E-book details

Łódź wielowyznaniowa. Dzieje wspólnot religijnych do 1914 r

Łódź wielowyznaniowa. Dzieje wspólnot religijnych do 1914 r

Karol Chylak, Kazimierz Badziak, Małgorzata Łapa

Ebook

Czy istnieje „gen” religijny? Co decyduje o rozwoju życia duchowego rozumianego jako potrzeba nawiązania kontaktu z Bogiem? Jaką rolę pełni życie religijne w wymiarze społecznym? W publikacji podjęto próbę odpowiedzi na te pytania oraz przedstawiono rozwój wszystkich wspólnot wyznaniowych na obszarze Wielkiej Łodzi w okresie do I wojny światowej. Od początku XIX w. rozpoczął się proces tworzenia „polskiego Manchesteru”, określanego też jako „tygiel narodów, kultur i religii”. Jego wyróżnikiem, obok skomplikowanych podziałów narodowościowych, był systematyczny rozwój życia społecznego ze sferą duchowości na czele. Do wybuchu I wojny światowej powstała skomplikowana „mozaika” religijna podzielona na wyznania chrześcijańskie i niechrześcijańskie (takie jak religia mojżeszowa i muzułmańska). Religie, wierzenia, zbiory norm i wartości stanowią niewątpliwie jedną z płaszczyzn oceny świata zewnętrznego, w której danej jednostce, poszczególnym grupom czy wreszcie całym społecznościom przyszło żyć. Niekiedy stanowią istotną motywację do określonych postaw i zachowań człowieka, ale też i całych zbiorowości, wobec otoczenia. Badania nad religiami, dziejami poszczególnych wspólnot wyznaniowych oraz ich kontekstem społeczno-gospodarczym i politycznym mają charakter interdyscyplinarny łącząc, ogniskując w jednym miejscu przede wszystkim dorobek nauk humanistycznych, ekonomicznych i społecznych. 

Wstęp 9

Część I. Rozwój przestrzenny i ludnościowy Łodzi i przylegających do niej dominiów do wybuchu I wojny światowej 19
1. Łódź w okresie średniowiecza i staropolskim 19
2. Rozbudowa i zabudowa Łodzi przemysłowej do wybuchu I wojny światowej 25
3. Ludność Łodzi 1820–1914. Dynamika rozwoju, stosunki narodowościowe i wyznaniowe 37
4. Gospodarczy awans Łodzi w XIX i na początku XX w. 44
5. Dobra chojeńskie i procesy związane z ich zagospodarowaniem 49
6. Dobra stockie i proces ich zagospodarowania 54
7. Procesy osiedleńcze w dobrach Mileszki 58
8. Procesy związane z zagospodarowaniem dóbr: Radogoszcz, Łagiewniki i Rogi 60
9. Procesy osadnicze w dobrach ziemskich: Jagodnica-Złotno i Kały 75
10. Dobra bedońskie a proces ich zagospodarowywania 79
11. Królewskie (skarbowe) dobra wiączyńskie i proces tworzenia kolonii wiejskich oraz ich rozwój do wybuchu I wojny światowej 82
12. Procesy osadnicze w dobrach Kalonka, Barchówka, Dobieszków, Skoszewy, Moskwa oraz utworzenie kolonii Natolin 85
13. Procesy osadnicze na terenach wchodzących w skład dóbr Kapituły Krakowskiej (do 1797 r.) w okresie XIX i na początku XX w. 87

