Charles Sanders Peirce. Między logiką a metafizyką

Sergiusz Tokariew

Charles Sanders Peirce jest myślicielem, którego nie sposób przypisać do żadnej szkoły lub kierunku filozoficznego. Niewierny uczeń Kanta, pragmatysta odcinający się od innych pragmatystów, wybitny logik uznający siebie za idealistę. Peirce niewątpliwie wyrastał ponad doktrynalne podziały, gdyż był jednym z myślicieli, który nadał zupełnie nowy kierunek filozofii. Jego twórczość przyczyniła się bowiem do najważniejszego przełomu we współczesnej filozofii – zerwania z paradygmatem mentalistycznym i powstania paradygmatu lingwistycznego. Dlatego książka ta stanowi próbę opisania kształtowania się wspomnianego przełomu w myśli amerykańskiego filozofa w oparciu o bogaty materiał źródłowy.

Ciało i polityczność. Koncepcja cielesności w filozofii Michela Foucaulta

Wojciech Mackiewicz

Ciało i filozofia nie są biegunami zbytnio odległymi od siebie, ciało i polityka w niebezpieczny sposób mogą okazać się niemal jednym i tym samym. W czasach „płynnej nowoczesności” ciało jawi się jako byt paradoksalny: stanowi zarazem źródło i cel zabiegów politycznych. Ciało jako źródło to energia spożytkowana na pracę, natomiast ciało jako cel to matryca, na której zapisują się wypracowane zmiany. Być może zatem powinniśmy uciąć wszelkie spory i wraz z Michelem de Certeau połączyć przeciwległe bieguny w jedno „ciało-władzę”? Kaźń Damiensa dokonuje się wciąż na nowo zgodnie z wyrażonym przez Foucaulta przesłaniem: „nie istnieje prawo, które by się nie zapisywało na ciele. […] Jest ono grawerowane na pergaminie wykonanym ze skóry swych podmiotów. Wyraża się w formie korpusu praw. Prawo czyni z ciała swą księgę”. […] Ciało jako projekt filozoficzny w szczególny sposób musi pozostawać dziełem otwartym. Można, a nawet trzeba je badać, klasyfikować, nazywać i teoretycznie przekształcać, z tym jednak zastrzeżeniem, że po ukończonej pracy nie może ono w żadnym wypadku przypominać otwartego trupa, roz-czytanej księgi czy roz-pisanego zadania. Nie jest to bowiem ani możliwe, ani konieczne. Ponowoczesne użycia ciała stwarzają doskonałą okazję do rzeczywistego i pełnego otwarcia na nową estetykę, którą my, współcześni, moglibyśmy przyjąć jako niepowtarzalną okazję do suwerennego wykreowania samych siebie. Nawet jeśli, mimo wszystko, akt ten zostanie przez innych pojęty jako gra polityczna, to niechaj i tak pozostanie. Wszak zdecydowanie lepsze to niż człowiek odcieleśniony, wyzuty z wstydliwej fizjologii i zastygły w „mądrych księgach”.

Ciekawość

Bartosz Brożek, Michał Heller, Jerzy Stelmach

Dlaczego jesteśmy ciekawi świata? Czym w ogóle jest ciekawość? Kiedy staje się ona intelektualnym grzechem, który prowadzi nas do poznawczego piekła? Czy nuda jest ceną, którą płacimy za to, że czasem bywamy zaciekawieni? Ciekawość nie jest oczywistym przedmiotem refleksji. Rzadko zastanawiamy się, skąd się bierze i jakie pełni funkcje. Przyjmujemy jej istnienie bez komentarza. Tymczasem świat bez ciekawości w ogóle nie przypominałby naszego świata. Jest to potężna siła psychiczna, która pozwala nam gromadzić wiedzę i zmieniać otaczającą nas rzeczywistość. Bez zrozumienia, czym jest ciekawość, nie sposób odpowiedzieć na pytanie, kim jest człowiek. TRZECH FILOZOFÓW - TRZY PERSPEKTYWY - JEDNO POJĘCIE

"Cieszyński Almanach Pedagogiczny". T. 4: Nauczyciel wartością w edukacji

red. Urszula Szuścik

Cieszyński Almanach Pedagogiczny jest periodykiem o tematyce ogólnopedagogicznej, otwartym na szeroko rozumianą współpracę. Powstał z inicjatywy Dyrekcji Instytut Nauk o Edukacji Wydziału Etnologii i Nauk o Edukacji w Cieszynie, Uniwersytet Śląski. Tom IV Almanachu na temat Nauczyciel wartością w edukacji. W części recenzje omówiono publikację  Elżbiety Marek  Koncepcje kształcenia dzieci i nauczycieli w twórczości Ryszrda Więckowskiego   (Piotrków Trybunalski 2013). Całość zamyka Kronika, w której podano wybrane osiągnięcia z pracy Instytutu. Almanach (Tom IV) jest skierowany do teoretyków i praktyków historii wychowania i nauczania, pedagogów, nauczycieli, studentów pedagogiki, historii, wiedzy o kulturze i osób zainteresowanych problematyką pedagogiczną.

