Konspiracja trzech pokoleń. Związek Młodzieży Polskiej "Zet" i ruch zetowy (1886-1996)

Przemysław Waingertner

Autor prezentuje ponad stuletnie dzieje trójpokoleniowej polskiej konspiracji patriotycznej „Zetu” oraz pozostających pod jej wpływem organizacji tworzących ruch zetowy. Ukazuje ich struktury, idee, działalność i postacie liderów z okresu zaborów, Wielkiej Wojny, II RP, II wojny światowej oraz lat powojennych na emigracji i w kraju (w PRL i III RP). Dzieje „Zetu” zostały przedstawione na podstawie rozległej kwerendy archiwalnej i prasowej oraz bogatego zbioru źródeł opublikowanych i literatury przedmiotu. Dzięki wnikliwym badaniom autorowi udało się zrekonstruować fascynujący wizerunek tajemniczej, mało znanej, a przecież najdłuższej konspiracji w najnowszej historii Polski.

Konspiracja trzech pokoleń. Związek Młodzieży Polskiej "Zet" i ruch zetowy (1886-1996). Wydanie drugie

Przemysław Waingertner

W serii powołanej dla uczczenia 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r. oraz utrwalenia w polskiej świadomości zbiorowej wiedzy historycznej o genezie i przebiegu odbudowy państwa polskiego ukażą się monografie, biografie i źródła, dla których tematyczną klamrą będzie idea polskiej niepodległości oraz walki o jej urzeczywistnienie i kształt z uwzględnieniem zagadnień polskich i międzynarodowych; politycznych, społecznych i ekonomicznych; walki orężnej i działań dyplomatycznych; wreszcie przedsięwzięć na polu kultury. Autor prezentuje ponad stuletnie dzieje trójpokoleniowej polskiej konspiracji patriotycznej „Zetu” oraz pozostających pod jej wpływem organizacji tworzących ruch zetowy. Ukazuje ich struktury, idee, działalność i postacie liderów z okresu zaborów, Wielkiej Wojny, II RP, II wojny światowej oraz lat powojennych na emigracji i w kraju (w PRL i III RP). Dzieje „Zetu” zostały przedstawione na podstawie rozległej kwerendy archiwalnej i prasowej oraz bogatego zbioru źródeł opublikowanych i literatury przedmiotu. Dzięki wnikliwym badaniom autorowi udało się zrekonstruować fascynujący wizerunek tajemniczej, mało znanej, a przecież najdłuższej konspiracji w najnowszej historii Polski.

Konteksty przełomu 1944-1945. Społeczeństwo wobec wojennych rozstrzygnięć. Postawy - zachowania - nastroje

Jacek Chrobaczyński

Konteksty przełomu 1944–1945… to kontynuacja wcześniejszego opracowania pt. Dramatyczny rok 1943. Postawy i zachowania społeczeństwa polskiego w rozstrzygającym roku II wojny światowej (Rzeszów–Kraków 2012). Autor stara się odpowiedzieć na zasadnicze pytanie: w jakiej kondycji społeczeństwo polskie po dramatycznych doświadczeniach wojny i okupacji (niemieckiej i sowieckiej), „wychodziło” z tego kataklizmu i traumy „spotykając” się z rozwiązaniami finalnymi, które nie były ani planowane, ani przewidywane – szczególnie w początkowym okresie wojennych zmagań – ani powszechnie oczekiwane. Były też podejmowane przede wszystkim przez „innych”, właściwie bez aktywnego i decyzyjnego czy współdecyzyjnego udziału państwa i społeczeństwa polskiego. Całość ma charakter interdyscyplinarny; autor, analizując postawy, zachowania, nastroje i strategie postępowania odwołuje się nie tylko do źródeł historycznych, literackich, ale również do socjologii, psychologii społecznej, antropologii i pedagogiki. Dostrzega zarówno procesy społeczne, polityczne, jak i mentalne oraz świadomościowe zachodzące w społeczeństwie polskim tego czasu. Próbuje je wyjaśnić i zrozumieć. Jacek Chrobaczyński - historyk, profesor zwyczajny, kierownik Katedry Najnowszej Historii Polski w Instytucie Historii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Specjalizuje się w najnowszych dziejach Polski i powszechnych, historii Krakowa, biografistyce, socjo- i psychohistorii oraz antropologii historycznej. Autor kilkunastu książek i blisko dwustu publikacji pomniejszych. Współpracownik Państwowego Muzeum Auschwitz–Birkenau i Instytutu Pamięci Narodowej, współorganizator Kongresów: "Polska – Rosja. Trudne sprawy. Trzy narracje: historia – literatura – film" oraz Kongresów Zagranicznych Badaczy Dziejów Polski.