Część II. Tradycyjne konfesje chrześcijańskie 99
1. Kościół rzymskokatolicki na obszarze Wielkiej Łodzi do wybuchu I wojny światowej. Organizacja, instytucje, działalność społeczna i religijna 99
1.1. Kościół rzymskokatolicki w Łodzi do lat 20. XIX w. 99
1.2. Rozwój sieci parafialnej w okresie Łodzi przemysłowej 123
1.3. Nieruchomości łódzkich parafii w okresie Łodzi przemysłowej 178
1.4. Uposażenie duchowieństwa i instytucji kościelnych od lat 20. XIX w. do wybuchu I wojny światowej 185
1.5. Społeczność łódzkiego Kościoła rzymskokatolickiego w okresie Łodzi przemysłowej 214
1.6. Społeczno-religijna działalność duchowieństwa i wspólnoty wiernych Kościoła rzymskokatolickiego w Łodzi od lat 20. XIX w. do 1914 r. 226
1.7. Zgromadzenia zakonne na terenie łódzkich parafii w XIX i na początku XX w. 232
1.8. Rzymskokatolickie cmentarze w okresie Łodzi przemysłowej 238
2. Kościół prawosławny w Łodzi do wybuchu I wojny światowej 249
2.1. Czym jest prawosławie? 249
2.2. Prawosławie na ziemiach polskich do 1914 r. 253
2.3. Ludność prawosławna w Łodzi do 1914 r. 256
2.4. Budowa cerkwi św. Aleksandra Newskiego 257
2.5. Parafia prawosławna w Łodzi – powstanie i organizacja 264
2.6. Działalność inwestycyjna parafii św. Aleksandra Newskiego 270
2.7. Działalność oświatowa i społeczna duchowieństwa i wspólnoty wiernych Kościoła prawosławnego w Łodzi do 1914 r. 288

Część III. Wyznania chrześcijańskie powstałe w wyniku reformacji i późniejszych ruchów religijnych 295
1. Społeczności i instytucje religijne wyznania ewangelicko-augsburskiego na obszarze Wielkiej Łodzi do wybuchu I wojny światowej 295
1.1. Podstawy wiary ewangelicko-augsburskiej 295
1.2. Życie religijne do końca lat 20. XIX w. Pierwsze parafie ewangelicko-augsburskie 301
1.3. Parafia ewangelicko-augsburska w Łodzi w okresie od 1826 r. do końca lat 40. XIX w 319
1.4. Parafia ewangelicko-augsburska w Łodzi od przełomu lat 40. i 50. XIX w. do 1884 r. 331
1.5. Ewangelicko-augsburska parafia św. Trójcy od 1884 r. do wybuchu I wojny światowej 353
1.6. Parafia ewangelicko-augsburska św. Jana w Łodzi (1884–1914) 389
1.7. Parafia ewangelicko-augsburska w Nowosolnej 1838–1914 415
1.8. Środowiska ewangelików na obszarze Wielkiej Łodzi do 1914 r. związane z parafiami tego wyznania w Pabianicach, Zgierzu i Konstantynowie 427
2. Wspólnota braci morawczyków 438
3. Kościół ewangelicko-reformowany i wspólnota braci czeskich 449
4. Organizacja, rozwój, działalność zborów i wspólnoty baptystów na terenie Wielkiej Łodzi 461
5. Początki wspólnoty Adwentystów Dnia Siódmego w Łodzi 475
6. Kościół mariawicki w Łodzi. Parafie, instytucje, działalność religijna i społeczna 479

Część IV. Wyznania niechrześcijańskie 497
1. Społeczności żydowskie w Łodzi i ich gmina wyznaniowa do wybuchu I wojny światowej 497
1.1. Podstawowe pojęcia, czynniki kształtujące rozwój religii judaistycznej 497
1.2. Szabat i święta żydowskie 503
1.3. Na drodze do powołania gminy żydowskiej w Łodzi. Kahał łódzki do 1821 r. 506
1.4. Gmina żydowska w Łodzi. Od utworzenia dozorów do połowy lat 60. XIX w. 515
1.5. Gmina żydowska w Łodzi w okresie od połowy lat 60. do przełomu XIX i XX w. 548
1.6. Gmina żydowska w Łodzi od przełomu XIX i XX w. do wybuchu I wojny światowej 591
2. Wyznawcy islamu – początki wspólnoty i próba jej organizacji 617

Zakończenie 623
Wykaz skrótów 629
Bibliografia 631
Spis tabel 657
Spis rycin 659
Indeks osób 663
Indeks nazw geograficznych 689
Summary 699
Zusammenfassung 702
Краткое содержание 705

  • Title: Łódź wielowyznaniowa. Dzieje wspólnot religijnych do 1914 r
  • Author: Kazimierz Badziak, Karol Chylak, Małgorzata Łapa
  • ISBN: 978-83-796-9512-6, 9788379695126
  • Date of issue: 2015-07-13
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_0e6x
  • Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego