Korespondencja dyrektyw redagowania i interpretowania tekstu prawnego

Marek Suska

Interpretatorzy prawa zakładają m.in., że prawodawca konsekwentnie stosuje pojęcia na przestrzeni całego aktu prawnego (zakaz wykładni synonimicznej/homonimicznej) czy że nie wprowadza do tekstu żadnych zbędnych fragmentów (zakaz wykładni per non est). Czy tego rodzaju założenia interpretatorów trafnie odzwierciedlają sposób pracy prawodawcy? I czy osoby obsługujące proces legislacyjny uwzględniają w swojej pracy narzędzia, za pomocą których prawo to następnie będzie odczytywane? Aby odnaleźć odpowiedź na to pytanie, autor przeprowadził analizę obowiązującego prawodawstwa i podjął badania o charakterze socjologicznoprawnym, z wykorzystaniem metod analizy tekstu, obserwacji uczestniczącej oraz wywiadów pogłębionych z legislatorami pracującymi w Biurze Legislacyjnym Kancelarii Sejmu RP. Wyniki badań oraz płynące z nich wnioski zaprezentował w monografii Korespondencja dyrektyw redagowania i interpretowania tekstu prawnego.

Kwalifikacja prawna umowy faktoringu. Studium prawnoporównawcze

Robert Siwik

Kwalifikacja prawna umowy faktoringu. Studium prawnoporównawcze   Nakładem Wydawnictwa INP PAN ukazała się monografia dr Roberta Siwika pt. Kwalifikacja prawna umowy faktoringu. Studium prawnoporównawcze. Monografia stanowi zaktualizowaną wersję rozprawy doktorskiej.   Umowa faktoringu, jako przykład empirycznego kształtowania się stosunków obligacyjnych, nie poddaje się jednoznacznej klasyfikacji na gruncie polskiego prawa cywilnego jak i większości obcych systemów prawnych. W polskiej doktrynie dominują poglądy, że należy uznać ją za umowę nienazwaną o cechach umowy mieszanej lub też umowę mieszaną. Często faktoring uznaje się też za zespół umów (umowy sprzedaży, pożyczki), powiązanych ze sobą funkcjonalnie, ale niezależnych prawnie, w skład którego wchodzą umowa przelewu oraz inne nazwane lub nienazwane umowy, regulujące pozostałe usługi faktora na rzecz faktoranta (np. umowa zlecenia). Wreszcie umowę faktoringu kwalifikuje się jako samodzielną umowę nazwaną (np. umowę sprzedaży, pożyczki, zlecenia). Zagadnienie kwalifikacji prawnej umowy faktoringu nie zostało nigdy w rodzimej literaturze szczegółowo zaprezentowane, a nieliczne wypowiedzi doktryny czy orzecznictwa są na ogół mało pogłębione i niejednolite. Dlatego przedstawienie kwalifikacji prawnej umowy faktoringu w prawie polskim stanowi podstawowy cel niniejszej pracy. Zadanie badawcze, jakie przyświecało Autorowi, to przede wszystkim dokonanie dogmatycznej analizy konstrukcji prawnej umowy faktoringu w ujęciu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, która jednak z uwagi na konieczny szerszy kontekst poznawczy musiała być wsparta argumentami prawnoporównawczymi. Daleko idące wątpliwości w zakresie kwalifikacji cywilnoprawnej umowy faktoringu mogą godzić również w zasadę pewności prawa i bezpieczeństwa obrotu. Dlatego też dokonanie kwalifikacji prawnej umowy faktoringu ma doniosłe znaczenie zarówno teoretyczne, jak i praktyczne, ponieważ rozwiązuje problem ustalenia właściwego dla faktoringu reżimu prawnego. Odpowiedź na pytanie, czy umowę faktoringu należy uznać za całkowicie oryginalną konstrukcję prawną, czy też jest ona tylko szczególną postacią którejś z umów nazwanych (tj. szczególnej postaci umowy sprzedaży z nietypowymi obowiązkami ubocznymi po stronie faktora), wpłynie niewątpliwie na tok rozumowania przy wskazywaniu i ocenie możliwych rozwiązań prawnych oraz przepisów znajdujących zastosowanie np. przy przenoszeniu wierzytelności w ramach transakcji faktoringowych.     Autor: Robert Siwik Recenzje: dr hab. Barbara Bajor Seria wydawnicza: Rozprawy Prawnicze. Seria monograficzna INP PAN e-ISBN: 978-83-66300-50-7 (ebook: pdf) DOI: 10.5281/zenodo.5792272 Ilość stron: 214