Koran

Nieznany

Koran - święta księga islamu. Według tradycji muzułmańskiej powstawał w latach 610-632, objawiany fragmentami prorokowi islamu, Mahometowi (zm. 632) przez Archanioła Dżibrila (identyfikowanego w islamie z archaniołem Gabrielem). Słowo Koran pochodzi od arabskiego słowa al-kurn, które oznacza recytację, ponieważ pierwotnie Koran przekazywano ustnie. Według islamu i samego Koranu jego twórcą jest Allah. Za kanoniczną uznano za panowania kalifa Usmana (644-656) redakcję Koranu autorstwa Zajda ibn Sabita, osobistego sekretarza Mahometa. Koran został spisany w klasycznym języku arabskim, przez niektórych utożsamiany z dialektem Kurajszytów, w formie prozy rytmicznej i rytmizowanej (arab. sadż). Zdaniem muzułmanów literacka forma Koranu ma być niemożliwa do naśladowani, co wiąże się z dogmatem religijnym o cudowności Koranu (idżaz al-kuran). Recytacja Koranu jest w świecie islamu uznawana zarówno za praktykę religijną, jak i za jedną z sztuk pięknych. Istnieje wiele odmian recytacji Koranu, uważanych za kanoniczne i różniących się głównie w zakresie fonetyki. Wyjątkowo, ze względów historycznych, dopuszczona jest recytacja Koranu w języku tureckim. Koran składa się ze 114 sur (rozdziałów), które z kolei dzielą się na aje (wersety). Rozróżnia się 90 sur mekkańskich i 24 sury medyńskie, ze względu na miejsce ich objawienia. Sury są w Koranie ułożone przeważnie według długości, od najdłuższej do najkrótszej.

Korea. Nowa historia południa i północy

Ramon Pacheco Pardo, Victor Cha

Historia dwóch Korei od końca XIX wieku aż do czasów współczesnych Korea Południowa jest dobrze funkcjonują demokracją, dziesiątą gospodarką na świecie, liderem high tech i jednym z najchętniej odwiedzanych przez turystów państw azjatyckich. Jej kultura przeżywa prawdziwy rozkwit, o czym świadczy Oscar za najlepszy film dla Parasite, wysoka oglądalność seriali takich jak Squid Game czy Niezwykła prawniczka Woo i ogromna popularność światowego hitu Gangnam Styl oraz zespołów k-popowych (między innymi BTS i Blackpink). Natomiast Korea Północna jest położonym w bogatym regionie biednym krajem rządzonym przez autorytarny reżim dyktatora Kim Dzong Una. Dysponuje arsenałem broni jądrowej i rakiet dalekiego zasięgu, który budzi niepokój na całym świecie. Jakie okoliczności doprowadziły do tego, że jeden naród, połączony wyjątkową historią, żyje w tak różnych warunkach? Czy kiedyś nastąpi kres tego podziału? Czy zjednoczenie dwoch Korei jest możliwe?

Kornel Morawiecki. Autobiografia

Kornel Morawiecki, Artur Adamski

Kornel Morawiecki, legenda opozycji antykomunistycznej, założyciel i przewodniczący Solidarności Walczącej, człowiek, którego reżim Jaruzelskiego siłą wyrzucił z Polski a wolna Polska skazała na ćwierć wieku zapomnienia. W szczerej rozmowie opowiada o dzieciństwie, dojrzewaniu, początkach swojej działalności opozycyjnej, o powstaniu i funkcjonowaniu Solidarności Walczącej oraz o tym co się stało po 1989 roku. Dowiemy się m.in. w jaki sposób działał podziemny kontrwywiad, do czego - oprócz palenia - mogły służyć papierosy "Marlboro" i jakie miejsce we Wrocławiu bezpieka nazywała "Watykanem". Obowiązkowa pozycja dla wszystkich zainteresowanych historią najnowszą.

Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego a Żołnierze Wyklęci. Walka z podziemiem antykomunistycznym w latach 1944-1956

Lech Kowalski

Najnowsza książka Lecha Kowalskiego to historia walk Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego zwanego niekiedy polskim NKWD i przyrównywanego do SS z formacjami zbrojnymi żołnierzy wyklętych, którzy tuż po wojnie stawili opór Sowietom i rodzimym komunistom, by nie dopuścić do zrusyfikowania kraju. Żadna z polskich formacji zbrojnych w okresie okupacji nie toczyła walk z tyloma przeciwnikami naraz, co żołnierze wyklęci tuż po wojnie. Bywało, że gdy stawali do boju na śmierć i życie, na jednego z nich przypadało niekiedy po trzystu zbirów z formacji wojskowych NKWD, z sowieckiego kontrwywiadu Smiersz, KBW, LWP, MO, UB czy ORMO. Tropili ich dniami i nocami, zawiązując kolejne koalicje i zgrupowania operacyjne, nieustępliwie i metodycznie pacyfikując, mordując skrycie w lochach więziennych i zabijając w nierównej walce. Ciała porzucano w leśnych jamach, przydrożnych rowach, chaszczach i kniejach. Wielu z nich kończyło żywot w bezimiennych dołach cmentarnych z wapnem. A oni trwali w oporze, niczym Spartanie pod Termopilami. Ostatniego z nich wytropiono i zabito na początku lat sześćdziesiątych minionego wieku. Cześć im i chwała na wieki, że byli i trwali w walce. W polskiej świadomości narodowej pozostaną już z nami na stałe. 

