Socjoterapia wobec agresji rówieśniczej w polskiej szkole. Perspektywa praktyków

dr Maciej Wilk

Metody skutecznego radzenia sobie ze szkolną przemocą Publikacja stanowi próbę przedstawienia poważnego problemu, jakim jest narastająca fala agresji rówieśniczej w polskich szkołach. Zaburza ona proces edukacji i wychowania, wpływając destrukcyjnie na wszystkie strony takich działań ― na agresorów, na ofiary przemocy, ale także na jej świadków: uczniów, nauczycieli i innych pracowników placówki oświatowej. Ofiary czują się zazwyczaj zranione, upokorzone, zalęknione, przez co wycofują się z życia klasy i szkoły, a sprawcy budują swoje poczucie tożsamości na przekonaniu o własnej dominacji nad innymi lub ― czują się winni i nieakceptowani przez zespół klasowy, co w efekcie również zaburza ich prawidłowe funkcjonowanie w środowisku. Oznacza to, że problem agresji rówieśniczej nie jest jedynie problemem ofiary i sprawcy, ale też klasy, szkoły, a nawet społeczności. Za pośrednictwem tej książki jej autor nie tylko definiuje i analizuje problem, ale także proponuje skuteczne metody pracy z tym negatywnym zjawiskiem, bazując nie tylko na dostępnej literaturze ale głównie na doświadczeniach socjoterapeutów ― praktyków aktywnych w tym obszarze. Publikację podzielono na cztery rozdziały. Dwa pierwsze są poświęcone analizom o charakterze teoretycznym i diagnostycznym. Rozdziały trzeci i czwarty skupiają się na założeniach metodologicznych, jak również na analizie i interpretacji wyników badań własnych autora. Autor przeplata fragmenty transkrypcji z autorskimi analizami. Wyłania się z nich obraz współczesnej szkoły przeładowanej treściami i niedowidzącej w perspektywie problemów wychowawczych i emocjonalnych uczniów. Powszechność zachowań agresywnych wśród uczniów ― coraz częściej podejmowanych w przestrzeni wirtualnej, ale równie często występujących w rzeczywistej przestrzeni przerwy międzylekcyjnej czy poszkolnych ustawek ― a także nieznane generacji osób dorosłych napięcia przeżywane przez e-generację przerastają zdolność współczesnego nauczyciela przedmiotowca do adekwatnego reagowania na te zjawiska. Niezwykle wzrasta zatem rola/potrzeba istnienia w systemie szkolnym sprawnie działających pedagogów szkolnych i socjoterapeutów. Praca operuje w bardzo ważnym społecznie obszarze zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, które będą w przyszłości budować nasz świat. Dr hab. Maciej Bernasiewicz, profesor Uniwersytetu Śląskiego Opracowanie stanowi diagnozę, ocenę, opinię, interpretacje i refleksje człowieka nauki, będącego jednocześnie głęboko zanurzonym w analizowaną problematykę ― badacza praktyka. Zwracam uwagę na w pewnym stopniu nowatorskie ujęcie eksplorowanego problemu ― w aspekcie próby opisania postrzegania przez badanych ― socjoterapeutki i socjoterapeutów, możliwości zastosowania socjoterapii w stosunku do podmiotów życia szkolnego, charakteryzujących się agresją rówieśniczą, jak również interpretacji uwarunkowań, mechanizmów i form zachowań agresywnych dzieci i młodzieży, a także, co niezwykle istotne, wielością wykorzystanych źródeł naukowych z zakresu socjoterapii i agresji. Dr hab. Mirosław Kowalski, profesor Uniwersytetu Zielonogórskiego

Społeczeństwo - sport - edukacja

red. Barbara Wiśniewska-Paź, Piotr Wróblewski

Społeczeństwo – sport – edukacja zawiera artykuły przedstawione w trakcie dwóch dni w ramach XV Ogólnopolskiego Zjazdu Socjologicznego, który miał miejsce we wrześniu 2013 roku w Szczecinie. Przedłożone przez autorów referatów teksty uzupełnione zostały artykułami przygotowanymi przez badaczy zajmujących się problematyką znaczenia sportu w obrębie współczesnego społeczeństwa polskiego w różnych aspektach i zakresie. Pod uwagę zostały wzięte przede wszystkim dwa ważne wymiary znaczenia sportu: 1. kontekst społeczny, tj. powiązany bezpośrednio z instytucjami społecznymi (wzorami, drużyną, klubem, widowiskami) oraz 2. kontekst edukacyjny, wyznaczony realizacją programów socjalizacyjnych i wychowawczych na poziomie sportu szkolnego i profesjonalnego, ale także w  ramach różnych form spędzania wolnego czasu i prozdrowotnego stylu życia. Autorzy artykułów w analizie fenomenu sportu i edukacji we współczesnym społeczeństwie stosują różne perspektywy badawcze. Obok socjologii sportu, wykorzystywane są teorie powstałe na polu socjologii: kultury, organizacji, małych i dużych struktur społecznych czy socjologii ciała. W wielu artykułach znajdują się wyraźne odniesienia do teorii społeczeństwa konsumpcyjnego. Zaprezentowane w tomie stanowisko teoretyczne eksponuje przede wszystkim wieloaspektowość sportu jako fenomenu ludycznego, mitycznego oraz elementu kultury symbolicznej, jest przy tym dalekie od, dominującego przez wiele lat, stanowiska strukturalistyczno-funkcjonalnego czy psychologicznego.     Repertuar problemów zaprezentowanych w niniejszym tomie jest na tyle ciekawy i różnorodny, że każdy czytelnik zainteresowany problematyką z pogranicza sportu, społeczeństwa i edukacji znajdzie w książce coś interesującego do przeczytania.

Społeczeństwo, edukacja, praca

Wielisława Warzywoda-Kruszyńska

Książka stanowi forum przemyśleń w kwestiach, które znajdowały się w polu zainteresowań Jana Szczepańskiego: struktury społecznej i roli intelektualistów, pracy, szkolnictwa wyższego i nauczania socjologii, metod badawczych, socjologii jako dyscypliny naukowej. Zmieniły się czasy i paradygmaty w socjologii, natomiast paradygmat strukturalny jest znowu aktualny. Dezindustrializacja jest procesem, który determinuje los jednostek i całych społeczności. Praca stała się niepewna i fragmentaryczna. Inteligencja i intelektualiści ustępują miejsca specjalistom od różnych marketingów i public relations. Krystalizuje się struktura społeczna charakterystyczna dla gospodarki rynkowej. Ilościowe badania socjologiczne wypierane są przez metody charakterystyczne dla badania rynku. Socjologia zwraca się ku badaniom jakościowym, w tym biograficznym, których opracowanie wspierane jest przez programy komputerowe. Wzrasta wrażliwość socjologów na problemy etyczne badań, a zainteresowania prof. Szczepańskiego w dalszym ciągu trwale wpływają na działalność naukową łódzkich socjologów. Natomiast w Unii Europejskiej, której członkiem jest Polska, ujednoliceniu i standaryzacji ulegają systemy kształcenia. 

Społeczne i wspólne. Studium socjologiczno-filologiczne

Tadeusz Sozański

Książka jest wynikiem badań autora, socjologa i matematyka, podjętych na polu czystej humanistyki. Część I tej erudycyjnej rozprawy traktuje o związkach między naukami o języku a socjologią. Przeanalizowane tu także zostały klasyczne definicje tej dyscypliny, często zwanej nauką o rzeczywistości społecznej. W części II przedmiotem rozważań są języki, w których tworzyli klasycy europejskiej myśli społecznej od Arystotelesa po wiek XX. Filologiczna analiza oryginalnych tekstów oraz przekładów ich dzieł doprowadziła autora do odkrycia czterech sposobów połączenia ze sobą w różnych językach dwu kategorii – sociale i commune – opisujących stosunki międzyosobowe. „Fascynująca dla czytelnika jest ujawniona przez autora kulturowa różnica między greckim a łacińskim rozumieniem więzi społecznej”. (z recenzji prof. W. Wincławskiego)   Tadeusz Sozański, adiunkt w Instytucie Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, zajmuje się socjologicznymi zastosowaniami teorii gier i teorii grafów, swoje prace publikował w cenionych czasopismach („Social Networks”, „J. of Mathematical Sociology”, „Studia Socjologiczne”) i tomach zbiorowych (Institutional Design and Voting Power in the EU, 2010; Status, Network, and Structure, 1997; Struktura, wymiana, władza. Studia z socjologii teoretycznej, 1993).  