Licencja przymusowa w prawie patentowym - cel i funkcje w ujęciu historycznym

Helena Żakowska-Henzler

Od kilku już dekad utrzymują się kontrowersje wokół wpływu obecnie dominującego modelu ochrony patentowej na postęp techniczny i rozwój gospodarczy, a także wokół jego zgodności z aksjologicznymi fundamentami współczesnych systemów prawnych i społecznych w pań- stwach prawa. Przedmiotem sporu jest zarówno trafność oraz aktualność w współczesnych uwarunkowaniach technicznych, ekonomicznych i społecznych założeń, jakie legły u podstaw ustanowienia ochrony patentowej w ogóle, jak też zagadnienia szczegółowe, jak np.: katalog rozwiązań, jakich patentowalność winna być dopuszczalna i przesłanek zdolności patentowej, kryteria oceny rozwiązań pod względem zgodności z ustalonymi przesłankami, zakres ochrony patentowej – jej granice i ograniczenia, a także przesłanki, tryb i zakres wkraczania przez osoby trzecie w wyłączność wynikającą z patentu. Do tych spornych zagadnień należy też instytucja licencji niedobrowolnych – ich przydatność,zakres i przesłankistosowania,funkcje jakie pełnią i pełnić powinny, a także zgodność dominującego we współczesnych porządkach prawnych ich unormowania z celem, jakiemu mają służyć.  

Nowe instytucje procesowe w postępowaniu administracyjnym w świetle nowelizacji Kodeksu postępowania administracyjnego z dnia 7 kwietnia 2017 roku

red. Anna Gronkiewicz, red. Agnieszka Ziółkowska

„Kodeks postępowania administracyjnego stanowi swoisty „drogowskaz” dla działań administracji podejmowanych wobec obywateli i jednocześnie jest gwarantem praw jednostki w sferze prawa administracyjnego. Nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego, wynikająca z ustawy z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw, ma na celu przyspieszenie postępowania administracyjnego oraz jego uproszczenie, a także uporządkowanie sposobu oraz zasad nakładania kar administracyjnych. Niniejsza publikacja odnosi się do założeń nowelizacji, przedstawiając zmiany przepisów, które w jej wyniku nastąpiły. Monografia składa się z czterech części. Autorzy pierwszej z nich skoncentrowali się na zagadnieniach związanych z zasadami procedury administracyjnej, które do tej pory nie zostały expressis verbis wyrażone w przepisach, niemniej były w praktyce stosowane przez organy administracji publicznej. W części drugiej zaprezentowano wybrane nowe instytucje procesowe regulowane w Kodeksie postępowania administracyjnego, takie jak: ponaglenie, mediacja, posiedzenie w trybie współdziałania, milczące załatwienie sprawy czy postępowanie uproszczone. Część trzecia dotyczy zmian w zakresie postępowania odwoławczego. Odniesiono się w niej do: zasady dwuinstancyjności, postępowania dowodowego prowadzonego przez organ drugoinstancyjny, decyzji kasacyjnej oraz omówiono nowe instytucje, tj. instytucję zrzeczenia się prawa do odwołania oraz sprzeciw od decyzji kasacyjnej. Czwarta część publikacji traktuje o karach administracyjnych oraz europejskiej współpracy administracyjnej. Należy zauważyć, że mimo tak dużego zakresu nowelizacji procedury administracyjnej regulowanej w Kodeksie postępowania administracyjnego, nie jest ona kompleksowa, czego wyrazem są dalsze prace nad tym aktem normatywnym, wynikające z Druku nr 1499 Sejmu VIII kadencji w zakresie umorzenia zawieszonego postępowania administracyjnego (dodanie w art. 105 § 3 k.p.a.). Niniejsza monografia stanowi próbę przedstawienia problematyki wybranych instytucji procesowych w znowelizowanym Kodeksie postępowania administracyjnego. Poglądy i tezy prezentowane w pracy wyrażają stanowisko poszczególnych autorów.” (Przedmowa)

