Wokół transcendentalnej apercepcji. Sąd, podmiot i jedność u Kanta i we wczesnej filozofii analitycznej - E-book - Włodzimierz Heflik - Moderne lernplattform

Kategorien

Details zum E-Book

Einloggen, wenn Sie am Inhalt des Artikels interessiert sind.

Wokół transcendentalnej apercepcji. Sąd, podmiot i jedność u Kanta i we wczesnej filozofii analitycznej

E-book

Pojęcie transcendentalnej apercepcji zajmuje kluczową pozycję w głównym nurcie filozofii nowożytnej i współczesnej, jest punktem, w którym intuicja kryjąca się za kartezjańskim cogito została przez Kanta doprowadzona do kulminacji, stanowiąc jednocześnie dla filozofów analitycznych źródło inspiracji do rozwinięcia badań nad problematyką sądu i formy logicznej oraz nad kwestiami semantycznymi. Autor stara się wyodrębnić i przeanalizować podstawowe sposoby rozumienia transcendentalnej apercepcji, jakie można napotkać u Kanta, poszukuje też związku łączącego tę kwestię z zagadnieniami dotyczącymi sądu. Przedstawia źródła oraz historyczne tło (jakie stanowi filozofia Kartezjusza i Leibniza) problemu apercepcji i śledzi kontynuację tej tematyki po Kancie, ograniczając się do kręgu wczesnych filozofów analitycznych, takich jak Frege, Russell, Moore i Wittgenstein.

Zamiar osadzenia początków tradycji analitycznej w kontekście filozofii nowożytnej (...) jest zamierzeniem ze wszech miar cennym i nie często spotykanym w rodzimej literaturze przedmiotu. To niewątpliwa zaleta książki Włodzimierza Heflika, który w kompetentny i wnikliwy sposób porusza się w obu kierunkach. Autor zaproponował (...) spójną koncepcję ewolucji kluczowych dla epistemologii zagadnień podmiotu i sądu, mających swe źródło w filozofii Kanta.

Prof. dr hab. Piotr Dehnel

Książka Włodzimierza Heflika stara się wydobyć i przedstawić niektóre z wątków kantowskich, kształtujących wczesną filozofię analityczną. (...) stanowi interesującą próbę przedstawienia jednej z kluczowych idei filozofii Kanta i jej znaczenia dla rozwoju i interpretacji poglądów wybitnych przedstawicieli wczesnej filozofii analitycznej. Przyczynia się do lepszego zrozumienia rozważanych koncepcji filozoficznych i ich miejsca w ewolucji europejskiej myśli filozoficznej.

Prof. dr hab. Tadeusz Szubka

Włodzimierz Heflik - doktor hab., prof. Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Ukończył filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz inżynierię materiałową na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Obszar jego zainteresowań badawczych obejmuje epistemologię, filozofię analityczną i filozofię transcendentalną. Opublikował monografię Problem formy w perspektywie transcendentalnej u Kanta i Wittgensteina oraz kilkadziesiąt artykułów, między innymi w takich czasopismach, jak "Analiza i Egzystencja", "Filozofia Nauki", "Kwartalnik Filozoficzny", "Principia", "Przegląd Filozoficzny", "Ruch Filozoficzny" i "Studia z Historii Filozofii", a także w wydawnictwach zagranicznych Walter de Gruyter czy Austrian Ludwig Wittgenstein Society.

Wykaz skrótów

Wstęp

Rozdział I

Kartezjusz i Leibniz – cogito a apercepcja

1.1. Kartezjusz

1.1.1. Sceptycyzm metodologiczny i metoda analizy jako punkt wyjścia rozważań Kartezjusza

1.1.2. Cztery płaszczyzny ujęcia problematyki cogito

1.1.3. Zagadnienie samoświadomości – dalsza analiza

1.1.4. Zarzut Gassendiego i jego odparcie przez Kartezjusza

1.2. Leibniz

1.2.1. Monadologia i harmonia przedustawna – dwa filary metafizyki Leibniza

1.2.2. Reprezentacja a świat zewnętrzny

1.2.3. Percepcja jako reprezentacja

1.2.4. Problematyczność istnienia świata zewnętrznego

1.2.5. Struktura i izomorfizm

1.2.6. Apercepcja – wstępne uwagi

1.2.7. Krytyczna dyskusja wokół rozumienia apercepcji

1.2.8. W stronę Kanta

Rozdział II.

