Dyplomy Bolesława Wstydliwego dla katedry krakowskiej. Przyczynek do dyplomatyki polskiej XIII wieku

Stanisław Krzyżanowski, Oprac. Red. Artur Lis

Stanisław Krzyżanowski drukował Dyplomy Bolesława Wstydliwego dla katedry krakowskiej. Przyczynek do dyplomatyki polskiej XIII wieku w 1890 r. w VIII tomie Pamiętnika Akademii Umiejętności (Wydziały filologiczny i filozoficzno-historyczny, s. 110121) wydawanego przez Drukarnię Uniwersytetu Jagiellońskiego. Podstawą niniejszej edycji jest pierwodruk. Publikacja zawiera Dyplomy Bolesława Wstydliwego: Przywilej oględowski, Dyplomy chroberski i zawichojski, Dyplom zawichojski i potwierdzenie papieskie, Przywileje beszowski i sandomierski oraz Dyplomy chroberski i zawichojski.

Kwiat magnolii

Helena Mniszek

Konrad i Ena... niespełniona miłość, miłość tragiczna, jak i historie wielu innych miłości opowiedzianych przez jedną z najpoczytniejszych polskich pisarek Helenę Mniszkównę. Gdy po nocy przepędzonej w ruinach jakiegoś pałacu, przyszedł w rannej godzinie do swego domku, znalazł na biurku list... Dawno zamarłe jego nerwy wstrząsnęły się, zastygła krew uderzyła do głowy. List był pisany ręką Eny. Konrad otworzył go i czytał drżąc gorączkowo. Czytał długo, choć list był względnie krótki. Konrad prawie go sylabizował... gdy skończył podniósł głowę i rzekł spokojnie, martwo, jakby do kogoś, kto czekał na to wyjaśnienie: Zaślubiła Adriana... Na drugi dzień Konrad opuścił Benares. Wyjechał w górę Gangesu szukać nowych sił i mocy ducha... Jadąc powtarzał sobie słowa: Ze śladów stóp, które krwawią, należy wystąpić. Nie tylko tu są brzegi świętej rzeki i słońce jednakowo wszędzie wschodzi... W sercu gasł mu powoli żar purpury, czuł w nim jakby dotyk chłodny świeżo rozkwitłego kwiatu magnolii.

Gość z grobu

Antoni Pietkiewicz

Znakomite opowiadanie z dreszczykiem zapomnianego już nieco autora, Antoniego Pietkiewicza napisane po mistrzowsku pokazuje ludzkie serca i dusze, codzienne i niecodzienne problemy, które nie zawsze muszą się dobrze kończyć, czy mieć dobre rozwiązanie. Opowiadanie prowadzi nas też w świat upiorów, które nie darowują popełnionych przez żywych występków. Bo tak jak każde dobro musi zostać nagrodzone, tak każda zbrodnia ukarana. I niekoniecznie po śmierci, ale już, teraz, za życia. Czasem nawet ręką zmarłego...

Amaury de Leoville

Aleksander Dumas (ojciec)

Utwór jest wyjątkowo interesujący, ponieważ stanowi jedyną próbę Dumasa by stworzyć powieść epistolarną. Ogólny jej temat to zazdrość. Akcja rozgrywa się na obrzeżach Paryża w latach 18381839. Na pewnym spotkaniu grupy arystokratów podczas rozmowy jeden z nich zadaje pytanie: - Czy umiera się z miłości? I w odpowiedzi pokazuje rękopis, który rzekomo jest pamiętnikiem i listami rodziny zmarłego M. dAvrigny, wdowca i doktora królewskiego, które opowiadają o romantycznej historii Amaury de Léoville, bogatego i samotnego młodego mężczyzny, który żyje z Dr. dAvrigny i jego dwiema kochankami: Madeleine i Antoinette. Ciekawa historia, ponieważ z jednej strony ukazuje punkt widzenia ojca i kochanka, poprzez fragmenty pamiętników, przeciwny wersji Antoinette, zapisanej w jej listach.

