Kodeks Karny

Agnieszka Kaszok

Kodeks karny to podstawowy akt prawny regulujący odpowiedzialność karną za czyny zabronione w Polsce. Obecny kodeks karny został uchwalony 6 czerwca 1997 roku i wszedł w życie 1 września 1998 roku, zastępując wcześniejsze przepisy z 1969 roku. Kodeks karny określa, jakie zachowania są przestępstwami, jakie kary grożą za ich popełnienie oraz jakie zasady odpowiedzialności karnej obowiązują w polskim systemie prawnym. Kodeks karny składa się z trzech głównych części: 1. **Część ogólna** - zawiera przepisy dotyczące zasad odpowiedzialności karnej, takich jak pojęcie przestępstwa, formy winy, okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną, przedawnienie oraz kary i środki karne. W tej części znajdują się również przepisy dotyczące zasad wymierzania kar, warunkowego zawieszenia wykonania kary oraz przedterminowego zwolnienia. 2. **Część szczególna** - wymienia konkretne czyny zabronione, opisując przestępstwa przeciwko różnym dobrom chronionym, takim jak życie i zdrowie, mienie, bezpieczeństwo publiczne, porządek publiczny, wolność seksualna oraz rodzina i opieka. Każdy typ przestępstwa jest szczegółowo opisany, włącznie z przewidzianymi za niego karami. 3. **Część wojskowa** - zawiera przepisy dotyczące przestępstw popełnianych przez żołnierzy oraz przestępstw wojskowych, takich jak dezercja, niesubordynacja czy przestępstwa przeciwko obowiązkom służbowym. Kodeks karny ma na celu ochronę porządku prawnego i zapewnienie bezpieczeństwa publicznego, a także resocjalizację sprawców przestępstw. Stosowanie przepisów kodeksu karnego odbywa się w ramach postępowania karnego, które jest regulowane odrębnym aktem prawnym - kodeksem postępowania karnego. Przepisy kodeksu karnego są systematycznie aktualizowane, aby odpowiadały na nowe wyzwania społeczne i prawne, w tym przestępczość zorganizowaną, cyberprzestępczość oraz inne nowoczesne formy przestępczości. Interpretacja i stosowanie kodeksu karnego jest przedmiotem licznych orzeczeń sądowych, komentarzy prawniczych oraz analiz doktrynalnych, co czyni go istotnym elementem systemu prawnego w Polsce.

Koncepcja zbrodni przeciwko ludzkości w międzynarodowym prawie karnym

Michał Jan Filipek

Publikacja z serii „Rozprawy Prawnicze. Seria monograficzna Instytutu Nauk Prawnych PAN. Niniejsza praca służy trzem celom badawczym: Celem ogólnym jest określenie podstawy kryminalizacji zbrodni przeciwko ludzkości. Jego realizacji posłużyła analiza wszystkich ważniejszych międzynarodowych definicji bezprawności zbrodni przeciwko ludzkości, co wiązało się z wyróżnieniem i zbadaniem wszystkich elementów konstytutywnych tej kategorii zbrodni. Pierwszym szczegółowym celem badawczym było udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy aktorzy niepaństwowi, czyli podmioty o charakterze pozapaństwowym (tzw. non-state actors), mogą zostać uznani za organizację w rozumieniu art. 7 ust. 2 lit. a StMTK. Drugim  celem była  próba udzielenia od powiedzi na pytanie, czy państwa-strony Statutu Rzymskiego są zobowiązane do inkorporowania definicji zbrodni międzynarodowych do swoich wewnętrznych systemów prawa karnego. Przyjęte w pracy rozwiązania terminologiczne są powszechnie stosowane przez zagraniczną doktrynę międzynarodowego prawa karnego. W opracowaniu wykorzystano trzy metody badawcze powszechnie stosowane w badaniach z zakresu nauk prawnych. Podstawową metodą badawczą zastosowaną w pracy jest metoda formalno-dogmatyczna. Analizie poddano regulacje zbrodni przeciwko ludzkości zawarte w szeregu instrumentów międzynarodo- woprawnych. Materiał badawczy stanowiło również orzecznictwo międzynaro- dowych trybunałów karnych oraz wybranych sądów krajowych. Ponadto wykorzystano metodę prawnohistoryczną oraz prawnoporównawczą. Metoda prawnohistoryczna zastosowana została w celu przedstawienia procesu kształtowania się podstaw prawnych penalizacji zbrodni przeciwko ludzkości oraz ewolucji koncepcji tej zbrodni w międzynarodowym prawie karnym. Metoda prawnoporównawcza umożliwiła zaś porównanie rozwiązań i koncepcji prawnych wywodzących się z prawa krajowego i międzynarodowego. Książka jest uzupełnioną wersję rozprawy doktorskiej pt. Koncepcja zbrodni przeciwko ludzkości w w świetle Statutu Rzymskiego Międzynarodowego Trybunału Karnego obronionej w czerwcu 2018 r. w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk.