Społeczne reprezentacje Unii Europejskiej. Przedakcesyjny dyskurs polskich elit symbolicznych

Konrad Kubala

W książce zostały ukazane wyniki badań nad wizerunkami Unii Europejskiej obecnymi w medialnej debacie publicznej. Przedstawiono wpływ języka na sferę doświadczenia społecznego, teoretyczne ujęcia kategorii dyskursu, charakterystykę teorii społecznych reprezentacji oraz autorską propozycję warsztatu badawczego. Czytelnik może odnaleźć w publikacji ścieżkę postępowania badawczego przydatną w pracy nad rekonstrukcjami obrazów rzeczywistości dominującymi w mediach. Osoby zainteresowane dynamicznymi zmianami postrzegania instytucji Unii Europejskiej mają natomiast okazję zapoznać się z jej wizerunkami funkcjonującymi wśród polskich elit symbolicznych na krótką chwilę przed referendum akcesyjnym. Książka jest skierowana do osób interesujących się metodami jakościowymi w naukach społecznych, a także temporalnym ujęciem wizerunków Unii Europejskiej. Badacze, którzy zajmują się zagadnieniem tożsamości zbiorowej (w tym europejskiej) i chcieliby odtworzyć wizerunki Unii Europejskiej obecne w dyskursie publicznym dzisiaj, znajdą tu materiał umożliwiający śledzenie percepcji idei europejskiej, dokonywanie porównań i wyciąganie ostrożnych wniosków.  

Społeczne światy. Teoria - empiria - metody badań. Na przykładzie świata wspinaczki

Anna Kacperczyk

Autorka podejmuje tematykę coraz bardziej popularnej działalności sportowej, rekreacyjnej oraz hobbystycznej, jaką jest wspinanie. Opisywana wspólnota „ludzi gór” jest tu pretekstem do pokazania pewnych ogólnych zjawisk i procesów społecznych, możliwych do uchwycenia przy pomocy teorii światów społecznych. Książka ukazuje złożone procesy tworzenia się i podtrzymywania światów społecznych na przykładzie analizy konkretnego społecznego świata – świata wspinaczki. Równocześnie stanowi prezentację efektywnych metod badania światów społecznych. Autorka stosuje cały zestaw strategii analityczno-badawczych – od etnografii, przez autoetnografię, elementy metody biograficznej, analizy dyskursu, po netnografię – podporządkowanych metodologii teorii ugruntowanej, by jak najpełniej opisać społeczny świat wspinaczy. Książka, będąca zbliżeniem zarówno do świata wspinaczki, jak i do teorii światów społecznych, może zainteresować socjologów, antropologów, etnologów, pedagogów i badaczy społecznych, którzy kierują swoją uwagę na złożone i dynamiczne całości społeczne oraz sposoby ich poznawania. Interesujące treści mogą też w niej znaleźć dla siebie studenci tych dyscyplin, chcący zapoznać się z pewnym typem badań, usiłującym opisać światy społeczne, wykorzystując do tego celu różne podejścia badawcze. Pierwsza część pracy może także zainteresować samych wspinaczy, pozwalając im przyjrzeć się własnemu społecznemu światu z nieco innej perspektywy – oczami socjologa.  

