E-book details

Areszt rzeczy jako zabezpieczenie wierzytelności w miastach Polski średniowiecznej

Areszt rzeczy jako zabezpieczenie wierzytelności w miastach Polski średniowiecznej

Zygfryd Rymaszewski

Ebook

Przeglądając księgi sądów miejskich w poszukiwaniu informacji o woźnych sądowych, nie uzyskaliśmy spodziewanych rezultatów. Rzucały się natomiast w oczy liczne wzmianki o areszcie, głównie kładzionym przez wierzycieli na majątku dłużników. Postanowiliśmy się temu zjawisku bliżej przyjrzeć, zwłaszcza że niewiele informacji o nim można znaleźć w literaturze. Tematyczny areszt, już choćby dlatego, że był zabezpieczeniem interesów wierzyciela, miał wiele wspólnego z zastawem, zwłaszcza z powszechnie w miastach stosowanym zastawem ruchomości. I tu również poza zasygnalizowanie problemu wyjść nie można. Brakuje nam zatem odpowiednika dla stosunków miejskich – zastawu w prawie ziemskim. Uzyskany przez nas obraz aresztu – zabezpieczenia w prawie miast polskiego średniowiecza pozostawia wrażenie niedosytu. Zbyt często, wobec milczenia źródeł, badacz skazany jest na hipotezy czy znaki zapytania. Mimo wszystko sądzimy, że warto czytelnikowi przedstawić ciekawą instytucję prawną, w której jak w zwierciadle odbija się, choć w zamglonym tle, żywo pulsujące życie mieszkańców polskich miast epoki średniowiecznej. 

Wykaz źródeł z oznaczeniem skrótów stosowanych w pracy 11
Inne skróty 13
Wykaz literatury 15

Wstęp 19
1. Okoliczności podjęcia tematu 19
2. Stan badań 19
3. Areszt instytucja wielofunkcyjna 22
4. Areszt jako instytucja prawa niemieckiego 23
5. Podstawa źródłowa 26
6. Ramy chronologiczne 27
7. Zasięg terytorialny 29
8. Zasób informacji 29
9. Inne formy zabezpieczenia wierzytelności 32
10. Areszt ius dispositivum 33
11. Konstrukcja pracy 35
12. Metoda badawcza 35

Rozdział 1. Terminologia aresztu 37
1. Terminologia aresztu w księgach sądowych 38
1.1. Terminologia łacińska 38
1.2. Terminologia polska 40
1.3. Terminologia niemiecka 41
2. Terminologia aresztu w innych przekazach źródłowych 41
3. Wieloznaczność terminów 42

Rozdział 2. Kim byli aresztujący 46
1. Dominuje czynnik miejscowy 46
2. Inni 48
3. Problem z nieletnimi 49
4. Pełnomocnicy 51

Rozdział 3. Adresaci oświadczeń o areszcie 53
1. Nakaz wstrzemięźliwości niestosowany w praktyce 53
2. Adresat nie musiał być dłużnikiem 55
3. Chłopi 57
4. Kupcy 58
5. Uchylający się od jurysdykcji miejskiej 59
6. Dziedzice dorośli zmarłego dłużnika 59
7. Nieletni 60
8. Inne osoby chronione 63
9. Sytuacje szczególne 63
10. Brak adresata 65

Rozdział 4. Przedmiot aresztu 66
1. Stanisława Płazy kierunki rozwoju 66
2. Processus iuris Cracoviensis i Groicki 67
3. Areszt kładziono na całym majątku dłużnika 68
4. Sumy depozytowe 73
5. Areszt na rzeczach dłużnika znajdujących się u osoby trzeciej 75
6. Zmiana przedmiotu aresztu 76

Rozdział 5. Cel aresztu 77
1. Groicki i inni 77
2. Cel aresztu w księgach sądowych 79

Rozdział 6. W jakich okolicznościach następował areszt 83
1. Luki w informacjach 83
2. Śmierć dłużnika 84
3. Różnorodność okoliczności 85

Rozdział 7. Tytuł prawny aresztu 90
1. Często nieznany 90
2. Areszt pro debito 91
3. Różnorodność tytułów 92

Rozdział 8. Kwoty wierzytelności zabezpieczone aresztem 93
1. Często brak danych 93
2. Dane niekompletne 94
3. Dominują niskie kwoty 95

Rozdział 9. Miejsce w szeregu wierzycieli 97
1.1. Podmioty uprzywilejowane 97
1.2. Zapiski bez informacji o kolejności 99
1.3. Zapiski z informacją o kolejności 100
2. Kto ustalał miejsce wierzyciela 104
2.1. Umowne regulacje 105
2.2. Decyzja sądu 106
2.3. Wierzyciel 108
2.4. Nie wiemy kto 109
3. Kryteria 109
3.1. Według literatury i aktów prawnych 109
3.2. W źródłach praktyki sądowej 111
3.2.1. Dominuje milczenie 111
3.2.2. Pierwszeństwo zgłoszenia 113
3.2.3. Wysokość wierzytelności 115
3.2.4. Wartość dowodów 115
3.2.5. Zmiana kolejności 116
3.2.6. Inne 116
4. Wnioski 117

