Tanatoturystyka. Od przestrzeni śmierci do przestrzeni turystycznej

Sławoj Tanaś

Intensywny rozwój światowej turystyki determinuje organizację przestrzeni turystycznych będących rezultatem zmieniających się w czasie potrzeb konsumpcyjnych turysty, które decydują o odkrywaniu nowych obszarów dla turystyki, choć znanych wcześniej, to nie zawsze z nią identyfikowanych. We współczesnej turystyce kulturowej, w ramach której turysta odwiedza miejsca stanowiące lub prezentujące materialne i niematerialne dziedzictwo historyczne i artystyczne, powszechna jest m.in. śmierć. Podróże turystyczne, w ramach których odwiedzane są przestrzenie śmierci nazwano tanatoturystyką. Tanatoturystykę można uznać za swego rodzaju pomost pomiędzy śmiercią a życiem, pomiędzy umarłymi a żywymi. Turysta jest zachęcany do kontemplacji śmierci mającej wymiar nie tylko religijny, ale również, a może przede wszystkim, społeczny. Śmierć wzbudza zarówno lęk, respekt, jak i zdystansowany uśmiech. Turystyka jest w stanie wygenerować każdy z zamierzonych skutków, w zależności od potrzeb i zasobów, jakimi dysponują i turyści, i organizatorzy atrakcji turystycznych. Popkulturowe i rozrywkowe produkty turystyczne wielokrotnie wykorzystują aspekt śmierci, jej obraz i symbolikę w celu wywołania określonych wrażeń i emocji. Zamki strachu, muzea śmierci, inscenizacje egzekucji i tortur, podróże do stref zagrożenia życia są niewątpliwie przykładem diametralnie innego, w ocenie wielu kontrowersyjnego lub nieprzyzwoitego, wykorzystania przestrzeni śmierci do celów komercyjnych. Niezależnie, czy w wymiarze kultury wysokiej czy popularnej zawsze przekaz płynący do turysty ma dla niego wymierne znaczenie. Tanatoturystyka, stanowiąca rodzaj turystyki kulturowej, wpływa na poszerzenie świadomości społecznej, odkrywanie dziedzictwa przez przekraczanie granic kulturowych, rozbudzanie rozmaitych potrzeb, identyfikację, wartościowanie oraz interpretację kultur. Kontakt z przestrzenią śmierci może być dla turysty stymulujący, poprzez odkrywanie nieznanego dla niego świata, wielokrotnie niezrozumiałego i rodzącego obawy.  

Tożsamość i "miejsce". Budzenie uśpionego potencjału wsi

Marcin Wójcik

Książka dotyczy aktualnych procesów zachodzących na obszarach wiejskich i wpisuje się w badania odnowy wsi. Zawarte w niej studia przypadku poświęcone dziewięciu miejscowościom pokazują różne strategie budzenia się uśpionego potencjału „miejsc”, odbudowywania lub tworzenia ich nowej tożsamości. Prezentowane opisy specyfiki i wyjątkowości wsi wynikają z jednej strony z potrzeby przekazania przez autorów wielu przemyśleń i wrażeń, z drugiej zaś są prezentacją dobrych praktyk rozwoju lokalnego. Dzięki nim lepiej można zrozumieć istotę współczesnej polskiej wiejskości, z wszystkimi jej zaletami i obciążeniami, a także docenić jej wartość dla naszego kulturowego trwania jako wspólnoty ludzi połączonych geografią i historią.

Transport accessibility and road network load in Poland when faced with flood hazards

Szymon Wiśniewski

The monograph contains the results of research devoted to determining the vulnerability of passenger road transport in Poland by identifying the nature and scale of changes in transport accessibility and changes in the network traffic load in the event of a flood (with different probabilities of occurrence), conducted under the project number 2018/29/B/HS4/01020, financed by the National Science Center in Poland. In the course of the implementation of such formulated main goal of the study, an attempt was made to achieve a group of specific objectives of a cognitive, methodological and application character. The research was conducted mainly on the basis of data on the extent of flood risk areas in Poland and their development, as well as the road network and the development of its neighborhood. The publication may be of interest to researchers dealing with the geography of transport or - more broadly - with socio-economic geography and spatial management. It can also be helpful material for students of study programs that relate to the geography of transport, transport accessibility or spatial mobility in their curriculum. The content of the thesis covers issues that can be used by specialists in crisis management or road infrastructure management in crisis situations related to the occurrence of a flood.

