Figury na biegunach. Narracje silnego i słabego podmiotu twórczego

Łukasz Białkowski

Figury na biegunach to opowieść o dwóch przeciwstawnych figurach artysty. Pierwszy jest twórcą absolutnym – podporządkowuje sobie wszystko i wszystkich: materię, odbiorcę, kryteria poprawnej interpretacji dzieła, możliwość wyrażenia wszelkiego sensu i kreowania rzeczywistości. Ten drugi nie ma nic poza wieczną szamotaniną i, finalnie, kapitulacją. Te dwa modele zostały opracowane przez autora książki w oparciu o narracje snute przez estetyków i krytyków sztuki w okresie od pierwszego dziesięciolecia do końca lat 60. XX wieku. O objęciu badanej problematyki tym zakresem czasowym zadecydowało to, że ani wcześniej, ani później nie pojawiały się narracje, które tak radykalnie i tak biegunowo odmiennie charakteryzowałyby potencjał twórcy. Modelowe struktury, które powstały na podstawie tych narracji, są więc – w przekonaniu autora – ujęciami skrajnymi. Pod względem opisywanych cech obrazują ostateczne możliwości, które da się przypisać zarówno silnemu, jak też słabemu podmiotowi twórczemu. Między nimi ze słabnącym lub rosnącym natężeniem pojawiają się możliwości, które charakteryzować mogą dowolnego twórcę.   Łukasz Białkowski (ur. 1981) – krytyk sztuki, wykładowca akademicki, tłumacz z języka francuskiego i niezależny kurator wystaw. Publikował w wielu czasopismach, katalogach wystaw i monografiach książkowych. Członek AICA Sekcja Polska oraz adiunkt w Katedrze Teorii Sztuki i Edukacji Artystycznej na Wydziale Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.

Rozdroże. Literatura polska w kręgu litewskiego odrodzenia narodowego

Beata Kalęba

BIBLIOTEKA LITERATURY POGRANICZA

Zjawy, szaleństwo i śmierć. Fantastyka i realizm magiczny w literaturze hispanoamerykańskiej

Tomasz Pindel

Zjawy, szaleństwo i śmierć jest pierwszą tego rodzaju pracą publikowaną w Polsce. Autor przedstawia rozwój hispanoamerykańskiej literatury fantastycznej, począwszy od próbek publikowanych w prasie w XIX wieku, poprzez okres modernizmu, aż po twórczość Julia Cortázara. Proza fantastyczna, z początku imitująca europejskie i północnoamerykańskie wzory, z czasem zyskuje artystyczną dojrzałość i owocuje oryginalnymi tekstami. Ewolucja ukazana została na przykładzie dzieł najważniejszych twórców tego nurtu (m.in. Rubén Darío, Leopoldo Lugones, Horacio Quiroga, Macedonio Fernández, Jorge Luis Borges, Adolfo Bioy Casares). Osobny wątek stanowi realizm magiczny, powszechnie kojarzony czy wręcz utożsamiany z literaturą latynoamerykańską. Praca zarysowuje historię terminu i definiuje charakterystyczne cechy realizmu magicznego na przykładzie powieści najwybitniejszych jego twórców (m.in. Juan Rulfo, Gabriel García Márquez, Alejo Carpentier).   Tomasz Pindel (1976) - pracownik Instytutu Książki i b. wykładowca Katedry Ameryki Łacińskiej UJ, tłumacz literatury hiszpańskojęzycznej, szczególnie latynoskiej, publicysta - współpracuje z lubimyczytac.pl, „Chimerą”, „Kulturą Liberalną”, Magazynem „Książki”, sporadycznie też z „Gazetą Wyborczą” i „Tygodnikiem Powszechnym”, współautor audycji Piątka z literatury (RMF Classic) i bloga poczytane.blog.onet.pl, autor jednej powieści, redaktor prowadzący serii Las Américas. Nieznana klasyka literatury latynoskiej wydawnictwa Universitas.