Rozdział 10. Cesja 118

Rozdział 11. Ugoda 120

Rozdział 12. Postępowanie aresztowe nieprocesowe 121
Wprowadzenie 121
1. Monit 122
2. Areszt 124
2.1. Stanowisko sądu 124
2.2. Stanowisko miasta 126
2.3. Areszt kładziony w sądzie 127
2.3.1. Areszt bez wzmianki o woźnym 127
2.3.2. Areszt dokonany w sądzie z udziałem woźnego 128
2.3.3. Woźny w miejskich księgach sądowych 129
2.3.4. Co znaczy arestare cum precone 130
2.3.5. Szczególny tryb postępowania 132
2.3.6. Dowodzenie roszczeń 133
2.3.7. Publikacja aresztu 135
2.4. Areszt kładziony poza sądem 136
2.5. Wielokrotne zgłaszanie aresztu 138
2.5.1. Groicki i prawo stanowione 138
2.5.2. Księgi sądowe 139
2.5.3. Kilka zgłoszeń w jednym 140
2.5.4. Ciągłość zgłoszeń 141
2.5.5. W jakim terminie należało zgłaszać kolejny areszt 143
2.6. Miejsce zgłaszania oświadczenia o areszcie. Problem forum 144
2.7. Treść i forma oświadczenia 146
2.8. Kto polecał wpisać areszt do ksiąg 148
2.9. W jakim terminie należało dokonać aresztu 149
2.10. Opłaty za zgłoszenie aresztu 149
2.11. Opłaty za wpis aresztu do ksiąg sądowych 151
2.12. Sądowe potwierdzenie aresztu 152
2.13. Czas trwania aresztu 152
2.14. Stanowisko dłużnika wobec aresztu 153
2.14.1. Skąd dłużnik wiedział o areszcie 153
2.14.2. Uznanie długu 154
2.14.3. Zgoda dłużnika na areszt 155
2.14.4. Spłata długu 156
2.14.5. Śmierć dłużnika 159
2.15. Rezygnacja z aresztu 159
2.16. Śmierć wierzyciela 161
2.17. Sprzeciw osób trzecich 161
2.18. Dawność 163

Rozdział 13. Proces aresztowy 164
1. Generalia 164
2. Groicki i inni 166
3. Czy proces? 168
3.1. Niejasne zapiski 168
3.2. Proces aresztowy bez pozywania 169
3.3. Pozew 170
3.3.1. Wierzyciel pozywa dłużnika 170
3.3.2. Dłużnik pozywa wierzyciela 171
3.3.3. Treść i forma pozwu 173
3.3.4. Kto wykonywał pozwanie 173
3.3.5. Dowody w procesie aresztowym 174
3.3.6. Nieletni w procesie aresztowym 177
3.3.7. Wielokrotność pozywania 179
3.3.8. Zgoda dłużnika na pozew 181
3.3.9. Pozew przed aresztem 183
3.4. Rozprawa sądowa 183
3.4.1. Wierzyciel na rozprawie 185
3.4.1.1. Żałoba 185
3.4.1.2. Nieobecność 186
3.4.2. Dłużnik na rozprawie 186
3.4.2.1. Ius dare et ius recipere, recht geben und recht nehmen 186
3.4.2.2. Szczególny tryb postępowania 187
3.4.2.3. Nieobecność dłużnika 188
3.4.2.4. Ucieczka dłużnika 190
3.5. Wyrok 193
3.5.1. Generalia 193
3.5.2. Wyroki uwalniające z aresztu 195
3.5.3. Wyroki na korzyść wierzyciela 198
3.5.3.1. Zasądzenie nieruchomości. Wwiązanie 198
3.5.3.2. Odzyskiwanie wierzytelności 201
3.5.3.3. Zasądzenie ruchomości 203
3.6. Długotrwałe procesy 205
3.7. Pomoc prawna 207

Rozdział 14. Areszt nieprawy 209
1. Groicki i Processus iuris 209
2. Księgi sądowe. Areszt samowolny 210
3. Areszt położony w niewłaściwym czasie 212
4. Areszt złożony mimo uprzedniej zgody na czynność prawną 213
5. Areszt more predonio 214

Rozdział 15. Charakter prawny aresztu 215

Zakończenie 218
Der Sachenarrest als Instrument zur Sicherung von Forderungen in mittelalterlichen polnischen Städten 224

  • Title: Areszt rzeczy jako zabezpieczenie wierzytelności w miastach Polski średniowiecznej
  • Author: Zygfryd Rymaszewski
  • ISBN: 978-8-3796-9533-1, 9788379695331
  • Date of issue: 2016-01-28
  • Format: Ebook
  • Item ID: e_0ea6
  • Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego