Diabetologia dla POZ - wykorzystanie metforminy w leczeniu stanu przedcukrzycowego, prewencji pierwotnej oraz prewencji wtórnej w cukrzycy typu 2

Grzegorz Dzida

Zalecenia postępowania w cukrzycy Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego 2021 jako nowe kryterium rozpoznania cukrzycy wprowadzają odsetek hemoglobiny glikowanej HbA1c > 6,5%. Jest to szczególnie ważne obecnie, w okresie epidemii COVID-19, dla pacjentów z rozpoznanym stanem przedcukrzycowym już stosujących metforminę, pozwala bowiem zwolnić z konieczności przeprowadzania doustnego testu tolerancji glukozy. W artykule opisano zasady stosowania metforminy w prewencji cukrzycy typu 2.

Otyłość a otępienie

Agata Szulc, Weronika Dębowska

Oprócz zaburzeń kontroli przyjmowania pokarmów, osoby otyłe wykazują globalne zaburzenia funkcji poznawczych, takich jak pamięć czy funkcje wykonawcze. Otyłość wydaje się istotnym czynnikiem rozwoju otępienia, w tym choroby Alzheimera (AD, Alzheimer’s disease). Jedna z ostatnich metaanaliz wykazała, że otyłość w średnim wieku wraz z komplikacjami takimi jak nadciśnienie i cukrzyca znalazły się wśród najsilniejszych czynników ryzyka otępienia. Co więcej – otyłość (i dodatkowo cukrzyca) jako choroba może wpływać na funkcjonowanie mózgu i dodatkowo pogarszać funkcje poznawcze. Zmiany dotyczą głównie hipokampa, co w konsekwencji pogarsza kontrolę poznawczą nad przyjmowaniem pokarmów, tworząc rodzaj zamkniętego koła.

Indywidualizacja terapii niewydolności serca z obniżoną frakcją wyrzutową w zależności od fenotypu pacjenta

Aleksandra Nitka, Jacek Lewandowski

Niewydolność serca jest poważnym problemem klinicznym, a częstość jej występowania wzrasta wraz z wiekiem. Chorzy na niewydolność serca są bardzo heterogenną grupą pod względem podstawowych wskaźników klinicznych, takich jak: objawy przewodnienia, ciśnienie tętnicze, częstość akcji serca, obecność migotania przedsionków, upośledzenie funkcji nerek oraz obecność zaburzeń elektrolitowych. Różne fenotypy kliniczne pacjentów powinny skłaniać do indywidualnego spojrzenia na optymalizację leczenia niewydolności serca. Antagoniści aldosteronu, w tym spironolakton, stanowią fundament leczenia chorych z niewydolnością serca z obniżoną frakcją wyrzutową. Zwolnienie częstotliwości rytmu serca pod wpływem iwabradyny jest korzystne u określonych chorych z niewydolnością serca.

Lek vs suplement diety - zasadnicza różnica

Bartosz J. Sapilak

System sprzedaży aptecznej w Polsce dopuszcza do tego, że w ramach jednej substancji funkcjonują równolegle wyroby dostępne np. jako: produkty lecznicze na receptę, produkty lecznicze bez recepty i suplementy diety. Z reklam i przekazów promocyjnych suplementów płyną często mylące informacje, sformułowane tak, by sugerowały lecznicze właściwości i upodobniały suplementy diety do leków. Doprowadza to do zatarcia granic umożliwiających natychmiastowe rozróżnienie między nimi, a ponieważ zależy od tego zdrowie i życie pacjentów, edukacja w tym zakresie jest niezbędna. W pracy omówiono podstawowe pojęcia ułatwiające zrozumienie różnic pomiędzy produktami leczniczymi (określanymi powszechnie lekami) a suplementami diety. Opisano także odmienne regulacje prawne, którym podlegają leki i suplementy diety, oraz zwrócono uwagę na charakteryzujące te dwie kategorie szczegóły. Porównanie leków i suplementów diety zostało przygotowane w odniesieniu do leczenia chorób (np. przewlekłej niewydolności żylnej, niedokrwistości z niedoboru żelaza, choroby zwyrodnieniowej stawów).

Zalecenia dietetyczne wspierające narząd wzroku

Aleksandra Cichocka

O oczy powinniśmy dbać od najmłodszych lat, ponieważ chcemy, aby służyły nam jak najlepiej przez całe życie. Oprócz innych działań (np. doboru odpowiednich okularów, jeśli jest taka potrzeba) dużą rolę we wspieraniu narządu wzroku odgrywa zdrowa dieta, bogata w składniki odżywcze, pozytywnie wpływająca na oczy. Taka dieta jest ważna dla wszystkich w profilaktyce chorób narządu wzroku. Poradnik z dietą szczególnie polecany jest osobom starszym, a także osobom młodszym, które: - dużo czasu spędzają przy komputerze, telewizorze, smartfonie, na czytaniu książek - długo prowadzą samochod, zwłaszcza po zmroku - są narażone na intensywne światło słoneczne (np. osoby pracujące lub uprawiające sport na zewnątrz przy dużym nasłonecznieniu, zarowno latem, jak i zimą) - przebywają w zadymionych pomieszczeniach lub palą tytoń. Stosowanie zasad zdrowego żywienia przez całe życie jest zawsze polecane, gdyż zmniejsza ryzyko rozwoju chorób oczu i wielu chorób cywilizacyjnych, np. nadciśnienia tętniczego, podwyższonego stężenia cholesterolu, miażdżycy, cukrzycy typu 2 i pomaga w ich leczeniu.

Dieta wspomagająca leczenie SM

Aleksandra Cichocka

Podstawowe znaczenie w stwardnieniu rozsianym ma leczenie farmakologiczne, ale według najnowszych badań dużą rolę wspomagającą może odegrać także prawidłowy sposób żywienia. Uważa się go nawet za element leczenia SM. Autorka opisuje, jak w praktyce zmniejszyć spożycie niekorzystnych w SM składników pokarmowych, a jak zwiększyć podaż korzystnych. Wskazuje, co jest kluczem do skomponowania diety, w której nie będzie nadmiaru niekorzystnych w SM składników pokarmowych ani niedoboru składników korzystnych. Przedstawia też ogólne zalecenia dietetyczne dla pacjentów, u których przyjmowanie leków wywołuje problemy żołądkowo-jelitowe.

Emocje a jedzenie

pod redakcją Agaty Szulc

Emocje a jedzenie to ważna i wypełniająca lukę na rynku wydawniczym książka pod redakcją prof. Agaty Szulc, prezes elekt Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego i kierownik Kliniki Psychiatrycznej Wydziału Nauk o Zdrowiu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Monografia bardzo przystępnie omawia mechanizmy i struktury organizmu biorące udział w regulowaniu emocji i apetytu, a także zaburzenia odżywiania wraz z innymi trudnościami psychicznymi i ich skutkami dla organizmu. Ponadto szeroko przedstawia profesjonalne metody interwencji w kryzysie psychicznym mogące zapobiegać rozwojowi zaburzeń odżywiania, w tym otyłości. Odbiorcami książki mogą być nie tylko pracownicy służby zdrowia, ale także studenci kierunków medycznych i społecznych oraz osoby, które zawodowo lub osobiście stykają się z następstwami zaburzeń odżywiania. Opisana w monografii niezwykła interakcja między tym, co jemy, a tym, co czujemy, może być szczególnie interesująca w dzisiejszych trudnych, postpandemicznych czasach.  

Diagnostyka i leczenie ostrego zespołu przedsionkowego - opis przypadku

Magdalena Józefowicz-Korczyńska

W pracy opisano przypadek leczenia pacjenta z pierwszym epizodem nagłych, układowych zawrotów głowy. Ze względu na czynną chorobę wrzodową niemożliwe było zastosowanie farmakoterapii betahistyny.

