Dostojewski

Stanisław Cat-Mackiewicz

Studiowanie życiorysu Dostojewskiego dlatego tak jest pasjonujące, że w tym życiorysie wciąż spotykamy ludzi z klimatu i atmosfery „dostojewszczyzny”. Wciąż spotykamy ludzi stojących jedną nogą w domu wariatów, fantastów, dziwaków, awanturników. Taki już jest powieści Dostojewskiego geniusz miejsca i geniusz czasów, owej Rosji z czasów niewoli chłopów i uwalniania tych chłopów, z czasów autokraty Mikołaja I i cesarza-rewolucjonisty Aleksandra II.   Stanisław Cat-Mackiewicz     Dostojewski Mackiewicza pokazuje i zaświadcza, że pisarstwo Dostojewskiego nie jest żadnym „pakowaniem w symbole”, żadnym „szyfrowaniem”, za którym kryłoby się jednoznaczne, rozstrzygające i kojące rozwiązanie. Pisarstwo Dostojewskiego jest pisarstwem wprost, jest szczytem realizmu, niepotrzebującym posiłkowania się żadnym dodatkowym komplikowaniem swej treści, gdyż ona sama jest wystarczająco, bo nieskończenie, skomplikowana. Dostojewski dotyka samej rzeczywistości, rzeczywistości osoby, i rzeczywistości tej nie imituje w żadnej symbolice.   prof. Janusz Dobieszewski  

Produkcja przestrzeni żydowskiej w dawnej i współczesnej Polsce

Matyjaszek Konrad

Produkcja przestrzeni żydowskiej w dawnej i współczesnej Polsce to opowieść o polskiej przestrzeni miejskiej - o wysiłkach na rzecz ukształtowania i modernizacji tej przestrzeni oraz o miejscu, jakie na skutek tych wysiłków przeznaczono mieszkającym w Polsce Żydom. Książka jest opowieścią o polskim antysemityzmie oraz o tym, w jaki sposób antysemityzm i etniczne wykluczenie stały się czynnikami kształtującymi polską przestrzeń publiczną. Jej autor podejmuje kwestię miejskiej i społecznej nowoczesności w przyjętej w Polsce odmianie: nowoczesności, z której usunięto postulaty emancypacji i podmiotowości, a zastąpiono je paradygmatem militarno-kościelnym i zależnością od cierpienia - i własnego, i zadawanego innym. Opisuje i analizuje zdarzenia z historii polskiej urbanistyki i historii Żydów, które zadecydowały o kształcie miejsca mniejszości w obrębie przestrzeni topograficznej, kulturowej i symbolicznej. "Książka jest głosem w dyskusji na temat miejsca Żydów w polskiej rzeczywistości, którego ilustracją, wskaźnikiem czy aspektem jest kształt konkretnych przestrzeni zajmowanych przez Żydów w Warszawie i Krakowie. Głos ten jest bardzo ważny, a recenzowana praca, choć ma swoje słabości, jest książką wybitną tak pod względem zaprezentowanej w niej wiedzy i śmiałości myślenia autora, jak i biorąc pod uwagę znakomitą formę. (...) Autor w przekonujący sposób dowodzi, że polska wersja modernizacji była antysemicka, antyoświeceniowa i w dużej mierze religijna, antysemityzm zaś stanowił wspólny mianownik modernizacji, katolicyzmu i polskości". [z recenzji prof. Sławomira Kapralskiego] "Książka Konrada Matyjaszka jest znakomitym i oryginalnym studium struktury, którą autor nazywa przestrzenią żydowską w miastach polskich. Chodzi o tereny miejskie lub podmiejskie zamieszkałe przez ludność żydowską i rozumiane w wymiarze społecznym jako podległe relacjom siły i podporządkowania. Matyjaszek zaczyna analizę od średniowiecznego Krakowa, a kończy na placu Grzybowskim w Warszawie, a więc od przestrzeni żydowskiej do produkcji przestrzeni pożydowskiej. Analizuje zjawisko niestabilności tej przestrzeni w wymiarze urbanistycznym, kulturowym, historycznym i politycznym. Napisana z pasją, jest to książka zaskakująca i konieczna". [prof. Irena Grudzińska-Gross] Konrad Matyjaszek - architekt, kulturoznawca, doktor nauk humanistycznych, pracuje w Instytucie Slawistyki Polskiej Akademii Nauk. Współredaguje rocznik Studia Litteraria et Historica. Zajmuje się badaniami architektury i przestrzeni miejskich w kontekście ich roli wobec tożsamości zbiorowych, badaniami nad antysemityzmem, oraz analizą polskich i środkowoeuropejskich dyskursów miejskiej nowoczesności i modernizacji.