Kościół i rewolucja francuska

Mieczysław Żywczyński

Praca Mieczysława Żywczyńskiego Kościół i rewolucja francuska ukazała się nakładem PAX -u w 1951 roku i stała się "białym krukiem" po wycofaniu z księgarń, w wyniku presji hierarchii katolickiej. Początek lat pięćdziesiątych był w naszym kraju okresem bezwzględnej walki z Kościołem, prowadzonej przez stalinowski aparat partyjno-państwowy. W tych okolicznościach krytyczna charakterystyka hierarchii kościelnej epoki rewolucji mogła nabrać politycznego znaczenia, co tłumaczy - jak można sądzić - motywy, które popchnęły przełożonych księdza Żywczyńskiego do skonfiskowani jego rozprawy. "Niszczenie książek ze względu na niewygodne prawdy, które głoszą, nie usprawiedliwiają żadne racje ideologiczne ani okoliczności społeczne." 0 książkę Żywczyńskiego - pisał w 1976 roku Adam Michnik - stała się uboższa cała polska kultura, a nie tylko jej katolicki fragment; trudno przeto ludziom spoza Kościoła odmówić prawa do troski o jej los." (Kościół, lewica, dialog). Wydawnictwo UNIVERSITAS oddaje do rąk Czytelników pracę, do której nie mieli dostępu przez blisko pół wieku, pracę, która mimo upływu czasu nie straciła nic na swojej naukowej wartości. (Od Wydawcy)

Kościół prawosławny a Rzeczpospolita Polska. Zarys historyczny 1370-1632

Kazimierz Chodynicki

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. Plik pdf uniemożliwia przeszukiwanie i kopiowanie tekstu REPRINT. Termin Kościół Prawosławny, użyty w tej pracy, nie był przyjęty w polskiej literaturze historycznej. W dokumentach i pismach polemicznych od XV do XVIII wieku występują najczęściej dla oznaczenia wyznania prawosławnego wyrażenia takie, jak wiara grecka, błachoczestie, dyzunia schizma. Zwroty te nie są jednak dogodne przy pisaniu dziejów prawosławia i zwroty te z różnych powodów nie mogą być obecnie stosowane. Dlatego autor używa określenia Kościół prawosławny. Książka opisuje następujące okresy owych dziejów: pierwszy: powstanie metropolii prawosławnej, który obejmuje wieki XIV i XV, drugi dzieje metropolii prawosławnej w państwie Jagiellonów, będący czasem istnienia odrębnej, uznanej przez państwo hierarchii prawosławnej aż do unii brzeskiej w 1596 r., trzeci upadek metropolii 1596-1620, tj. w czasie unii brzeskiej aż do nielegalnego wskrzeszenia hierarchii prawosławnej przez patriarchę Teofana i wreszcie czwarty opisujący dalsze dzieje nielegalnie działającej metropolii w latach 1620-1632.

Kościół pw. Imienia Maryi i klasztor św. Róży Limańskiej mniszek dominikańskich w Nowogródku 1678-1864

Piotr Stefaniak

Oddawana do rąk Czytelników książka ukazuje się w 345 rocznicę fundacji klasztoru Dominikanek w Nowogródku. Autor, opierając się o wszelkie dostępne źródła historyczne, odtworzył dzieje konwentu, którego kres nastąpił po upadku powstania styczniowego, w okresie represji wobec narodu polskiego i Kościoła katolickiego wprowadzonych dekretem cara Aleksandra II O urządzaniu klasztorów, na mocy którego na terenie Królestwa Kongresowego oraz obszarach wcielonych do Rosji doszło do zamknięcia nowicjatów niemal wszystkich zakonów. Zebrane w publikacji informacje, choć same w sobie cząstkowe, pozwalają na ogląd dziejów wspólnoty dominikanek w Nowogródku. Dwa stulecia istnienia tego czcigodnego konwentu (1678-1864) zostają tym samym wprowadzone do polskiej historiografii i jednocześnie wypełniają dotkliwą lukę na duchowej i kulturalnej mapie obrazującej naszą spuściznę dziejową, która została zamknięta w trudnych dla Polski i Polaków okolicznościach popowstaniowych 1864 roku. W książce zostało przedstawione ostateczne wyjaśnienie dziejów fundacji klasztoru i skomplikowanej sprawy osób fundatorów (Autor potwierdza wyniki badań prof. Marii Kałamajskiej-Saeed), ale też pełny skład osobowy zgromadzenia i historia budynków. Co do historii "politycznej", to najlepiej źródłowo poświadczone są oczywiście czasy porozbiorowe, a to z racji ścisłej sprawozdawczości pod rosyjskim rządem i obfitości akt urzędowych. Autor prześledził więc z dużą dokładnością losy wspólnoty aż do wędrówek po kasacie włącznie. Autor w niniejszej publikacji wykorzystał teksty prawne (do opisu formacji, ceremonii zakonnych i niektórych zwyczajów) oraz liturgiczne (do opisu modlitwy). Przedstawił także preferencje czytelnicze sióstr, wynikające z nielicznych tomów zabranych przez nie na tułaczkę. Dostajemy studium oparte na poprawnej interpretacji źródeł, wyczerpujące ich zawartość i wzbogacające naszą wiedzę o zakonach o kolejny ośrodek modlitwy i duchowości. Z recenzji s. Małgorzaty Borkowskiej OSB

Kozaczyzna ukrainna w Rzeczpospolitej Polskiej do końca XVIII wieku. Zarys polityczno-historyczny

Franciszek Rawita Gawroński

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. Plik pdf uniemożliwia przeszukiwanie i kopiowanie tekstu REPRINT. Wiemy, jaką rolę anarchiczną odegrali Kozacy w Rzeczypospolitej, że z tej trzywiekowej prawie anarchii powstawały i organizowały się, wyszłe z łona ruskiego społeczeństwa, dwa jego odłamy, z których jedna nosiła nazwę Kozaczyzny, druga Hajdamaczyzny. Historycy nasi dawniejsi, a szczególnie bliżej wypadków stojący, lepiej od nas rozumieli następstwa o objawy tego ruchu społecznego, zrodzonego nad Dnieprem i porywającego furią swawoli ludność wiejską za sobą, lecz domyślnie raczej niż na podstawie badań i dokumentów nieznanych im zresztą. Nie doceniono jednak znaczenia tego zjawiska dziejowego lub oceniano je błędnie. Odnieść się to może, zarówno do wewnętrznej, jak i do zewnętrznej polityki państwa polskiego. Następstwa takiego krótkowidztwa były fatalne dla państwa. Pragniemy dać czytelnikowi dzieło naukowe, ścisłe, historyczne, a jednak zupełnie popularne w układzie swoim i traktowaniu przedmiotu badań.

Kraj Srebrnej Rzeki. Argentyna od spotkania światów do czasów współczesnych

Magdalena Lisińska

Argentyna – ojczyzna tanga, piłki nożnej i yerba mate, to drugie co do wielkości państwo Ameryki Łacińskiej, zachwycające różnorodnością przyrody i otwartością mieszkańców. To również kraj dziejowo doświadczony, którego historia pełna jest spektakularnych sukcesów, ale i bolesnych upadków. Argentyńczycy często odwołują się do przeszłości, a rozpoczęte dekady temu procesy społeczne, polityczne i kulturowe bardzo mocno wpływają na kształt współczesnego państwa, determinując jego wyjątkowy na tle regionu charakter. Niniejsza książka jest pierwszą polskojęzyczną pracą poświęconą historii Argentyny, od momentu przybycia na jej tereny Europejczyków do czasów współczesnych. Stanowi atrakcyjną lekturę dla wszystkich zainteresowanych Ameryką Łacińską, zarówno planujących nabyć podstawową wiedzę, jak i pragnących lepiej zrozumieć „Kraj Srebrnej Rzeki” i jego mieszkańców. Magdalena Lisińska – doktor nauk społecznych w zakresie nauk o polityce, pracuje w Zakładzie Ameryki Łacińskiej Instytutu Amerykanistyki i Studiów Polonijnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autorka monografii pt. Argentine Foreign Policy during the Military Dictatorship, 1976–1983. Between a Nationalist and Pragmatic Approach (London-New York 2019) oraz szeregu artykułów naukowych poświęconych kwestiom politycznym, społecznym i bezpieczeństwa w Argentynie i Ameryce Łacińskiej. Laureatka stypendium START 2021 Fundacji na rzecz Nauki Polskiej dla najzdolniejszych młodych badaczy. Zainteresowania naukowe koncentruje w pierwszej kolejności wokół problematyki Argentyny, zarówno w kontekście wewnętrznym, jak i polityki zagranicznej.  

Kraj w stanie

Andrzej Krajewski

Pomiędzy lipcem 1982 a sierpniem 1986 Andrzej Krajewski towarzyszył zachodnim korespondentom w Polsce. Ta książka to opowieść o tamtym czasie z pozycji obserwatora, czasem też uczestnika zdarzeń. Pierwsze wydanie tej książki ukazało się z przyczyn oczywistych poza oficjalnym obiegiem, w dzisiejszym, trzecim autor dopowiada dalszą historię wielu spraw, takich jak odpowiedzialność za strzelanie do ludzi w Lubinie, zabójstwa Grzegorza Przemyka i księdza Jerzego Popiełuszki. Obecne wydanie zawiera współczesne noty i komentarze oraz pokaźny zasób ilustracji i zdjęć (w tym dzieła autorstwa Chrisa Niedenthala). W czasach manipulowania historią, nadawania jej funkcji usługowej wobec polityki, warto przypomnieć sobie prawdę o mrocznych latach 80-tych.

Krajobraz religijny i etniczny Suwalszczyzny, Bukowiny i Łatgalii na przełomie XVIII i XIX wieku. Lokalne społeczności a struktury państwowe i wyznaniowe

Melchior Jakubowski

Krajobraz religijny i etniczny… to uzupełniona wersja pracy doktorskiej, przygotowanej pod kierunkiem prof. dr. hab. Dariusza Kołodziejczyka, a obronionej na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego w 2020 r.Ukazuje przestrzenne relacje między przedstawicielami różnych grup religijnych i etnicznych, żyjących w środowiskach wiejskich, gdzie procesy osadnicze pociągnęły za sobą równoległe przemiany społeczno-ekonomiczne i krajobrazowe. Koncentracja na okresie ok. 1760 – ok. 1820 celowo przełamuje tradycyjne podziały epokowe, natomiast zakres geograficzny obejmuje trzy historyczne regiony – Suwalszczyznę (obecnie podzieloną między Polskę i Litwę), Bukowinę (podzieloną między Rumunię i Ukrainę) i Łatgalię (wschodnią Łotwę, inaczej Inflanty Polskie). W każdym regionie analiza skupia się na wybranym rejonie, obejmującym grupę wsi wraz z lokalnym centrum: Jeleniewem na Suwalszczyźnie, Seretem na Bukowinie i Wyszkami w Łatgalii. Książka porusza kwestie stosunków językowych, okoliczności osiedlania się w jednym rejonie ludzi różnego pochodzenia, relacji między starymi a nowymi osadami, stopnia ich różnorodności wyznaniowej i etnicznej, związków sąsiedzkich i rodzinnych. Jest to zarazem próba rekonstrukcji dawnego krajobrazu, a zwłaszcza topografii sakralnej. Istotnym zagadnieniem jest zetknięcie się wiejskich społeczności z nowoczesną administracją różnych państw i Kościołów, w tym różnice w praktyce działania poszczególnych państw (np. przy zmianie języka urzędowego) oraz podobne trudności (np. przy „odkrywaniu” staroobrzędowców). Materiały z wybranych rejonów pokazują, na ile powszechnie korzystano z posługi duchownych innego wyznania chrześcijańskiego w sytuacji, gdy droga do „własnego” była zbyt długa. Z kolei kwestia rozpowszechnienia nowych upraw obrazuje stosunek chłopskich społeczności do innowacji narzucanych przez państwo i wprowadzanych oddolnie. Analogie w funkcjonowaniu wieloreligijnego krajobrazu trzech regionów ukazują w małej skali szersze zjawiska pragmatycznej koegzystencji, których materialne świadectwa można do dziś zobaczyć w trzech badanych rejonach.  

