Diabetologia dla POZ - wykorzystanie metforminy w leczeniu stanu przedcukrzycowego, prewencji pierwotnej oraz prewencji wtórnej w cukrzycy typu 2

Grzegorz Dzida

Zalecenia postępowania w cukrzycy Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego 2021 jako nowe kryterium rozpoznania cukrzycy wprowadzają odsetek hemoglobiny glikowanej HbA1c > 6,5%. Jest to szczególnie ważne obecnie, w okresie epidemii COVID-19, dla pacjentów z rozpoznanym stanem przedcukrzycowym już stosujących metforminę, pozwala bowiem zwolnić z konieczności przeprowadzania doustnego testu tolerancji glukozy. W artykule opisano zasady stosowania metforminy w prewencji cukrzycy typu 2.

8 powodów, dla których warto stosować zimnotłoczony olej z nasion wiesiołka

Paulina Szczepanik-Kułak

Olej z nasion wiesiołka to pozyskiwany metodą tłoczenia na zimno produkt pochodzenia naturalnego o wyjątkowo korzystnych właściwościach terapeutycznych, o których decyduje skład bogaty w nienasycone kwasy tłuszczowe. W poniższym artykule scharakteryzowano olej z wiesiołka z uwzględnieniem działania ukierunkowanego na poprawę właściwości skóry i włosów oraz potencjału terapeutycznego w łagodzeniu wielu problemów skórnych i nie tylko.

Zalecenia dietetyczne dla pacjentów z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit

Joanna Wypych

Terminem "nieswoiste choroby zapalne jelit" określamy grupę chorób, których etiologia do tej pory nie została w pełni poznana. Należą do niej przede wszystkim wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna. Do licznych czynników środowiskowych wpływających na występowanie i przebieg nieswoistych zapaleń jelit należą: palenie papierosów, wysoko przetworzona dieta, infekcje bakteryjne, wirusowe, zaburzenia składu mikrobiomu, stosowanie niektórych leków (antybiotyki) oraz być może czynniki psychologiczne. Dieta odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu organizmu człowieka w pełni sił witalnych i zdrowotnych, jednak nie istnieje jeden ogólnodostępny schemat żywienia dla pacjentów z nieswoistymi zapaleniami jelit. Inaczej jest z osobą w pełni mobilną, aktywną zarówno fizycznie, jak i intelektualnie, a inaczej osobę w trakcie zaostrzenia, przed zabiegami operacyjnymi, czy też wymagającą uzupełnienia niedoborów pokarmowych wynikających z zespołu złego wchłaniania pojawiającego się w przebiegu zapaleń jelit. Autora w poradniku omawia następujące zagadnienia: - produkty, które należy ograniczać - pokarmy wywołujące nieprzyjemne objawy ze strony przewodu pokarmowego - pokarmy wpływające na proces zapalny w jelicie - pokarmy wskazane w diecie osób z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit - planowanie i przygotowywanie posiłków - co jeść w stanie zaostrzenia choroby? - a co jeść w okresach remisji? Ponadto proponuje też JADŁOSPIS NA 7 DNI.

Naproksen - multifunkcjonalny lek w świetle aktualnych badań i doniesień

Iwona Sarzyńska-Długosz, Bartosz Sapilak

Działania terapeutyczne naproksenu i unikalne cechy farmakologiczne leku wpływają na możliwości jego wykorzystania nie tylko w praktyce lekarza POZ, ale również w poradniach specjalistycznych. Jest on skuteczny w uśmierzaniu bólów mięśniowo-szkieletowych różnego pochodzenia, dodatkowo zaś ma działanie przeciwzapalne i przeciwgorączkowe. Umożliwia to zarówno skuteczne stosowanie go w chorobach przewlekłych, takich jak: RZS, ChZS, ZZSK, jak i efektywną redukcję objawów klasycznych infekcji, szczególnie tych o podłożu wirusowym, zmniejszając bóle mięśni, stawów, głowy i obniżając gorączkę.