Lektury retroaktywne. Rodowody współczesnej myśli filozoficznej

Szymon Wróbel

Na pierwszy rzut oka tytuł książki, Lektury retroaktywne. Rodowody współczesnej myśli filozoficznej, może być, jeśli nie mylący, to spłaszczający zamysł i powagę zawartego w niej projektu. Nie chodzi bowiem o konwencjonalną lekturę tekstów tradycji filozoficznej, istotnych dla rozwoju filozofii. Chodzi o coś znacznie więcej, o całościową perspektywę tych lektur, jak i o właściwą im metodę. Perspektywa ta jest właśnie perspektywą współczesności i tak naprawdę książka, pomimo, że sięga aż do tekstów antycznych, jest par excellence książką traktującą o współczesności […] stanowi ambitną próbę zrozumienia tego, czym aktualnie jesteśmy, co wyróżnia właściwy nam, kulturowo usytuowany, moment historii. […] chodzi tu o odwołanie się do pierwotnych, traumatycznych doświadczeń kulturowo-filozoficznych, wydobycie ich z istotnych tekstów tradycji filozoficznej (Tukidydesa, Hobbesa, Machiavellego, Spinozy) i ich przepracowanie, które ma nadać im nowy,  odpowiadający aktualnym wyzwaniom myślenia sens. (z recenzji prof. dra hab. Pawła Pieniążka)   Szymon Wróbel jest profesorem filozofii w Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk oraz w Instytucie Badań Interdyscyplinarnych Artes Librales UW. Jego główne dziedziny zainteresowań naukowych to: teoria władzy, teoria literatury, współczesne językoznawstwo i kognitywistyka oraz zastosowania idei psychoanalitycznych w teoriach politycznych. Jest autorem ośmiu książek i wielu artykułów rozsianych w różnych czasopismach naukowych. Ostatnie dwie książki to: Deferring the Self, Frankfurt am Main, Berlin, Bern, Bruxelles, New York, Oxford, Wien: Peter Lang 2013 oraz Grammar and Glamour of Cooperation. Lectures on the Philosophy of Mind, Language and Action, Frankfurt am Main, Berlin, Bern, Bruxelles, New York, Oxford, Wien: Peter Lang 2014.