Kraków i Galicja wobec przemian cywilizacyjnych 1866-1914. Studia i szkice

Krzysztof Fiołek, Marian Stala

  Dziewiętnastowieczną Galicję, cieszącą się po roku 1866 względną autonomią (i choćby przez to stwarzającą dla rozwoju polskiego życia zbiorowego warunki korzystniejsze od tych, które istniały w pozostałych zaborach) zaliczył prof. Norman Davies do kategorii „Królestw Zaginionych”. Rzeczywisty obraz tego nieistniejącego od prawie stu lat kraju, stanowiącego część Cesarstwa Austro-Węgier, a zamieszkiwanego przez kilka narodowości, często przesłaniały mity, raz opowiadające o szczęśliwym bytowaniu pod rządami dobrotliwego Franciszka Józefa, innym razem – o skrajnie zacofanej i pogrążonej w nędzy dalekiej od Wiednia prowincji. Współautorzy niniejszej książki, zajmujący się z jednej strony historią dziewiętnastowiecznej polityki i ówczesnych procesów cywilizacyjnych, z drugiej zaś historią idei, sztuki i literatury, starają się wspólnie zmierzyć z galicyjskimi mitami. Różnorodność przedmiotów badania i punktów widzenia, zajmowanych w poszczególnych szkicach sprawia, iż z książki potraktowanej jako całość wyłania się niepełny wprawdzie, ale wielostronny (i otwierający perspektywy dalszych rozważań) obraz Galicji doby autonomii. Nadrzędnym tematem wszystkich rozpraw jest pytanie o obecność w życiu galicyjskim charakterystycznych dla XIX wieku przemian cywilizacyjnych, o napięcie między przywiązaniem do tradycji i naciskiem zbliżającej się nowoczesności. Ten złożony proces pokazywany jest na różne sposoby i na różnych poziomach uszczegółowienia. Stąd, z jednej strony, znajdziemy w książce ogólne uwagi o cywilizacji przemysłowej lat 1880-1914, o rozwoju galicyjskiego szkolnictwa, o wkraczaniu kobiet w życie publiczne, z drugiej zaś – mniej lub bardziej szczegółowe analizy zajmujące się poglądami politycznymi krakowskich konserwatystów, obecnością synów chłopskich na katedrach UJ, lwowską i krakowską filozofią akademicką, powieściami Ignacego Maciejowskiego o przemyśle naftowym, czy pomysłami unowocześnienia Galicji, sformułowanymi przez Stefana Żeromskiego. Książka dedykowana jest Profesorowi Franciszkowi Ziejce na siedemdziesiąte urodziny.  

Kresowy kalejdoskop. Wędrówki przez Ziemie Wschodnie Drugiej Rzeczypospolitej 1918-1939

Włodzimierz Mędrzecki

KRESY POLSKA ATLANTYDA Raj utracony, skarb zdobyty za cenę krwi bohaterów szerzących cywilizację wśród ludów Wschodu? A może raczej kolonia panów i miejsce ucisku podbitej ludności? Pierwszy obraz wyłania się ze wspomnień polskich sierot po Kresach. Drugi znany jest z propagandy nieprzyjaciół II Rzeczypospolitej. Włodzimierz Mędrzecki przekonuje, że oba są dalekie od prawdy. Kresowy kalejdoskop to książka potrzebna od lat. Przedwojenne polskie Kresy, stanowiące połowę terytorium kraju, są miejscem ścierania się różnych opcji politycznych, sporów o język nauczania. To wielokulturowe społeczności i konflikty nacjonalizmów. Energiczne metropolie i setki małych miasteczek. Chłopska walka o byt, aspiracje klasy średniej, hermetyczny świat ziemian. To również sławna na cały świat lwowska szkoła matematyki, borysławskie kopalnie, wileńskie lokale, znane przed wojną uzdrowiska. Ten świat dwunastu milionów ludzi warto poznać naprawdę. Przystępnie napisany i pięknie ilustrowany, Kresowy kalejdoskop jest najbogatszą i najprawdziwszą panoramą historyczną polskiej Atlantydy.

Kresy. Ars moriendi

Anna Smółka, Agnieszka Rybak

Reporterska opowieść o finis Poloniae na Kresach. Autorki odkrywają zapomniane postacie rodzonego brata pierwszego polskiego prezydenta Gabriela Narutowicza, który opowiedział się za niepodległą Litwą, i zdarzenia zmianę polskich granic wschodnich w 1951 roku. Tropią zagadkę śmierci rodziny Skirmuntów na Polesiu i znikania szczątków bohaterów z Cmentarza Orląt Lwowskich w latach 70. XX wieku. Śledzą dzieje polskiej rodziny z Berdyczowa podczas operacji polskiej NKWD. I tragiczny koniec kresowego Drzymały, który uparł się zostać w swoim domu na Wileńszczyźnie po II wojnie światowej. Autorki dotarły do nieznanych dokumentów. Odwiedziły każde z opisywanych miejsc.

