Pisma wybrane, tom 1-3 (Jerzy Turowicz)

Jerzy Turowicz

TOM I: Jerzy Turowicz miał marzenia... Na przykład o tym, jak miałby wyglądać Kościół trzeciego milenium: "Otwarty na świat, wyzbyty roszczeń wobec niego i triumfalizmu, ubogi, pokazujący to, co powinno wynikać z wierności Dobrej Nowinie. Trzeba tu wrócić do słowa kenosis, którego się używa mówiąc o Chrystusie i Jego ogołoceniu. Kościół, który nie żąda niczego dla siebie, tylko mówi do świata i to, co mówi, okazuje się potrzebne". Pierwszy tom "Pism wybranych" Jerzego Turowicza zbiera teksty o "soborowej rewolucji" w Kościele powszechnym, znaczeniu stosunków chrześcijańskożydowskich dla katolickiej tożsamości, o polskim Kościele, który przez ponad cztery dekady zmagał się z opresją PRL-u, a następnie próbował się odnaleźć - w niełatwych latach budowy demokracji po '89 roku - w państwie i społeczeństwie. Tom zamyka rozdział poświęcony Janowi Pawłowi II, którego przyjaźnią Jerzy Turowicz cieszył się przez całe życie. TOM II: Jak pisać o wolności w stuleciu naznaczonym totalitarną przemocą? Może tak, jak zrobił to Jerzy Turowicz, pisząc o "niepokoju i nadziei", które muszą towarzyszyć człowiekowi drugiej połowy XX wieku: "nawet gdyby dzisiejsze groźby i niepokoje oblekły się w ciało, gdyby cywilizacja jutrzejsza nie była ludzką, gdyby dobro człowieka zastępowała jego błyszczącym i hałaśliwym pozorem, (...) to i wtedy zawsze pozostanie w głębi serca i umysłu człowieka, w głębi jego najistotniejszej natury, nienaruszony obszar wolności, miejsce, do którego nie mają dostępu prawa i policje ani zabłocony but drugiego człowieka". Artykuły zebrane w drugim tomie "Pism wybranych" Jerzego Turowicza przedstawiają znakomitego dziennikarza i redaktora, którego teksty towarzyszą najważniejszym wydarzeniom i procesom minionego wieku. Plejada ludzkich portretów, otwierająca tom, pokazuje, kto był dla niego ważny albo interesujący. Całość pism przeniknięta jest perspektywą wiary i jednoznacznego wyboru światopoglądowego - odczuwalnego także w tych tekstach, które spraw wiary nie dotyczą. TOM III: Nie jest ważny tekst, tylko człowiek - "człowiek, który tworzy kulturę i którego ta kultura kształtuje", miał powiedzieć Jerzy Turowicz na Kongresie Kultury Polskiej w grudniu 1981 roku, przerwanym wprowadzeniem stanu wojennego. Dzięki artykułom tworzącym trzeci tom "Pism wybranych" poznajemy Jerzego Turowicza jako podróżnika, który z reporterską dociekliwością opisuje Wiedeń, Segestę czy Nowy Jork. I jako analityka, przekonanego, że "trudne, powikłane problemy dzisiejszego świata nie znajdą rozwiązań poprzez ogień i miecz, znaleźć je można tylko na drodze żmudnego rozdzielania dobra od zła, prawa od bezprawia, prawdy od fałszu". W tomie - poza publicystyką dotyczącą spraw kultury i "sztuki życia" - znalazły się też artykuły polemiczne (m.in. z Adolfem Nowaczyńskim, Mieczysławem F. Rakowskim, Jerzym Urbanem), teksty o "Tygodniku Powszechnym" jako katolickim