Дидактика русского языка и проблемы перевода в иностранной аудитории

Ełona Curkan-Dróżka

Обучение языку и работа с ним в иностранной аудитории составляют профессиональный интерес всех авторов данного сборника. В нем представлены разные взгляды на преподавание русского языка как иностранного, предложены интереснейшие формы работы на уроках РКИ, а также рассмотрены проблемы перевода. Мы предлагаем Вам ознакомиться с инновационными решениями в сфере преподавания, являющимися ответом на быстроменяющиеся условия среды обучения, с собранными, благо­даря многолетнему опыту, наблюдениями в работе со студентами, с большим количеством иллюстративного материала. В сборнике будет уделено отдельное внимание избранным аспектам перевода, выполняемого как в рамках обучения русскому языку как иностранному, так и входящего в сферу индивидуальных научных интересов исследователей. Открытость взглядов, проверенные практикой методы обучения и соединение культур с помощью языка являются связывающим звеном всех вошедших в сборник статей.

Зазеркалье. Предметный мир примет и поверий (Свадебный цикл) / Zazierkalje. Priedmietnyj mir primiet i powierij (Swadiebnyj cykł)

Piotr Czerwiński

Na materiale rosyjskich ludowych wróżb i podań związanych z obrzędami ślubnymi zaprezentowano czynności, role uczestników i ich znaczenie nie tylko w samym obrzędzie, lecz także w perspektywie ich teraźniejszych i przyszłych stanów. Scharakteryzowano postać narzeczonej jako głównej jednostki, z punktu widzenia jej znaczeń w etapach obrzędu. Świat przedmiotów przedstawiono jako szczególny wobec realnej rzeczywistości, oddziaływujący na człowieka oraz taki, który poddaje się wpływom z jego strony. Na podstawie materiału autor proponuje szereg podejść do potencjalnych typologii wirtualnych znaczeń jednostek paradygmatycznych. Przedstawiono tu również ich budowę oraz pozycję w ogólnej semantyce.

Знак и значение. Семантика предсказаний в знамениях, повериях и приметах / Znak i znaczenije. Siemantika priedskazanij w znamienijach, powierijach i primietach

Piotr Czerwiński

Na materiale przepowiedni odzwierciedlonych w zabytkach literatury staroruskiej (Słowo o wyprawie Igora, Powieść minionych lat), jak również niektórych rosyjskich ludowych wróżb i przepowiedni, dokonywana jest analiza i charakterystyka interpretującej części określanego w przepowiedni znaku-obrazu. Wybrany aspekt zakłada wyłonienie stojącego za intuicyjnie interpretowaną wiedzą o świecie konceptualnego systemu, którego fragmenty i części powinny stanowić jednostki semantyczne zarówno uświadamiane, jak i nieuświadamiane przez przedstawicieli danej tradycji mentalnej.

Мам, пам\'ятаєш?

Катерина Бабкіна

Може здатися, що це книжка про втрату, після якої неможливо отямитися, про зруйновані життя, про біль, безпорадність і безкінечну приреченість на понівечені долі всіх тих, кого торкнулася злочинна війна та потворна агресія росії проти України, але насправді – ні. Насправді це книга про те, як безкінечно, з усіх можливих і неможливих сил, люди бережуть одне одного та дбають одне про одного, віддаючи всю ту любов, про яку вони навіть не знали, що можуть стільки її віддати. П’ятнадцятирічна Діана виїздить з Ірпеня з двомісячною сестрою від іншого батька Іванкою на руках. Вітчим Діани в ЗСУ, мама Діани зникла в Ірпені за нез’ясованих обставин, тато Діани багато років живе у Відні, перше кохання Діани – талановитий піаніст, який втратив слух під час обстрілу машини, в якій намагався евакуюватися з батьками, котрі там же і загинули, а разом з слухом втратив віру в людей і бажання мати з ними до діла, психотерапевтка Діани не уявляє, як їй допомогти, а страх, біль і втрата Діани такі неосяжні, що вона навіть сама не може їх назвати чи визнати. “Мам, пам’ятаєш?” – історія про те, що усе це жахливо і цього не мало би ставатися ніколи й ні з ким, але навіть з цим всім можна жити і бути щасливою, любити, дбати і бути потрібною, любимою і огорнутою турботою.

Михаил Зощенко. Tекстологические исследования и анализы, семантика и стилистика

Jarosław Wierzbiński

Настоящая монография – результат многолетних научных разысканий автора в области идиостиля Михаила Зощенко (1895–1958). В ней представлены различные риторические приемы, оттеняющие своеобразие слога писателя. Внимание сфокусировано на индивидуальной системе построения речевых средств, а также приемах их отбора и употребления писателем. В книге прослеживаются закономерности языковой структуры текстов Зощенко, проводятся наблюдения над словоупотреблением, выявляются смысловые модификации языковых единиц и особенности синтаксической семантики его произведений. Monografia stanowi analizę leksykalno-semantyczną dotyczącą synchronii, sięgającą także do diachronii języka rosyjskiego, jakim posługuje się w swoich tekstach pisarz. Uwzględnia zarówno aspekt paradygmatyczny, jak i syntagmatyczny zebranych na tej podstawie środków językowych oraz ich funkcję w tekście. Takie podejście umożliwiło Autorowi stwierdzenie różnorodnych zabiegów artystycznych stosowanych przez Michaiła Zoszczenkę w celu uzyskania komicznego, często groteskowego, efektu oraz wszechstronne poznanie osobliwości stylu pisarza. Z recenzji prof. US dr hab. Beaty Rycielskiej

Ну, ладно! Minimum leksykalne języka rosyjskiego dla poziomu średniozaawansowanego, wyd. II poprawione

Jakub Walczak, Dorota Drużyłowska

Ну, ладно! to minimum leksykalne dla średnio zaawansowanego poziomu biegłości językowej, gromadzi materiał usystematyzowany według klucza tematycznego. Poszczególne bloki leksykalne uwzględniają słownictwo najbardziej typowe dla umownie domkniętych obszarów tematycznych. Bloki nie są jedynie spisem jednostek słownikowych – dla większości z nich, obok znaczenia, podano bowiem połączenia składniowe i leksykalne. Pozwoli to opanować ich właściwe użycie w kontekście. Autorzy potraktowali język jako narzędzie komunikacji. Starali się dobrać słownictwo współcześnie używane i wyeliminować jednostki przestarzałe. Przy doborze leksyki w poszczególnych blokach uwzględnili także realne sytuacje komunikacyjne (takie jak np. komunikacja na uczelni rosyjskiej, w bibliotece, akademiku, firmie rosyjskojęzycznej, punktach usługowych, rozmowa z klientem itd.), w których mogą znaleźć się studenci lub absolwenci studiów rusycystycznych oraz inni użytkownicy języka rosyjskiego. „Nowatorskim podejściem jest przedstawienie materiału leksykalnego z pozycji leksykologii (i frazeologii) funkcjonalnej, co niewątpliwie zapewni wykładowcom nieocenioną pomoc w organizacji procesu dydaktycznego. Autorzy stosują najnowsze zdobycze metodyki nauczania języków obcych, potwierdzające dojrzałość ich warsztatu badawczego oraz niezwykle wysokie kompetencje językowe; dobierają atrakcyjne materiały, które urozmaicają każdą jednostkę lekcyjną i z pewnością dają wiele możliwości lektorowi”. z recenzji dr. hab. Krzysztofa Kusala, prof. UWr

