Dynamic Systems and Control. Laboratory Exercises

Patryk Chaber, Robert Nebeluk, Andrzej Wojtulewicz, Krzysztof Zarzycki

The purpose of this laboratory work is to provide practical knowledge of such basic automation concepts as: dynamic system modeling for control purposes, feedback and its role, control system structures, fundamentals of designing control systems for tracking (servomechanisms) and for the attenuation of disturbances (industrial control systems), and the digital implementation of control algorithms. Hardware platforms of modern automation systems are also discussed, including Programmable Logic Controllers (PLC) industrial Supervisory Control and Data Acquisition (SCADA) systems. This textbook familiarizes students with the topic of modern industrial automation systems. To complete the laboratory tasks, students must acquire knowledge related to programming environments for PLC controllers and SCADA systems. The textbook also contains detailed technical descriptions of the processes used in laboratory classes. The authors believe that the textbook will help to organize and systematize the knowledge gained from lectures.

Komputerowe systemy kierowania i sterowania ruchem kolejowym. Część 1: Funkcje, elementy i układy

Paweł Wontorski, Andrzej Kochan

Monografia obejmuje przegląd funkcji i struktur współczesnych komputerowych systemów kierowania i sterowania ruchem kolejowym. Publikacja stanowi odpowiedź na zapotrzebowanie na pozycje kompleksowo prezentujące problematykę systemów KSRK z uwzględnieniem najnowszych trendów i rozwiązań. Może służyć jako pomoc naukowa dla studentów specjalności sterowanie ruchem kolejowym lub podobnych oraz jako źródło podstawowej wiedzy o systemach SRK dla pracowników kolei, projektantów, monterów i zarządców infrastruktury. W celu wyjaśnienia szczególnych zagadnień i zaprezentowania konkretnych rozwiązań technicznych zostały przedstawione różne przykłady rzeczywistych systemów stosowanych współcześnie na liniach kolejowych polskich zarządców infrastruktury, a niekiedy także w innych zarządach kolejowych. Ze względu na zwiększającą się liczbę producentów, a tym samym zróżnicowanie pod względem sprzętowo-programowym, uznano, że przykłady powinny pokazywać różne podejście do realizacji podobnych funkcji i wymagań. Opis funkcji i wymagań oraz podstawowych założeń konstrukcji systemu był celem nadrzędnym wobec opisu konkretnego technicznego sposobu realizacji. Skupiono się więc na najnowocześniejszych rozwiązaniach wykonanych w technice komputerowej. W publikacji szczególny nacisk został położony na systematykę, ujęcie systemowe i otwarty charakter przedstawianych rozwiązań funkcjonalnych, których implementacja na platformie sprzętowo-programowej dopiero następuje. Opisane zostały pojęcia, które ze względu na szybki rozwój techniki SRK nie zostały do tej pory usystematyzowane.

Wentylacja i klimatyzacja. Laboratorium

Jacek Hendiger, Marta Chludzińska, Jerzy Sowa, Leszek Targowski, ...

W skrypcie opisano techniki pomiarowe wykorzystywane do oceny poprawności funkcjonowania systemu wentylacji i klimatyzacji budynku oraz wyznaczania parametrów urządzeń stosowanych w instalacji. Omówiono różne procedury pomiarowe, dotyczące zarówno pomieszczenia, instalacji i wybranych urządzeń, jak też modelowania fizykalnego. W opisach poszczególnych ćwiczeń laboratoryjnych zwrócono uwagę na sposób interpretacji wyników oraz porównanie uzyskiwanych wartości temperatury, ciśnienia czy przepływu z wartościami projektowanymi, co jest warunkiem odbioru instalacji lub podstawą oceny efektów jej działania. Skrypt przeznaczony jest dla studentów kierunku Inżynieria Środowiska specjalności Ciepłownictwo, Ogrzewnictwo, Wentylacja i Gazownictwo, ale zaprezentowane procedury badań mogą też być przydatne specjalistom wykonującym pomiary w obiektach wyposażonych w system wentylacji i klimatyzacji.

Dizajn: Percepcja

Anna Dybczyńska-Bułyszko

Prezentowane opracowanie stanowi zbiór informacji, zestawionych w celu podniesienia sprawności twórczego myślenia, aby ułatwić drogę życiową nam jako twórcom, ale też jako odbiorcom, poczynając od fundamentalnych pytań sformułowanych przez Paula Gauguina: Skąd przychodzimy? Kim jesteśmy? Dokąd idziemy? Autorka zaczyna swoją narrację od ukazania fizycznych, chemicznych, biologicznych i kulturowych źródeł naszej percepcji świata, a w konsekwencji miejsca człowieka w świecie - w ślad za kierunkiem ewolucji najpierw w skali kosmicznej, następnie planety, a na niej życia biologicznego i w końcu ewolucji człowieka. Chronologii owej towarzyszą przykłady uwarunkowań percepcyjnych, które odbiły się w produktach ludzkiej przemyślności, odpowiednio od abstrakcji (religia, filozofia), przez nauki stosowane (chemia, termodynamika, ...), metody (algorytmy) aż ku technologiom i szeroko pojmowanym narzędziom (proste, mechaniczne, cyfrowe, bakterie, ...). Autorka analizuje proces projektowy w trzech aspektach: percepcja-kreacja-komunikacja, którym odpowiadają kolejne części tekstu, podzielonego na trzy, wzajemnie dopełniające się tomy. W pracy wielokrotnie opiera się na tekstach naukowych (teoria). W związku z dużym rozrzutem poruszanych dziedzin naukowych, zrezygnowała z zamieszczenia ich pełnej bibliografii, poza odniesieniami przytoczonymi w tekście. Zdecydowała też, że cytat z charakterystycznym słownictwem jest korzystniejszym rozwiązaniem niż przekazanie jego treści słowami, dlatego w opracowaniu zamieszczono stosunkowo dużą ilość cytatów. Dyskurs teoretyczny został zilustrowany przykładami z malarstwa i praktyki własnej Autorki, głównie z doświadczenia projektowego, naukowego i dydaktycznego, co wynika również z aktualnych przepisów dotyczących praw autorskich.

Finanse współczesne. Wybrane problemy

Leszek Jerzy Jasiński

W pracy najwięcej miejsca poświęcono sześciu zagadnieniom. Pierwszym będzie poszerzenie pomiaru inflacji o zjawisko wzrostu cen aktywów. W analizach inflacji dominuje obserwacja cen towarów, chociaż dla oceny ogólnej sytuacji bieżącej i perspektyw na przyszłość istotne są również ceny zasobów, wśród nich instrumentów finansowych i nieruchomości. Zastanowimy się nad związkiem między dynamiką cen zasobów a wzrostem produkcji. Po drugie, zajęto się zgodnością płatności dopływających i odpływających z systemu ekonomicznego. Ogólnym kryterium oceny będzie jego zdolność wykonywania w długim okresie wytyczonych sobie funkcji. Będziemy rozpatrywać systemy dowolnego rodzaju: przedsiębiorstwa, instytucje publiczne i organizacje nonprofit. Podstawą dla tych rozważań będzie jedno z głównych, sporządzanych cyklicznie, sprawozdań finansowych: rachunek przepływów pieniężnych, znany często pod angielską nazwą cash flow. Po trzecie, przedstawiono problem skuteczności polityki pieniężnej i fiskalnej jako narzędzi oddziaływania na bieżącą koniunkturę. Powracające w gospodarce światowej zakłócenia procesów wzrostu stanowią problem ekonomiczny i równocześnie polityczny oraz społeczny. Przydaje to znaczenia skuteczności polityki makroekonomicznej. Jako zagadnienie czwarte została omówiona często dyskutowana kwestia finansyzacji gospodarki. Problem sprowadza się do pytania: czy rozmiary sektora finansowego, odnoszone do rozmiarów gospodarki en bloc, są nadmierne. Kolejnym zagadnieniem jest obecność państwa w kształtowaniu zjawisk na rynku finansowym. Powinna być ona silna, nie przekraczając określonych granic. Szóstym tematem głównym jest funkcjonowanie europejskiej unii monetarnej. Przedstawiono ten temat, odwołując się do istniejących teorii unii walutowych oraz problematyki międzynarodowego systemu walutowego. Dużo miejsca poświęcono kryteriom konwergencji, stanowiącym fundament integracji monetarnej.

Mechanika gruntów

Stanisław Pisarczyk

Skrypt przeznaczony dla studentów Wydziału Inżynierii Środowiska do przedmiotu "mechanika gruntów i fundamentowanie". Mogą z niego korzystać również studenci Inżynierii Lądowej. Omówiono w nim właściwości gruntów, zagadnienia konsolidacji i filtracji gruntów, rozkład naprężeń w gruncie pod wpływem obciążeń itd.

Przekształcenia małych miast w Polsce. Studium wybranych miast w strefie podmiejskiej Warszawy

Anna Majewska

Konflikty przestrzenne i specyficzne problemy rozwojowe małych miast w Polsce, zwłaszcza położonych w strefach podmiejskich, skłoniły autorkę do podjęcia badań. Wiodącym celem naukowym jest analiza kierunków przekształceń, jakie nastąpiły w tych ośrodkach od 1939 roku, a w szczególności przez ostatnie 30 lat (po transformacji ustrojowej). Szczegółowa analiza badanych miast została zamieszczona w pierwszej części monografii, a w prezentowane opracowanie zawiera studium wybranych ośmiu małych miast położonych w strefie podmiejskiej Warszawy: Błonie, Górę Kalwarię, Karczew, Mszczonów, Radzymin, Serock, Tarczyn i Zakroczym. Wszystkie te ośrodki położone są w odległości 20−40 km od Warszawy, przy dawnych traktach handlowych. Cztery z nich mają 4 do 7 tys. mieszkańców, a cztery inne około 10 tysięcy. Są też dziś często zmarginalizowane, a ich liczba ludności (w kilku przypadkach) zmniejszyła się od 1939 roku, co świadczy o ich stagnacji czy nawet upadku. Stanowią jednak świadectwo historycznego rozwoju regionu podwarszawskiego, a ich wartości kulturowe wnoszą wkład do naszego dziedzictwa.   Monografia ma osiem rozdziałów, każdy poświęcony jednemu z badanych miast. Poprzedzone są one wprowadzeniem, zawierającym uzasadnienie tematyki oraz opis celu i metodyki badań. Zakończenie to wnioski końcowe z podsumowaniem diagnozy stanu zagospodarowania.   Każde zaprezentowane miasto badano według jednakowych kryteriów, w kolejnych etapach rozwoju, obrazujących stan ich zagospodarowania. Przyjęto 5 etapów, co około 15 lat (do 1939 roku, 1945–1960, 1960–1985, 1985–2000 oraz 2000–2017). Badane kryteria to: etapy rozwoju przestrzennego miasta (przyrosty terenów budowlanych i zmiany układu przestrzennego w kolejnych etapach rozwoju); struktura demograficzna i rynku pracy (zmiany struktury zatrudnienia i społecznej); struktura funkcjonalna (rozmieszczenie usług i miejsc pracy, zmiany funkcji dominującej, rola centrum, przestrzenie publiczne); krajobraz miejski (fizjonomia zabudowy i terenów zielonych); morfologia tkanki miejskiej (w tym: działek, układów ulic, typów i form zabudowy). Tak postawione warunki pozwoliły stworzyć wielokryterialną analizę porównawczą kolejnych przekształceń struktury przestrzennej badanych miast jako typowych dla małych ośrodków położonych w strefach podmiejskich.

Theoretical Mechanics for Engineers. Lectures

Włodzimierz Kurnik

This book is a written aid to the lectures on Theoretical Mechanics, being given to the international students of Mechanical Engineering at the Faculty of Automotive and Construction Machinery Engineering of the Warsaw University of Technology. The main objective of the book is to provide the undergraduate students with the necessary knowledge and skills to solve mechanical problems that can occur in their engineering job, or earlier - during studies - within semester or diplome projects.

Laboratorium pomiarów fotometrycznych i kolorymetrycznych

Andrzej Wiśniewski, Dariusz Czyżewski, Kamil Kubiak, Krzysztof Skarżyński, ...

Podręcznik jest kontynuacją Laboratorium podstaw techniki świetlnej, książki wydanej przez Oficynę Wydawniczą Politechniki Warszawskiej w 2023 roku. Zawiera w sobie zarówno teorię bardziej zaawansowanych pomiarów fotometrycznych i kolorymetrycznych, jak również opisy czynności praktycznych. Zgromadzony materiał może być wykorzystany w toku dydaktycznym na uczelni wyższej, ale również w laboratoriach działów badań i rozwoju. Niniejsza pozycja będzie ciekawa oraz przydatna zarówno dla studentów, jak i dla specjalistów z zakresu szeroko rozumianej techniki świetlnej funkcjonujących już na rynku.

Synteza organiczna w katalitycznych układach dwufazowych

Anna Kowalkowska, Michał Fedoryński

W opracowaniu przedstawiamy ogólnie dziś przyjęty mechanizm procesów zachodzących w katalitycznych układach dwufazowych oraz liczne przykłady zastosowań tych układów w syntezie organicznej. Pominęliśmy, z uwagi na ograniczoną objętość opracowania, zastosowanie katalizy międzyfazowej w chemii polimerów i związków metaloorganicznych, skrótowo potraktowaliśmy reakcje enancjoselektywne realizowane w warunkach PTC. Zamieszczone przepisy preparatywne, zaczerpnięte z literatury, zostały dobrane pod kątem ich znaczenia ogólnego (typ związku) lub konkretnego (możliwość bezpośredniego użycia do celów praktycznych), względnie zastosowania w dalszych etapach syntezy jako półproduktów do otrzymania potrzebnych związków. Wszystkie przepisy zostały sprawdzone przez autorów, w niektórych przypadkach poddano je pewnym modyfikacjom. Mamy nadzieję, że niniejsza pozycja okaże się przydatna dla doktorantów i studentów wydziałów chemicznych politechnik i uniwersytetów, studiujących chemię organiczną bądź stosujących reagenty organiczne w innych dziedzinach, pracowników naukowych wyższych uczelni oraz przemysłowych laboratoriów badawczych zajmujących się szeroko pojętą syntezą organiczną i wdrażaniem opracowanych w skali laboratoryjnej syntez do przemysłu.

Makro- i nanoemulsje proste i wielokrotne w procesach chemicznych, biomedycznych i ochronie środowiska

Ewa Dłuska, Agnieszka Makowska-Radomska

Monografia obejmuje zagadnienia dotyczące nowych i klasycznych struktur ciekłych układów rozproszonych (zdyspergowanych), w odniesieniu do potrzeb współczesnych technologii. Oprócz klasycznych emulsji prostych, nazywanych makroemulsjami, obiektami badań i ważnych zastosowań stają się inne układy skali nano i mikro, takie jak emulsje micelarne, nanoemulsje oraz ciekłe hierarchicznie zorganizowane układy zdyspergowane typu emulsje wielokrotne. Właśnie tym mniej poznanym wielofunkcyjnym ciekłym układom zdyspergowanym (typu emulsje wielokrotne), które znajdują zastosowania w innowacyjnych technologiach ze względu na swoje specyficzne właściwości i zalety, takie jak zdolność do mikro- i nanoenkapsulacji jednej lub kilku substancji oraz ich kontrolowanego uwalniania, a także bardzo korzystne parametry transportowe związane z silnie rozwiniętą powierzchnią międzyfazową, poświęcone jest niniejsze opracowanie.   Podjęta tematyka obejmuje zagadnienia związane z ogólną klasyfikacją ciekłych układów rozproszonych, ich charakterystyką, metodami wytwarzania (klasyczne i nowatorskie) i stabilizacji oraz zastosowaniami w nowoczesnych technologiach inżynierii procesowej, zwłaszcza w obszarze medyczno-farmaceutycznym w procesach enkapsulacji i uwalniania składników oraz w procesach separacji wykorzystywanych w ochronie środowiska, a także w technologii żywności i kosmetologii.