piśmie społeczno-kulturalnym oraz najciekawsze wywiady przeprowadzone z wieloletnim naczelnym pisma z Wiślnej. "To nie ta książka, którą chciałem oddać do ręki Czytelnika" - pisał Jerzy Turowicz, znakomity publicysta, znawca Kościoła i wieloletni redaktor naczelny "Tygodnika Powszechnego", w 1963 roku w przedmowie do swojego pierwszego wyboru tekstów "Chrześcijanin w dzisiejszym świecie". Bieżąca praca redakcyjna, podróże oraz rozliczne zaangażowania społeczne nie pozwoliły Turowiczowi na napisanie książki "bardziej uporządkowanej, bardziej własnej", jak pisał we wspomnianej przedmowie. Czytelnicy publicystyki Turowicza musieli więc się zadowolić dwoma wyborami tekstów Szefa "Tygodnika Powszechnego": w 1990 roku wydano "Kościół nie jest łodzią podwodną", a dziewięć lat później, już po śmierci Turowicza, "Bilet do raju". W stulecie urodzin Jerzego Turowicza, Wydawnictwo Universitas wydaje najobszerniejszy wybór pism Jerzego Turowicza, obejmujący także nieprzedrukowywane dotąd artykuły z lat międzywojennych (m.in. z "Kultury", "Odrodzenia", "Prosto z Mostu", "Życia Technickiego") oraz z okupacyjnych czasopism podziemnych ("Kultury Jutra" i "Miesięcznika Literackiego"). Teksty powojenne pochodzą przede wszystkim z "Tygodnika Powszechnego", w którym Turowicz ogłosił blisko tysiąc artykułów. W wyborze pism zostaną one przedstawione w obszernym wyborze, jeżeli to możliwe - w wersji sprzed cenzury, jakiej do 1989 roku podlegały wszystkie teksty publikowane w oficjalnej prasie. Wybór pism będzie zawierał także referaty i teksty oficjalnych wystąpień Jerzego Turowicza (np. na Kongresie Kultury Polskiej w 1981 roku); teksty wcześniej nie publikowane, bo uznane za niecenzuralne; wywiady z Naczelnym "Tygodnika Powszechnego" oraz artykuły z czasopism innych niż jego własne. W wyborze pism Turowicza - podzielonym na dwanaście rozdziałów tematycznych, które będą poprzedzone esejami wprowadzającymi w problematykę, autorstwa znanych publicystów - znajdą się teksty dotykające tematów najważniejszych dla Naczelnego "Tygodnika": istota i sens katolicyzmu, misja chrześcijanina w świecie współczesnym, sprawa odnowy Kościoła, powiązania religii z kulturą, stosunki między katolicyzmem a kulturą drugiej połowy dwudziestego wieku. Zebrane teksty dają wyobrażenie nie tylko o skali wiedzy i zainteresowań Autora, o jego ciekawości świata, ale przede wszystkim o sile osobowości Jerzego Turowicza. Sile, która pozwoliła mu stworzyć i ocalić pismo stanowiące oazę niezależnego myślenia i miejsce spotkania różnych, często odległych od siebie środowisk, ale też uprawiać politykę rozumianą jako działanie na rzecz dobra wspólnego. Wybór pism Jerzego Turowicza przygotowuje Anna Mateja (ur. 1973); studiowała nauki polityczne i prawo; dziennikarka, publicystka "Tygodnika Powszechnego" w latach 1996-2008; laureatka nagrody dziennikarskiej Grand Press w 2007 roku w kategorii wywiad; członkini rady Fundacji Jerzego Turowicza).