Kościół katolicki wobec kary śmierci. Między prawem a filozofią i teologią

Tomasz Snarski

Katechizm Kościoła Katolickiego opowiada się obecnie za bezwarunkowym sprzeciwem wobec kary śmierci. To efekt decyzji papieża Franciszka z 2018 roku, która spotkała się z licznymi kontrowersjami. Kongregacja Nauki Wiary tłumaczyła wówczas, że mamy do czynienia z drobną korektą nauczania, nie zaś z przełomową zmianą. Jak jednak jest w rzeczywistości? Czy powinniśmy w tym przypadku mówić o ewolucji, czy raczej o rewolucji? A może obserwujemy powrót do ewangelicznego radykalizmu pierwszych wieków chrześcijaństwa? Jakie racje zdecydowały o przyjęciu przez Kościół skrajnego abolicjonizmu? Na ile wynika on z akceptacji poglądów formułowanych w filozofii czy naukach penalnych, a na ile jest rezultatem refleksji teologicznej w łonie samego Kościoła? Stawiając powyższe pytania, Tomasz Snarski przybliża specyfikę katolickiego abolicjonizmu. Konfrontuje nauczanie Kościoła z argumentacją sporu na temat kary śmierci w nauce prawa karnego i filozofii. Wiąże się z tym szereg kolejnych kwestii. Jakie znaczenie ma potępienie moralne kary śmierci przez Kościół dla tradycyjnego rozumienia kary kryminalnej i sprawiedliwości? Czy spór między przeciwnikami a zwolennikami kary śmierci zostanie kiedykolwiek rozstrzygnięty? Czy prawo karne może i powinno podzielać wartości ewangeliczne? I czy jest w nim miejsce na przebaczenie oraz miłosierdzie? Wzajemne uwikłanie prawa karnego, teologii i filozofii każe także na nowo zadać podstawowe pytanie o postawę chrześcijan (i nie tylko) wobec najbardziej okrutnych i niebezpiecznych przestępców.

Odpowiedzialność odszkodowawcza za szkodę majątkową w procesie karnym

dr Mateusz Szurman

Prezentowana praca to pierwsze monograficzne opracowanie obowiązku naprawienia szkody po istotnej nowelizacji Kodeksu karnego, która weszła w życie 1 lipca 2015 r. i do dziś kształtuje system polskiego prawa karnego. Autor kompleksowo analizuje obowiązek naprawienia szkody w procesie karnym, zwracając uwagę na istotę, cele i przesłanki zastosowania tej formy reakcji na popełniony czyn zabroniony. Wielość spraw, w których orzekany jest obowiązek naprawienia szkody powoduje, że prezentowane rozwiązania mają znaczący walor praktyczny i ułatwiają stosowanie obowiązujących przepisów. Książka jest przeznaczona przede wszystkim dla praktyków prawa karnego: sędziów, prokuratorów, pełnomocników pokrzywdzonych i obrońców. Będzie także interesującą lekturą dla teoretyków prawa i to nie jedynie badaczy prawa karnego, ale także znawców prawa cywilnego zajmujących się roszczeniami odszkodowawczymi oraz specjalizujących się w metodach aplikacji instytucji cywilnoprawnych w różnych dziedzinach prawa. Mateusz Szurman adwokat, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor ponad 20 artykułów naukowych i publicystycznych poświęconych prawu karnemu, zdobywca nagrody dla najlepszego mówcy turnieju oratorskiego organizowanego przez Naczelną Radę Adwokacką przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka. Uczestnik turniejów sądowych w Wiedniu, Hanowerze i Budapeszcie. Prowadził zajęcia z prawa karnego dla studentów UJ (2019/2020). Zawodowo zajmuje się przestępczością tzw. białych kołnierzyków.

