18 Brumaire\'a Ludwika Bonaparte

Karol Marks

"18 Brumaire'a Ludwika Bonaparte" to dzieło Karola Marksa, niemieckiego filozofa pochodzenia żydowskiego, twórcy socjalizmu naukowego. Jeśli interesujesz się historią i polityką, to powinieneś przeczytać "18 Brumaire'a Ludwika Bonaparte" autorstwa Karola Marksa. W tej pracy Marks analizuje przewrót, jaki miał miejsce we Francji w 1851 roku i przejęcie władzy przez Ludwika Bonapartego, który ogłosił się cesarzem. Autor bada przyczyny tego wydarzenia, opisuje historię ruchów robotniczych we Francji i analizuje polityczne i ekonomiczne uwarunkowania, które doprowadziły do konsolidacji władzy Bonapartego. Ta książka to kluczowy tekst dla tych, którzy chcą zrozumieć, jakie były przyczyny przewrotu w 1851 roku i jak wpłynęło to na rozwój polityki i społeczeństwa w tamtym okresie.

2012: Polityka, pieniądze, służby specjalne

Kazimierz Turaliński

Rok 2012 bezpowrotnie odmienił oblicze Polski. To, co dawniej wydawało się wręcz nieprawdopodobne, wraz z jego końcem zapisało się już na kartach jak najbardziej realnej historii, a najważniejsze wydarzenia tego czasu oscylowały wokół siedmiu haseł-kluczy: •    Polityka – bezpardonowa walka rządu z opozycją doprowadziła do pogłębienia podziału Polaków na dwa, trwale już skłócone obozy •    Pieniądze – miliardy złotych z defraudacji środków przeznaczonych na budowę autostrad oraz z przemytu papierosów stały się głównymi celami przestępczości zorganizowanej i białych kołnierzyków •    Służby specjalne – uznane przez obywateli o prawicowych poglądach za wroga nr 1 polskiej demokracji wdały się, wbrew prognozom, w otwarty konflikt z premierem Donaldem Tuskiem •    Mafia – Polska, jako wschodnia rubież Unii Europejskiej, przyjęła rolę punktu tranzytowego dla organizowanego przez Włochów przemytu, nad Wisłą masowo stosować zaczęto metody oszustw gospodarczych z Półwyspu Apenińskiego, zorganizowane struktury przestępcze połączyły siły, a wszelkie godzące w nie śledztwa zostały faktycznie zablokowane •    Terroryzm – koniec roku przyniósł zatrzymanie pierwszego w III RP polskiego podejrzanego o organizowanie zamachu bombowego na posłów, premiera i prezydenta oraz spadek liczby Polaków niewierzących w zamach w Smoleńsku do 56% obywateli •    Samobójstwo – w tajemniczych okolicznościach życie utraciło wiele znanych osób oraz świadków kluczowych śledztw, a do kanonu żartów politycznych przeszły te, o grasującym w Polsce „seryjnym samobójcy” •    Rosja – piętno kilku stuleci konfliktów oraz zimnowojennej doktryny mocarstwowej Kremla do dziś kształtuje wizerunek polityki rosyjskiej, co dodatkowo utwierdza ekspansja tamtejszych służb wywiadowczych, oskarżanych nie tylko o powrót do agresywnego szpiegostwa, ale też o zabójstwa na tle politycznym i kreowanie decyzji rządów obcych państw Wybór artykułów i komentarzy prasowych Kazimierza Turalińskiego przedstawia najważniejsze wydarzenia 2012 roku z perspektywy często wymykającej się mainstreamowym mediom.  Wszyscy przywykliśmy już do tego, że ani członkowie rządu, ani parlamentarzyści, nie znają polskiego i europejskiego prawa, podstaw ekonomii, czy nawet filozoficznych fundamentów ustroju, w którym władzę przyszło im sprawować. Swe funkcje pełnią „na wyczucie”, co niestety nie umniejsza ogromu popełnianych błędów i wynikających z nich konsekwencji, zwłaszcza w zakresie tolerowania zorganizowanej działalności przestępczej na szkodę rodzimych przedsiębiorców, czy bagatelizowania innych źródeł zagrożenia dla bezpieczeństwa publicznego. Polityka, pieniądze – w tym środki unijne, służby specjalne, mafia, terroryzm, samobójstwa i Rosja to najważniejsze tematy wypełniające czołówki gazet w minionym, przełomowym roku. Wokół nich też skupiony został niniejszy zbiór materiałów prasowych i komentarzy. Uważna analiza znów pozornie tylko odległych wydarzeń ujawnia, jak poważna choroba trapi współczesną Polskę. Obok słabej władzy i agresywnych białych kołnierzyków najpoważniejszy problem to koniunkturalne media, które, zamiast przekazywać informacje, w ślepej pogoni za sensacją często wprowadzają odbiorców w błąd. Niczym krzywe zwierciadło zniekształcają rzeczywistość, a historię i wiedzę naukową omijają szerokim łukiem. Dziś nadszedł czas by parę trudnych tematów wyciągnąć spod klosza propagandy dobrobytu – wprost na światło dzienne, a inne, nazbyt dobrze już nagłośnione, odkłamać.

36 forteli. Chińska sztuka podstępu, układania planów i skutecznego działania

Piotr Plebaniak

Bodaj najlepsze momenty sienkiewiczowskiej trylogii to opisy forteli obmyślanych przez imć Zagłobę. Dzięki znajomości ludzkiej psychiki z łatwością zwodził przeciwnika i realizował swoje cele,  a także zdobywał szacunek swoich towarzyszy. W tej książce znajdują się opowieści o czynach ludzi takich jak Zagłoba, o wybitnych dowódcach formatu Lawrencea z Arabii i mężach stanu jak słynny chiński strateg Zhuge Liang, ale też postaciach fikcyjnych, takich jak dowódca Czerwonego Października. Książkę 36 forteli polecam w szczególności żołnierzom sił i służb specjalnych, które z założenia realizują swoje misje w nieprzewidywalnym środowisku wysokiego ryzyka. Taktykom i strategom odpowiedzialnym za odnajdywanie dróg wyjścia z beznadziejnych sytuacji, ale i ku przestrodze w obliczu pozornie słabego i przez to lekceważonego przeciwnika. generał Roman Polko, były dowódca jednostki GROM, autor m.in. książki RozGROMić konkurencję Geopolityka to gra o władzę, a tym samym o przyszłość świata. Plan, rachuby i podstęp decydują o życiu i śmierci, o sukcesie lub klęsce. Tradycje prowadzenia zmagań, definiowania wojny są często zasadniczo różne w kręgu oddziaływania cywilizacji zachodniej i chińskiej. 36 forteli i traktat Sztuka wojny słynnego stratega chińskiej starożytności są dla Chińczyków równorzędnym przejawem tego, co my określamy mądrością Wschodu. A opracowanie Piotra Plebaniaka to  znakomity międzykulturowy, okraszony dziesiątkami anegdot podręcznik psychologii konfliktu, w którym chiński dorobek opisany jest językiem współczesnej psychologii. Gorąco polecam. dr Jacek Bartosiak,  ekspert geopolityk, autor książki Pacyfik o Eurazja. O wojnie

Albo-albo. Broszury emigracyjne 1943-1944

Stanisław Cat-Mackiewicz

"Albo wojna skończy się rozbiciem Niemiec przez Anglię i Amerykę przedtem nim wojska sowieckie zajmą terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. - W tym wypadku możemy liczyć na odzyskanie niepodległości. Albo wojna się skończy dla nas za późno, to znaczy już po wkroczeniu wojsk sowieckich na nasze terytorium i po okupacji przez Sowiety Polski w części, lub w całości. W tym wypadku nie można liczyć na to, aby zwycięskie wojska sowieckie grzecznie ustąpiły nam miejsca. Wtedy będzie... koniec. Prawda to brutalna i straszliwa, ale prawda, a tylko głupie dzieci odpędzają prawdę machaniem rączek i krzykiem." Stanisław Cat-Mackiewicz Cała nasza polityka podczas drugiej wojny - a więc w godzinie największej próby - oparta była na śmiesznych, dziecięcych wręcz iluzjach. Lata 1939-1945 są okresem całkowitego uwiądu polskiego myślenia politycznego. Ludzie, którym przyszło dzierżyć w rękach ster spraw polskich, całkowicie zatracili poczucie racji stanu. Zamiast oprzeć się na realnych przesłankach, kierowali się mrzonkami i chciejstwem. Byli jednak Polacy, którzy obronili wówczas nasz honor (...) ludzie myślący realnie, rozumiejący, gdzie leży interes naszego państwa. Nie wysłuchano ich, ale byli. Jednym z czołowych przedstawicieli tej grupy był bez wątpienia Stanisław Cat-Mackiewicz. Mistrz mojego politycznego myślenia. Piotr Zychowicz