Dekonstrukcja - rozumienie - interpretacja. Studia z filozofii współczesnej i nie tylko

Piotr Dehnel

Rozważania zawarte w niniejszej książce dotyczą głównie filozofii współczesnejL hermeneutyki filozoficznej Hansa-Georga Gadamera, dekonstrukcji Jacques'a Derridy i później filozofii Ludwiga Wittgensteina. Nie starałem się myślicieli tych objąć wspólną perspektywą, raczej porównać, zestawić na zasadzie kolażu gotowe ich wizerunki, wyodrębniając konkretne tematy i problemy, które wydały mi się ważne i - co istotniejsze - na takie porównanie (zestawienie) pozwalały. Są to na przykład tematy zrozumienia, znaczenia, dekonstrukcji i destrukcji czy też problem interpretacji, który jest dla mnie przede wszystkim sprawą praktyki. Odniesienia do historii myśli filozoficznej, do Kanta, Locke'a czy Jacobiego są tego przykładem. Książka nie stawia jednej tezy. Może tylko tę, że - jak mawiał Ludwig Wittgenstein - "W wyścigu filozofii wygrywa ten, kto umie biec najwolniej. Albo: ten, który osiąga cel jako ostatni".

Niezatarte piętno? Wpływ I wojny światowej na ludność miasta Krakowa

Bartosz Ogórek

Opis książki: Wpływ I wojny światowej na ludność miasta Krakowa uchwycony został z wielu perspektyw – historii społecznej i gospodarczej oraz demografii historycznej. W niespotykanym dotąd stopniu autor łączy metody historycznej analizy źródeł narracyjnych, dokumentów osobistych i urzędowych z badaniami ilościowymi zaczerpniętymi ze statystyki, ekonomii, antropologii fizycznej i współczesnej demografii. Książka udowadnia, że analizy ilościowe i jakościowe nie wykluczają się, lecz uzupełniają, a jednoczesne wykorzystanie obu rodzajów źródeł w badaniach historycznych jest możliwe i korzystne dla pełniejszego poznania przeszłości. Każdy bowiem element tej publikacji, niezależnie od użytych źródeł oraz przyjętych metod, ma odpowiedzieć na pytania o relację między społeczeństwem i człowiekiem w ich codziennym funkcjonowaniu a konfliktem totalnym.

Władysław Łokietek na tle swoich czasów

Edmund Długopolski

"Praca (...), zasłużonego badacza naszego średniowiecza prof. dra Edmunda Długopolskiego, (...) obejmuje (...) bieg wypadków politycznych w Polsce od r. 1288 aż do r. 1333, a więc okres zarówno rządów, jak i starań Łokietka o panowanie nad dzielnicami niebędącymi jego dziedzicznym wyposażeniem, nad dzielnicami, z których powstało za jego rządów państwo polskie, wreszcie okres jego rządów królewskich." - z przedmowy Jana Dąbrowskiego  

Słowa i zbawienie. Dyskurs religijny w perspektywie filozofii Hilarego Putnama

Piotr Sikora

  Głównym zamierzeniem pracy jest sformułowanie poglądu na temat sensowności, racjonalności i prawdziwości dyskursu religijnego. Autor szuka inspiracji i podstaw dla swych przemyśleń w poglądach Hilarego Putnama, znanego i cenionego filozofa analitycznego. Książka składa się z trzech części – dwie pierwsze poświęcone są prezentacji i uzasadnieniu perspektywy Putnamowskiej, trzecia natomiast zasadniczemu tematowi, którym jest żywo dziś dyskutowana kwestia: czy język religijny posiada wartość poznawczą i czy jest on dyskursem na tyle racjonalnym, by można było mówić o racjonalności zaangażowania religijnego.

Podróże z Conradem. Szkice

Agnieszka Adamowicz-Pośpiech

Jaka jest pozycja Conrada we współczesnej polskiej kulturze? Przeglądając prasę codzienną raz po raz napotykamy nagłówki w stylu "ktoś lub coś jak Conrad". Żaden z tych artykułów nie nawiązuje jednak do jego twórczości, ponieważ teksty prasowe posługują się jedynie jego nazwiskiem jak "płachtą" na czytelnika, znakiem rozpoznawczym, a używając terminologii marketingowej - wykorzystują jako markę? Ale czy istnieje "marka Conrad"? Dlaczego jego nazwisko jest ciągle obecne w prasie, a twórczość odchodzi w niepamięć? To kolejny aspekt obecności (lub raczej nieobecności) Conrada - spadek czytelnictwa jego utworów. Badacze utyskują na brak zainteresowania polskich czytelników prozą Conrada - w przeciwieństwie do Francji czy Japonii, gdzie Conrad jest obecny czytelniczo. Paradoksalnie Conrad jest ciągle postrzegany jako mistrz dla współczesnych pisarzy, takich jak np. Orhan Pamuk, Arturo Perez-Reverte czy John Maxwell Coetzee. Niniejszy tom szkiców próbuje odpowiedzieć nie tylko na te i inne pytania, ale również stara się w przystępny i ciekawy sposób przybliżyć twórczość Josepha Conrada-Korzeniowskiego współczesnemu czytelnikowi. Agnieszka Adamowicz-Pośpiech - doktor habilitowany, adiunkt w Instytucie Kultur i Literatur Anglojęzycznych na Uniwersytecie Śląskim. Autorka ponad 40 artykułów oraz kilku książek z zakresu modernizmu brytyjskiego (m.in. Lord Jim Conrada. Interpretacje, Kraków 2007) i przekładoznawstwa (m.in. Seria w przekładzie, Katowice 2013). Zajmuje się brytyjskim modernizmem, współczesnym dramatem i zagadnieniami teorii przekładu. Obecnie pracuje nad projektem "The Reception of British and Irish Authors in Europe".