"Całkowicie odmienna praktyka". Fenomenologia pisania Antonia di Benedetto

Magdalena Brykczyńska

Książka stanowi interpretację fragmentów dzieł argentyńskiego pisarza Antonia Di Benedetto przez wpisanie ich w dialog z twórczością między innymi Emmanuela Levinasa, Maurice'a Merleau-Ponty'ego, Jacques'a Derridy, Julio Cortazara, Franza Kafki, Marcela Prousta oraz Jana Vermeera. Do istotnych kluczy interpretacyjnych należą pisma reprezentującego fenomenologię egzystencjalną psychiatry Ronalda Davida Lainga oraz filozoficzno-neurologiczne studia Oliviera Sacksa. Teksty wymienionych - i wielu innych - autorów są odczytywane z intencją nawiązania relacji bliskości między nimi a czytelnikiem. W książce poruszono także problematykę znaczenia pracy z tekstem w budowaniu poczucia tożsamości, języka jako systemu łączącego aspekty werbalne, muzyczne i plastyczne oraz eksperymentów stylistycznych podejmowanych wobec niejednorodności sensu. Osią refleksji jest dążenie do sformułowania zgody na pisanie niedoskonałe, inkluzywne w stosunku do lęku, jakie ono budzi, przedstawionego jako lęk piszącego przed samym sobą. Szczególna rola w osiągnięciu tego celu przypisana zostaje sztuce muzycznej. Praca zawiera obszerne cytaty z niepublikowanych w Polsce tekstów Antonia Di Benedetto w tłumaczeniu na język polski.

Z Kuźnicy, z rządu i spoza

Jerzy Hausner

Niniejszy zbiór artykułów i wypowiedzi, w tym także wystąpień oficjalnych profesora Jerzego Hausnera, pokazuje jego przemyślenia, analizy, programy i przewidywania, a także sposoby argumentacji w trzech rolach: przewodnika inteligenckiego środowiska "Kuźnicy" i w ogóle polskiej lewicy liberalno-demokratycznej, autorytatywnego członka rządu, a wreszcie tego, który z rządem i partią rządzącą się rozstał, ale nie porzucił roli krytycznego obserwatora usiłującego wpływać na to, co uważał i uważa za nadrzędną rację państwa polskiego w Unii Europejskiej. Na ostatnią część książki składają się także fragmenty osobistych zapisków Jerzego Hausnera. Notatki prowadził najczęściej w czasie weekendów spędzanych w domu w Gorcach, w niedalekiej od Krakowa Szczawie. Obrazują zamierzenia i przeżycia osobiste, nadzieje, satysfakcje i klęski. Z tych zapisków redakcja wybrała ok. jednej trzeciej tekstu, nie dokonując żadnych skrótów wewnątrz notatek spod jednej daty dziennej, aby nie naruszyć ich autentyzmu. Nie ingerowaliśmy także w język i swobodę stylu.

Praktyczna gramatyka języka polskiego Практическая грамматика польскогo

Liliana Madelska

Podręcznik "Практическая грамматика польского языка" (Praktyczna gramatyka języka polskiego) jest przeznaczona dla uczniów od poziomu podstawowego do średniego ogólnego, chociaż tematy w nim prezentowane znacznie poza poziom B1 wykraczają. Zgromadzone w tabelach liczne przykłady to przede wszystkim internacjonalizmy i wyrazy o wysokiej frekwencji we współczesnej polszczyźnie.  Są  prezentowane w taki sposób, aby uczeń mógł sam odkrywać tajniki polszczyzny, co aktywuje samoorganizujące się procesy uczenia. Naukę powinno też ułatwić podejście kontrastywne oraz towarzyszące terminom gramatycznym ikonki (gramikony).   Praktyczna gramatyka języka polskiego w rosyjskiej wersji językowej to kolejna praca Liliany Madelskiej z cyklu gramatyki polskiej, por. m.in.: Odkrywamy język polski. Gramatyka dla uczących (się) języka polskiego jako obcego, 2008 Praxis-Grammatik Polnisch, 2008 Discovering Polish. A Learner’s Grammar  (w druku)   Dzięki temu cyklowi nauczyciel ma do dyspozycji wspólny materiał w różnych wersjach językowych dla grup wielojęzycznych, a uczniowie od początku nauki mogą samodzielnie pogłębiać znajomość języka polskiego.

