dr hab. Elżbieta Rybicka, prof. UJ

Po rozpadzie. Obraz świata rosyjskich prawosławnych w okresie poradzieckim

Maria Rogińska

Jak funkcjonował świat prawosławnych wiernych, gdy wokół upadało stare uniwersum, zaś kolejne zwroty dziejowe stawiały coraz to nowe wyzwania, najpierw niszcząc Kościół, potem wywołując go z niepamięci i umieszczając po prawicy władz państwowych? (...) nowy ustrój niósł nowe zagrożenia, mierzył w samo serce świadomości religijnej, na inny sposób niż poprzedni roztapiając świętość w obojętności sekularnej. Jak reagowała na to wspólnota prawosławna? Podczas gdy w świeckim społeczeństwie krystalizował się w różnych obszarach - nazwiemy je dalej ontologicznym, antropologicznym i etycznym - nowy obraz świata, religijne uniwersum ulegało własnym transformacjom. Czy te dwa procesy toczyły się w jakiejś synergii? Czy głęboko wierzący i związani z Kościołem prawosławni otwarci byli na zewnętrzne zmiany selektywnie? (...) Te pytania wymagały zbadania nie tyle opinii i zachowań, ile idei i obrazów składających się na porządek symboliczny tej grupy społecznej i organizujących jej obraz uniwersum. Interesowały mnie imaginaria wspólnoty prawosławnej wynikające z dynamicznie zmieniającego się kontekstu historycznego. Fragment Książkę Marii Rogińskiej warto i trzeba zaprezentować polskiej publiczności czytającej. Nie tylko (choć głównie) z racji merytorycznych, ale też z powodów natury zewnętrznej. Mam na myśli sytuację geopolityczną, w jakiej teraz żeśmy się znaleźli (...) Książka została napisana w stylistycznie jednorodnym języku, niekiedy wręcz z pisarską maestrią. Toteż godna jest uwagi i namysłu, nie tylko w kręgach naukowców, badaczy literatury, folkloru czy, szerzej, kultury, ale również w gremiach politologów i zawodowych polityków. Ks. prof. dr hab. Jan Sochoń

Praktyczna gramatyka języka polskiego Практическая грамматика польскогo

Liliana Madelska

Podręcznik "Практическая грамматика польского языка" (Praktyczna gramatyka języka polskiego) jest przeznaczona dla uczniów od poziomu podstawowego do średniego ogólnego, chociaż tematy w nim prezentowane znacznie poza poziom B1 wykraczają. Zgromadzone w tabelach liczne przykłady to przede wszystkim internacjonalizmy i wyrazy o wysokiej frekwencji we współczesnej polszczyźnie.  Są  prezentowane w taki sposób, aby uczeń mógł sam odkrywać tajniki polszczyzny, co aktywuje samoorganizujące się procesy uczenia. Naukę powinno też ułatwić podejście kontrastywne oraz towarzyszące terminom gramatycznym ikonki (gramikony).   Praktyczna gramatyka języka polskiego w rosyjskiej wersji językowej to kolejna praca Liliany Madelskiej z cyklu gramatyki polskiej, por. m.in.: Odkrywamy język polski. Gramatyka dla uczących (się) języka polskiego jako obcego, 2008 Praxis-Grammatik Polnisch, 2008 Discovering Polish. A Learner’s Grammar  (w druku)   Dzięki temu cyklowi nauczyciel ma do dyspozycji wspólny materiał w różnych wersjach językowych dla grup wielojęzycznych, a uczniowie od początku nauki mogą samodzielnie pogłębiać znajomość języka polskiego.

Generyczność w języku i w myśleniu. Studium kognitywne

Daniel Karczewski

Książka stanowi próbę pogłębienia zrozumienia zjawiska desygnacji gatunkowej – poprzez uwzględnienie modelu pojęciowego – w ramach szeroko pojętego nurtu językoznawstwa kognitywnego. Do opisu zjawiska desygnacji gatunkowej autor posłużył się bogatym materiałem z języka angielskiego i polskiego wykorzystując różne metody badawcze: studium przypadku, badania korpusowe oraz eksperymentalne. Te ostatnie dotyczą np. rozumienia różnych twierdzeń generycznych przez rodzimych użytkowników języka angielskiego i polskiego. Daniel Karczewski – laureat konkursu Polskiego Towarzystwa Językoznawstwa Kognitywnego na najlepszą pracę doktorską z zakresu językoznawstwa kognitywnego, asystent w Instytucie Neofilologii Uniwersytetu w Białymstoku.