Krąg Literacki PODIUM. Studium socjologicznoliterackie

Krzysztof Huszcza

Książka jest pierwszą monografią istniejącej do dzisiaj i prowadzącej intensywną działalność literacką i kulturotwórczą grupy o nazwie Krąg Literacki PODIUM wywodzącej się z Dolnej Austrii. Ukonstytuowała się ona w 1971 roku, ale dyskusje nad jej powstaniem, stanowiące kwintesencję szerszych polemik światopoglądowych różnych generacji na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku, trwały już wcześniej. Ich ślady można odnaleźć w życiorysach pisarzy, którzy zdecydowali się związać swoją przyszłość z tym gremium. Dzięki temu kierunkowi badań opis poświęcony jednemu tylko ugrupowaniu zyskał wielowymiarową głębię i stanowi studium większej części sceny literackiej powojennej Republiki Austriackiej. Ponieważ aspiracje pisarzy związanych z Dolną Austrią ewoluowały w kierunku szerokiego otwarcia ugrupowania na kwestie związane z kulturą całego kraju, jego sąsiadów, a następnie nawet najodleglejszych zakątków świata, w rozprawie ukazano przemianę stowarzyszenia regionalnego w gremium o ambicjach międzynarodowych. Wśród tych wątków niebagatelną część stanowią kwestie polskie, co udowadnia opracowanie polskich motywów w dorobku twórców z Kręgu oraz bardzo obszerna bibliografia przekładów ich tekstów na język polski. Rozprawa budzi respekt, a nawet podziw, dla kompetencji, dojrzałości ujęcia, a przede wszystkim benedyktyńskiej pracowitości i akrybii filologicznej Autora. Jest cenna i na pewno ważna zarówno dla czytelnika polskiego, jak i austriackiego. Pozyskane dane zostały ułożone w sensowną, przejrzystą całość. Chciałabym również podkreślić oryginalność studium, gdyż jest to pierwsza naukowa i to tak szeroko zakrojona monografia tego ugrupowania literackiego. Prof. dr hab. Maria Kłańska Dr Krzysztof Huszcza jest historykiem literatury, adiunktem w Instytucie Filologii Germańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, specjalistą w zakresie historii kultury i literatury Austrii oraz polsko-austriackich związków kulturowych. Studiował na Uniwersytecie Wrocławskim, gdzie obronił dysertację poświęconą Ottonowi Forstowi de Battaglii. Był wielokrotnym stypendystą DAAD w Bochum oraz OeAD i Austriackiego Towarzystwa Literackiego w Wiedniu. W Instytucie Filologii Germańskiej jest kierownikiem Pracowni Przekładu Tekstów Literackich. Założyciel, redaktor i współredaktor czasopism oraz serii wydawniczych, redaktor monografii zbiorowych (m.in. o pisarstwie Petera Turriniego i Petera Handkego) i licznych edycji tekstów literackich, tłumacz prozy i poezji.