Ben Gurion. Twórca współczesnego Izraela

Anita Shapira

Książka o Ben Gurionie jest nie tylko polityczną opowieścią. Poznajemy „przywódcę narodu”, ale także człowieka. Zamieszczone w książce fragmenty listów pokazują obszary, do których najtrudniej jest dotrzeć badaczowi. Prof. Anicie Szapirze to się udało. Dzięki książce dowiadujemy się nie tylko o kolejnych politycznych inicjatywach Ben Guriona, ale także o jego emocjach, smutkach, gorszych i lepszych stronach charakteru. Autorka interesująco pokazuje jak polityka stopniowo podporządkowała sobie jego życie prywatne: po ceremonii zawarcia małżeństwa, młody małżonek udał się na spotkanie partyjne, a spóźnienie usprawiedliwił… ślubem. Książka o Ben Gurionie jest także ciekawą lekcją polityki, jest opowieścią o tym jak rodzą się nowe idee i działania polityczne, jak zmieniają się, doświadczają niełatwych kompromisów czy porażek. Warto zaznaczyć w tym miejscu, że autorka książki zadbała, żeby czytelnik poznał nie tylko sposób myślenia jej bohatera, ale także jego przeciwników, ich programy, oceny sytuacji czy polityczne emocje. Ben Gurion zmarł w grudniu 1973 r., jego grób znajduje się w Sede Boker, na pustyni Negew, gdzie spędził ostatnią część życia. Warto, będąc w Izraelu, odwiedzić to miejsce. Także ono, swoją surowością, skromnością opowiada o człowieku, który podporządkował swoje życie „czemuś większemu i bardziej świętemu niż cokolwiek na świecie”. Z Przedmowy do wydania polskiego Bożeny Szaynok, Profesor Uniwersytetu Wrocławskiego