Wytrzymałość materiałów 2 - przykłady obliczeń

Aniela Glinicka, Magdalena Kruk

Skrypt jest przeznaczony dla czytelników, którzy znają treści mechaniki teoretycznej i wytrzymałość materiałów 1. Są one przedstawione w różnych książkach; w tym przez autorów reprezentujących Wydział Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej, a więc W. Szcześniaka, R. Nagórskiego, P.J. Obrębskiego, A. Glinicką oraz P. Jastrzębskiego, J. Mutermilcha i W. Orłowskiego. W prezentowanym opracowaniu każdy rozdział poprzedzono zwartym wprowadzeniem teoretycznym do tematu, a następnie przedstawiono odpowiednio dobrane przykłady. Rozwiązane zadania pozwalają zarówno na lepsze zrozumienie treści teoretycznych, jak i na ich utrwalenie, co ułatwia opanowanie trudnych zagadnień teoretycznych. Teoria, krótko przestawiana w każdym rozdziale, nie zawiera wyprowadzeń wzorów, ale tak wyjaśnia konkretne zagadnienia, żeby zadania zamieszczone w danym rozdziale mogły być przez studenta zrozumiane.   W skrypcie omówiono kolejno: dwukierunkowe zginanie prętów, mimośrodowe rozciąganie/ściskanie prętów, hipotezy wytrzymałościowe, stateczność sprężysta i niesprężysta prętów, belki statycznie niewyznaczalne na podporach stałych i na sprężystym podłożu – podstawy obliczeń, nośność graniczna prętów rozciąganych, zginanych i skręcanych – podstawy obliczeń. W dwóch zagadnieniach, wymienionych tu jako ostatnie, użyto sformułowania – postawy obliczeń. Chodzi tu o odpowiednie ograniczenie materiału, aby nie wchodzić w obszerne treści mechaniki konstrukcji i teorii nośności granicznej.

Mechanika gruntów

Stanisław Pisarczyk

W skrypcie omówiono właściwości fizykochemiczne, fizyczne i mechaniczne gruntów, zagadnienia filtracji i konsolidacji gruntów, rozkład naprężeń w gruncie spowodowanych różnymi obciążeniami, odkształcalność i nośność podłoża gruntowego, stateczność zboczy i skarp, parcie gruntu na ściany oporowe oraz problemy związane z przemarzaniem gruntów. Podano dodatkowo klasyfikację gruntów zgodną z normą PN-EN ISO 14688:2006 i obliczanie obciążenia granicznego fundamentu według normy PN-EN 1997-1:2008.   Skrypt przeznaczony dla studentów Wydziału Inżynierii Środowiska do przedmiotu „mechanika gruntów i fundamentowanie”. Mogą z niego korzystać również studenci Inżynierii Lądowej.

Finanse cyfrowe. Nowe tendencje i możliwości

Lech Gąsiorkiewicz, Jan Monkiewicz

Publikacja jest częścią serii opracowań poświęconych finansom cyfrowym, powstałych w Zakładzie Finansów Wydziału Zarządzania Politechniki Warszawskiej. W ich przygotowaniu oprócz pracowników naukowych Zakładu Finansów udział wzięli eksperci zewnętrzni z innych ośrodków akademickich, świata biznesu i instytucji publicznych. W pierwszej publikacji pt. „Finanse cyfrowe: informatyzacja, cyfryzacja, danetyzacja” zaprezentowano ogólne ramy gospodarki cyfrowej, problematykę konsumenta na rynku finansowym oraz ryzyka finansów cyfrowych. Druga publikacja pt. „Finanse cyfrowe: perspektywa rynkowa” zawiera omówienie wybranych zagadnień związanych z bankowością cyfrową, ubezpieczeniami cyfrowymi oraz cyfryzacją rynków kapitałowych. W obecnie prezentowanej publikacji skupiono uwagę na nowych tendencjach i możliwościach w epoce finansów cyfrowych.   Publikacja składa się z ośmiu artykułów. W pierwszym M. Wrzosek przedstawiła problematykę suwerenności cyfrowej – koncepcję cyfrowej suwerenności, narodowość Internetu, dane i ich własność, bezpieczeństwo systemów teleinformatycznych – cyberbezpieczeństwo w kontekście cyfrowej suwerenności oraz narodowość technologii.   W kolejnym artykule J. Węgrzyn i A. Zaczek zaprezentowały problematykę cyfryzacji sektora finansów publicznych. Autorki wyjaśniły korelacje zachodzące między cyfryzacją sektora finansów publicznych, gospodarką i obywatelami. Wskazały na możliwe kierunki działań na podstawie potrzeb tych ostatnich (human-centric) oraz wykorzystanie technologii cyfrowych w celu personalizacji usług dla każdego uczestnika życia gospodarczego.    Następnie J. Węgrzyn i M. Syliwoniuk omówiły kwestię opodatkowania aktywności cyfrowej i, wykorzystując foresight, nakreśliły potencjalne kierunki wspierania cyfrowej i zielonej transformacji przez system podatkowy.   W czwartym artykule J. Węgrzyn zwróciła uwagę na potrzebę wypracowania systemu podatkowego na miarę XXI wieku wymagającego zweryfikowania zasad cyfrowej polityki podatkowej.    W artykule piątym M. Kotarba przedstawił ogólny model działania pośrednictwa, a następnie wskazał, jak jest on transformowany w wyniku postępującej cyfryzacji. Przedstawił oczekiwane dalsze kierunki zmian i ocenę ich konsekwencji dla przetrwania i rozwoju pośredników.    W następnym artykule W. Szpringer zwrócił uwagę na kluczowy aspekt regulacji systemów płatności, którym jest zdolność wspierania innowacyjnych rozwiązań, niosących ze sobą nowe technologie.    Autor siódmego artykułu – J. Monkiewicz omówił trzy obszary innowacji w dziedzinie płatności detalicznych – innowacyjne instrumenty płatnicze, innowacyjne kanały i sposoby dokonywania płatności oraz innowacyjne formy pieniądza. Stwierdził także, że kształt nadzoru i jego instrumentarium ulega istotnym zmianom w warunkach cyfryzacji świata finansów, a rozwój technologii cyfrowych i ich zastosowanie w procesach nadzorczych umożliwia bardziej skuteczne, proaktywne monitorowanie ryzyka i zagadnień zgodności w nadzorowanych instytucjach.    W ramach ostatniego artykułu L. Sobczak przedstawiła zmiany w modelu raportowania rynkowego. W raportowaniu widoczny jest rosnący udział informacji niefinansowych zawartych zarówno w raportach finansowych, jak i niefinansowych. Według Autorki ogólny trend w raportowaniu rynkowym znajduje odzwierciedlenie w przedstawionym w opracowaniu raportowaniu PZU SA. Wysoce prawdopodobne jest to, że znajduje również odbicie w sposobie raportowania innych, notowanych na giełdzie, instytucji finansowych.  