Turystyczna baza noclegowa województwa łódzkiego

Roman Szkup

Książka jest oryginalnym opracowaniem, a przy tym w sposób kompleksowy ukazuje zjawisko rozwoju bazy turystycznej w województwie łódzkim [...]. Autorzy poprawnie interpretują dane empiryczne, dając jasny przekaz o zmianach w turystycznej bazie noclegowej, jakie zachodziły na terenie województwa łódzkiego [...]. Publikacja powinna być cennym źródłem informacji dla przedstawicieli wszystkich szczebli samorządu terytorialnego w województwie łódzkim. Znajdzie również zainteresowanie wśród przedsiębiorców z branży turystycznej, w tym przede wszystkim hotelarzy, właścicieli gospodarstw agroturystycznych i innych obiektów noclegowych oraz touroperatorów. Z recenzji dr. hab. Sławomira Sitka (Uniwersytet Śląski)

Turystyka sentymentalna Polaków do Ukrainy Zachodniej

Natalia Tomczewska-Popowycz

Książka "Turystyka sentymentalna Polaków do Ukrainy Zachodniej" zabierze Cię do nieznanych zakątków Ukrainy. Odbędziesz podróż w czasie wśród polskiego dziedzictwa. Bez względu na to, czy masz korzenie z Kresów Wschodnich, jesteś zapalonym podróżnikiem, historykiem, praktykiem w branży turystycznej, studentem, czy po prostu chcesz dowiedzieć się więcej o polskiej przeszłości w Ukrainie, ta książka to pozycja dla Ciebie.

Uwarunkowania rozwoju lokalnego na obszarach przygranicznych

Sławomir Sitek

Monografia przeznaczona jest dla specjalistów zajmujących się rozwojem lokalnym  ze szczególnym uwzględnieniem obszarów przygranicznych. Praca ma charakter interdyscyplinarny i korzysta z dorobku wielu nauk tj. geografia, ekonomia czy socjologia. Wypełnia lukę wiedzy w zakresie specyfiki uwarunkowań rozwoju lokalnego polskich obszarów przygranicznych, szczególnie w kontekście przemian granicy, które nastąpiły w ostaniem ćwierćwieczu. Wnioski z pracy mogą być interesującą wskazówka w zakresie kształtowania rozwoju lokalnego na obszarach peryferyjnych. Książka oprócz wymiaru naukowego i teoretycznego, może być pomocna w praktyce zarządzania procesami rozwoju terytorialnego, w tym w procesie budowania strategii rozwoju. Z tego powodu oprócz naukowców, studentów i pasjonatów tematów lokalnych, dedykowana jest osobom reprezentującym samorząd terytorialny oraz euroregiony.

W kręgu geografii politycznej i dyscyplin "okolicznych". Studia dedykowane Profesorowi Markowi Sobczyńskiemu

Andrzej Rykała

Geografia polityczna, pomimo propagowania u swojego zarania dogmatycznych i abstrakcyjnych teorii, dźwigania brzemienia grzechów będącej jej praktycznym zastosowaniem geopolityki oraz wtłaczania w ideologiczny gorset przez pozbawione demokratycznego mandatu rządy, to dziś pełnoprawna, uznana i nieustannie poszukująca kolejnych wyzwań naukowych członkini rodziny geograficznej. Na to wabiące, choć nieokreślone, grząskie i nie dość bezpieczne pole badawcze wkroczył kilkadziesiąt lat temu z niepohamowaną skłonnością do jego dalszej penetracji – przy zachowaniu pokory wobec dokonań poprzedników i szacunku dla nie zawsze chwalebnej tradycji – Profesor Marek Sobczyński. Liczne strumyki refleksji poznawczej i badawczej przenoszone przez pokolenia geografów politycznych ujął on w indywidualny nurt naukowej eksploracji. Materialnym wyrazem docenienia ogromnego i niezwykle cennego wkładu Profesora w rozwój tej dyscypliny naukowej jest niniejsza jubileuszowa książka. Jej struktura odzwierciedla spektrum zainteresowań badawczych autorów zamieszczonych w niej tekstów. Różnorodność podjętych tematów jest zarazem ilustracją wszechstronności naukowej Jubilata. Andrzej Rykała