Generyczność w języku i w myśleniu. Studium kognitywne

Daniel Karczewski

Książka stanowi próbę pogłębienia zrozumienia zjawiska desygnacji gatunkowej – poprzez uwzględnienie modelu pojęciowego – w ramach szeroko pojętego nurtu językoznawstwa kognitywnego. Do opisu zjawiska desygnacji gatunkowej autor posłużył się bogatym materiałem z języka angielskiego i polskiego wykorzystując różne metody badawcze: studium przypadku, badania korpusowe oraz eksperymentalne. Te ostatnie dotyczą np. rozumienia różnych twierdzeń generycznych przez rodzimych użytkowników języka angielskiego i polskiego. Daniel Karczewski – laureat konkursu Polskiego Towarzystwa Językoznawstwa Kognitywnego na najlepszą pracę doktorską z zakresu językoznawstwa kognitywnego, asystent w Instytucie Neofilologii Uniwersytetu w Białymstoku.

Ontologia świata przyrody

Michał Tempczyk

"Ontologia świata przyrody" jest panoramicznym przeglądem podstawowych, ontologicznych zagadnień współczesnego obrazu świata materii, rysowanego przez nauki przyrodnicze, zwłaszcza astronomię, fizykę, chemię i biologię. Osiągnięcia tych nauk układają się w obraz materii, jej własności, składników i rozwoju: obraz wielowątkowy i nie do końca jednolity, ponieważ nauki przyrodnicze wciąż się rozwijają, odkrywając nowe obszary zjawisk i cechy materii. Trzy z nich - mechanika kwantowa, teoria cząstek elementarnych i kosmologia - dalekie są od pełności i dojrzałości, stale zaskakują uczonych odkryciami i obecnie nie wiadomo, jaki będzie końcowy stan tych nauk. Z tego powodu filozoficzne dyskusje z nimi związane są żywe i mają istotne znaczenie dla filozoficznego obrazu świata. Jednak filozoficzne określenia nauk dojrzałych, takich jak chemia i biologia, także są ważne i mowa o nich w monografii. Jest to książka, która przyda się przyrodnikom zastanawiających sie nad podstawami swoich teorii, filozofom, którzy w rozważaniach o świecie nie mogą przecież pomijać wyników nauki, jak i szerokim kręgom osób zainteresowanych naukami przyrodniczymi i wyłaniającym się z nich ogólnym obrazem świata.  

Kino postradzieckie. Trauma doświadczenia sowieckiego w rosyjskich filmach fabularnych po 1991 roku

Paulina Gorlewska

Książka Kino postradzieckie jest nie tylko interdyscyplinarnym, syntetycznym i całościowym opracowaniem zagadnienia traumy sowieckiego doświadczenia w kinie rosyjskim po 1991 roku, ale również wszechstronną analizą mechanizmów instrumentalizacji pamięci przez zmieniającą się władzę. Część pierwsza monografii poświęcona została analizie filmów historycznych, których zadaniem było zlokalizowanie traumatycznych wydarzeń w dziejach ZSRR oraz stworzenie spójnej narracji o przeszłości. Tematem drugiej części książki stały się filmowe reprezentacje postpamięci, różne strategie odnoszenia się do traumy oraz jej rzeczywisty wpływ na budowanie tożsamości współczesnych Rosjan. Książkę Pauliny Gorlewskiej, która podejmuje oryginalnie wykoncypowany, przemyślnie zaprojektowany i z rzadko spotykaną inwencją badawczą opracowany temat, można by zatytułować Od Lenina do Putina. Z psychologii filmu rosyjskiego, nawiązując poprzez trawestację tytułu do klasycznego dzieła Siegfrieda Kracauera. Przywołuję niemiecki kontekst i ryzykuję to szczytne porównanie nie tylko w przekonaniu o bardzo istotnej naukowej wartości rozprawy, ale także po to, aby wskazać, że filmowa reakcja Rosjan na tragiczny bilans komunizmu dopiero w pionierskich badaniach autorki doczekała się pracy godnej tego skomplikowanego wyzwania. (…) Uwagę zwraca rozległe tło historycznofilmowe, na którym Gorlewska sytuuje główne obiekty swojego badawczego zainteresowania. Zważywszy, że żyjemy w czasach, kiedy z kinem rosyjskim mamy kontakty znacznie mniej regularne niż w PRL-u i o wiele bardziej ograniczone, tak bardzo wnikliwa, skrupulatna, dogłębna i wszechstronna jego znajomość zasługuje na szczególne uznanie. (…) Fascynująca w lekturze, wielowątkowa i inspirująca książka Pauliny Gorlewskiej, otwierając kolejne horyzonty, które daleko wybiegają poza zjawiska stricte filmowe, przekracza również granice rosyjskiej kultury i historii. Badany przez nią na przykładzie filmu fenomen traumy i uruchamiane przezeń psychospołeczne mechanizmy łatwo również odnieść z podobnymi konkluzjami do najnowszych dziejów Polski. prof. dr hab. Tadeusz Szczepański Paulina Gorlewska – filmoznawczyni i rosjoznawczyni, doktor nauk o sztuce, pracowniczka nieetatowa w Instytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Publikowała w „Kwartalniku Filmowym”, „Studiach Filmoznawczych”, „Ekranach” i „Kinie”. Zajmuje się historią kina polskiego oraz współczesną kulturą rosyjską.  