O czym mówią prawnicy, mówiąc o podmiotowości

red. Agnieszka Bielska-Brodziak

Publikacja wielopłaszczyznowo charakteryzuje problematykę podmiotowości, prezentując ją jednocześnie z wielu punktów widzenia. Dzięki temu książka może okazać się pomocna w rozważaniach nie tylko teoretyków prawa, ale też przedstawicieli poszczególnych nauk prawnych, jak też praktyków i studentów prawa. Ze względu na rozbudowane ujęcie tytułowej tematyki, przy uwzględnieniu jej aspektów filozoficznych, dogmatycznych,  socjologicznych, filologicznych, międzynarodowych etc., nie ma przeszkód, by odbiorcami książki byli również studenci i przedstawiciele nauk innych niż prawne. Publikacja wpisuje się w ciągle rozważany ogólny problem przełożenia natury ludzkiej na sferę prawa. Niespotykany dotychczas rozwój nauk przyrodniczych sprawia, że kategoria podmiotowości osoby fizycznej z nową siłą zostaje poddana wyzwaniom tak w obszarze początku życia, jak i w obszarze identyfikacji płciowej. To także wyzwania, jakie przed prawem stawia eksperymentalna możliwość tworzenia hybryd, chimer ludzko-zwierzęcych, zmuszająca do rewizji myślenia. Stąd już tylko mały krok do innego zagadnienia, które wraz z rozwojem współczesnych technologii staje się sprawdzianem dla dyskursu prawnego – problematyki podmiotowości prawnej sztucznej inteligencji. Zauważalne jest też, że z coraz większym trudem udaje się utrzymać całkowicie niejasny status prawny zwierząt. Rozwój cywilizacyjny stawia również nowe wyzwania przed drugą formą podmiotowości – osobami prawnymi. Ich złożoność, dynamika rozwoju oraz wymuszone globalizacją i informatyzacją świata przeobrażenia, wymagają od prawników dostarczania efektywnych propozycji normatywnych, opartych na szerokim, dynamicznym widzeniu świata. Książka jest wyrazem integracji teorii prawa z dogmatykami prawniczymi, jak również uzewnętrznieniem wymykających się schematom sposobów myślenia o podmiotowości. Tak szerokie, niestandardowe spojrzenie na tę tematykę stało się możliwe dzięki temu, że tytuł jest zbiorem tekstów przedstawiających różne perspektywy naukowe, a zaprezentowane punkty widzenia – choć odnoszą się do tego samego terminu – pochodzą z odległych sobie dyscyplin prawnych.