Warsztaty z Geografii Turyzmu. Tom 10. Krajoznawstwo a turystyka

Jolanta Wojciechowska, Marzena Makowska-Iskierka

Publikacja jest dziesiątym tomem w serii "Warsztaty z Geografii Turyzmu" wydawanej przez Wydział Nauk Geograficznych Uniwersytetu Łódzkiego. Zawiera teksty z zakresu trzech działów wiedzy: krajobrazu, krajoznawstwa i turystyki. Lektura tych prac uzmysławia wielość relacji, jakie zachodzą między wymienionymi dziedzinami - zarówno w obszarze poznawczym, dydaktycznym, jak i badawczym. Duża część artykułów zaprezentowanych w tej monografii (z działów: krajobraz i krajoznawstwo) została przygotowana na VII Kongres Krajoznawstwa Polskiego, który miał się odbyć w 2020 roku w Łodzi, ale z powodu pandemii wywołanej koronawirusem został przeniesiony na rok 2022. Opublikowane tutaj prace stanowią więc jedną z form upamiętnienia tego wydarzenia.

Warsztaty z Geografii Turyzmu. Tom 12. Percepcja turystyki w przestrzeni i w czasie pandemii COVID-19

Marzena Makowska-Iskierka, Jolanta Wojciechowska

Prace opublikowane w 12. Tomie monografii „Warsztaty z Geografii Turyzmu” poszerzają perspektywę dla co najmniej kilku zagadnień badawczych podejmowanych w turystyce. Tymi zagadnieniami wyznaczonymi przez osiem oryginalnych prac są: – aktywność fizyczna mieszkańców Polski w czasie pandemii COVID-19; – rozwój bazy noclegowej w Kołobrzegu i jego najbliższym zapleczu podczas dwóch lat trwania pandemii; – kreowanie w okresie pandemii turystyki w Łodzi poprzez medialny przekaz; – świadomość zrównoważonego rozwoju wśród studentów na kierunku turystyka i rekreacja; – turystyczny wizerunek Polski w percepcji studentów programu Erasmus+; – międzynarodowe systemy hotelowe w polskiej i zagranicznej literaturze naukowej; – lokalne i regionalne produkty żywnościowe w pięciogwiazdkowych hotelach w Polsce; – groundspotting w przestrzeni turystycznej Łodzi. Najogólniej problematykę badawczą zaprezentowaną w niniejszym tomie można odnieść do takich trzech nurtów, jak: pandemia COVID-19, percepcja turystyki oraz hotele i groundspotting w przestrzeni turystycznej Łodzi. Stanowią one tytuły dla trzech wyznaczonych w monografii części. Opublikowane prace zachęcają do namysłu, a także niejednokrotnie prowokują do zastanowienia się nad postawieniem kolejnych, czy nawet nowych, pytań badawczych.

Warsztaty z Geografii Turyzmu. Tom 13. Turystyka w badaniach podstawowych

Marzena Makowska-Iskierka, Jolanta Wojciechowska

Na trzynasty tom "Warsztatów z Geografii Turyzmu" składają się prace prezentujące ciekawy zestaw metod oraz narzędzi stosowanych w badaniach podstawowych z zakresu turystyki. Dobór metod przedstawionych przez autorów wynika z tego, że dobrze znają oni teren i przedmiot badań, dostępne raporty dotyczące korzystania z atrakcji turystycznych czy uzdrowiskowych, a także są świadomi wpływu technologii (np. aplikacji mobilności), która przenika i nasyca różne sfery kultury, w tym naukę.

Warsztaty z Geografii Turyzmu. Tom 14. Komu potrzebna jest turystyka?