Historia konkordatów

Edmund Bursche

Czy konkordaty należy w jakikolwiek sposób łączyć ze sferą religii? Otóż nie. Autor tej książki przekonywująco dowodzi, iż wszystkie konkordaty w historii Europy miały świecki charakter i były wynikiem ostrych sporów politycznych, w których normy etyczne stały na drugim planie. Konieczność tworzenia tego rodzaju aktów prawnych pomiędzy Kurią Rzymską a państwem pojawiała się z reguły w czasach gwałtownych przeobrażeń polityczno-społecznych w Europie i - jak dowodzi ta książka - wynikała z chęci utrwalania przez Kurię Rzymską jej dotychczasowych praw i przywilejów.

Hebrajska epigrafika nagrobkowa w Polsce

Leszek Hońdo

Cmentarz żydowski z nagrobkami i inskrypcjami jest zjawiskiem kulturowym. Jest świadectwem przemijania i trwania. Odnosi się do tego, co jest nieprzemijające i ponadczasowe. Ukazuje to, co ulotne i zmienne. Jest obrazem dokonujących się przemian w społeczności żydowskiej. Jest źródłem historycznym. Językowy obraz śmierci i zjawisk z nią związanych odwołuje się do różnych sposobów utrwalenia inskrypcji poczynając od czystego nazewnictwa (inskrypcje onomastyczne), a kończąc na metaforyczno-peryfrastycznych obrazach nadających inskrypcjom charakter poetycki. Przedstawiony materiał obejmuje cmentarze w Polsce, choć w wielu punktach odnosi się do tradycji nie tylko Żydów w Polsce, ale szerzej – do tradycji aszkenazyjskich Żydów. Schemat formularza inskrypcji jest bowiem podobny do inskrypcji występujących na cmentarzach w Niemczech, Czechach, Słowacji, Austrii czy Ukrainy. Należy także pamiętać, że we współczesnych granicach Polski występują wskutek zmian granic różnorodne tradycje europejskich Żydów.

Wybór pism estetycznych (Stanisław Brzozowski)