Życie Mahometa

Washington Irving

"Życie Mahometa" autorstwa Washingtona Irvinga, to fascynująca książka, która przedstawia tajemnice życia Proroka Mahometa. Autor ukazuje nam społeczny i rodzinny kontekst, w jakim przyszły Prorok się urodził i wychował, podkreślając istotną rolę Mekki jako centrum handlowego i miejsca pielgrzymek. Książka analizuje genezę Mahometa, ukazując rodzinę, do której należał, w tym ojca Abd Allaha i matkę Aminę, a także ich przynależność do rodu Haszymitów i plemienia Kurajszytów. Autor przybliża nam Mekkę jako znaczące centrum handlowe na szlaku "kadzidlanym" oraz jako miejsce kultu związanego ze świętym sanktuarium Al-Kaby, gdzie czczono czarny kamień. Odsłania tajemnice wczesnych lat Proroka, kiedy to jeszcze nie był przewodnikiem religijnym, ale osoba odgrywająca kluczową rolę w swojej społeczności. Ta książka stanowi fascynujący przegląd życia Mahometa oraz kontekstu historycznego, w jakim żył. Autor bada zarówno tradycyjne opowieści, jak i nowsze badania, tworząc pełny obraz tej ważnej postaci w historii.

Słowianie Zachodni: dzieje, obyczaje, wierzenia, tom trzeci, część pierwsza: Słowiańszczyzna północno-zachodnia od VI do połowy XIII wieku. Dzieje polityczne i stosunki zewnętrzne od początku VI w. aż do upadku Wielkiej Morawy r. 907