"Cieszyński Almanach Pedagogiczny". T. 6: Miejsce jako wartość kulturowa

red. Urszula Szuścik, Dorota Sieroń-Galusek

Cieszyński Almanach Pedagogiczny jest periodykiem o tematyce ogólnopedagogicznej, otwartym na szeroko rozumianą współpracę. Powstał z inicjatywy Dyrekcji Instytut Nauk o Edukacji Wydziału Etnologii i Nauk o Edukacji w Cieszynie, Uniwersytet Śląski. Tom 6 Almanachu na temat Miejsce jako wartość kulturowa prezentuje rozważania pedagogiczne, kulturalne, społeczne nad zagadnieniem miejsca i jego wymiaru symbolicznego, kulturalnego i społecznego. W części recenzje omówiono publikację Józefy Bałachowicz, Ireny Adamek (red. naukowa), Kreatywność jako wymiar profesjonalizacji przyszłych nauczycieli wczesnej edukacji. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, 2017, s. 264. Całość zamyka Kronika, w której podano wybrane osiągnięcia z pracy Instytutu. Almanach (Tom 6) jest skierowany do teoretyków i praktyków aksjologii wychowania i nauczania, pedagogów, nauczycieli, studentów pedagogiki, wiedzy o kulturze i osób zainteresowanych wychowawczymi i kulturalnymi aspektami pedagogiki. Publikacja jest adresowana do szerokiej rzeszy nauczycieli, badaczy, animatorów kultury. Monografia może stanowić źródło inspiracji do ciekawych propozycji i badań nad wartościami symbolicznymi, kulturowymi i społecznymi miejsca w naszym życiu indywidualnym oraz zbiorowym.

C.S. Lewis kontra nowi ateiści

Peter S. Williams

W jaki sposób Clive Staples Lewis, największy apologeta chrześcijański XX wieku, odpowiedziałby na nowy ateizm Richarda Dawkinsa, Christophera Hitchensa i ich towarzyszy, z którymi spotykamy się w XXI stuleciu? Czy własna droga Lewisa od ateizmu do wiary chrześcijańskiej odpowiada na zarzuty stawiane religii przez nowych ateistów? Chrześcijański filozof Peter S. Williams w książce „C.S. Lewis kontra nowi ateiści” zabiera nas w intelektualną podróż przez teksty Lewisa, do których odwołuje się w dyskusji ze współczesnymi antyteistami.                                     Książka pokazuje zakres, głębię i aktualność apologetyki chrześcijańskiej Clive’a Staplesa Lewisa. W swych niezwykłych pracach Lewis przedstawia opis chrześcijaństwa, który obejmuje kwestie związane z etyką, estetyką i racjonalnością, lub – mówiąc inaczej – argumentuje, że wiara, która stała się udziałem świętych, jest Dobra, Piękna i Prawdziwa. Lewis broni tych wartości nie dlatego, że wierzy w „hipostazy nazw abstrakcyjnych” – lecz dlatego, iż przede wszystkim uznaje Boga za źródło wszelkiego dobra, piękna i prawdy oraz ufa, że istoty ludzkie stworzone na obraz Boga naturalnie dążą do udziału w tych boskich atrybutach. Każdy z nas, nieważne, czy jest chrześcijaninem, czy też nie, odnajduje w sobie pragnienie (które jest zarazem pragnieniem i potrzebą), aby być szczęśliwym, pięknym i prawym. Samo istnienie tego pragnienia wyraża prawdę, że Bóg spotyka nas, zanim my spotkamy Jego, że On jest naszym początkiem i końcem.  Dr Michael Ward, Senior Research Fellow, Blackfriars Hall, Oxford Peter S. Williams Chrześcijański filozof i apologeta. Od 2009 r. jest zatrudniony jako adiunkt w katedrze Communication and Worldviews w NLA University College w Norwegii. Do 2015 r. współpracował z organizacją Damaris Trust w Southampton. Jest autorem wielu książek, m.in.: „Outgrowing God? A Beginner’s Guide to Richard Dawkins and the God Debate” (Wipf and Stock, 2020), “Getting at Jesus: A Comprehensive Cri-tique of Neo-Atheist Nonsense About the Jesus of History” (Wipf and Stock, 2019), “A Faithful Guide to Philosophy: A Christian Introduction to the Love of Wisdom” (Wipf and Stock, 2019) C.S. Lewis. Rozum i Wiara „Wierzę w chrześcijaństwo tak samo jak we wschodzące słońce – nie tylko dlatego, że je widzę, ale także dlatego, iż dzięki niemu widzę wszystko inne” (C.S. Lewis) Seria wydawnicza „C.S. Lewis. Rozum i Wiara” to zbiór publikacji dotyczących twórczości i życia Clive’a Staplesa Lewisa, uznawanego za największego współczesnego chrześcijańskiego apologetę. Prezentuje intelektualne walory teizmu oraz argumentację na rzecz tezy o racjonalności przekonań teistycznych, a w szczególności chrześcijaństwa. Choć Lewis zmarł w roku 1963, jego twórczość jest wciąż aktualna. Do jego argumentów i analiz dotyczących moralności oraz społeczeństwa wciąż odwołują się zawodowi filozofowie i teologowie, a także liczni przedstawiciele obu stron filozoficzno-teologicznego sporu ateizmu z teizmem.   Na język polski zostało już przełożone wiele prac C.S. Lewisa, które cieszą się niesłabnącą popularnością. Wciąż jednak brakuje opracowań biograficznych i krytycznych oraz pogłębionych analiz jego poglądów. Seria „C.S. Lewis. Rozum i Wiara” ma wypełnić tę lukę. Publikowane w niej teksty odznaczają się naukową wnikliwością, a jednocześnie są przystępne dla szerokiego grona czytelników, tak jak twórczość samego C.S. Lewisa, który przekonywał, że dzięki chrześcijaństwu wszystko inne nabiera sensu.  