Память в языке, литературе и культуре / Pamięć w języku, literaturze i kulturze

Elena Nevzorova-Kmech, Ivan Smirnov, Anna Stępniak

Monografia, na którą składają się teksty młodych adeptów nauki, przeznaczona jest dla szerokiego grona odbiorców zainteresowanych językoznawstwem, literaturoznawstwem, filozofią, socjologią, psychologią, kulturoznawstwem i ogólnymi problemami humanistycznymi. Autorzy poruszają w niej wiele aspektów lingwistyczno-krajoznawczych oraz kulturoznawczych, dostarczają czytelnikom bogatej wiedzy o języku, literaturze i kulturze różnych krajów, która może być przydatna nie tylko filologom, lecz także specjalistom z innych dziedzin nauki do uogólniania prac teoretycznych z zakresu studiów nad pamięcią. Z recenzji dr. hab. Krzysztofa Kusala prof. Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi Książka ma na celu połączenie tekstów opisujących różne przejawy koncepcji pamięci w różnych kulturach, nie tylko europejskich, co daje wyobrażenie o jej wspólności dla całej społeczności światowej. Niewątpliwą zaletą monografii jest mnogość i różnorodność materiału faktograficznego, nie tylko uwzględnionego już w literaturze naukowej, lecz także współczesnego, nowego, takiego, który dotychczas jeszcze nie był analizowany i opisywany w pracach naukowców. Potwierdza to, że główny cel, jaki postawili sobie autorzy - ukazanie związku przeszłości z teraźniejszością i znaczenia pamięci w tym związku - został osiągnięty. Z recenzji dr. hab. Aleksandra Gadomskiego prof. Uniwersytetu Opolskiego

Предметный мир примет и поверий (Проживание смерти) / Priedmietnyj mir primiet i powierij (Prożywanije smierti)

Piotr Czerwiński

Na materiale rosyjskich ludowych wróżb i podań związanych ze śmiercią i umieraniem zaprezentowano czynności, role uczestników i ich znaczenie zarówno podczas przeżywanych w teraźniejszości stanów, jak i w perspektywie możliwych w przyszłości. Scharakteryzowano obraz Śmierci jako ważnej postaci, z punktu widzenia jej różnorakich znaczeń. Świat przedmiotów przedstawiono jako szczególny wobec realnej rzeczywistości, oddziałujący na ludzi oraz poddający się wpływom z ich strony. Na podstawie materiału autor proponuje szereg podejść do potencjalnych typologii wirtualnych znaczeń jednostek paradygmatycznych. Przedstawiono tu również ich budowę oraz pozycję w ogólnej semantyce.

Предметный мир примет и поверий (Цикл рождения) / Priedmietnyj mir primiet i powierij (Cykł rożdienija)

Piotr Czerwiński

Na materiale rosyjskich ludowych wróżb i podań związanych z cyklem narodzin zaprezentowano czynności, role uczestników i ich znaczenie zarówno podczas przeżywanych w teraźniejszości stanów, jak i w perspektywie możliwych w przyszłości. Scharakteryzowano obraz położnicy jako głównej postaci z punktu widzenia jej znaczeń w etapach poprzedzających narodziny człowieka. Świat przedmiotów przedstawiono jako szczególny wobec realnej rzeczywistości, oddziałujący na ludzi oraz poddający się wpływom z ich strony. Na podstawie materiału autor proponuje szereg podejść do potencjalnych typologii wirtualnych znaczeń jednostek paradygmatycznych. Przedstawiono tu również ich budowę oraz pozycję w ogólnej semantyce.

Проблемы кодификации русских служебных слов

Aleksandr Tsoi

Słowniki języka rosyjskiego są głównym naukowym źródłem informacji o jego leksyce. Stanowią normatywną podstawę leksykograficzną dotyczącą morfologii, składni, semantyki, stylistyki, funkcjonowania wyrazów, terminów i pojęć. Określenie problemów kodyfikacji wyrazów funkcyjnych – partykuł, przyimków i spójników – umożliwia więc teoretykom i praktykom leksykografii prowadzenie bardziej ukierunkowanej pracy w zakresie przedruku istniejących słowników, a także projektowania i opracowywania nowych. W książce przedstawiono analizę zagadnień związanych z normatywnym opisem wyrazów funkcyjnych w słownikach objaśniających i specjalistycznych. Na podstawie zebranych faktów językowych i leksykograficznych zaproponowano nowe rozwiązania, a także zasady kodyfikacji przyimków, spójników i partykuł w zależności od typu słownika.