Kresy północy. Wyprawa do polskich Inflant

Sławomir Koper, Tomasz Stańczyk

Polacy wiedzą mniej o Inflantach niż o Sumatrze i Borneo stwierdził już półtora wieku temu Gustaw Manteuffel. Za dawne Kresy Rzeczypospolitej uważa się dziś wyłącznie tereny Ukrainy, Białorusi i Litwy. Mało kto pamięta, że ziemie dzisiejszej Łotwy dzieliły przez ponad dwa stulecia losy naszego kraju, a wielu jego mieszkańców dobrze zasłużyło się dla polskiej historii i kultury. Wiedza o naszych rodakach w Łatgalii, jak obecnie nazywane są dawne Inflanty polskie, wciąż jest znikoma nad Wisłą. Wyprawa do polskich Inflant nie jest kontynuacją naszego cyklu kresowego, a raczej jego uzupełnieniem. Od serii kresowej różni ją przede wszystkim narracja - to zapis naszych współczesnych podróży, wywiadów i rozmów. Zestawia polskie losy Inflant z dzisiejszą rzeczywistością. Opowiadamy o historii Łatgalii, ale pamiętamy, że do Rzeczypospolitej należała także reszta inflanckich krain. Kurlandia stanowiła lenne księstwo naszego kraju i na jej terenie toczyło się nawet powstanie kościuszkowskie. W Dorpacie (obecnie estońskie Tartu) przez ponad stulecie działał znakomity uniwersytet, który ukończyło wielu wybitnych Polaków. Do burzliwej historii polskich Inflant solennie obiecujemy powrócić w jednym z kolejnych tomów serii kresowej. Z dziejów rodziny Platerów Twierdza nad Dźwiną Zakon Kawalerów Mieczowych Śledź z owocami i kwas chlebowy Stefan Batory w Rydze Katarzyna von Kobro Śladami triumfów husarii Requiem dla polskiej Kurlandii Sprawa seminarium duchownego w Rydze Uniwersytet w Dorpacie Estońskie kulinaria Inflanckie nekropolie

Kresy w oczach oficerów KOP

Jan Widacki

Opracowanie oficerów oświatowych KOP pokazuje prawdziwy obraz Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej. Obraz, który we współczesnym polskim piśmiennictwie jest mocno zmitologizowany i tym samym zafałszowany. Zmitologizowana, "polukrowana" historia nie jest nauczycielką życia... Oficerowie KOP, dokonując opisu gmin kresowych, w których stacjonowali, czynili to rzetelnie, wszak sporządzony przez nich opis miał służyć ich formacji. Nie był przeznaczony dla zewnętrznego czytelnika. Nie było w nim miejsca na propagandę czy choćby koloryzowanie rzeczywistości. Z wprowadzenia Prof. dr hab. Jan Widacki - profesor Uniwersytetu Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie, członek korespondent PAU, adwokat. Zajmuje się naukowo kryminologią, kryminalistyką, organizacją i historią służb policyjnych i specjalnych. W latach 1990-1992 wiceminister spraw wewnętrznych, w latach 1992-1996 pierwszy polski ambasador na Litwie, a w latach 2007-2011 poseł na Sejm RP.

Krew i zgliszcza. Wielka wojna imperialna 1931-1945. Tom 1

Richard Overy

Najlepsza historia II wojny światowej - The Wall Street Journal. Medal Księcia Wellingtona za najlepszą książkę o historii militarnej w języku angielskim w roku 2022. Krew i zgliszcza to oryginalne i prowokujące do myślenia arcydzieło jednego z najsłynniejszych historyków drugiej wojny światowej. Zmusza nas do spojrzenia na ten konflikt w zupełnie nowy sposób. Autor przekonuje, że była to wielka wojna imperiów - brutalne zwieńczenie trwającej prawie sto lat globalnej ekspansji imperialnej, której kulminację stanowiły ambicje Włoch, Niemiec i Japonii w latach 30. i 40. XX wieku. Ambicje te doprowadziły do wybuchu największej i najkosztowniejszej w dziejach wojny, wskutek której po 1945 roku ostatecznie upadły wszystkie imperia terytorialne. Overy analizuje, jak w konflikcie zbrojnym o tak ogromnej skali walczono, zaopatrywano wojska, finansowano wysiłek wojenny, wspierano go za pomocą masowej mobilizacji ludności i uzasadniano moralnie. Przede wszystkim jednak ukazuje ogromne koszty, jakie ponosiły walczące państwa, oraz nadzwyczajny poziom zbrodni i okrucieństw popełnianych w ramach owych projektów imperialnych. Ta wojna na śmierć i życie, toczona o przyszłość ładu światowego, była równie mordercza dla cywilów, jak i dla wojskowych.