Apercepcja i sąd. Rozważania wokół transcendentalnej dedukcji kategorii

2.1. Transcendentalna apercepcja w świetle dedukcji kategorii

2.2. Apercepcja a sąd

2.3. Obiektywność i intencjonalność

2.4. Numeryczna identyczność podmiotu i apercepcja

2.5. Synteza i apercepcja

2.6. Analiza sądu percepcji

2.7. Kant – prezentacjonista czy reprezentacjonista?

Rozdział III

Apercepcja i podmiot. Wokół Kantowskiej teorii świadomości

3.1. Kantowska krytyka psychologii racjonalnej

3.2. Dwa sposoby rozumienia transcendentalnej apercepcji

3.3. Czy „Ja myślę” jest identyczne z transcendentalną apercepcją?

3.4. Wiele różnych i wzajemnie nieredukowalnych podmiotów?

3.5. Analogia: Ja samo w sobie – rzeczy same w sobie. Kwestie terminologiczne

3.6. Metafora „oka” i podwójna rola Ja

Rozdział IV

Rozróżnienie: przestrzeń jako forma naoczności i formalna naoczność oraz jego rola w filozofii transcendentalnej Kanta

4.1. Natura przestrzeni w świetle Estetyki transcendentalnej

4.2. Rola przestrzeni jako formalnej naoczności w transcendentalnej dedukcji kategorii

4.3. Kontrowersje wokół natury jedności przestrzeni jako formy naoczności

Rozdział V

Wokół Der Gedanke. Spór Russella z Fregem o naturę myśli, sądu i faktu

5.1. Rozróżnienie: myśl – przedstawienie

5.2. Intencja, intencjonalność i ujmowanie myśli

5.3. Myśl prawdziwa a fakt

5.4. Russell o sądach i faktach

5.5. Inne spojrzenie na Fregowskie rozróżnienie sensu i znaczenia

5.6. Sądy jako byty abstrakcyjne

Rozdział VI

Koncepcja sądu u Russella i ewolucja jego stanowiska

6.1. Platońska koncepcja sądu w The Principles of Mathematics

6.2. Motywy odrzucenia przez Russella sądów logicznych jako bytów

6.3. Natura bezpośredniej znajomości (acquaintance)

6.4. Noumenalizm kontra fenomenalizm?

Rozdział VII

Stanowisko Russella w Theory of Knowledge. The 1913 Manuscript. Sąd a forma logiczna

7.1. Pierwsza wersja nowej teorii aktu sądzenia jako relacji wieloargumentowej

7.2. Nowa wersja teorii MRTJ w Theory of Knowledge. Problem jedności sądu a forma logiczna

7.3. Status sądu logicznego (proposition)

7.4. Sąd w sensie logicznym a akt sądzenia (judgment)

7.5. Czy da się pogodzić MRTJ z realizmem bezpośrednim?

7.6. Dwa sposoby rozumienia formy logicznej

7.7. Russellowskie formy logiczne a Kantowskie kategorie

7.8. Relacja: podmiot (Jaźń) a forma logiczna kompleksu kognitywnego

7.9. Jeszcze raz o formie logicznej aktu rozumienia

7.10. Dwupoziomowe ujęcie aktów poznawczych i problem bezpośredniego dostępu do przedmiotów aktu sądzenia

Rozdział VIII

Moore: platonizm i odrzucenie idealizmu

8.1. Platońska koncepcja sądu w The Nature of Judgment. Rzeczywistość składająca się z pojęć i sądów

8.2. Pozostałe aspekty krytyki idealizmu u Moore’a

Rozdział IX

Teoria danych zmysłowych, realizm bezpośredni i zdrowy rozsądek. Filozofia percepcji Moore’a

9.1. Zasady Hume’a i ich odrzucenie przez Moore’a

9.2. Dane zmysłowe – rozmaite interpretacje

9.3. Cztery podstawowe teorie percepcji a kwestia danych zmysłowych

9.4. Realizm pośredni (Locke’owski) czy realizm bezpośredni?

9.5. Dane zmysłowe jako części powierzchni przedmiotów materialnych

9.6. Relacja: podmiot spostrzegania – dane zmysłowe. Kwestia natury podmiotu (Jaźni)

9.7. Próba obrony stanowiska Moore’a

Rozdział X

Czy pojęcie transcendentalnej apercepcji pozwoli rozjaśnić tak zwane metafizyczne tezy Traktatu Wittgensteina?

10.1. Problem podmiotu w metafizycznych tezach Traktatu (wstępne omówienie)

10.2. Kantowska teoria apercepcji

10.3. Interpretacja podmiotu metafizycznego w świetle Kantowskiej koncepcji transcendentalnej apercepcji

10.4. Mikrokosmos – makrokosmos. Wittgenstein jako kontynuator Leibniza i Schopenhauera?

10.5. Solipsyzm Wittgensteina wobec stanowiska Russella i Kanta

10.6. Podmiot metafizyczny jako język. Interpretacja lingwistyczna Jaakka Hintikki

Zakończenie

Summary

Indeks osobowy

Indeks rzeczowy

Bibliografia

Titel: Wokół transcendentalnej apercepcji. Sąd, podmiot i jedność u Kanta i we wczesnej filozofii analitycznej
Autor: Włodzimierz Heflik
ISBN: 978-83-242-6846-7, 9788324268467
Veröffentlichungsdatum: 2025-03-06
Format: E-book
Artikelkennung: e_49wd
Verleger: Wydawnictwo UNIVERSITAS