Społeczne uwarunkowania działań inwestorów indywidualnych

Łukasz Pyfel

Dlaczego inwestorzy chcą być kojarzeni z przedsiębiorcami, sportowcami czy buntownikami? Jakie strategie wykorzystują, żeby nie określono ich jako hazardzistów i leszczy? Czy amatorskie inwestowanie to dodatkowa praca zarobkowa, a może raczej hobby lub nawet pasja? Jak inwestorzy kategoryzują inwestowane przez siebie pieniądze? Autor książki odpowiada na te i podobne pytania na podstawie własnych badań jakościowych nad inwestorami indywidualnymi. Prezentuje koncepcję inwestora jako osoby silnie zakorzenionej w świecie społecznym, na której działania wywierają wpływ takie kategorie, jak tożsamość, budowane społecznie oczekiwania i relacje z innymi ludźmi. Publikacja jest skierowana nie tylko do badaczy zjawisk społecznych oraz ekonomicznych, lecz także do osób amatorsko czy zawodowo związanych z inwestowaniem. * Książkę świetnie się czyta ze względu na klarowną strukturę wywodów, przystępny język, bogaty zbiór wypowiedzi z wywiadów oraz podsumowania w postaci schematów. Jeśli dodamy do tego odwołania do koncepcji teoretycznych oraz odpowiedniej literatury przedmiotu, to całość stanowi bardzo atrakcyjną pozycję wydawniczą. [...] Autor publikacji nie tylko przekazuje wiedzę o bardzo istotnym wycinku naszego życia społeczno-ekonomicznego, lecz także poprzez swoją profesjonalną analizę i przystępną narrację buduje kulturę prezentacji dogłębnych badań socjologicznych na wysokim metodologicznym i teoretycznym poziomie. Z recenzji dr hab. Marii Nawojczyk, prof. AGH w Krakowie

Społeczne znaczenie miejskich przestrzeni publicznych

Krzysztof Bierwiaczonek

Punktem wyjścia do rozważań zawartych w książce jest spostrzeżenie, że jeśli współcześnie chce się mówić o mieście jako czymś więcej niż strukturze administracyjnej, demograficznej i gospodarczej, to konieczne jest istnienie przestrzeni publicznych, w których mieszkańcy mogą doświadczać zarówno obecności innych osób, jak i samej przestrzeni miejskiej. Interesującym przedmiotem badań jest zatem sposób konfrontowania się mieszkańców miast z przestrzenią publiczną. Jest to proces wielowymiarowy, związany z codziennym funkcjonowaniem w przestrzeni oraz z refleksją nad jej znaczeniem dla miasta czy rolą w kształtowaniu tożsamości miejskiej i jednostkowej. Wymienione zjawiska związane są z różnorodnymi sposobami doświadczania i definiowania miejskiej przestrzeni publicznej. Doświadczanie miejskiej przestrzeni publicznej było głównym przedmiotem badań. W ich realizacji przyjęto klasyczną w socjologii perspektywę kulturalistyczną, która zakłada analizę rzeczywistości społecznej z perspektywy jednostek. W takiej perspektywie zdefiniowano miejską przestrzeń publiczną jako obszar w mieście, który jest dostępny, przyciągający, umożliwiający konfrontację z innymi użytkownikami miasta, estetyczny, w którym ludzie chcą się spotykać, działać i czują się bezpiecznie. Analizowane w tekście badania przeprowadzono w 2012 roku w trzech śląskich miastach: Jastrzębiu-Zdroju, Tychach i Żorach. W sumie za pomocą techniki wywiadu kwestionariuszowego przebadano 982 osoby. W książce dla celów porównawczych przywołano też wcześniejsze wyniki badań prowadzonych w Gliwicach i Katowicach. Ich wykorzystanie wraz z głównymi badaniami pozwala na wyciąganie wniosków o bardziej ogólnym charakterze, wykraczającym poza studia przypadków. Zebrany materiał badawczy pozwolił na sformułowanie kilku wniosków związanych ze społecznym doświadczaniem miejskiej przestrzeni publicznej. W każdym mieście istnieją przestrzenie bez większych problemów identyfikowane przez mieszkańców jako takie, które są przykładami dobrych przestrzeni publicznych. Najczęściej są to miejskie rynki lub place zlokalizowane w centrach miast, atrakcyjne przestrzenie rekreacyjne lub parki. Z perspektywy mieszkańców miast i użytkowników przestrzeni publicznych szczególnie istotna jest ich wielofunkcyjność, umożliwiająca podejmowanie różnorakich aktywności.