Wilhelm Bogusławski

Plik pdf jest zamknięty w postaci rastrowej złożonej ze skanów. Tom trzeci, część pierwsza dzieła Słowianie Zachodni omawia następujące tematy: Słowiańszczyzna północno-zachodnia od VI. do XIII. w.: Dzieje polityczne i stosunki zewnętrzne od początku VI w. aż do upadku Wielkiej Morawy r. 907. Słowiańszczyzna Pomorska: 1. Wycieczki morskie. Osady słowiańskie na ziemiach Jutów. 2. Sagi północne o zajściach pomiędzy Danami a Słowianami. 3. Podania polskie. 4. Osady Wieletów w Brytanii i Batawii. 5. Napór Saksów. Wywyższenie Wagrów. Przewaga Obodrytów. Słowiańszczyzna naddunajska w VI-VIII w.: 1. Stan kraju w VI w. Najazdy Longobardów i Awarów. 2. Zmowa Albeina z Bajanem przeciw Słowakom. Wyjście Longobardów do Italii (r. 568). 3. Zwierzchnictwo Awarów w Słowiańszczyźnie. Powstanie Słowian. Samokról słowiański (r. 627). 4. Walka Słowian z Frankami (r. 630). 5. Derwan serbski. 6. Radulf wielkorządca Turyngii sprzymierza się ze Słowianami (r. 641). 7. Zgon Samona i upadek jego państwa (r. 662). 7. Przewaga Franków. Zagrożenie niepodległości Słowian przez Karola W.: 1. Najazdy Karola W. na ziemie słowiańskie nad Łabą r. 780. Napad Serbów na Turyngię r. 782. Wyprawa Karola W. przeciw Wieletom r. 789. Wyprawa Obodrytów przeciw Nordludom r. 798. Podniesienie idei cesarstwa rzymskiego. Związek Karola W. z papieżem. Dralko król Obodrytów otrzymuje od Karola W. Nordalbingiję r. 801. Wyprawy Franków przeciw Czechom i Serbom (805-806). Obwarowanie Czartowa i Halle. Umocowanie granicy Franków ze Słowianami. Polityka Karola W. względem Danów i Słowian. Napad Danów wspólnie z Wieletami na ziemie Obodrytów. Wahanie Karola W. Drałko obodrycki godzi się z Danami i wojuje z Wieletami. 2. Założenie przez Karola W. Hamburga i Esenfeldu r. 810. Umocowanie granicy Nordalbingii i przyłączenie jej do cesarstwa. 3. Wyprawa Franków przeciw Linianom i Byteńcom. Odbudowanie twierdzy Hochbuki nad Łabą i ostateczne ujarzmienie Słowian lewego brzegu Łaby w r. 811. Zależenie Starej Marki. Waśnie pomiędzy książętami słowiańskimi ułatwiają cesarstwu zhołdowanie Słowiańszczyzny zaodrzańskiej: 1. Zwierzchnictwo Ludwika Pobożnego nad Słowianami dolnej Łaby i Serbami. 2. Książęta Obodrytów Sławomir i Czedrag sami wywołują wmieszanie się Ludwika Pobożnego w ich sprawy. 3. Książęta Wieletów Milogost i Czeledrag, tudzież Czedrag Obodrycki i Tungło serbski na dworze cesarskim załatwiają sprawy domowe. Demoralizacja książąt. Osłabienie przewagi cesarstwa nad Słowianami: 1. niepowodzenie Franków w bojach z Chorwatami zniewala Ludwika Pobożnego do oględnego postępowania z Serbami, Czechami, Obodrytami i Wieletami. 2. Założenie biskupstwa Hamburskiego r. 834. Ansgar apostoł Północy. 3. Nienawiść do chrześcijaństwa sprzymierza pogan północnych ze Słowianami przeciw cesarstwu. Opamiętanie Słowian. Słowianie nie korzystają z rozpadnięcia się cesarstwa: 1. Zaburzenie w Niemczech po śmierci Ludwika Pobożnego. Odpadnięcie Niemiec od cesarstwa r. 843. 2. Słowianie nie korzystają z rozdarcia cesarstwa. Obodryci burzą Hamburg. 3. Bezskuteczna wyprawa Ludwika Niemieckiego przeciw Obodrytom r. 844. Hamburg powtórnie zniszczony r. 845. Metropolia z Hamburga do Bremy przeniesiona r. 847. Usiłowania Ludwika Niemieckiego do panowania nad Słowianami: I. Wzrost potęgi Mojmorowiczów na Morawach. Wygnany z kraju Prybina przyjmuje chrzest u Franków i za dozwoleniem króla Ludwika zakłada księstwo Blatneńskie r. 840. 2. Wyprawa króla Ludwika przeciw Morawianom r. 848. Niepomyślny powrót jego przez Czechy. Powtórna wojna Ludwika z Czechami i Serbami. Zwycięstwo Czechów r. 850. 3. Walka króla Ludwika z Rościsławem r. 855. Slawitah pan na Witorażu podaje powód do zatargów Rościsława z Ludwikiem i Sebami r. 856. Takulf przedłuża najazdy na Serbów. Wojny Ludwika Niemieckiego ze Słowianami r. 858-869: 1. Słowianie nadłabscy wspólnie z Normanami działają. Walka po całej wschodniej granicy Niemiec 858-860. Śmierć Pribiny r. 860. Wojna króla Ludwika z Obodrytami r. 862. 2. Syn Ludwika Karloman wchodzi w zmowę z Rościsławem. Ludwik zawiera przymierze z Bułgarami r. 864. rzuca się na Morawy. Kocieł książę w związku z Niemcami. 3. Rościsław z Morawianami i Czechami na Bawarię napada. Ludwik, pogodziwszy się z synami, przyciska Morawy r. 869. Niepomyślny koniec wyprawy. Apostolstwo śś. Cyryla i Metodego (r. 863-870): 1. Niechęć Słowian do chrześcijaństwa przez Niemców opowiadanego. 2. Przybycie apostołów do Moraw (r. 863). Powodzenie ich i podróż do Rzymu (r. 867). Pobyt w Rzymie. Zgon Cyryla r. 869. 3. Papież Adrian II mianuje Metodego arcybiskupem pannońskim r. 869. Oburzenie biskupów bawarskich. Sąd nad Metodym i uwięzienie go w Szwabach (870-873). Walka Morawianin za niepodległość, a Metodego w obronie kościoła narodowego (870 -882): 1. Upadek Rościsława. Świętopełk do Bawarii uprowadzony. Powstanie Morawian pod Sławomirem. Świętopełk, wyzwoliwszy się z niewoli, zwycięża wrogów. Przymierze w Forhejmie r. 874. 2. Metody w więzieniu niemieckim. Papież Jan VIII broni go i wyzwala. Błogie skutki nauki apostoła słowiańskiego. Ochrzczenie księcia Borzywoja i żony jego Ludmiły. 3. Intrygi przeciw Metodemu i powtórne wezwanie go do Rzymu r. 879. Usprawiedliwienie. Wiching, biskup nitrański, fałszuje pismo Jana VIII. List papieski r. 881 wykrywa zbrodnię. Śmierć Jana VIII r. 882. Metody karci Wichinga. Państwo Wielkiej Morawii i los kościoła słowiańskiego w latach 882 894: 1. Wpływ potęgi morawskiej na losy Słowian nadłabskich, pomorskich i czeskich. 2. Napad Świętopełka na Marchię Wschodnią r. 882. Wojna jego z Arnulfem r. 884. Przymierze w Konigstetten i przyłączenie Panonii do Morawii r. 884. Wygnanie z Wiślicy księcia Wyszewita (884-5). Wzrost państwa ,,Wielkiej Morawy. 3. Ostatnie lata pasterstwa Metodego. Śmierć jego r. 885. Wiching intryguje znowu. Papież Stefan VI zabrania liturgię słowiańską. Upadek obrzędu słowiańskiego. 4. Arnulf w zgodzie z Świętopełkiem. Wyprawa Arnulfa przeciw Obodrytom r. 889. Zjazd w Omuntesburgu r. 890. Arnulf wzywa na pomoc Węgrów, wojuje ze Świętopełkiem r. 892-894. Wiching ucieka z Morawii r. 893. Zgon Świętopełka. Upadek państwa Morawskiego (894-907): 1. Synowie Świętopełka. Pokój z Niemcami r. 891. Najazd Węgrów r. 891. Oderwanie się Czechów r. 895. Zwada pomiędzy Moimirem II a Świętopełkiem młodszym, odpadnięcie Słowian nadłabskich. Intrygi Arnulfa. Najazd Czechów i Niemców na Morawy r. 897-899. Węgry w Panonii r. 900. Pokój z Niemcami w Regensburgu r. 901. 2. Papież Jan IX wznawia działalność Kościoła morawskiego. Oburzenie z tego powodu duchowieństwa niemieckiego r. 900. 3. Przymierze Mojmira II z Niemcami w Regensburgu r. 901. Najazdy Węgrów w r. 902 i 903. Zamordowanie posłów węgierskich przez Niemców r. 904. Wpływ apostolstwa śś. Cyryla Metodego na cywilizację Słowian: J. Pogląd ogólny. 2. Grafika starożytna. 3. Pismo głosowe. 4. O języku ksiąg liturgicznych słowiańskich.