Rola kwasu masłowego w patogenezie i leczeniu chorób jelit

Karolina Radwan, Piotr Radwan

Kwas masłowy należy do krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, będących fizjologicznie produktem fermentacji prowadzonej przez mikrobiotę jelitową. Wykazuje szerokie spektrum korzystnych działań metabolicznych na poziomie przewodu pokarmowego i tkanek obwodowych, w tym stanowi główne źródło energii dla kolonocytów, ma działanie cytoprotekcyjne, regeneracyjne i troficzne na błonę śluzową jelit. W stanach patologicznych upośledzenie syntezy kwasu masłowego i obniżenie jego stężenia może prowadzić do uszkodzeń bariery jelitowej, translokacji bakteryjnej, zaburzeń immunomodulacji oraz nasilonej reakcji zapalnej. Egzogennie podawany kwas masłowy w postaci soli sodowej (maślan sodu) wykazuje wielokierunkowe korzystne działanie terapeutyczne uzasadniające jego szerokie zastosowanie w medycynie ogólnej, gastroenterologii, geriatrii, onkologii i w postępowaniu okołooperacyjnym.

Skuteczność terapii kombinowanej nukleotydami z witaminami z grupy B w redukcji bólu związanego z uszkodzeniem korzeni i nerwów obwodowych

Mariola Świderek-Matysiak

Urydyna i cytydyna nie mają bezpośrednich właściwości analgetycznych ani przeciwzapalnych, ale poprzez przyspieszenie regeneracji nerwów mogą redukować ból związany z uszkodzeniem nerwów i korzeni. Wskazują na to m.in. wyniki badań u pacjentów z bólem odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa.

Finerenon - nowa klasa niesteroidowych antagonistów receptora dla mineralokortykoidów. Nowe możliwości, nowe wskazania

Grzegorz Grześk

Finerenon to pierwszy niesteroidowy antagonista receptora dla mineralokortykoidów, który dzięki unikalnym właściwościom farmakologicznym charakteryzuje się potwierdzoną wynikami badań klinicznych wysoką efektywnością działania skojarzoną ze znikomą liczbą działań niepożądanych. W programie badań III fazy znajdowały się dwa kluczowe badania: FIDELIO-DKD (Finerenone in Reducing Kidney Failure and Disease Progression in Diabetic Kidney Disease) i FIGARO-DKD (Finerenone in Reducing Cardiovascular Mortality and Morbidity in Diabetic Kidney Disease). Uczestniczyło w nich łącznie 13 171 osób z cukrzycową przewlekłą chorobą nerek (PChN) o różnym stopniu nasilenia. Ze względu na bardzo wysoką efektywność finerenon powinien być wdrażany w terapii u pacjentów z cukrzycą i PChN. Celem zastosowanego leczenia, poprzez hamowanie procesu zapalnego, jest nie tylko spowolnienie progresji PChN, ale także istotna redukcja ryzyka incydentów sercowo-naczyniowych. Terapia taka powinna być obowiązkowo rozpatrywana u pacjentów z PChN w przebiegu cukrzycy.

Ból ostry i przewlekły w chorobach układu ruchu

Robert Rupiński

Choroby układu ruchu związane są zawsze z występowaniem dolegliwości bólowych. Stąd walka z bólem stanowi podstawowe zadanie lekarzy, do których trafiają pacjenci ze schorzeniami stawów i mięśni. Opanowanie dolegliwości bólowych opiera się umiejętnym stosowaniu terapii przeciwbólowych, ale również, a czasemi przed wszystkim, na wdrożeniu odpowiedniego leczenia przyczynowego. Książka przeznaczona jest przede wszystkim dla lekarzy rodzinnych. Autor ma jednak nadzieję, że w razie potrzeby znajdą w niej przydatne informacje również lekarze innych specjalności - reumatolodzy, ortopedzi i neurolodzy.