Aisthesis. Zmysłowość i racjonalność w estetyce tradycyjnej i współczesnej

Agnieszka Bandura

Czasy obecne (po tym, jak estetyka przeżyła nie tylko swój kryzys, ale wedle niektórych również swą śmierć) zdają się szczególnie sprzyjać zadaniu przemyślenia na nowojej przedmiotu oraz funkcji i pozycji wśród innych nauk z perspektywy α̉ίσθησις– kategorii równie wiekowej, co niejasnej i nieusystematyzowanej. Ảίσθησις można ochrzcić mianem kategorii transestetycznej, która nie tylko uzgadnia obszar problemowy oraz buduje spójny obraz estetyki współczesnej jako samodzielnej dyscypliny naukowej, lecz wskazuje także drogę wyjścia z impasu, w jakim się ona obecnie znalazła. Przedrostek „trans-”wskazuje z jednej strony na uniwersalną zdolność przenikania płaszczyny problemowej estetyki, z drugiej – uzasadnia próby wykraczania estetyki poza samą siebie i krąg tradycyjnie zarezerwowanych dla niej zagadnień w stronę epistemologii, etyki i filozofii kultury czy komunikacji. Obecna w tytule książki alternatywa zmysłowość–racjonalność nie deprecjonuje żadnego z członów – zarówno racjonalność, jak zmysłowość są tak samo istotne dla estetyki jako nauki: pierwsza znosi roszczenie estetyki do naukowości i osłabia jej pozycję w humanistyce, druga z kolei stanowi o specyfice estetyki i określa jej właściwy przedmiot, a także otwiera przed nią niespotykane dotychczas perspektywy.

Polifonia. Od muzyki do literatury

Tomasz Górny

Polifonia stanowi wyjątkowo cenną i inspirującą propozycję interpretacyjną – jest niewątpliwie jedną z ciekawszych prac, jakie w ostatnich latach pojawiły się w obszarze polskich badań muzyczno-literackich. Nowatorstwo idzie w parze z solidnym zapleczem faktograficznym i historycznym; książka z jednej strony dostarcza wzorcowo usystematyzowanej wiedzy na temat używanych pojęć i orientacji badawczych, z drugiej zaś inspiruje oryginalnymi, odkrywczymi tezami interpretacyjnymi, wspartymi przekonującą, kunsztowną argumentacją. Książka jest wartościowa nie tylko pod względem zastosowanych w niej ujęć i konceptów, ale i sposobu ich przedstawienia – klarownego, skrupulatnego, ujętego w ramy eleganckiego, sugestywnego języka. Dr hab. Iwona Puchalska Katedra Komparatystyki Literackiej Uniwersytetu Jagiellońskiego Książka uzyskała wyróżnienie w konkursie o Nagrodę „CLIO” (edycja za rok 2018; kategoria: monografie i syntezy), przyznawaną przez Rektora Uniwersytetu Warszawskiego oraz Dziekana Wydziału Historycznego UW.

Wielkość i upadek "Tygodnika Powszechnego" oraz inne szkice

Andrzej Romanowski

  Książka ta, utrzymana zarówno w dyskursie eseistycznym, jak i w konwencji osobistego wspomnienia, mówi o polskim upadku: destrukcji idei solidarnościowej, zaniku politycznego centrum, zdradzie etosu, porzuceniu własnej tożsamości. Celem ataku są – po raz kolejny w pisarstwie Andrzeja Romanowskiego – projekt „IV Rzeczpospolitej”, działania PiS, „polityka historyczna”, Instytut Pamięci Narodowej… Autor dokonuje też rozrachunku ze swym dawnym środowiskiem: z „Tygodnikiem Powszechnym” i – szerzej – z ruchem ZNAK. Wskazując na jego słabości, w tym brak krytycyzmu wobec „Solidarności” i polskiego papieża, akcentuje zarazem jego decydującą rolę  w ponownym wybiciu się Polaków na niepodległość.

Wampir

Władysław St. Reymont

Powstanie powieści Wampir wiąże się niewątpliwie z zainteresowaniami spirytystycznymi Reymonta, jak również z biografią pisarza. W 1894 roku Reymont uczestniczył w zjeździe spirytystów w Londynie, a w swoich notatakach zawarł opis spotkania w Towarzystwie Teozoficznym oraz wrażenia z występu słynnej Bławatskiej. Pierwowzorem postaci demonicznej Daisy prawdopodobnie była Wanda Szczukowa - wielka miłość Reymonta w roku 1900. Pierwodruk Wampira pod wcześniejszym tytułem We mgłach był publikowany w "Kurierze Warszawskim" w 1904 roku. Książkowe wydanie ukazało się dopiero w 1911 roku u Gebethnera i Wolffa. Zawiera ono znacznie rozbudowane w stosunku do pierwodruku zakończenie powieści. Ostatnie trzy dopisane rozdziały, w których wprowadzona została postać Ady, mogą mieć związek z kolejną gwałtowną miłością Reymonta do Wandy Toczyłowskiej, której pisarz niegdyś złożył propozycję przeprowadzenia rozwodu i małżeństwa. 