Część i całość. W stronę topoontologii

Bartłomiej Skowron

„Ta przeglądowa monografia jest książką trudną, nawet bardzo trudną. Niemniej jest ona istotnym wkładem w nowopowstającą dziedzinę filozofii, tj. topoontologię. Niewątpliwie wyzwaniem jest zmierzenie się z zaawansowanymi konstrukcjami, które przywołuje Bartłomiej Skowron. Nie waha się on balansować na granicy poznawalności. Kto jednak podejmie trud analizy owych problemów wraz z autorem, z pewnością dostrzeże, że zarówno koncepcje Skowrona, jak i dociekania omawianych przez niego krytycznie filozofów, rzucają nowe światło na wiele tradycyjnych problemów filozoficznych. Cierpliwość i wysiłek Czytelnika zaowocuje. Jestem tego pewien.” dr hab. Janusz Kaczmarek, prof. UŁ Recenzja. Czasopismo "Edukacja Filozoficzna" 73/2022 http://www.edukacja-filozoficzna.uw.edu.pl/index_pliki/ef73/ef-73-11.pdf

Człowiek. Filozoficzne wyzwanie

Witold P. Glinkowski

Celem publikacji jest zasygnalizowanie zasadności i wagi podjęcia filozoficznych badań, zmierzających do uchwycenia iunctim między dwiema nominalnie kontradykcyjnymi względem siebie eksplikacjami bytu ludzkiego. Jedno z nich eksponuje niejednoznaczność, niejednolitość i historyczny wariabilizm, nieodrodnie towarzyszące bytowi ludzkiemu. Drugie, przeciwnie, domaga się ujawnienia i opisania tego, co składa się na swoistość bytu ludzkiego i przesądza o jego tożsamości, niezależnie od historyczno-kulturowego kontekstu, który niewątpliwie stanowi trwały horyzont ludzkiego istnienia – wciąż poszerzający się, obejmujący dziedzinę zjawisk podlegających nieustannej fluktuacji. Pytanie o człowieka – stawiane w obrębie dyskursu filozoficznego – należy do pytań równie kłopotliwych, co fundamentalnych. Jego wartość tkwi w nim samym, a jego potencjał jest zarazem potencjałem filozofii – skłania do podejmowania poszukiwań, uzasadnia ich aktualność, dowodzi tego, że filozofia nie jest intelektualną rozrywką, wyobcowaną z cywilizacyjnego kontekstu współczesności. Prezentowana monografia – dotycząca węzłowych kwestii związanych ze specyfiką filozoficznego pytania o człowieka, jego dotychczasową drogą i perspektywami – jest pierwszym tomem planowanego cyklu: Filozofia na tropie człowieka; kolejne będą poświęcone dialogicznej recepcji problematyki antropologicznej (Człowiek dialogu) oraz antropologii fundamentalnej Michaela Landmanna (Przeszłość i przyszłość antropologii fundamentalnej).