Rola kwasu masłowego w patogenezie i leczeniu chorób jelit

Karolina Radwan, Piotr Radwan

Kwas masłowy należy do krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, będących fizjologicznie produktem fermentacji prowadzonej przez mikrobiotę jelitową. Wykazuje szerokie spektrum korzystnych działań metabolicznych na poziomie przewodu pokarmowego i tkanek obwodowych, w tym stanowi główne źródło energii dla kolonocytów, ma działanie cytoprotekcyjne, regeneracyjne i troficzne na błonę śluzową jelit. W stanach patologicznych upośledzenie syntezy kwasu masłowego i obniżenie jego stężenia może prowadzić do uszkodzeń bariery jelitowej, translokacji bakteryjnej, zaburzeń immunomodulacji oraz nasilonej reakcji zapalnej. Egzogennie podawany kwas masłowy w postaci soli sodowej (maślan sodu) wykazuje wielokierunkowe korzystne działanie terapeutyczne uzasadniające jego szerokie zastosowanie w medycynie ogólnej, gastroenterologii, geriatrii, onkologii i w postępowaniu okołooperacyjnym.

Indywidualizacja drogi podania metotreksatu sposobem na optymalizację leczenia reumatoidalnego zapalenia stawów oraz łuszczycowego zapalenia stawów

Brygida Kwiatkowska

Stosowanie metotreksatu w formie podskórnej powoduje, że występowanie objawów choroby jest relacjonowane w mniejszym stopniu (57,7% vs 72%), a działania niepożądane związane z przyjmowanym lekiem są zgłaszane rzadziej (25% vs 34%). Forma ta charakteryzuje się także wyższą skutecznością i bardziej elastycznym zakresem dawek. Z tych powodów może być ona zastosowana w przypadku nieskuteczności bądź nietolerancji leczenia formą doustną. Forma podskórna jest preferowana także u pacjentów z dużą aktywnością choroby (ze względu na szybkość działania i skuteczność) oraz u pacjentów z ŁZS z wielochorobowością i często współistniejącą chorobą stłuszczeniową wątroby (ze względu na lepszą tolerancję, mniejszą liczbę działań niepożądanych i dłuższy czas stosowania, co się przekłada na większą skuteczność).

Przewodnik antystresowy dla lekarzy w czasach zarazy

Bartosz Łoza

Przedstawiamy Państwu przewodnik skierowany do lekarzy i szerokiej rzeszy Czytelników, który pozwoli pokonać stres w epoce pandemii, w czasach, gdy jak w czarnej komedii, jedna zła wiadomość goni drugą, także złą, i mamy wiele powodów do zmartwienia. Poradnik omawia fazy reakcji na stres oraz mechanizmy radzenia sobie z nim. Wskazuje, jak rozmawiać ze sobą w czasach pandemii, jak w zgiełku zasłyszanych czy przeczytanych w mediach rad odsiewać te, które są bezużyteczne, a niekiedy nawet toksyczne, a także jak znaleźć złoty środek w nowej rzeczywistości. Błyskotliwe i uniwersalne w wymowie rozważania autora wzbogacone są humorystycznymi ilustracjami.

Niedokrwistości w chorobach nowotworowych

Jadwiga Dwiliewicz-Trojaczek, Tadeusz Pieńkowski

"Niedokrwistości w chorobach nowotworowych" to monografia, w której przedstawiono patomechanizmy rozwoju niedokrwistości u chorych na nowotwory - zarówno guzy lite, jak i chłoniaki złośliwe - a ponadto metody diagnostyczne i sposoby leczenia anemii, w zależności od ich rodzaju. W pracy podano zalecenia dotyczące leczenia lekami immunosupresyjnymi, preparatami żelaza, czynnikami stymulującymi erytropoezę, a także preparatami krwi. Monografia ta skierowana jest przede wszystkim do hematologów i onkologów, ale również do lekarzy rodzinnych, internistów i lekarzy innych specjalności. Niedokrwistość stanowi często pierwszy objaw choroby nowotworowej, a jej diagnostyka prowadzi do ustalenia prawidłowego rozpoznania, stąd konieczność znajomości problemu przez wszystkich lekarzy. Autorzy pracy są wybitnymi specjalistami w dziedzinie hematologii, onkologii i transfuzjologii.

Wpływ witamin z grupy B, miedzi i monofosforanu urydyny na funkcjonowanie układu nerwowego

Magdalena Rudnicka

kanka nerwowa wymaga do prawidłowego funkcjonowania wielu związków, które albo uczestniczą w metabolizmie neuronów, albo chronią je przed neurotoksycznością. Niektóre składniki odżywcze działają jednocześnie na obu płaszczyznach, a ich niedobory wymagają suplementacji. Również w przebiegu stanów patologicznych dotyczących układu nerwowego podawanie tych substancji może się okazać efektywnym i łatwym sposobem wspomagającym terapię.