Mapowanie bólu. Lektura - Spojrzenie - Afekt

Sebastian Porzuczek

"Sebastian Porzuczek podjął się w swej książce rozpatrzenia jednego z najtrudniejszych, a także najważniejszych, problemów, jakie przed człowiekiem (i innymi istotami) stawia życie, a przed literaturą i sztuką – ludzkie doświadczenie. Jednym z powodów tej trudności – który w pracy zajmuje istotne miejsce – jest to, że fenomen i wydarzenie bólu nie dają do siebie dostępu – tyleż ludzkiej świadomości, co dyskursywnemu czy obrazowemu opracowaniu. Sposoby transmitowania tego dotkliwego doświadczenia, a w porządku egzystencji refleksja filozoficzna oraz literacka (jak też filmowa) także jego artykulacji czy reprezentacji, możliwości jego świadczenia i przekazu, status, jaki mu przyznaje sztuka wypowiadania tego doświadczenia – to główne wątki poddane w pracy Porzuczka uważnej, wnikliwej, a przy tym (co chyba najtrudniejsze) celowo zdystansowanej – acz zarazem empatycznej – analizie”.  prof. dr hab. Ryszard Nycz     „Imponuje równowaga, jaką zachowuje autor między aparatem teoretycznym skonstruowanym z elementów rozmaitych koncepcji filozoficznych, kulturoznawczych i literaturoznawczych – koncepcji przywoływanych swobodnie i ze znawstwem – a partiami analitycznymi, w których autor wykazuje się olbrzymim wyczuleniem na literacki i filmowy szczegół, na pracę języka i obrazu.  Pod względem wyboru samego problemu głównego książka lokuje się w jednym z najżywszych obszarów współczesnej humanistyki. Co więcej, zarówno gdy idzie o wymiar teoretyczno-metodologiczny, jak i gdy idzie o analizy konkretnych twórców, autor wykazuje się arcysolidną znajomością współczesnych dyskusji i rozpoznań, zarówno polskich, jak i międzynarodowych. Zarazem świadomie i w skupieniu wytycza swoje ścieżki i kreśli własną mapę. Nie ulega wątpliwości, że rozprawa wzbudzi zaciekawienie wśród literaturoznawców, kulturoznawców i filozofów zainteresowanych problematyką afektu i reprezentacji artystycznej”.  dr hab. Adam Lipszyc, prof. PAN   Sebastian Porzuczek – absolwent filologii polskiej, doktorant w Katedrze Antropologii Literatury i Badań Kulturowych Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego; redaktor czasopisma naukowego antropologów literatury „Polisemia”; jego teksty, podejmujące refleksję nad literackimi i filmowymi reprezentacjami bólu, choroby i cielesności, publikowane były na łamach m.in. „Tekstów Drugich”, „Wielogłosu”, „Kontekstów Kultury” i pisma kulturalnego „Fragile”.

Autopowieść. Dyskurs autobiograficzny w prozie Kazimierza Brandysa

Anna Foltyniak-Pękala

Pisarstwo Kazimierza Brandysa stanowi interesujący przykład twórczej biografii autora, który przez ponad półwiecze, ulegając koniunkturalnym wyborom, równocześnie kształtował swoją pisarską indywidualność. Trudna, pełna wstydliwych momentów biografia, z której wyrastają jego kolejne powieści, stawia przed badaczami i czytelnikami szereg trudnych pytań o prawdziwość wyborów, znaczenie literatury w opisie doświadczenia, wreszcie biograficzną prawdę podmiotu. Zapomniana dziś proza pisarza odczytana została w nowoczesnych kontekstach, ale także poprzez to, co nieoczywiste: pęknięcia, szczeliny, afektywne drobiazgi, które pojawiają się w intelektualnym, starannie wyreżyserowanym prozatorskim portrecie pisarza, a także przez organizującą rozważania, zaproponowaną przez samego Brandysa kategorię „autopowieści”. Dzięki temu jego teksty nabierają nowych znaczeń, aktualizując pytania o rolę literatury w budowaniu podmiotowej tożsamości i doświadczenia. „Moc  wielkiej i ważnej literatury polega na tym, że nigdy nie bywa ona miałka, a umieszczana w nowych kontekstach wyłania sensy nieoczywiste i prowokuje do formułowania kolejnych pytań i wypróbowywania nieoczekiwanych odpowiedzi. Tej właściwości dowodzi rozwijający się ostatnio trend odświeżania pisarzy dwudziestowiecznych, czytania ich poprzez pryzmat pojęcia nowoczesności, która wprawdzie była dla nich otoczeniem naturalnym, jednak de facto nierozpoznanym”. Prof. dr hab. Bogumiła Kaniewska   „Dzięki otwartej formule dochodzenia do ostatecznych konkluzji lektura książki wciąga i powoduje, iż prezentowane wywody ani przez chwilę nie przekształcają się w nużący, uporządkowany chronologicznie czy strukturalnie naukowy dyskurs o twórczości Kazimierza Brandysa, ale stanowią pasjonującą wielowątkową „opowieść literaturoznawczą”. Prof. ATH, dr hab. Marek Bernacki   Anna Foltyniak-Pękala, dr – absolwentka polonistyki i psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autorka książki „Między pisać Nałkowską, a Nałkowskiej czytaniem siebie” (Kraków 2004). Publikowała m.in. w „Tekstach Drugich”, „Pamiętniku Literackim”, „Dekadzie Literackiej”. Laureatka X edycji Konkursu Prac Magisterskich im. J.J. Lipskiego (Warszawa 2005), wyróżniona w konkursie Kobiety kontra lektury, Fundacji Nowoczesna Polska (Warszawa 2008) oraz w II edycji konkursu „Biuletynu Polonistycznego” Publikuj.dr  na najlepszą prezentację obronionej pracy doktorskiej (Warszawa 2017). Stypendystka programu ­MNiSW „Top500Innovators” na University of California, Berkeley (2015). Pracuje w Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej.