Gromada

Józef Weyssenhoff

"Gromada" Józefa Weyssenhoffa to powieść, która wpisuje się w jego twórczość poruszającą tematykę polskiego ziemiaństwa na kresach wschodnich, a w szczególności na Litwie. Weyssenhoff, jako pisarz związany z ruchem konserwatywnym i patriotycznym, często w swoich dziełach ukazywał świat dworu polskiego jako ostoi polskości, kultury i tradycji w obliczu zmieniających się realiów społecznych i politycznych. W przypadku "Gromady" (jak i innych jego powieści litewskich, np. "Soból i panna") Weyssenhoff skupia się na relacjach narodowościowych i społecznych na przełomie XIX i XX wieku na tych terenach.

Życie nadprzyrodzone duszy ludzkiej

Ks. Józef Stanisław Adamski SJ

Bóg mieszka w nas przez łaskę, ale gdzie przebywa? Czy tylko we władzach duszy, które ma pchnąć do czynu, i czy łaskę można wziąć za jedno z władzami nadprzyrodzonymi, albo przynajmniej z oną władzą, o której mówi św. Paweł: Gdybym miłości nie miał, to niczym jestem? Czy miłość i łaska jest jedną i tą samą rzeczą? Można to twierdzić lub temu przeczyć; ale wszyscy się zgadzają na ich nierozdzielne złączenie; jedna nie idzie nigdy bez drugiej. Gdzie jest łaska, tam kwitnie miłość; gdzie kwitnie miłość, spotykamy łaskę. Wszelako, zgodniejszym jest ze wskazówkami Pisma św. i z nauką Kościoła, by nie mieszać tych świętych darów. Łaska uprzedza miłość – mówi genialny Augustyn św., uprzedza ją, jak istota uprzedza działanie, jak natura uprzedza wszelaką władzę.

Lecznicze napitki - miody, kwasy, piwa, napoje ziołowe... 250 przepisów

Andrzej Sarwa

Faktem jest, że bez napojów, które kupuje się w sklepach i supermarketach, już się nie obędziemy, ale do tego by czasem je zastępować, a czasem tylko uzupełniać napojami mającymi, właściwości lecznicze, które tanio i dość łatwo można przygotować w domu, jak najbardziej zachęcam. Rodzajów leczniczych napitków jest sporo. W tej książeczce prezentuję receptury dziesięciu ich rodzajów, z których za najsmaczniejsze i najbardziej wartościowe dla naszych organizmów uznaję kwasy, miody, piwa, sbitienie i herbaty ziołowe. Warto - jak sądzę - w dzisiejszych czasach popularyzować możliwości wykorzystania części roślin do wyrobu leczniczych napojów, udostępniać receptury wielu bardzo wartościowych miodów, kwasów, piw i napojów ziołowych, mających większe bądź mniejsze wartości lecznicze, a ponadto w zdecydowanej większości po prostu smacznych. Są to więc lecznicze napoje nie tylko dla ciała, ale i dla ducha. Oczywiście najważniejsze będzie zastosowanie leczniczych napojów w kuracji rozmaitych chorób, nie jako leków głównych, zasadniczych, ale pomocniczych, wspierających terapię. Istotne również, będzie ich wykorzystanie w profilaktyce medycznej. Równie ważna będzie ich wartość spożywcza. Książka zawiera 250 ciekawych przepisów na kwasy, miody, piwa, sbitienie i herbaty ziołowe.