Ontologia świata przyrody

Michał Tempczyk

"Ontologia świata przyrody" jest panoramicznym przeglądem podstawowych, ontologicznych zagadnień współczesnego obrazu świata materii, rysowanego przez nauki przyrodnicze, zwłaszcza astronomię, fizykę, chemię i biologię. Osiągnięcia tych nauk układają się w obraz materii, jej własności, składników i rozwoju: obraz wielowątkowy i nie do końca jednolity, ponieważ nauki przyrodnicze wciąż się rozwijają, odkrywając nowe obszary zjawisk i cechy materii. Trzy z nich - mechanika kwantowa, teoria cząstek elementarnych i kosmologia - dalekie są od pełności i dojrzałości, stale zaskakują uczonych odkryciami i obecnie nie wiadomo, jaki będzie końcowy stan tych nauk. Z tego powodu filozoficzne dyskusje z nimi związane są żywe i mają istotne znaczenie dla filozoficznego obrazu świata. Jednak filozoficzne określenia nauk dojrzałych, takich jak chemia i biologia, także są ważne i mowa o nich w monografii. Jest to książka, która przyda się przyrodnikom zastanawiających sie nad podstawami swoich teorii, filozofom, którzy w rozważaniach o świecie nie mogą przecież pomijać wyników nauki, jak i szerokim kręgom osób zainteresowanych naukami przyrodniczymi i wyłaniającym się z nich ogólnym obrazem świata.  

Kino postradzieckie. Trauma doświadczenia sowieckiego w rosyjskich filmach fabularnych po 1991 roku

Paulina Gorlewska

Książka Kino postradzieckie jest nie tylko interdyscyplinarnym, syntetycznym i całościowym opracowaniem zagadnienia traumy sowieckiego doświadczenia w kinie rosyjskim po 1991 roku, ale również wszechstronną analizą mechanizmów instrumentalizacji pamięci przez zmieniającą się władzę. Część pierwsza monografii poświęcona została analizie filmów historycznych, których zadaniem było zlokalizowanie traumatycznych wydarzeń w dziejach ZSRR oraz stworzenie spójnej narracji o przeszłości. Tematem drugiej części książki stały się filmowe reprezentacje postpamięci, różne strategie odnoszenia się do traumy oraz jej rzeczywisty wpływ na budowanie tożsamości współczesnych Rosjan. Książkę Pauliny Gorlewskiej, która podejmuje oryginalnie wykoncypowany, przemyślnie zaprojektowany i z rzadko spotykaną inwencją badawczą opracowany temat, można by zatytułować Od Lenina do Putina. Z psychologii filmu rosyjskiego, nawiązując poprzez trawestację tytułu do klasycznego dzieła Siegfrieda Kracauera. Przywołuję niemiecki kontekst i ryzykuję to szczytne porównanie nie tylko w przekonaniu o bardzo istotnej naukowej wartości rozprawy, ale także po to, aby wskazać, że filmowa reakcja Rosjan na tragiczny bilans komunizmu dopiero w pionierskich badaniach autorki doczekała się pracy godnej tego skomplikowanego wyzwania. (…) Uwagę zwraca rozległe tło historycznofilmowe, na którym Gorlewska sytuuje główne obiekty swojego badawczego zainteresowania. Zważywszy, że żyjemy w czasach, kiedy z kinem rosyjskim mamy kontakty znacznie mniej regularne niż w PRL-u i o wiele bardziej ograniczone, tak bardzo wnikliwa, skrupulatna, dogłębna i wszechstronna jego znajomość zasługuje na szczególne uznanie. (…) Fascynująca w lekturze, wielowątkowa i inspirująca książka Pauliny Gorlewskiej, otwierając kolejne horyzonty, które daleko wybiegają poza zjawiska stricte filmowe, przekracza również granice rosyjskiej kultury i historii. Badany przez nią na przykładzie filmu fenomen traumy i uruchamiane przezeń psychospołeczne mechanizmy łatwo również odnieść z podobnymi konkluzjami do najnowszych dziejów Polski. prof. dr hab. Tadeusz Szczepański Paulina Gorlewska – filmoznawczyni i rosjoznawczyni, doktor nauk o sztuce, pracowniczka nieetatowa w Instytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Publikowała w „Kwartalniku Filmowym”, „Studiach Filmoznawczych”, „Ekranach” i „Kinie”. Zajmuje się historią kina polskiego oraz współczesną kulturą rosyjską.  

Historia konkordatów

Edmund Bursche

Czy konkordaty należy w jakikolwiek sposób łączyć ze sferą religii? Otóż nie. Autor tej książki przekonywująco dowodzi, iż wszystkie konkordaty w historii Europy miały świecki charakter i były wynikiem ostrych sporów politycznych, w których normy etyczne stały na drugim planie. Konieczność tworzenia tego rodzaju aktów prawnych pomiędzy Kurią Rzymską a państwem pojawiała się z reguły w czasach gwałtownych przeobrażeń polityczno-społecznych w Europie i - jak dowodzi ta książka - wynikała z chęci utrwalania przez Kurię Rzymską jej dotychczasowych praw i przywilejów.