Stanisław Brzozowski

Tadeusz Szkołut, Estetyka Stanisława Brzozowskiego WYBÓR PISM ESTETYCZNYCH STANISŁAWA BRZOZOWSKIEGO   1. KULTURA - SPOŁECZEŃSTWO - HISTORIA [Rzeczywistość kultury w perspektywie „filozofii krytycznej"} Nasz „ja" i historia Kultura i życie [Od kultury „cząstkowej" do kultury „całkowitej"]   2. MŁODZIEŃCZE PRACE KRYTYCZNE: W WALCE O NOWĄ SZTUKĘ DLA NOWEGO SPOŁECZEŃSTWA My młodzi Tu l'as soulu, Georges Danin...[Anachroniczność pisarstwa Sienkiewicza] (fragment) Henryk Sienkiewicz i jego stanowisko w literaturze współczesnej (fragmenty) Współczesne kierunki w literaturze współczesnej (fragment) Maurycy  Maeterlinck. Z powodu wystawienia Monny Vanny w Warszawie [Immoralistką jest w istocie swej twórczość"] (fragment) Sztuka i społeczeństwo [Sztuka - „korektyw życia społecznego"] (fragmenty) Teatr współczesny i jego dążności rozwojowe [Znaczenie teatru w kulturze] (fragmenty) O nowej sztuce [Zadania sztuki w perspektywie „indywidualizmu bezwzględnego"] (fragmenty) Miriam [Sztuka jako „wielka antycypacja"](fragmenty)   3. „WSPÓŁCZESNA KRYTYKA LITERACKA W POLSCE" [FILOZOFICZNO-ESTETYCZNE PRZESŁANKI I KONKLUZJE KRYTYKI LITERACKIEJ] Sprawdziany i metody krytyki Subiektywizm i obiektywizm Sztuka i krytyka Drogi krytyki, jej typy i odmiany Zadania krytyki wobec literatury istniejącej i tej, która powstaje (fragment) Mitologia estetyczna: - Miriam [Zmistyfikowana świadomość estetyczna] Kilka słów z teorii powieści [Forma epicka a forma dramatyczna]   4. TRAGIZM W ŻYCIU I JEGO RÓŻNORAKIE MANIFESTACJE W SZTUCE [Teatr jako „samopoznanie ludzkości"] (fragmenty) [Istota tragedii] (fragment) Stanisław Przybyszewski [Jako wyraziciel dehumanizacji życia nowoczesnego] Styl Ibsena [„Żal po tragedii] Dzieje grzechu Stefana Żeromskiego [Odpowiedzialność człowieka za swe życie jako tragiczna zdobycz nowoczesności] (fragment) [Tragiczna zguba pięknego człowieka] ( fragment) [Rzeźba jako wyraz tragicznej wolności człowieka nowoczesnego] (fragment)   5. HUMOR I PRAWO [HUMOR JAKO ZASADA LITERATURY ANGIELSKIEJ] Humor i prawo [Humor jako zasada literatury angielskiej] (fragment)   6. „PAMIĘTNIK" [ FRAGMENTY ESTETYCZNE] [Poezja i „zmysł historyczny"] [Poezja jako „twórcza autodefinicja człowieka"] [Krytyka literacka - analiza żywej tradycji] [Styl epoki i jego ekspresja w literaturze] [Słowo - jedyna rzeczywistość człowieka  - nie istniej poza historią] [Estetyczne usprawiedliwienie artyzmu"] [Styl - kultura uwewnętrzniona przez jednostkę] [Etyczność wpisana w strukturę ludzkiego świata społeczno-historycznego]   7. AFORYZM O KRYTYKU, TWÓRCY I KULTURZE ARTYSTYCZNEJ Aforyzm o krytyku, twórcy i kulturze artystycznej [wybór]   Bibliografia

TR (Tadeusz Różewicz)

Jacek Łukasiewicz

„Kiedy spotykają się wielki poeta z wybitnym czytelnikiem, to skutki tego zawsze są zagadką. Wielki poeta Tadeusz Różewicz od dziesiątków lat fascynował jednego z najlepszych znawców i krytyków poezji w Polsce, Jacka Łukasiewicza. Po napisaniu licznych szkiców i recenzji, Profesor opublikował książkę, rodzaj prywatnej różewiczowskiej summy. I choć Różewicza nie da się podsumować, zamknąć w jakimś koncepcie, nawet bardzo pojemnym, to można go wspaniale, pomysłowo czytać.”   TR jest książką o podmiocie liryki Tadeusza Różewicza, tworzonym od tomu Niepokój (1947) aż po dzień dzisiejszy. TR to – kreacja osobowa, która ulegała przemianom i przyjmowała różne role, wśród nich: mającego „małą kamienną wyobraźnię” przedstawiciela akowskiego pokolenia; poety, który znalazł się wśród zbuntowanych form, wobec nieludzkiej, bo wyalienowanej sztuki; poetyanonima; poety-„gawędziarza”. TR – zarazem wzniosły, ironiczny, żartobliwy – jest zawsze ponad tymi rolami. Stanowi cel tej poezji i jej moralny podmiot – stojący przed najważniejszymi wyzwaniami XX wieku: poczuciem śmierci Boga, śmierci poezji, śmierci człowieka, grozy istnienia bez wiary, nadziei i miłości. Wciąż kreowany, stale potwierdzany autorskim podpisem – nie może się na to zgodzić. Historia owej niezgody jest tematem tej książki.   Jacek Łukasiewicz, urodzony w 1934 roku we Lwowie, krytyk literacki, historyk literatury, emerytowany profesor zwyczajny Uniwersytetu Wrocławskiego. Debiutował książką krytycznoliteracką Szmaciarze i bohaterowie (1963), następnie opublikował m.in. Zagłoba w piekle (1965), Laur i ciało (1971), Republika mieszańców (1974), Z Mieczysławem Jastrunem spotkania w czasie (1982), Oko poematu (1991), Wiersze w gazetach 1945–1949 (1992), Mickiewicz (1996), Herbert (2001), Grochowiak  i obrazy (2002), Wiersze Adama Mickiewicza (2003), Ruchome cele (2003), Jeden dzień w socrealizmie i inne szkice (2006). Laureat m.in. Nagrody Polskiego Pen Clubu, Nagrody im. Kazimierza Wyki.  