Niepożądane odczyny po szczepieniu przeciw COVID-19 - jak postępować?

Adam J. Sybilski

Jak do tej pory nie mamy skutecznego leku przyczynowego na COVID-19 i dysponujemy tylko leczeniem objawowym. Najlepszym postępowaniem jest profilaktyka, która w chorobach infekcyjnych opiera się na szczepieniach. Dziesiątki lat stosowania szczepień ochronnych doprowadziły do zniknięcia lub znacznego ograniczenia występowania chorób zakaźnych. Obecnie w Polsce mamy do dyspozycji trzy szczepionki przeciw COVID-19: dwie mRNA (Comirnaty firmy Pfizer/BioNTech i Moderna COVID-19 vaccine) oraz wektorową (COVID-19 Vaccine AstraZeneca). W dużych badaniach klinicznych potwierdzono wysoką skuteczność szczepionek w ochronie przed wystąpieniem objawów COVID-19. Szczepionki mogą wywołać niepożądane odczyny poszczepienne (NOP). NOP to wszelkie zaburzenia stanu zdrowia mogące mieć związek z przyjętą szczepionką, które pojawiły się w okresie 4 tygodni po podaniu. Badania pokazują, że NOP po szczepionce przeciw COVID-19 występują u ok. 0,03-0,2% zaszczepionych. Najczęstszymi działaniami niepożądanymi były: ból w miejscu wstrzyknięcia (> 80%), zmęczenie (> 60%), ból głowy (> 50%), bóle mięśni (> 30%), dreszcze (> 30%), bóle stawów (> 20%), gorączka (> 10%) - zwykle łagodna lub umiarkowana, ustępująca w ciągu kilku dni. NOP należy leczyć objawowo, lekami przeciwbólowymi i przeciwgorączkowymi - paracetamolem i ibuprofenem. Zarówno paracetamol, jak i ibuprofen są dobrze przebadanymi preparatami, o dużym bezpieczeństwie i skuteczności. Działanie przeciwgorączkowe oraz przeciwbólowe obu leków jest podobne, jednak warunek stanowi stosowanie odpowiedniego, zalecanego ich dawkowania. Obecnie wydaje się, że paracetamol to lek pierwszego wyboru w leczeniu bólu i gorączki po szczepieniu przeciw COVID-19. Jednak wiedza na temat szczepień i szczepionek stale się pogłębia, a zalecenia zmieniają. Musimy śledzić aktualne informacje i dostosowywać nasze działania do zmieniającej się wiedzy medycznej.

Okulistyka dziecięca

Marek Prost, Ewa Leszczyńska

Pojawiająca się na rynku wydawniczym pozycja o charakterze monografii poświęconej w całości praktycznym aspektom budowy i czynności narządu wzroku u dzieci wypełnia istniejącą niszę w naszej rodzimej literaturze. Na podstawie dostępnej wiedzy, ale - i przede wszystkim - bardzo bogatego doświadczenia klinicznego autorów omówiono specyfikę budowy i rozwoju narządu wzroku u dzieci oraz zwrócono uwagę na praktyczne aspekty badania okulistycznego. W części klinicznej w przejrzysty, usystematyzowany sposób przedstawiono pełny zakres zmian chorobowych wieku dziecięcego i wzbogacono je imponującą dokumentacją fotograficzną. Oprócz problemów diagnostycznych autorzy prezentują najnowsze możliwości leczenia farmakologicznego oraz chirurgicznego. Szczególnej uwadze polecamy rozdział poświęcony rozpoznaniu i leczeniu zeza wieku dziecięcego. Monografia ta powinna znaleźć się w biblioteczce każdego lekarza zajmującego się problemami okulistyki, nie tylko wieku dziecięcego. Przystępny sposób omówienia poszczególnych zagadnień ułatwi także wykorzystanie jej przez lekarzy innych specjalności.