W cieniu Brechta. Niemieckojęzyczny dramat powojenny 1945-1995

Małgorzata Sugiera

Autorka przedstawia rodzaj portretów kilkunastu wybranych dramatopisarzy tego kręgu językowego: od Friedricha Durrenmatta i Maxa Frischa poczynając, poprzez Heinera Mulera, Tankreda Dorsta, Petera Handkego, Thomasa Bernharda i Botho Sraussa, na Elfriede Jelinek i Wernerze Schwabie kończąc. Punktem odniesienia pozostaje twórczość Brechta, która dosłownym i metaforycznym cieniem kładzie się na całe powojenne 50 lat dramatu i teatru.

Szkiełko tłumacza i oko poety. Eseje

Karl Dedecius

  „«Słowa mają skutki!» Kto w to wierzy, nie mówi niczego bez przyczyny, nie pisze bez zamiaru. Kto ma swoim słuchaczom i czytelnikom coś do powiedzenia, zastanawia się nad skutkami tego, co mówi. Dedecius dba o wypowiedź jasną, niekiedy także prowokacyjną, ale i stara się wyważyć estetyczne i etyczne oddziaływanie własnych słów. Wyczucie formy, dbałość o przyjemność (nie tylko u tłumacza) płynącą z wieloznaczności słów, wariacje z wariantami zwrotów mowy i myśli chroni go najwidoczniej nawet wtedy przed natrętnym moralizatorstwem, kiedy w ostatecznej konsekwencji chodzi mu właśnie o moralność: na przykład kiedy apeluje o uchronienie kultury przed spłyceniem i dowolnością. (...) Jak to gdzieś napisał Dedecius? Książki powinny być «pożywne i strawne». Tutaj język jest sztuką i informacją, rozpuszczalnikiem i spoiwem jednocześnie. Teksty Dedeciusa zdradzają wielką emocjonalną bliskość do filologii (w pierwotnym znaczeniu tego słowa) i pewną rezerwę wobec zapatrzonego w teorię literaturoznawstwa. Pozostają zaangażowanymi esejami nawet wtedy, kiedy przejmują zadania słownikowe lub trafiają pomiędzy uczone rozprawy. Obca jest im także, w zależności od sytuacji, denuncjacyjna lub hymniczna poza krytyki literackiej. Ta ostatnia właściwość pisarstwa Dedeciusa wyznaczać może pole napięć między nim, «darem losu dla literatury polskiej i niemieckich czytelników», jak go nazwał Marcel Reich-Ranicki, a samym Reich-Ranickim (ur. 1920) właśnie, także z Polski pochodzącym «papieżem» niemieckiej krytyki literackiej.”   Ze Wstępu Andreasa Lawatego

Na fali nostalgii. Lata osiemdziesiąte i dziewięćdziesiąte w najnowszej kulturze i literaturze popularnej

Dariusz Piechota

Przygotowana przez Dariusza Piechotę monografia jest fascynującą opowieścią o popkulturze, którą mam zamiar postawić na półce pomiędzy Understanding Popular Culture Johna Fiske’a a III Rzeszą Popkultury Bartłomieja Dobroczyńskiego. Odnoszę wrażenie, że autor w podobny do wymienionych przeze mnie autorów buduje narrację o kulturze popularnej, pochylając się nad konkretnymi zjawiskami i praktykami reprezentującymi popkulturę. Służy temu przyjęta przez Piechotę perspektywa mikrohistorii, wzbogacona koncepcją mitu jako praktyki narracyjnej Rolanda Barthes’a, które pozwalają się przyglądać tymże zjawiskom i praktykom codzienności, a zarazem traktować je jako powierzchnię, pod którą kryje się o wiele głębszy dyskurs kulturowy.                                                                                   Prof. dr hab. Adam Regiewicz (UJD, Częstochowa)   Dariusz Piechota – dr, literaturoznawca, asystent na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu w Białymstoku, członek zespołu badawczego Laboratorium Animal Studies – Trzecia Kultura. Autor monografii: Między utopią a melancholią. W kręgu nowoczesnej i ponowoczesnej literatury fantastycznej (2015), Pozytywistów spotkania z naturą. Szkice ekokrytyczne (2018). Współredaktor serii wydawniczej Zielona Historia Literatury, w której dotychczas ukazały się: Emancypacja zwierząt? (2015), Ekomodernizmy (2016), Między empatią a okrucieństwem (2018), (Nie)zapomniane zwierzęta (2021). W kręgu jego zainteresowań badawczych znajdują się: literatura przełomu XIX i XX wieku (pozytywizm i Młoda Polska), współczesna literatura i kultura popularna, animal studies, ekokrytyka.