"Problemy Prawa Karnego" 2017, nr 1 (27)

red. Jarosław Zagrodnik, Kazimierz Zgryzek

Czasopismo stanowi kontynuację dzieła prof. zw. dr. hab. Kazimierza Marszała, który stworzył i redagował Problemy Prawa Karnego przez wiele lat, czyniąc z nich szanowaną i rozpoznawaną wśród przedstawicieli nauki prawa pozycję. Po kilku latach nieobecności na rynku wydawniczym Problemy Prawa Karnego pojawiają się znowu, a na ich kartach poruszone zostaną nurtujące kwestie z zakresu prawa i procesu karnego. Autorzy tekstów opublikowanych na łamach czasopisma podejmują się zarówno rozważań teoretycznych, jak i analizy obowiązujących rozwiązań z perspektywy praktycznego stosowania prawa. Praca zaadresowana jest do przedstawicieli nauki szeroko pojętej karnistyki, praktyków zmagających się z problemami prawa karnego na co dzień, jak również studentów zainteresowanych powyższą tematyką.

"Problemy Prawa Karnego" 2018, nr 2 (28)

Jarosław Zagrodnik, Kazimierz Zgryzek

Czasopismo stanowi kontynuację dzieła prof. zw. dr. hab. Kazimierza Marszała, który stworzył i redagował Problemy Prawa Karnego przez wiele lat, czyniąc z nich szanowaną i rozpoznawaną wśród przedstawicieli nauki prawa pozycję. Po kilku latach nieobecności na rynku wydawniczym Problemy Prawa Karnego pojawiają się znowu, a na ich kartach poruszone zostaną nurtujące kwestie z zakresu prawa i procesu karnego. Autorzy tekstów opublikowanych na łamach czasopisma podejmują się zarówno rozważań teoretycznych, jak i analizy obowiązujących rozwiązań z perspektywy praktycznego stosowania prawa. Praca zaadresowana jest do przedstawicieli nauki szeroko pojętej karnistyki, praktyków zmagających się z problemami prawa karnego na co dzień, jak również studentów zainteresowanych powyższą tematyką.

Przypadki kryminalne. Ciemna liczba przestępstw jako problem interdyscyplinarny

Zbiorowy

Kryminalistyka - z różnych punktów widzenia, omawiana przez praktyków i teoretyków, wybitnych specjalistów. 

Przypadki kryminalne Poszukiwania zaginionych jako problem interdyscyplinarny

Joanna Stojer-Polańska

Z recenzji: „Współczesne społeczeństwo wychowane na szybkim dostępie do informacji, programach typu true-crime i serialach z cyklu CSI jest przekonane o tym, że zna realną skalę i poziom przestępczości. Rzeczywistość jednak dość mocno odstaje od filmowego wyobrażenia pracy wymiaru sprawiedliwości i dowodzi, że nie dość, że są zdarzenia kryminalne, które nie znajdują swojego finału w sądzie, to nikt nie wie, że się wydarzyły. To tak zwana ciemna liczba przestępstw, która nie mieści się w oficjalnych statystykach i nie staje się newsem w mainstreamowych środkach przekazu”. dr Tomasz Kupiec Kierownik Pracowni Genetyki Sądowej Instytut Ekspertyz Sądowych im. Prof. dra Jana Sehna w Krakowie