Kronika Dytmara biskupa merseburskiego

Thietmar

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. Plik pdf uniemożliwia przeszukiwanie i kopiowanie tekstu REPRINT. Thietmar z Merseburga (imię to odpowiada współczesnemu Dietmar; ur. 25 lipca 975 prawdopodobnie w Walbeck, zm. 1 grudnia 1018 w Merseburgu) biskup merseburski, kronikarz, autor Kroniki, ważnego źródła historii Niemiec i Polski.Trzeci z kolei syn grafa Zygfryda von Walbeck i jego żony, Kunegundy. Elementarne wykształcenie odebrał u Emnildy, ciotki swego ojca, w Quedlinburgu. W roku 987 oddany do klasztoru św. Jana na Górze w Magdeburgu, gdzie przez trzy lata pobierał dalsze nauki pod okiem opata Rykdaga. Decydującym, jeśli chodzi o umysłowość Thietmara, był jednak kolejny etap jego edukacji, kiedy to przyszły kronikarz i biskup uczył się w magdeburskiej szkole katedralnej. Kierowali nią kolejno: mistrz Ekkehard zwany Rudym, a po nim mistrz Geddo. Pobyt w Magdeburgu wywarł również wpływ na jego światopogląd odtąd stał się gorącym orędownikiem akcji misyjnych wśród Słowian, prowadzonych w ramach zależności od Kościoła i państwa niemieckiego. Nigdy nie znalazła u niego poparcia uniwersalistyczna idea odnowienia Cesarstwa Rzymskiego lansowana przez cesarza Ottona III. Wspierał za to aktywnie jego następcę, Henryka II, który skupiał się głównie na konsolidacji i wzmacnianiu roli Niemiec w Europie, a zwłaszcza w Italii. W 1009 roku zmarł biskup merseburski Bozo. Thietmar został jego następcą. Zmarł w 1018 roku. Kronika w części obejmującej schyłek IX wieku i znaczną część wieku X opiera się na znanych Thietmarowi dziełach historiograficznych i hagiograficznych. Jej wartość jednak wzrasta w tych partiach, w których Thietmar korzysta z tradycji ustnej oraz z własnego doświadczenia jako świadka wydarzeń. Poza dziejami Merseburga i państwa niemieckiego, Thietmar zawarł w niej również wiele informacji dotyczących historii Europy, także ziem polskich. Zrelacjonował m.in. zjazd gnieźnieński i wojny cesarza Henryka II z księciem Bolesławem I Chrobrym. Thietmar bardzo niekorzystnie przedstawiał Słowian, co być może wiąże się z jego rodzinnymi tradycjami. (za: https://pl.wikipedia.org/wiki/Thietmar_z_Merseburga)

Kronika halicko-wołyńska (Kronika Romanowiczów) o sztuce. Tom I Architektura

Dariusz Dąbrowski

Oddawana Czytelnikom monografia jest studium z zakresu źródłoznawstwa i historii sztuki. Poświęcona jest analizie wiadomości dotyczących architektury zawartych w Kronice halicko-wołyńskiej (Kronice Romanowiczów). Stanowi pierwszą próbę przedstawienia sposobów ujmowania wspomnianej tematyki w konkretnym średniowiecznym źródle ruskim. Zawiera słownik pojęć używanych przez autorów Kroniki oraz katalog obiektów przez nich wymienionych. Może być cennym przewodnikiem metodologicznym i faktograficznym zarówno dla historyków, historyków sztuki, archeologów oraz filologów słowiańskich, jak i dla miłośników przeszłości, szczególnie zaś dziejów średniowiecznej Rusi halicko-wołyńskiej, a także stanowić źródło inspiracji dla analogicznych badań. Prof. dr hab. Dariusz Dąbrowski (ur. w 1965 r. w Wąbrzeźnie) - autor pięciu monografii oraz ponad 130 innych tekstów naukowych opublikowanych w kilkunastu krajach. Kierownik międzynarodowego zespołu, który wydał Kronikę halicko-wołyńską (Kronikę Romanowiczów) (PAU, Kraków-Warszawa 2017). Współautor tłumaczenia tego źródła (AVALON, Kraków-Warszawa 2017). Uczestnik projektów poświęconych badaniom nad zespołami architektoniczno-archeologicznymi w Chełmie i Stołpiu, a także dziejom muzeów na ziemiach dawnej Rzeczpospolitej do 1918 r. Kierownik Katedry Nauk Pomocniczych Historii na Wydziale Historycznym UKW w Bydgoszczy.

Kronika halicko-wołyńska (Kronika Romanowiczów) w latopisarskiej kolekcji historycznej