Kod YouTube. Od kultury partycypacji do kultury kreatywności

Marta Majorek

Rola internetu w życiu społecznym poddawana jest analizie z różnych perspektyw. Z jednej strony badacze podkreślają znaczenie interakcji online i fakt uwolnienia jednostki przez nowe technologie komunikacyjne od ograniczeń fizycznych i czasowych w ich nawiązywaniu oraz możliwość kreowania w ten sposób różnego rodzaju społeczności. Z drugiej strony ogląd tego typu tendencji prowadzi do konstatacji, iż często relacje te przyjmują powierzchowny, niepozbawiony sztuczności charakter. Problematyka książki wypełnia lukę badawczą wynikającą ze słabego rozpoznania fenomenu portali społecznościowych w kontekście antropologii kulturowej (… ). Autorka trafnie zaakcentowała interesujące, a nierozstrzygnięte zagadnienia opisujące istotność serwisów w rodzaju YouTube’a. Są to: „unikatowy walor medium demokratyzującego przestrzeń społeczną”, płynne przejście od sfery społecznościowej do komercyjnej, mechanizm tworzenia globalnej społeczności przez globalną wymianę plików. Książka ta, ze względu na perspektywę interdyscyplinarną i metodologię (… ) wyznaczy standard badania portali społecznościowych jako istotnego elementu przestrzeni komunikacyjnej internetu. (Prof. dr hab. Iwona Hofman)  

Autentyczność: stan krytyczny. Problem autentyczności w kulturze XXI wieku

Olga Szmidt

„Wszystko jest obłędem i sprzecznością w urządzeniach ludzkich” – pisze Jean-Jacques Rousseau, jeden z najważniejszych myślicieli oświeceniowych, ten, od którego pism rozpoczyna swą wielką karierę pojęcie autentyczności. Trudna historia autentyczności odciska się na współczesnym statusie tego zjawiska – wielokrotnie skompromitowanego, ale zarazem nieznośnie obecnego także w XXI wieku. Niniejsza książka stanowi próbę analizy autentyczności jako wyzwania we współczesności. Ale nie tylko. W książce Autentyczność: stan krytyczny. Problem autentyczności w kulturze XXI wieku tytułowa idea jawi się zarówno jako narzędzie krytyczne, problem z zakresu historii idei, wyzwanie egzystencjalne, projekt estetyczny i artystyczny, jak i ważne zagadnienie polityczne. Transnarodowy i transdyscyplinarny charakter pracy pozwala na ujęcie tych kwestii w możliwie najszerszym wymiarze i postawienie pytań wywodzących się z różnych porządków. Złożoność idei autentyczności jest przez autorkę analizowana zarówno w wymiarze teoretycznym, jak i poszczególnych realizacji artystycznych. Obok krytycznej rewizji dziedzictwa oświecenia pojawiają się odkrywcze interpretacje m.in. performansów Mariny Abramović, serialu Dziewczyny czy współczesnych miejskich utopii. Książka ta stanowi ważny głos w dyskusji toczonej na temat kondycji podmiotu. Skutecznie też przekonuje o nieoczekiwanej aktualności idei autentyczności.

Kraków przez uchylone drzwi. Stereoskopowy obraz miasta na zdjęciach z XIX i XX wieku