Birma. Złota ziemia roni łzy

Bogdan Góralczyk

[…] Współczesne krytyczne wobec Birmy zachodnie, bliskowschodnie i nadwiślańskie głosy, słusznie oburzając się na prześladowania Rohingya, nie biorą wszakże pod uwagę ogromu zmian, jakie zaszły nad Irawadi, oraz specyfiki tego kraju. Lektura „Złotej ziemi” z pewnością im się przyda. Będąc świetnym zapisem chwili tuż przed zmianami, książka ta oferuje rzecz w obserwowaniu rzeczywistości birmańskiej bezcenną: perspektywę. Uświadamia, jak daleko Birma doszła w ciągu dekady. Pozwala spojrzeć na ten kraj i gnębiące go problemy z dystansu, z większą empatią. Powinna stać się lekturą obowiązkową dla każdego, kto nie pamięta Birmy sprzed 2011 roku (a tym, którzy pamiętają, z pewnością pomoże przypomnieć sobie, jak źle się działo w kraju pod generalskim butem). Po jej przeczytaniu spojrzenie na Birmę powinno stać się bardziej zniuansowane, głębsze. Birma wciąż czeka na swoją „jedność w różnorodności”, na rozwiązanie etnicznego węzła gordyjskiego. Wciąż trwa mierzenie się z niejednoznacznym dziedzictwem kolonialnym. Nie zmienił się również – wzrósł wręcz – polityczny kult Aung Sana, założyciela państwa. Utrzymało się uwielbienie dla jego córki, Aung San Suu Kyi, i to mimo pięciu lat jej rządów, co wiązało się z koniecznością pójścia na liczne kompromisy moralno-polityczne. Birmańczycy – inaczej niż Zachód – świetnie rozumieją tę cenę i wciąż stoją za Suu Kyi murem. Bo jest dla nich niczym symboliczna tarcza, broniąca przed generałami. Ludzie w Birmie – zarówno Birmańczycy, jak i mniejszości – doskonale pamiętają uchwycone w „Złotej ziemi” przez Bogdana Góralczyka „długie trwanie” rządów Tatmadaw i za żadne skarby świata nie chcą by się powtórzyło. Niestety, mroczne widmo ery generałów powróciło 1 lutego 2021 roku, ponownie sprawiając, że Złota Ziemia roni łzy.  dr hab. Michał Lubina  Instytut Bliskiego i Dalekiego Wschodu UJ   Prof. zw. dr hab. Bogdan J. Góralczyk, politolog i sinolog, b. dyplomata, publicysta, wykładowca w Centrum Europejskim Uniwersytetu Warszawskiego i jego były dyrektor. W latach 2003–2008 był ambasadorem RP w Tajlandii, akredytowanym również w Republice Filipin i Związku Mjanma. Do Mjanmy – Birmy – później jeszcze wielokrotnie jeździł. Specjalizuje się we współczesnych stosunkach międzynarodowych, w tym w zagadnieniach globalizacji, tematyce europejskiej oraz rynków i przemian zachodzących w Azji. Szczególnie dogłębnie zbadał specyfikę, rolę i zmiany dokonujące się w Chinach i na Węgrzech (znając języki obu krajów), czego najlepszym dowodem są dwie książki wydane nakładem Wydawnictwa Dialog: „Wielki Renesans. Chińska transformacja i jej konsekwencje” (2018) oraz „Węgierski syndrom Trianon” (2020).

Bolesław Kardaszewski. Architektura i polityka

Błażej Ciarkowski

„Książka Błażeja Ciarkowskiego to napisana dobrym, żywym językiem opowieść o architekcie zmagającym się z ograniczeniami «realnego socjalizmu», z uporem dążącym do realizacji swoich twórczych koncepcji i próbującym minąć progi modernizmu – nawet za cenę kompromisów z komunistyczną władzą, a odchodzącym przedwcześnie z poczuciem niewykorzystanego potencjału twórczego. Jej bohater, mimo że z urodzenia warszawianin, związał się z Łodzią i tutaj przyszło mu działać – w mieście o specyficznym charakterze, co czyni tekst tym bardziej ciekawym”. Z recenzji prof. Krzysztofa Stefańskiego   Profesor Bolesław Kardaszewski (1931-2000) był jednym z najważniejszych architektów w powojennej historii Łodzi. Pozostawił po sobie szereg realizacji, tuziny projektów i koncepcji, oraz rzesze uczniów, którzy z nieskrywaną estymą wspominają Mistrza. Człowiek sukcesu? Bynajmniej. Do końca życia towarzyszyło mu przekonanie o zawodowym niespełnieniu, owa gorzka refleksja nieobca największym twórcom. Postać Kardaszewskiego wpisywał się, mimo swej niezaprzeczalnej wyjątkowości, w archetypiczny niemalże obraz przedstawiciela całego pokolenia architektów pracujących w powojennej rzeczywistości. Profesjonalną edukację pobierał u wybitnych twórców dwudziestolecia międzywojennego, sami zaś zaczynał projektować w chwili, w której krótkie panowanie socrealistycznej doktryny dobiegało końca. Przyszło mu działać w atmosferze fałszywego kultu nowoczesności, zmagać się z bezmyślnym produktywizmem, normatywami i ograniczeniami systemu centralnie sterowanej gospodarki. Twórczą dojrzałość osiągnął w latach przełomu, gdy wiara w modernizm zastępowana była przez postmodernistyczny pluralizm, a ustrój komunistyczny chwiał się, by ostatecznie upaść w 1989 roku. Wyjątkowość Kardaszewskiego polegała na tym, że był obserwatorem krytycznym nie szukającym gotowych recept, lecz inspiracji nie na płaszczyźnie idei. Nie odtwarzał, lecz kreował. Był twórca świadomym, o szerokich horyzontach i wielkiej wiedzy, którą umiejętnie zespajał z praktyczną biegłością. Jego realizacje – zarówno o funkcji mieszkalnej („Bolek”, „Irena”), biurowej („Dom Chłopa”), jak i akademickiej (gmachy Instytutu Fizyki, Wydział Budownictwa oraz Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych), zdradzały wyjątkowy talent twórcy i wyróżniały się ze wszechobecnej budowlanej nijakości. Ilość obiektów wzniesionych według projektów Kardaszewskiego, jakkolwiek okazała, nie jest adekwatna do skali jego talentu i możliwości twórczych. Przyjaciele i dawni współpracownicy, wspominają profesora jako postać wyrastającą ponad otaczającą rzeczywistość, która w innych realiach społeczno-politycznych mogłaby osiągnąć jeszcze więcej. Jednocześnie pozostawiona przez niego spuścizna, zarówno ta architektoniczna, istniejąca w przestrzeni miejskiej, jak i niematerialna – w umysłach i sercach dawnych współpracowników i uczniów, pozwala zaliczyć go w poczet najwybitniejszych architektów w całej historii Łodzi i najważniejszych budowniczych lat powojennych w skali Polski.   Błażej Ciarkowski (ur. 1982) – architekt i historyk sztuki. Absolwent architektury na Politechnice Łódzkiej i historii sztuki na Uniwersytecie Łódzkim. W 2012 r. obronił z wyróżnieniem doktorat na Politechnice Łódzkiej. Od 2012 r. adiunkt w Katedrze Historii Sztuki Uniwersytetu Łódzkiego. Laureat nagrody Marszałka Województwa Łódzkiego za najlepszą rozprawę doktorską związaną tematycznie z województwem łódzkim.  