Internet Rzeczy (IoT). Problemy cyberbezpieczeństwa

Jerzy Krawiec

Monografię można podzielić na dwie zasadnicze części. Pierwsza cześć obejmuje problematykę dotyczącą wyzwań Przemysłu 4.0, a właściwie jego kluczowego elementu, czyli Internetu Rzeczy (IoT). W tej części scharakteryzowano systemy i opisano modele IoT, przedstawiono wizje architektury IoT, zidentyfikowano problem wiarygodności IoT oraz przedstawiono zasady eksploracji danych i standardy komunikacji między urządzeniami systemu IoT. W drugiej części książki podjęto rozważania dotyczące problematyki zapewnienia cyberbezpieczeństwa systemów IoT. Ta część publikacji obejmuje modele odniesienia cyklu bezpieczeństwa urządzeń IoT oraz implementację systemu zarządzania bezpieczeństwem informacji w przedsiębiorstwie realizującym koncepcję IoT. Publikacja jest poparta licznymi przykładami praktycznymi oraz wynikami badań dotyczących poziomów bezpieczeństwa systemów informatycznych pracujących zarówno w sieci globalnej, jak i lokalnej. Jest także praktycznym przewodnikiem wprowadzającym w świat technologii IoT, ze szczególnym uwzględnieniem cyberbezpieczeństwa, przedstawieniem najnowszych zagrożeń internetowych oraz podaniem sposobów ochrony zasobów informacyjnych w przedsiębiorstwach.

Wstęp do fizyki ciała stałego

Jerzy Garbarczyk

Celem książki jest zaznajomienie studentów z podstawowymi pojęciami fizyki ciała stałego oraz wyrobienie u nich odpowiedniej intuicji fizycznej, co jest niezbędne wszystkim studentom Wydziału Fizyki Politechniki Warszawskiej. Z tego powodu Autorzy pominęli niektóre tradycyjne zagadnienia fizyki ciała stałego, uwzględniając mniej znane tematy, które są szczególnie istotne dla rozwoju współczesnej fizyki. Sporo miejsca poświęcono np. krystalografii i rozmaitym symetriom, fizyce defektów w kryształach, a także fizyce ciał amorficznych, które przez długie lata w ogóle nie były zaliczane do ciał stałych. Zwrócono także uwagę na pewne stosunkowo nowe zagadnienia, takie jak: przewodniki superjonowe, materiały interkalowane, fullereny i fulleryty, kwazikryształy i nanomateriały. W drugim wydaniu przeformułowano pewne partie tekstu i uzupełniono go informacjami, dotyczącymi (m.in.) nanorurek węglowych i, otrzymanego nie tak dawno, grafenu.