Marzena Makowska-Iskierka, Jolanta Wojciechowska

Na tytułowe pytanie publikacji: "Komu potrzebna jest turystyka?" odpowiedź została zawarta w interesującym sprawozdaniu z dyskusji na ten temat przeprowadzonej podczas ogólnopolskiej konferencji naukowej pod nazwą XXXIX Seminarium terenowe "Warsztaty z geografii turyzmu", która odbyła się w Łodzi w dniach 22-23 września 2023 roku. Uważna lektura poszczególnych artykułów prowadzi do uzyskania odpowiedzi w kontekście takich zagadnień, jak: rekreacja, przestrzeń turystyczna, narzędzia komunikacji w turystyce i atrakcje turystyczne. Publikacja przedstawia zatem różne perspektywy naukowego oraz pragmatycznego spojrzenia na problematykę turystyki.

Warsztaty z Geografii Turyzmu. Tom 9

Jolanta Wojciechowska, Marzena Makowska-Iskierka

Redakcja „Warsztatów z Geografii Turyzmu” wyjaśnia, że odpowiadając na ogłoszony w ubiegłym roku przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego konkurs na dofinansowanie czasopism naukowych, podjęła starania uruchomienia czasopisma w miejsce wcześniej wydawanej monografii. Udało się spełnić formalne wymagania i opublikować pierwszy zeszyt, dodając w nawiasie nr 8, wskazujący na kontynuację wydawanej od 2011 r. serii monografii o tym tytule. Na skutek nieotrzymania środków na wydawanie czasopisma, powracamy w tym roku do cyklicznego (raz w roku) publikowania monografii, nadając niniejszemu tomowi kolejny numer, czyli 9. Przepraszając Czytelników za zmiany, pragniemy jednak poinformować o pozytywnych praktycznych względach takiego rozwiązania, bowiem wydając niniejszą monografię już w tym roku, dajemy Autorom możliwość uzyskania punktów za publikację artykułów w naszym wydawnictwie. Książka składa się z prac napisanych przez bardzo młodych adeptów nauki. Autorami są studenci, najmłodsi absolwenci, doktoranci oraz młodzi pracownicy wyższych uczelni. Problematyka niniejszego numeru jest zróżnicowana, czego potwierdzeniem jest fakt, że w części zawierającej artykuły będą poruszone następujące zagadnienia: – aktywność rekreacyjno-turystyczna piłkarek nożnych w ich czasie wolnym, – oferty turystyki filmowej w wyjazdach do Irlandii, – znaczenie milongi w przestrzeni rekreacyjnej Łodzi, – budżet obywatelski narzędziem kreowania przestrzeni rekreacyjnej miasta, – drzewa jako pomniki przyrody na terenie Suwalskiego Parku Krajobrazowego, – wody lecznicze jako podstawa rozwoju turystyki zdrowotnej w uzdrowisku Sopot.

Wielkie osiedla mieszkaniowe w mieście postsocjalistycznym. Geneza, rozwój, przemiany, percepcja

Ewa Szafrańska

Wielkie socjalistyczne osiedla mieszkaniowe o zabudowie blokowej popularnie określane „blokowiskami” lub „osiedlami z wielkiej płyty” stanowią szczególne środowisko mieszkaniowe obecne w wielu miastach europejskich, ale przede wszystkich w miastach Europy Środkowo-Wschodniej. W książce poddano analizie genezę, rozwój, przemiany oraz percepcję tej formy zabudowy w wybranych miastach postsocjalistycznych. Podjęcie refleksji dotyczącej tej tematyki uznano za ważne, ponieważ osiedla te są najbardziej widocznym i rozległym przestrzennie dziedzictwem socjalizmu we współczesnych miastach i dominującą formą zamieszkiwaną przez niemal połowę ludności tych miast. Ponadto obszary te, mimo swej powszechności, są wciąż stosunkowo mało poznane i postrzegane przez pryzmat wielu stereotypów, które należy weryfikować w badaniach w różnych skalach przestrzennych i przy użyciu różnych metod. Praca ma walory nie tylko poznawcze ale także aplikacyjne. Jej rezultaty są ważnym głosem w toczącej się obecnie dyskusji na temat aktualnego stanu oraz przyszłości wielkich osiedli mieszkaniowych we współczesnych miastach postsocjalistycznych. Stanowi źródło niezbędnej wiedzy w procesach modernizacji i humanizacji tej formy zabudowy, czyli działań zmierzających do zapewnienia takich warunków zamieszkania, które w lepszy niż dotychczas sposób mogą zaspokoić potrzeby ich mieszkańców. 