Brazylia w systemie międzynarodowym. Role średniego mocarstwa nowego typu

Monika Sawicka

Między 2003 i 2014 rokiem Brazylia mogła sprawiać wrażenie gwiazdy międzynarodowej sceny politycznej. Latynoamerykański gigant podjął starania o budowę globalnych koalicji państw rozwijających się, stał się wschodzącym głosem w dialogu nad międzynarodową współpracą na rzecz rozwoju w Afryce i uczestnikiem rozmów nad sytuacją na Bliskim Wschodzie. Te inicjatywy, wpisujące się w ramy współpracy państw Globalnego Południa, przyczyniły się do nazwania prezydenta Luli da Silvy (2003–2010) „najpopularniejszym politykiem na Ziemi”, samą zaś Brazylię coraz częściej zaczęto wskazywać jako aktora stojącego u progu wielkomocarstwowości. Po 2011 roku zarzucono jednak największemu państwu Ameryki Łacińskiej nadwyrężenie aktywności dyplomatycznej, a nawet nazwano Brazylię „dyplomatycznym karłem”. Choć kraj ten stał się w XXI wieku ważnym globalnym graczem, wyzwania związane z pełnieniem omówionych w tej książce ról międzynarodowych sugerują, że trafne może być uznanie Brazylii za mocarstwo średnie nowego typu. Mając na celu wkład do debaty nad pozycją międzynarodową Brazylii, książka będzie jednocześnie atrakcyjną lekturą dla czytelników zainteresowanych stosunkami międzynarodowymi i przede wszystkim Brazylią, jej miejscem i rolami we współczesnym świecie. Monika Sawicka – absolwentka stosunków międzynarodowych i filologii portugalskiej UJ, doktor nauk społecznych w zakresie nauk o polityce. Pracuje w Zakładzie Ameryki Łacińskiej Instytutu Amerykanistyki i Studiów Polonijnych UJ. Współredaktor naukowa tomu Migraciones y diásporas de América Latina. Perspectiva histórica y contemporánea (Kraków 2017) i autorka artykułów poświęconych polityce zagranicznej Brazylii, w tym brazylijskiej współpracy rozwojowej. Jej zainteresowania naukowe skupiają się na polityce zagranicznej i wewnętrznej Brazylii, międzynarodowej współpracy na rzecz rozwoju i analizie polityki zagranicznej państwa.