Jerzy Przybyło, Sławomir Mikrut

Kraków przez uchylone drzwi to podróż do zaginionego miasta, które w postaci ukazanej na zamieszczonych fotografiach nigdy nie istniało. Fotografia jest iluzją. Nigdy, czytelniku, nie wierz w to, co zobaczysz na zdjęciach. Ktoś chce Ci przekazać swoją wizję i każe w nią uwierzyć... Fotografia stereoskopowa miała być prawdziwym wizerunkiem świata – powstała w połowie XIX w., przez sto lat gościła w mieszczańskich salonach. Molierowski pan Jourdain odkrył, że od 40 lat mówi prozą, podobne odkrycie zrobili fotografowie: zapragnęli zostać prozaikami. Swymi stereoskopowymi zdjęciami chcieli okiełznać otaczającą ich przestrzeń i pokazać prawdę. Jak im się to udało, oceń sam. W książce, prócz zawartego we wstępie wprowadzenia w istotę tworzenia obrazów przestrzennych, ukazano wybór zdjęć stereoskopowych Krakowa, zrobionych zarówno przez uznanych fotografów, jak i, często bezimiennych, amatorów. Widzimy tu prowincjonalne XIX-wieczne miasto, jak i rozwijającą się w początkach XX w. metropolię. Ale najważniejsi są na zdjęciach ludzie. Oni przemijają.   Jerzy Przybyło – wielbiciel Krakowa, geolog górniczy, zawodowo związany z Kopalnią Soli „Wieliczka”. Pasjonat fotografii w odmianie street photo, które to zdjęcia przyniosły mu nagrody w krakowskich konkursach: „Ocalić od zapomnienia”, „Portret miasta”, „Jeden dzień z życia miasta”i in. Wykonał szereg zdjęć dokumentujących podziemia kopalni; autor lub współautor ponad 30 artykułów traktujących o tajnikach wielickiego złoża soli. Swoje miasto fotografuje głównie w manierze czarno-białej, ale też od początku towarzyszy krakowskiemu Festiwalowi Teatrów Ulicznych, który jednak wymaga koloru. Kolekcjoner dawnej fotografii – od XIX-wiecznych dagerotypów po współczesne zdjęcia typu polaroid.   Sławomir Mikrut – profesor w Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie, absolwent Wydziału Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska tamże. Stopień doktora uzyskał w 2003 r., habilitację – w 2016 r. Od 20 lat związany z Katedrą Geoinformacji, Fotogrametrii i Teledetekcji Środowiska AGH. Autor ponad 70 monografii i artykułów naukowych z zakresu fotogra-metrii i teledetekcji, przetwarzania obrazów oraz GIS, publikowanych w czasopismach krajowych i zagranicznych. W latach 2012–2016 członek Senatu AGH. Kierownik i wykonawca kilkunastu projektów naukowo-badawczych tak krajowych, jak i zagranicznych. Założyciel i prezes start-upu HyperLab Solution. Wieloletni członek zarządu w firmach geodezyjnych i fotogrametrycznych.      

Trojanki Jana Klaty

Olga Śmiechowicz

„Wojna się skończyła, czemu zabijacie?” ‒ tym jednym zdaniem można streścić Trojanki w reżyserii Jana Klaty. Eurypides, pisząc swoją tragedię, bezczelnie złamał koturn tradycji. Opowiedział o mieście od którego odwrócili się bogowie. Pokazał bohaterów Homera, którzy nie potrafili zmierzyć się z własnym zwycięstwem. Oddał głos pokonanym ‒ kobietom, członkiniom królewskiego rodu, zepchniętym na samo dno egzystencji... Trojanki to jednak nie tylko spektakl o wojnie i okrucieństwie, również o wektorach relacji w pięknym świecie rodzinnej nienawiści. Za murami Troi też były problemy, przemilczenia… Książka Trojanki Jana Klaty została napisana, by zachować w pamięci dźwięk przesypującego się piasku i zapach spalonych manekinów. Pokazuje naszą pracę nad tym spektaklem i opowiada o ryzyku, jakie wiąże się z wystawieniem antycznego dramatu – zawsze jest to niepewne balansowanie na granicy sensów greckiego oryginału. Książka Trojanki Jana Klaty jest bytem złożonym i niedefiniowalnym gatunkowo. Łączy w sobie formę eseju, dziennikarskiego wywiadu, dziennika, komentarza, reportażu i naukowego wykładu. Przynosi obraz pracy reżysera, który z równym zaufaniem i ciekawością odnosi się do własnych wyobrażeń, jak i do komentarzy specjalisty filologa, historyka, teatrologa. Ta nowatorska praca tworzy wzorzec dla profesjonalnego standardu: życzyłbym sobie, aby każdy spektakl stanowiący adaptację dawnego tekstu dramatycznego posiadał tak opracowaną dokumentację procesu twórczego, z tak profesjonalnym podejściem do źródła.                                                                            dr hab. Krzysztof Bielawski, Instytut Filologii Klasycznej UJ W centrum zdarzeń, a zatem w centrum rozpaczy, jest Hekabe Doroty Kolak. Matka tracąca dzieci obumiera, chwila po chwili, kawałek po kawałku. Rola jest wstrząsająca, bo pozbawiona źdźbła aktorskiej histerii. Na pierwszym planie, a wtopiona w całość. Kolak z siwymi włosami, niższa od młodszych partnerek, ma w sobie tyle siły, jakby wypełniała całą scenę. To w jej Hekabe skupia się wszystko, co w gdańskich Trojankach najważniejsze – wojna widziana przez kobiety, ich zduszony krzyk niezgody na taki świat, oczy suche już bez łez. Patrzę na Dorotę Kolak i przechodzą mnie dreszcze. Wiadomo nie od wczoraj, że to jest wielka aktorka. Tyle że teraz – z większą niż jeszcze nie tak dawno intensywnością – pokazuje, że może zrobić wszystko, trafiając idealnie w każdy ton. Jako Hekabe ma w sobie esencję tragedii Eurypidesa, ale i cierpienie każdej matki, wraz z dziećmi tracącej uzasadnienie do życia.                                  Jacek Wakar, Ziemia jałowa. O Trojankach Jana Klaty w Teatrze Wybrzeże, więź.pl  