Adrian Jusupović

Najnowsza książka Adriana Jusupovicia jest istotnym uzupełnieniem niedawno wydanej edycji krytycznej Kroniki halicko-wołyńskiej (PAU-IH PAN) oraz jej polskiego tłumaczenia (AVALON). Jej przedmiotem jest analiza strategii chronologicznej i narracyjnej twórcy tego źródła. Autor książki wskazał na wyjątkowy charakter kroniki. Kronikarz bowiem zrezygnował z tradycyjnego układu rocznego, stosowanego w pisarstwie średniowiecznej Rusi. W jego miejsce pojawiły się cztery strategie chronologiczne. Pierwsza obejmuje zapisy dotyczące lat 1205-1228, dla których podstawą szkieletu chronologicznego stanowił zapewne nieznany manuskrypt, nazwany roboczo Kijowskim Latopisem Rościsławowiczów. Nierzadko przebija w nim pierwszoplanowa rola Mścisława Mścisławowicza. Do tego niegdyś zamkniętego źródła dołączono paralelne opowiadania o dziejach bojarów halickich, a także najprawdopodobniej relacje wdowy po Romanie Mścisławowiczu lub kogoś z jej otoczenia. Na to ostatnie wskazuje widoczna korelacja szczegółowości opisów różnych wydarzeń i miejsca przebywania dworu Romanowej. Druga strategia dotyczy okresu 1228-1244. W tej partii tekstu podstawę szkieletu chronologicznego stanowi zapewne tzw. Zwód Daniela - hipotetyczne źródło powstałe na dworze Daniela Romanowicza, w którym wydarzenia ułożono w sposób niemal rocznikarski. Do zwodu wprowadzono wtórnie wstawki w postaci krótkich opowieści odnoszących się do dwóch, trzech lub więcej lat. Wprowadzenie każdej z nich kronikarz zasygnalizował powtórzeniem na końcu informacji ją poprzedzającej. Jest to sygnał dla czytelnika, że narracja powraca na wcześniejsze, zaburzone przez wstawkę, tory poprawnej chronologii kodeksu. Do narracji zostały włączone także wiadomości o Wasylku w celu podkreślenia jego roli w opisywanych wydarzeniach. W tej części źródła znajdują się również liczne informacje tzw. prorocze, odnoszące się do czasów późniejszych niż te, z którymi sąsiadują. W jednej z nich Daniel został określony mianem króla, zatem mogła powstać najwcześniej po 1253 r. Trzeci system narracji obejmuje lata 1245-1259. Opowieść w tej części źródła jest bardziej szczegółowa, niż w jego wcześniejszych partiach, a jej podstawą są wątki: babenbersko-węgierski, litewsko-jaćwieski, mongolski, polski i inne. Obejmują one dzieje jakiegoś obszaru i jego stosunków z Rusią Halicko-Wołyńską. Autor kroniki podzielił wątki na fragmenty obejmujące opisy poszczególnych kwestii, a w obrębie tych fragmentów zastosował porządek chronologiczny narracji. Powracając do wątku przerwanego wcześniej, kronikarz rozpoczyna opowieść od momentu jego zakończenia lub, jeżeli przez dłuższy okres nic się w nim nie działo, wykorzystuje inny wątek do umiejscowienia go w czasie. Taki układ tekstu wskazuje na włączenie do kroniki źródła powstałego najpóźniej w latach sześćdziesiątych XIII w. Ostatnia narracja chronologiczna dotycząca opisu wydarzeń z lat 1260-1290, jest zbliżona do odnoszącej się do okresu 1228-1244, tj. cechują ją wstawki. Fakt ten wskazuje na to, że wszystkie wstawki w kronice są wynikiem pracy jej ostatniego redaktora. Trzy zawarte w omawianym źródle sugestie, według których ostatnie informacje stworzono po śmierci Lwa lub w okresie późniejszych rządów Mścisława (lub po jego śmierci), pozwalają określić moment powstania kroniki w znanej współcześnie postaci na ostatnie dwie dekady XIII i (lub) na początek XIV w. Liczne odwołania do Hilariona, Latopisu Kijowskiego i innych przekazów wskazują na to, że opisywana kronika od początku stanowiła część większej latopisarskiej kolekcji historiograficznej. Pod tym terminem autor książki rozumie zestawienie w jednym rękopisie materiałów powstałych w różnym czasie i realizujących różne cele poznawcze i ideowe aktualne dla momentów swego powstania. Dzięki wtórnemu zestawieniu w jedną całość zyskiwały one nową interpretację i tworzyły nową całość historiograficzną. W XIII w. na Rusi kolekcje historiograficzne zastępowały nieistniejącą wówczas syntezę dziejów kraju. Powstały po 1205/1206 r., kiedy to w różnych ośrodkach zaczęły powstawać latopisy skupiające się na dziejach konkretnych ziem. Połączenie tych latopisów z dziełami wcześniejszymi pozwalało zakorzenić je w historii całej Rusi. Połączenie w jednej kolekcji Kroniki halicko-wołyńskiej z Powieścią doroczną oraz Latopisem Kijowskim stanowiło swego rodzaju deklarację programu politycznego przedstawiając władców południowo-zachodniej Rusi jako kontynuatorów dzieł dawnych książąt kijowskich. Równocześnie potomstwo Romana Mścisławowicza przejmowało nową etykietę literacką, która była de facto kalką funkcjonujących głównie na Rusi Kijowskiej koncepcji monarchicznych, zaszczepionych najsilniej przez Hilariona. Z tego punktu widzenia Powieść doroczna i Latopis Kijowski miały realny wpływ na metodę pracy kronikarza Romanowiczów. Należy podkreślić, że kwestia funkcjonowania Kroniki halicko-wołyńskiej w ramach szerszego zespołu źródeł nie była dotąd rozpatrywana w osobnym studium. Znaczącą pomocą dla czytelnika jest aneks ("Tablica chronologiczna Kroniki halicko-wołyńskiej"), w którym czytelnik odnajdzie dokładne datowanie poszczególnych fragmentów omawianego zabytku piśmiennictwa staroruskiego.

Kronika Jana z Czarnkowa

Jan z Czarnkowa

"Kronika przedstawia dzieje Kazimierza Wielkiego i jego dwojga następców. Nakreślona z niepoślednim talentem, a pisana z nieskrywaną pasją lub przynajmniej z ironią, tam zwłaszcza, gdzie autorowi wypadło mówić o przeciwnikach politycznych, do których należeli najwybitniejsi dygnitarze państwowi z regentką królową Elżbietą na czele. Jest ona najżywszą i najbardziej osobistą kroniką Polski średniowiecznej. (...) Jest prawdziwą kopalnią ciekawego materiału obyczajowo-anegdotycznego". Julian Krzyżanowski