Leczenie otyłości w świetle aktualnych wytycznych dotyczących prewencji chorób sercowo-naczyniowych

Klaudia Knapik, Jerzy Tyszkiewicz, Jacek Lewandowski

Otyłość jest coraz powszechniejszym schorzeniem prowadzącym do pogorszenia jakości życia oraz predysponuje do rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego, cukrzycy, chorób wątroby i wcześniejszego zgonu. Podstawą w terapii otyłości jest modyfikacja stylu życia: stosowanie diety z dziennym deficytem energetycznym oraz systematyczne ćwiczenia fizyczne. Dodatkową opcją terapeutyczną jest chirurgiczne leczenie bariatryczne prowadzące do zmniejszenia ilości przyjmowanego pokarmu lub intencjonalnego upośledzenia jego wchłaniania. W tej części artykułu omówimy zalecenia wynikające z aktualnych wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego dotyczących masy ciała, zaś w drugiej, przypominając patofizjologię otyłości, omówimy szerzej dostępne metody wspomagające i farmakologiczne leczenia otyłości.

Preparat zawierający niezmydlające się frakcje oleju awokado i oleju sojowego w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów

Eugeniusz Józef Kucharz

Preparat niezmydlających się frakcji oleju awokado i oleju sojowego jest mieszaniną uzyskiwaną według ściśle określonej procedury. Stosuje się go od dawna w leczeniu pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów; wykazuje on działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i chondroprotekcyjne. Należy do wolno działających objawowych leków stosowanych w chorobie zwyrodnieniowej stawów. Działanie tej mieszaniny udokumentowano w badaniach in vitro, badaniach na modelach zwierzęcych oraz badaniach klinicznych. Wykazano, że zmniejsza ona ból spoczynkowy i występujący podczas ruchu, zmniejsza zapotrzebowanie na niesteroidowe leki przeciwzapalne i inne leki przeciwbólowe, a także poprawia stan czynnościowy narządu ruchu chorych. Preparat ten jest bardzo dobrze tolerowany i nie wykazuje interakcji z innymi lekami.

Całodobowy automatyczny pomiar ciśnienia tętniczego

Jacek Lewandowski, Mariusz Łapiński

  Monografia porusza wszystkie kluczowe kwestie związane z całodobowym automatycznym pomiarem ciśnienia tętniczego, rozwiewa wątpliwości i daje jasne wskazówki dotyczące użycia tego niezwykle ważnego nowoczesnego narzędzia diagnostycznego. To pozycja przygotowana przez liderów opinii w tym zakresie, nie tylko świetnych dydaktyków i naukowców, ale także praktykujących lekarzy. Dodatkową wartość opracowania stanowią konkretne przykłady kliniczne.

Praktyczne aspekty zastosowania lakozamidu u pacjentów z padaczką

Marcin Kopka

Lakozamid to lek przeciwpadaczkowy III generacji zaaprobowany do leczenia napadów ogniskowych z wtórnym uogólnieniem lub bez niego jako monoterapia i terapia dodana. Ogólnie jest dobrze tolerowany i ma niski potencjał interakcji lekowych, w tym z lekami antykoncepcyjnymi. Lakozamid jest wartościową opcją terapeutyczną u chorych z nowo zdiagnozowaną padaczką.

Zastosowanie pregabaliny u chorej z bólem neuropatycznym w przebiegu neuropatii obwodowej indukowanej chemioterapią - opis przypadku

Magdalena Kocot-Kępska

Neuropatia indukowana chemioterapią (CIPN, chemotherapy-induced peripheral neuropathy) to częste jatrogenne powikłanie i następstwo przyczynowego leczenia choroby nowotworowej. Ryzyko rozwoju CIPN zależy od rodzaju chemioterapii, całkowitej dawki, a także od czynników leżących po stronie pacjenta. Nie ma obecnie potwierdzonej metody, która mogłaby zapobiegać wystąpieniu CIPN. Ból neuropatyczny może występować u 40% chorych z CIPN, znacznie pogarsza jakość życia pacjenta i może być leczony jedynie objawowo, zarówno w formie farmakoterapii, jak i metodami niefarmakologicznymi. Rekomendowane są leki przeciwpadaczkowe, przeciwdepresyjne, analgetyki opioidowe oraz leki topikalne. Leki te udowodniły swoją skuteczność w populacji chorych z bólem neuropatycznym niezwiązanym z leczeniem nowotworu, ale nadal brak jest dobrych jakościowo badań oceniających ich skuteczność u pacjentów z CIPN. Dostępne w literaturze badania prowadzone w małych grupach chorych potwierdzają skuteczność leków przeciwpadaczkowych i przeciwdepresyjnych w tej grupie pacjentów, co obserwujemy również w praktyce klinicznej. W artykule przedstawiono przypadek chorej z silnym bólem neuropatycznym w przebiegu CIPN, skutecznie leczonej pregabaliną w połączeniu z duloksetyną.