Lata nadziei: 17 września 1939 - 5 lipca 1945

Stanisław Cat-Mackiewicz

W 1945 roku Polska znalazła się w otchłani klęski. Stało się tak nie tylko ze względu na zły los, ale też na skutek własnych naszych błędów, błędnej polityki kierowników naszego państwa i błędnych nastrojów społeczeństwa. (…) Możemy więc załamywać ręce i twierdzić, że zostaliśmy perfidnie oszukani i porzuceni przez sojuszników, i będzie to zgodne z prawdą. Ale to, co się nazywa „rozumem stanu” nie polega na biadaniu ex post nad przewrotnością wspólników, lecz na umiejętności przewidywania, czy układy nam proponowane będą czy też nie będą przez kontrahenta dotrzymane. A ci, którzy podjęli się kierować naszymi losami, nie tylko politycznie przewidywać, lecz politycznie myśleć nie umieli. Stanisław Cat-Mackiewicz   Do zasadniczych kwestii postawionych przez autora, takich jak oceny polityki brytyjskiej, skuteczność działań podejmowanych przez władze polskie czy celowość polskiego wysiłku wojennego, historycy ciągle wracają i na nowo podejmują o nich dyskusję. (…) nie można także pominąć faktu, że książka zawiera liczne wartościowe przemyślenia i oceny, jak chociażby ta dotycząca rzeczywistych skutków powstania warszawskiego. Prof. Andrzej Leon Sowa

Marcin Świetlicki - artysta multimedialny

Malwina Mus

Można przyjąć, że w niniejszej książce stawiam sobie za cel opisanie działalności artystycznej Marcina Świetlickiego. Byłoby to jednak zamierzenie nazbyt rozległe, dlatego doprecyzujmy, że staram się uchwycić naczelną zasadę organizującą jego uniwersum artystyczne. Podstawową kategorią interpretacyjną jest dla mnie figura określona jako „osobowość artystyczna Marcina Świetlickiego” – tożsamość spajająca poszczególne działania artysty oraz figurę tekstową i rzeczywistą osobę. Oznacza to, że w obrębie moich zainteresowań znajdują się nie tylko wiersze i powieści autora Zimnych krajów, nie tylko jego piosenki i cały kontekst aktywności na muzycznej scenie niezależnej, ale również role filmowe, wypowiedzi medialne, sposób prezentowania się wobec publiczności (kreacja), całkiem zewnętrzny wizerunek (image), rysunki, teatralne adaptacje jego utworów itd. Punktem dojścia moich odczytań zawsze pozostaje jednak literatura. Podjęte badania szeroko wykraczające poza jej obszar są reakcją na zaobserwowane niezrozumienie lub negatywną ocenę niektórych wątków praktyki poetyckiej i powieściowej Świetlickiego, wynikające właśnie z ograniczenia się badaczy i krytyków do zakresu ściśle literackiego czy nawet – tekstowego. W tym kontekście moje stanowisko rysuje się następująco: można czytać pewne wiersze Świetlickiego autonomicznie, można skutecznie badać konkretne aspekty jego twórczości, ale nie sposób zrozumieć istoty jego propozycji artystycznej bez wychylenia się w stronę bogatej działalności pozaliterackiej.   Malwina Mus – literaturoznawczyni, zajmuje się krytyką literacką oraz badaniem związków między literaturą a innymi dziedzinami sztuki. Przez lata współpracowała z portalem Popmoderna, członkini redakcji „Nowej Dekady Krakowskiej”. Współredaktorka serii wydawniczej Ścieżkami Pisarzy w Księgarni Akademickiej.