Wieloletnia zmarzlina w wybranych obszarach Tatr, Gór Skandynawskich i Spitsbergenu w świetle kompleksowych badań geofizycznych i analiz klimatologicznych

Wojciech Dobiński

Niniejsza publikacja ma charakter dwudzielny. W pierwszej części przedstawiony został aktualny stan wiedzy na temat wieloletniej zmarzliny w ujęciu krytycznym, natomiast druga część pracy zawiera wyniki badań prowadzonych w wybranych miejscach Tatr, Gór Skandynawskich i Spitsbergenu oraz ich interpretację, analizę, a także dostrzeżone prawidłowości. Celem pracy jest detekcja i poznanie prawidłowości występowania wieloletniej zmarzliny w środowisku górskim, subarktycznym i subpolarnym w wybranych miejscach leżących na szerokości geograficznej między 49 a 77 (symbol stopni) z zastosowaniem metod geofizycznych i klimatycznych, a także poznanie jej natury, właściwości i zmienności oraz relacji z lodowcami w warunkach zmieniającego się klimatu.

Wpływ rewitalizacji terenów poprzemysłowych na organizację przestrzeni centralnej w Manchesterze, Lyonie i Łodzi

Jarosław Kazimierczak

Tematyka książki dotyczy kształtowania nowego obszaru centralnego w mieście w wyniku rewitalizacji terenów poprzemysłowych, a w konsekwencji generowania relacji przestrzenno-funkcjonalnych, jakie zachodzą między „nowym” a „starym” centrum miasta. Jest kompleksową pracą podejmującą ten problem zarówno w krajowych, jak i zagranicznych studiach miejskich. Stanowi unikatowe studium porównawcze trzech dawnych wielkich europejskich ośrodków przemysłu włókienniczego Znajdujemy też odpowiedź na kluczowe dla gospodarowania przestrzenią miasta pytanie o skutki, jakie niesie ze sobą rewitalizacja terenów poprzemysłowych dla organizacji przestrzeni centralnej (proces ten nie zawsze prowadzi do zmian pozytywnych). Zidentyfikowano czynniki determinujące współczesne przekształcenia organizacji przestrzeni centralnej i jej przestrzeni publicznej na przykładzie badanych miast, także w kontekście odmiennych uwarunkowań rozwojowych w Europie Zachodniej i Środkowo-Wschodniej w drugiej połowie XX w. Książka jest głosem w debacie o problemach skoordynowanego i zrównoważonego procesu rewitalizacji terenów poprzemysłowych w odniesieniu do transformacji centrów miast europejskich. Jej wartość naukową podnosi rejestracja zjawisk in situ dokonana przez Autora. Istotnym walorem pracy jest katalog rekomendacji dla sposobu kształtowania przestrzeni centralnej w Łodzi, opracowany na podstawie wniosków płynących z analizy doświadczeń Manchesteru i Lyonu oraz nowatorskiej procedury badawczej. 

Wpływ zrzutów wód kopalnianych na odpływ rzek Górnośląskiego Zagłębia Węglowego

Magdalena Matysik

W pracy przedstawiono wyniki badań nad wpływem działalności górniczej w obrębie Górnośląskiego Zagłębia Węglowego na odpływ rzeczny w dorzeczu Wisły i Odry. Analizy odpływu objęły długie ciągi obserwacji 1961-2013. Ważne znaczenie miało również uwzględnienie przemian gospodarczych, w tym restrukturyzacji górnictwa. Długie serie badawcze pozwoliły na ujęcie statystyczne omawianych zjawisk hydrologicznych. Praca w sposób kompleksowy ocenia znaczenie zrzutów wód kopalnianych na odpływ rzek Górnośląskiego Zagłębia Węglowego z uwzględnieniem uwarunkowań przyrodniczych. Publikacja oprócz wysokich walorów poznawczych i metodycznych, ma duże znaczenie praktyczne.