Kandesartan - od początku i na lata dla ochrony serca i mózgu

Katarzyna Stolarz-Skrzypek

Kandesartan charakteryzuje się najwyższą spośród antagonistów receptora angiotensynowego selektywnością wobec receptorów AT1, wykazuje wysoką biodostępność i całodobowe działanie hipotensyjne. Skuteczność hipotensyjna kandesartanu została udowodniona u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym od łagodnego stopnia do ciężkiego nadciśnienia, zarówno dla monoterapii, jak i skojarzeń kandesartanu z antagonistą wapnia lub diuretykiem. Kandesartan zgodnie z aktualnymi wytycznymi może być stosowany do rozpoczynania terapii przeciwnadciśnieniowej, zwłaszcza wobec dostępności jego połączeń z lekami hipotensyjnymi innych klas w postaci leku złożonego. Bezpieczeństwo i bardzo dobra tolerancja kandesartanu czynią go lekiem przydatnym do stosowania przez kolejne lata terapii, a udowodnione właściwości kardio- i neuroprotekcyjne pozwalają korzystnie wpływać na rokowanie sercowo-naczyniowe pacjentów.

Zastosowanie pregabaliny u chorej z przewlekłym bólem neuropatycznym po zabiegu onkologicznym - opis przypadku

Magdalena Kocot-Kępska

Przewlekły ból po zabiegu chirurgicznym to częste jatrogenne powikłanie i następstwo leczenia operacyjnego choroby nowotworowej. Ryzyko rozwoju przewlekłego bólu po zabiegu chirurgicznym zależy od rodzaju zabiegu chirurgicznego, jego rozległości, ale także od czynników leżących po stronie pacjenta. Ból neuropatyczny może występować u 50% chorych z przewlekłym bólem po zabiegu chirurgicznym i może być leczony jedynie objawowo, czyli można stosować zarówno farmakoterapię, jak i metody niefarmakologiczne. Rekomendowane preparaty to leki przeciwpadaczkowe, przeciwdepresyjne, topikalne oraz analgetyki opioidowe. Leki te udowodniły swoją skuteczność w populacji pacjentów z bólem neuropatycznym niezwiązanym z terapią nowotworu, ale nadal brak jest dobrych jakościowo badań oceniających ich skuteczność u chorych z przewlekłym bólem po onkologicznych zabiegach chirurgicznych.

Fakty i mity na temat inozyny

Bartosz J. Sapilak

Pranobeks inozyny to lek o działaniu immunostymulującym i przeciwwirusowym, od ponad 50 lat wykorzystywany w terapii infekcji wirusowych górnych dróg oddechowych i opryszczki. W tym czasie zebrano wiele doświadczeń związanych z jego zastosowaniem i bezpieczeństwem. Przyczyniły się one do powstania wielu faktów i mitów na temat jego bezpieczeństwa i skuteczności. W niniejszej pracy analizujemy najważniejsze z nich.

Miejsce leczenia przeciwpłytkowego i przeciwzakrzepowego w prewencji wtórnej zdarzeń sercowo-naczyniowych w grupie pacjentów z miażdżycą tętnic kończyn dolnych w świetle zaleceń ESC 2024

Włodzimierz Gierlak, Marek Kuch

Miażdżyca tętnic kończyn dolnych jest często współwystępującą chorobą u pacjentów z czynnikami ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego. Porównanie skuteczności stosowania kwasu acetylosalicylowego 100 mg w monoterapii z leczeniem złożonym kwasem acetylosalicylowym 100 mg w połączeniu z rywaroksabanem w dawce 2 x 2,5 mg wskazuje na istotne obniżenie ryzyka występowania dużych niepożądanych zdarzeń sercowo-naczyniowych oraz dużych niepożądanych zdarzeń w obrębie kończyn dolnych.