Jak nazwać konia: dziesięć tysięcy imion dla ogierów i klaczy ułożone w alfabetycznym porządku

97883-242-2995-6

Zagranicą psy i konie nazywane są wytwornie, logicznie, inteligentnie. Nazw nie czerpie się li tylko z wokabularzy zagranicznych jak u nas, a jeżeli jest to już dlaczegoś konieczne, to się je umiejętnie przystosowuje do lokalnych brzmień. Gdy się przegląda listę naszych koni wyścigowych, rzuca się w oczy fakt, że w tej dziedzinie nic się prawie nie zmienia. Powtarzają się te same imiona nieudane - swojskie i cudaczne - zagraniczne dziwolągi, a o ile ktoś ruszy własnym konceptem, to nazwie konia conajwyżej >>StasiemHuncwotemŁeb w łebJeszcze razSama jedna>podręczną encyklopedję

Ci, którzy przekonać nie umieją. Idea porozumienia polsko-niemieckiego w publicystyce Władysława Studnickiego i wileńskiego Słowa (do 1939)

Jan Sadkiewicz

Sojusz polsko-niemiecki A.D. 1939 z innej perspektywy   Władysław Studnicki i Stanisław Cat-Mackiewicz w walce o sojusz polsko-niemiecki w czasie, kiedy nie była to jeszcze historia alternatywna – ich publicystyczne zmagania w książce „Ci, którzy przekonać nie umieją”. Idea porozumienia polsko-niemieckiego w publicystyce Władysława Studnickiego i wileńskiego „Słowa” (do 1939) opisuje Jan Sadkiewicz, rekonstruując koncepcję polsko-niemieckiego sojuszu przeciwko ZSRR stworzoną na długo przed klęską 1939 roku. Opowieść o ludziach, którzy przewidzieli pakt Ribbentrop-Mołotow i zaproponowali sposób na uniknięcie wojny na dwa fronty...

Kino końca wieku. Historia kina, tom 4

Rafał Syska, Iwona Sowińska, Tadeusz Lubelski

Kino końca wieku to czwarty tom wielotomowej Historii kina, przygotowanej i zredagowanej dla wydawnictwa Universitas przez zespół badaczy z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po Kinie niemym (2009), Kinie klasycznym (2011) i Kinie epoki nowofalowej (2015) przedmiotem omówienia stał się okres dwu dekad, zamykający dwudzieste stulecie. Epoka ta nie ma wprawdzie odrębnego, wyrazistego charakteru, który pozwoliłby ją określić jednym celnym terminem, stanowi jednak intrygujący tygiel przemian; zamykając «wiek kina», otwiera jednocześnie epokę «nowej widzialności», której najważniejszych parametrów nie jesteśmy na razie w stanie przewidzieć. Trzydziestu trzech autorów z czołowych polskich (i dwóch zagranicznych) ośrodków filmoznawczych stworzyło wszechstronną charakterystykę tego okresu. Otwierają ją dwa rozdziały ogólne: pierwszy przedstawia «planetę Hollywood» – zestaw nowych sposobów produkcji i rozpowszechniania filmów, dominujący w czasach globalizacji; drugi – estetykę postmodernizmu, który wydawał się wiodącym nurtem epoki, z dzisiejszej perspektywy utracił jednak większość operacyjnych walorów, jakie mu niegdyś przypisywaliśmy. Pozostałe dwadzieścia trzy rozdziały zawierają omówienie wszystkich najważniejszych zjawisk kina okresu 1981–2000: od tzw. reaganomatografii, czyli kina amerykańskiego lat 80., przez coraz potężniejsze kinematografie azjatyckie i południowoamerykańskie, po skromniejsze, omawiane tu po raz pierwszy – krajów bałtyckich czy Afryki Subsaharyjskiej. Całość układa się w opowieść o fascynującej dziedzinie, rozpoznanej, ale otwierającej się na nieznaną przyszłość.     