Polonistyka bez granic. Tom 1: Wiedza o literaturze i kulturze. Tom 2: Glottodydaktyka polonistyczna - współczesny język polski - językowy obraz świata

Ryszard Nycz, Władysław Miodunka, Tomasz Kunz

  Książka jest owocem IV Kongresu Polonistyki Zagranicznej, który odbył się w Krakowie w dniach 9-11 października 2008 roku. Ukazuje się w postaci dwu obszernych tomów: pierwszy z nich zawiera referaty odnoszące się do polonistyki za granicą, literatury i kultury polskiej, także komparatystyki i translatologii; drugi - referaty z dziedziny glottodydaktyki polonistycznej, lingwistyki i socjolingwistyki polonistycznej, także gramatyki kontrastywnej i językowego obrazu świata. Każdy z tomów otwierają referaty plenarne, zamieszczone w dziale Polonistyka bez granic.

Poetycka tanatosonika. Dźwięki przemocy zbrojnej w wierszach z lat 1939-1945

Dobrawa Lisak-Gębala

"Tanatosoniką" nazwał J. Martin Daughtry "ekstremalną fuzję przemocy i dźwięków". Ten neologizm, utworzony od greckiego thanatos ("śmierć") i łacińskiego sonus ("dźwięk"), służy jako określenie dla wyjątkowo głośnych hałasów militarnych i zwraca uwagę na ich brutalne oddziaływanie na słuchaczy. W okresie II wojny światowej tego rodzaju skrajne doświadczenia wielokrotnie stawały się udziałem obywateli polskich - cywilów w bombardowanych miastach, żołnierzy krajowych i zagranicznych frontów, członków ruchu oporu czy więźniów, którzy nasłuchiwali bliskich egzekucji. Część "świadków nausznych" starała się przenieść swoje przeżycia i wygasłe już złowrogie wibracje na wiersze-dokumenty. Utwory te składają się na bogate i niejednorodne archiwum, obszernie analizowane przez autorkę monografii. Każe ono myśleć o współsłuchaniu tanatosoniki przez osoby funkcjonujące w latach wojny na odmienne sposoby, w tym ofiary i świadków Zagłady. Monografia Dobrawy Lisak-Gębali jest na polskim rynku wydawnictw akademickich książką wyjątkową - pierwszą tak obszerną rozprawą poświęconą akustycznemu doświadczeniu wojny ujętemu w ramy ekspresji poetyckiej i to taką, która z analiz tego, co audialne, nie czyni dodatku do badania poetyki wierszy, lecz konsekwentnie sytuuje je w centrum badawczego zainteresowania. Jest to książka par excellence interdyscyplinarna, zajmująca z powodzeniem miejsce wśród studiów literaturoznawczych oraz pośród kulturoznawczych opracowań z zakresu sound studies. prof. dr hab. Dariusz Brzostek Dobrawa Lisak-Gębala - pracuje w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, na którym ukończyła studia kulturoznawcze i polonistyczne. Autorka książek Ultraliteratura (2014) i Wizualne odskocznie (2016). Publikowała między innymi w "Holocaust and Genocide Studies", "Orbis Litterarum", "Tekstach Drugich", "Pamiętniku Literackim" i "Przestrzeniach Teorii". Zajmuje się badaniem literatury polskiej XX i XXI wieku oraz intermedialności.