Русская фразеология для поляков. Пратическое пособие. Rosyjska frazeologia dla Polaków. Dodatek praktyczny

Харри Вальтер, Валерий Михайлович Мокиенко, Елена Александровна Невзорова-Кмеч, Людмила Ивановна Степанова, ...

Pracę można w pełni uznać za wyróżniającą się, godną rozpowszechnienia, ponieważ jest nowocześnie napisanym, profesjonalnie przygotowanym oraz niezmiernie ważnym dla rusycystyki i slawistyki podręcznikiem, bardzo potrzebnym w dydaktyce obu języków oraz w praktyce translatorskiej. […] Książka będzie stanowić nieocenioną pomoc w nauczaniu języka rosyjskiego jako obcego. Zawiera bowiem niezwykle wartościowy zbiór tekstów i ćwiczeń, uwzględniających najczęstsze i najistotniejsze dla cudzoziemców problemy związane z przyswajaniem leksyki i frazeologii rosyjskiej oraz opanowaniem typowych rosyjskich konstrukcji w konkretnej sytuacji. Z recenzji prof. dr. hab. Krzysztofa Kusala Uniwersytet Wrocławski

София - олицетворенная Премудрость Божия. История сюжета в византийско-славянской культуре

Zofia A. Brzozowska

В основе этой книги - кандидатская диссертация, подготовленная на Кафедре истории Византии Лодзинского университета и защищенная в апреле 2015 г. В центре внимания автора находятся представления и изображения, связанные с Софией - олицетворенной Премудростью Божией, характерные для духовной культуры восточного христианства, особенно Византии и ареала Slavia Orthodoxa. София Бжозовска пытается найти ответ на вопрос, кем, по мнению средневековых византийских и славянских авторов, была представленная в женском образе Премудрость Божия: имеем ли мы дело с символическим изображением Бога (Христа-Логоса или Святого Духа) или же с идеей второй, женской природы Творца? Монография была впервые опубликована издательством Лодзинского университета в 2015 г. Данное издание является переводом книги на русский язык. Основная цель монографии - показать место Софии в культуре ареала Slavia Orthodoxa. В книге анализируются избранные памятники средневековой южно- и восточнославянской письменности: тексты, в которых Премудрость Божия отождествлялась с Христом, ассоциировалась с Богородицей или фигурировала как отдельная личность с явно выраженной женской идентичностью. Автор стремится собрать и сопоставить как можно больше примеров иконографических изображений олицетворенной Премудрости Божией, появляющихся на иконах, миниатюрах, украшающих рукописи, мозаики и настенные росписи. Текст дополнен анализом новых источников, введенных в научный оборот в последние годы (археологические открытия и результаты кодикологических исследований).

Фразеологические единицы русского языка делового общения и их польские эквиваленты (Związki frazeologiczne rosyjskiego języka biznesu i ich polskie ekwiwalenty)

Dorota Drużyłowska

  Praca podejmuje dwa, istotne dla współczesnej praktyki badań humanistycznych, tematy. Pierwszy z nich to ożywiony, by nie rzec, gwałtowny rozwój kontaktów międzynarodowych, drugi zaś to wynikający ze stale wzrastających aktywności użytkowników różnych języków, burzliwy rozkwit komunikacyjnych socjolektów, ze wszystkimi możliwymi konsekwencjami tego faktu. […] Szerszym tłem rozważań, które podejmuje, są procesy globalizacyjne następujące w dynamicznie rozwijających się stosunkach gospodarczych, komercyjnych, handlowych i biznesowych. Wszystkie one mają kolosalny wpływ na język tych kontaktów i to nie tylko w sensie wzajemnych oddziaływań w postaci zapożyczeń i importacji, lecz przede wszystkim w zakresie kształtowania uniwersalnych schematów komunikacyjnych.   z recenzji dra hab. Michała Sarnowskiego, prof. nadzw. UWr      Dorota Drużyłowska – pracuje w Instytucie Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Pracę doktorską obroniła w 2015 r. Podczas studiów doktoranckich odbyła liczne staże na uczelniach rosyjskich (Moskwa, Irkuck, Kaliningrad), umożliwiające zdobycie doświadczeń naukowych i dydaktycznych. Jej osiągnięcia zostały docenione m.in. przyznaniem stypendium MNiSW dla doktorantów oraz stypendium doktorskiego Narodowego Centrum Nauki. Obecnie zainteresowania badawcze Doroty Drużyłowskiej skupiają się wokół leksykologii i frazeologii języka rosyjskiego i polskiego, a także leksykografii i glottodydaktyki.