Zielone oczy

Stanisław Cat-Mackiewicz

Dla Polaków wojna to coś w rodzaju pojedynku na pistolety dwóch ludzi honoru, otoczonych gromadką sekundantów w sztywnych kołnierzykach i przy udziale chirurga. Tak jak człowiek honoru nie powinien nic takiego zrobić, co by wskazywało, że boi się pojedynku, tak naród powinien ciągle demonstrować, że nie cofnie się przed wojną. Dla Anglików wojna to obrona narodowych interesów, o ile to możliwe, za pomocą przelewania cudzej krwi wystawianie na niebezpieczeństwo innych krajów. Right or wrong – my country. Dla Polaków polityka zagraniczna to scena obrotowa dla deklamacji Słowackiego i innych wieszczów. Zdarza się, że scena się obróci, reżyseria i gwiazdory wyjadą, jeśli nie na Berdyczów, to na Zaleszczyki, a dzieci, dziewczęta nieletnie z nieporównanym heroizmem pójdą w „bój bez broni”, będą rozstrzeliwane, masakrowane, mordowane. Dla Anglii pojęcie „bój bez broni” nie istnieje, a gdyby istniało, miałoby charakter niepoważny, komiczny, coś jak gdyby ktoś zapewniał, że będzie latać, choć nie ma samolotu. Stanisław Cat-Mackiewicz   Mackiewicz porusza sugestywnością narracji, indywidualnością, odwagą. Nie mniej aktualne pozostaje przesłanie jego wywodów. Sprowadza się ono do tłumaczenia sensu uprawiania polityki, negliżowania złudzeń oraz umiejętności zachowania w niesprzyjających warunkach. Z walk, które prowadził, Mackiewicz wychodził pokiereszowany, często zawiedziony brakiem rezultatów, na jakie liczył, zawsze jednak z satysfakcją. Jej powodem była niechęć do występowania w roli pasażera własnego przeznaczenia i racja, którą miewał znacznie częściej niż jego krytycy.   prof. Rafał Habielski

Inne śmierci. Antropologia umierania i żałoby w późnej nowoczesności

Anna E. Kubiak

 Twierdzenie o tabu śmierci we współczesnej kulturze należy odłożyć do lamusa. Kostucha przemawia dziś wieloma językami – przez media, psychoterapeutów, tanatologów, nowe formy danse macabre w sztuce wysokiej i kulturze popularnej, debaty o eutanazji, narracje o doświadczeniach śmierci klinicznej, dzienniki chorych, a także nowe role odgrywane przez trupa. Nie znaczy to, że śmierć nie jest czasem skrywana ani że zawsze do jej opisu znajdujemy właściwe słowa. Nie podejmujemy tego tematu na salonach (poza sytuacją zgonu celebryty), a samo umieranie zamyka się najczęściej w gettach hospicjów, domów opieki i za parawanem w szpitalach. Niechętnie też widziane jest sąsiedztwo domu pogrzebowego czy krematorium. Książka przybliża odpowiedź na pytanie: jaka jest więc ponowoczesna śmierć? Anna E. Kubiak – antropolog kultury, autorka książek: Delicje i lewa ręka Kryszny. Kreacja i ewolucja ruchu Hare Kryszna w Polsce (Warszawa 1997), Jednak New Age (Warszawa 2005), Nostalgia i inne tęsknoty (Łomża 2007) – od lat zajmuje się śmiercią w kulturze współczesnej, jest profesorem nadzwyczajnym w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN oraz wykładowcą w Collegium Civitas w Warszawie.