Obstrukcja w procesie karnym

Joanna Grygiel

Monografia stanowi pierwsze obszerne opracowanie dotyczące problematyki występowania zjawiska obstrukcji w procesie karnym. W opracowaniu dokonano ogólnej charakterystyki pojęcia obstrukcji na podstawie dostępnych źródeł. Następnie autorka przedstawia katalog potencjalnych zachowań obstrukcyjnych, na podstawie którego dokonuje teoretycznoprawnych rozważań związanych z występowaniem obstrukcji w kontekście granic legalności korzystania z prawa oraz nadużycia prawa. W opracowaniu przedstawiono również sposoby zwalczania obstrukcji wraz z ich oceną. Przeprowadzona analiza prowadzi autorkę do wniosku, że aby skutecznie przeciwdziałać obstrukcji w procesie karnym, należy również odpowiedzieć na pytanie, co skłania uczestników postępowania do zakłócania właściwego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. W monografii przedstawiono rozważania na temat tego, jak powinien zostać ukształtowany model procesu, aby miał pozytywny wpływ na zachowania jego uczestników. Ponadto autorka zwraca uwagę na rozwiązania, które mogą pomóc zmienić opinię publiczną na temat wymiaru sprawiedliwości, w tym na niezbędne zmiany legislacyjne oraz środki o charakterze pozaprawnym. W opracowaniu uwzględniono również aspekty zachowań obstrukcyjnych z wykorzystaniem sytuacji wywołanej pandemią COVID-19.  

Ochrona interesów finansowych Unii Europejskiej w świetle polskiego prawa karnego

Celina Nowak

Ochrona interesów finansowych UE jest ważnym praktycznym i politycznym wyzwaniem, przed którym stoją zarówno wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej, jak i sama Unia. Znaczenie tej kwestii jest nie do przecenienia, bowiem bez środków finansowych niemożliwe byłoby funkcjonowanie UE. I choć całość budżetu Unii stanowi tylko ok. 1% dochodu narodowego brutto wszystkich państw członkowskich UE łącznie, obejmuje on znaczące kwoty, podobnie jak i nieprawidłowości odnoszące się do środków unijnych. Praca wypełnia istotną lukę w polskim piśmiennictwie prawniczym. Choć bowiem przedmiotowe zagadnienie ochrony interesów finansowych UE od dawna interesowało polskich autorów, brakuje aktualnego, kompleksowego opracowania na ten temat z perspektywy prawnokarnej. Celem rozważań jest zbadanie, na ile skutecznie w Polsce chronione są obecnie interesy finansowe UE za pomocą instrumentów z zakresu prawa karnego oraz przepisów odnoszących się do odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary.

Odpowiedzialność odszkodowawcza za szkodę majątkową w procesie karnym

dr Mateusz Szurman

Prezentowana praca to pierwsze monograficzne opracowanie obowiązku naprawienia szkody po istotnej nowelizacji Kodeksu karnego, która weszła w życie 1 lipca 2015 r. i do dziś kształtuje system polskiego prawa karnego. Autor kompleksowo analizuje obowiązek naprawienia szkody w procesie karnym, zwracając uwagę na istotę, cele i przesłanki zastosowania tej formy reakcji na popełniony czyn zabroniony. Wielość spraw, w których orzekany jest obowiązek naprawienia szkody powoduje, że prezentowane rozwiązania mają znaczący walor praktyczny i ułatwiają stosowanie obowiązujących przepisów. Książka jest przeznaczona przede wszystkim dla praktyków prawa karnego: sędziów, prokuratorów, pełnomocników pokrzywdzonych i obrońców. Będzie także interesującą lekturą dla teoretyków prawa i to nie jedynie badaczy prawa karnego, ale także znawców prawa cywilnego zajmujących się roszczeniami odszkodowawczymi oraz specjalizujących się w metodach aplikacji instytucji cywilnoprawnych w różnych dziedzinach prawa. Mateusz Szurman adwokat, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor ponad 20 artykułów naukowych i publicystycznych poświęconych prawu karnemu, zdobywca nagrody dla najlepszego mówcy turnieju oratorskiego organizowanego przez Naczelną Radę Adwokacką przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka. Uczestnik turniejów sądowych w Wiedniu, Hanowerze i Budapeszcie. Prowadził zajęcia z prawa karnego dla studentów UJ (2019/2020). Zawodowo zajmuje się przestępczością tzw. białych kołnierzyków.