Шепоты и тени

Анджей Юлиуш Сарва

Шепоты и тени: роман; [пер. с польск. М.В.Ковальковой]. Действие мистического романа разворачивается в XIX веке в старинном польском городе Сандомир, на окраине Российской империи. Едва вступающий во взрослую жизнь Стась Шлопановский сталкивается с неизведанным и узнает о древнем проклятии рода Семберков. Устоит ли юноша перед силами зла и дьявольским соблазном, способна ли чистая и бескорыстная любовь спасти его и указать путь к Свету?

107 sekund

Liliana Fabisińska

107 sekund. Tyle wystarczy, by świat rozpadł się na kawałki Diana samotnie wychowuje córkę, próbując związać koniec z końcem, kiedy na jej drodze pojawia się Norbert: bogaty, czarujący i troskliwy. Wszystko zmienia się jak w bajce Diana i jej córeczka przeprowadzają się do pięknej willi w sercu Krakowa. A gdy na świat przychodzi Staś, nawet teściowa, dotychczas zimna i niechętna, zaczyna odnosić się do Diany z sympatią. Rodzinną sielankę burzy niespodziewana tragedia. Nikt, łącznie z Dianą, nie ma wątpliwości, że to wyłącznie jej wina. Kobieta pogrąża się w żałobie i rozpaczy. Mąż i teściowa nie pozwalają jej ani na chwilę zapomnieć o wyrzutach sumienia. Ale czy naprawdę tylko jej nieuwaga doprowadziła do śmierci dziecka? Czy ktoś poda Dianie rękę, żeby wyciągnąć ją z obłędu i pomóc odkryć prawdę? Co ukrywa niedostępna teściowa Diany? I kim jest tajemnicza mścicielka, szukająca sprawiedliwości na portalach internetowych? Prawda może okazać się dużo bardziej skomplikowana, niż się wydaje.

Языковые механизмы комизма в произведениях Михаила Жванецкого

Светлана Бичак

Cieszący się dużą popularnością współczesny rosyjski pisarz i satyryk Michaił Żwaniecki wykorzystuje w swojej twórczości bogaty wachlarz środków budowania komizmu. Liczne przykłady odchyleń od normy w jego utworach nie są przypadkowe. Wszystkie rodzaje gier językowych i naruszenie obowiązujących norm realizują określone cele komunikacyjne związane z realizacją funkcji perswazyjnej, tj. z wywieraniem wpływu na odbiorcę. Autor wykorzystuje komizm w charakterze potężnej broni, ponieważ śmiech jest jednym z najbardziej skutecznych środków oddziaływania społecznego. Celem pracy był opis językowych mechanizmów  komizmu w twórczości Michaiła Żwanieckiego. Jak wykazały przeprowadzone badania, jednym z najbardziej charakterystycznych dla Żwanieckiego sposobów osiągania efektu komicznego jest gra językowa, pod którą rozumiemy destrukcję normy językowej w celu stworzenia niekanonicznych form i struktur językowych. Przedmiotem badań były gry językowe oparte na mechanizmie ogólnokomicznym (paradoksy i powtórzenia), a także gry językowe przejawiające się na poszczególnych poziomach języka – fonetycznym, słowotwórczym i leksykalnym. Monografia jest skierowana do językoznawców zainteresowanych przedstawioną tematyką oraz do miłośników twórczości Michaiła Żwanieckiego.