Lektury subwersywne. Filozoficzne eseje o literaturze i sztuce. Kant, Derrida, Lacan, Freud i inni

Paweł Dybel

Lektury subwersywne to lektury przekorne, w których teksty czyta się „pod włos”, wskazując na to, że zawarty w nich sens nie do końca pokrywa się z intencjami ich autorów. Jest on w pewnym sensie „mądrzejszy” od tego, co zamierzali powiedzieć, i często nie daje się z tym pogodzić. Efektem tego typu lektury jest przemieszczenie sensu tekstu, jego radykalne przewartościowanie. Tę przewrotną strategię interpretacyjną Dybel obiera zarówno w odniesieniu do wybranych filozoficznych tekstów Gadamera, Kanta, Derridy i Lacana, jak i do tekstów literackich Szekspira, Kafki, Schulza i Gombrowicza.  Wyrafinowanie takiej strategii polega na tym, że starając się z dużą precyzją zrekonstruować sens tych tekstów, dociera do jego ukrytych założeń, co każe mu poza ów sens wykroczyć i ukazać go w nowym świetle. Jeśli więc dokładnie przyjrzymy się estetyce Kanta, okazuje się, że ‒ wbrew temu, co twierdzi Gadamer ‒ pojęcie piękna jest w niej ściśle powiązane z tym, co etyczne; przeformułowana przez Derridę relacja między ergonem i parergonem dzieła, przemieszczona na plan ludzkiej egzystencji, wskazuje na zdumiewające pokrewieństwo doświadczenia piękna z doświadczeniem śmierci; twierdzenie Felman, że literatura jest ślepą subwersywną plamką psychoanalizy, implikuje między nimi relację kolistą, w której inspirują się nawzajem; zablokowane pragnienie Hamleta nie bierze się stąd, że – jak sugeruje Freud ‒ chce on zająć miejsce ojca przy matce, ale stąd, że nie jest ona zdolna do żałoby po zamordowanym mężu; okrutny sposób, w jaki w Procesie Kafki funkcjonuje prawo, nie wynika z jego deformacji, ale z samych podstaw prawa pozytywnego, ukształtowanego w tradycji europejskiej. Na podobne paradoksy możemy wskazać, przyglądając się bliżej motywom mesjańskim w prozie Schulza czy toposowi „gęby” u Gombrowicza. Nasz tradycyjny sposób lektury tych tekstów zatem się załamuje i oto nagle skonfrontowani jesteśmy z całkiem nowymi pytaniami.   

Niezabliźniona rana Narcyza. Dyptyk o nieświadomości i początkach polskiej psychoanalizy

praca zbiorowa

„Realna, a więc emancypująca, transformująca i modernizująca obecność psychoanalizy na polskich ziemiach wydaje się trudna do zauważenia”. Sformułowanie tak mocnego wniosku wymaga bardzo rzetelnego udokumentowania. Z tego obowiązku autor i autorka wywiązali się z nawiązką – książka jest świadectwem głębokiej i rzetelnej pracy na materiałach źródłowych, świetnie odzwierciedlonej w treści, przypisach i bibliografii. W naturalny też sposób podzielili między siebie pracę: Bartłomiej Dobroczyński (…) konstruuje swój wywód na zasadzie zderzenia tez i anty-tez; teza pierwsza powtarza, że „psychoanaliza odegrała wielką rolę w polskim ruchu umysłowym”, anty-teza przyjmuje: „freudyzm nigdy nie miał w Polsce zbyt wielu zwolenników” (…), by doprowadzić do dwóch syntez (…) dla których najbardziej znaczący jest tytuł Interludium II: Zdemaskowany „Żydowin Freud”. Mira Marcinów, autorka drugiej części dyptyku, wychodzi od historii Barbary Ubryk, kobiety więzionej latami w klasztorze z powodu problemów o tle seksualnym, by w Foucaultowskim geście zarysować „genealogię” polskiej psychiatrii (…), zamykając cały wywód codą, czerpiącą tytuł ze znanego wystąpienia Marii Janion: „Naród, który nie umie istnieć bez cierpienia, musi sam sobie je zadawać”. Z recenzji prof. Andrzeja Ledera   Bartłomiej Dobroczyński – psycholog, dr hab., profesor nadzwyczajny w Instytucie Psychologii UJ. Członek Kolegium Interdyscyplinarnego Centrum Etyki Wydziału Filozoficznego UJ oraz zespołu miesięcznika „Znak”. Zajmuje się historią psychologii, psychopatologii i psychoanalizy, irracjonalizmem, a także sztuką i alternatywnymi ruchami kulturowymi. Autor książek m.in. New Age. Il pensiero di una “nuova era” (1997), Idea nieświadomości w polskiej myśli psychologicznej przed Freudem (2005), Kłopoty z duchowością. Szkice z pogranicza psychologii (2009), Historia polskiej myśli psychologicznej (2009, z Teresą Rzepą), Czyje jest nasze życie? (2017, z Olgą Drendą); redaktor antologii Od Jekelsa do Witkacego. Psychoanaliza na ziemiach polskich pod zaborami 1900‒1918 (2016, z Pawłem Dyblem).   Mira Marcinów – adiunkt w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN. Doktor psychologii i filozofka. Laureatka Nagrody Premiera za rozprawę doktorską i Nagrody im. Jerzego Perzanowskiego. Stypendystka m.in. Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Funduszu im. Adama Krzyżanowskiego. Realizuje projekty badawcze poświęcone dziejom psychoanalizy (NPRH), psychopatologii i integracji w kognitywistyce (NCN) oraz psychoanalizie w kontekście niemiecko-polsko-żydowskim (Humboldt-Stiftung). Opublikowała wiele artykułów w języku angielskim, francuskim i niemieckim. Autorka książek: Na krawędzi wolności Szaleństwo jako wybór w filozofii Henryka Struvego (2012) oraz Historia polskiego szaleństwa, t. 1: Słońce wśród czarnego nieba. Studium melancholii (2017).

Intymność i jej współczesne przemiany. Studium z filozofii kultury

Maciej Musiał

Pracę (…) Macieja Musiała oceniam wielce pozytywnie za jej intelektualny potencjał, solidność i konsekwencję, z jaką autor stara się zawsze konkluzywnie porządkować wszystkie wątki rozważań. Co więcej, doktorantowi udało się pokazać, że wbrew poglądom wielu przedstawicieli współczesnej polskiej humanistyki, potencjał zawarty w społeczno-regulacyjnej koncepcji kultury Jerzego Kmity jest stale źródłem inspiracji i sprawdza się także w obszarach płynnej nowoczesności, która wbrew pozorom wcale nie przypomina „ruchów Browna”, a jej niestabilność daje się analizować w sposób systemowy i porządkować teoretycznie (…). Reasumując, nie mam najmniejszych wątpliwości, że rozprawa (…) Intymność i jej współczesne przemiany. Studium z filozofii kultury jest opracowaniem oryginalnym i inspirującym, o wyjątkowych walorach intelektualnej rzetelności i dyscypliny (…). Prof. dr hab. Wojciech Józef Burszta Pracę (…) Macieja Musiała czyta się jak powieść. Ponieważ jest to powieść filozoficzna, stwierdzenie to nie pełni w recenzji roli zarzutu, lecz możliwie intelektualnie wyrafinowanego komplementu. (…) [Maciej Musiał] napisał filozoficzną pracę o intymności, a zatem o tym kontekście życia (społecznego), o którym pisze się niezwykle trudno, ponieważ jest on najczęściej definiowany za pomocą pojęć zakładających szeroko rozumianą przygodność ludzkich oczekiwań i służących im zachowań. Ta dysertacja pokazuje, że filozofia nie tylko potrafi stawiać życiu poprzeczki, lecz także wiernie mu towarzyszyć. Prof. UAM dr hab. Roman Kubicki Maciej Musiał (ur. 1985), doktor filozofii, absolwent studiów polonistycznych. Interesuje się filozofią współczesną oraz przemianami współczesnej kultury, szczególnie w zakresie sfery intymnej. Opublikował monografie poświęconą myśli Richarda Rorty’ego oraz ponad dwadzieścia artykułów i recenzji, m.in. w „Theory, Culture and Society” oraz w „Przeglądzie Filozoficznym”.