Przedwiośnie

Stefan Żeromski

‘Przedwiośnie’ – powieść polityczna Stefana Żeromskiego wydana w 1924 (datowana 1925) w Warszawie w wydawnictwie Jakuba Mortkowicza. Utwór podzielony na trzy części („Szklane domy”, „Nawłoć”, „Wiatr od wschodu”), opowiada o życiu Cezarego Baryki – przedstawiciela młodego pokolenia, urodzonego i wychowanego w carskiej Rosji (Baku), który przybywa do „Polski marzeń”, odrodzonej po I wojnie światowej. ‘Przedwiośnie’ jest powieścią ukazującą konkretne ówczesne opcje polityczne. Tytuł ma charakter wybitnie metaforyczny. W dosłownym rozumieniu „przedwiośnie” jest okresem pośrednim pomiędzy zimą a wiosną, kiedy mimo niskich temperatur i wciąż zalegającego śniegu pojawiają się pierwsze oznaki powrotu przyrody do życia. Znaczenie przenośne można rozumieć jako czas, w którym kształtowało się państwo polskie po okresie zaborów, a w kraju panował niepodległościowy entuzjazm. Okolicznością nie bez znaczenia jest, że symbolika oraz ideowa wymowa tytułu pośrednio nawiązuje do powieści E. Zoli ‘Germinal’, który w oparciu o podobną ideologię, we francuskim kalendarzu rewolucyjnym również oznaczał miesiąc przedwiośnia. (Za Wikipedią).

Sny Maryi Dunin

Karol Irzykowski

Sny Marii Dunin symboliczne opowiadanie Karola Irzykowskiego. Zostało ukończone we wrześniu 1896 roku. Drukiem ukazało się jednak dopiero siedem lat później jako część składowa opublikowanej wówczas Pałuby. Utwór opowiada o przygodach tajemniczego archeologa, który stara się rozwikłać zagadkę snów tytułowej Marii. Irzykowski poruszył tu problematykę związaną z funkcjonowaniem ludzkiej podświadomości i nieświadomości. Rozwinął też filozoficzne zagadnienie dotyczące roli idealizmu w życiu człowieka. Na uwagę zasługuje nietypowa narracja Snów, prekursorska wobec eksperymentów formalnych XX-wiecznej prozy. (Za Wikipedią).

Wędliny domowe. Solenie, wędzenie i marynowanie mięsiwa

Elżbieta Kiewnarska

Poradnik kulinarny Wędliny domowe autorstwa Elżbiety Kiewnarskiej (publikującej w międzywojennej Polsce pod pseudonimem Pani Elżbieta) to jedna z wielu niezwykle wartościowych książek kucharskich. Poradnik ten zawiera 40 przepisów na smaczne i łatwe do wykonania potrawy z mięsa. Są to: 1. Informacje ogólne. 2. Mięso peklowane (pekeflejsz). 3. Wędzenie peklowanego mięsa. 4. Baranina wędzona. 5. Wędliny litewskie. 6. Szynki do jedzenia na surowo. 7. Szynki do gotowania. 8. Polędwice. 9. Polędwica wołowa. 10. Balerony i szynki w pęcherzu. 11. Kiełbasy wędzone. 12. Słonina i boczki wędzone. 13. Słonina solona. 14. Głowizna. 15. Salami (na Kresach salcesonem zwane). 16. Salcesony (salami) litewskie. 17. Blutwursty. 18. Leberwursty (wątrobianki na Pomorzu leberkami zwane). 19. Zylc (salceson). 20. Rolada wieprzowa. 21. Rolada z prosięcia. 22. Szynka z cielęciny. 23. Kiełbasy do smażenia. 24. Półgęski litewskie. 25. Półgęski zwijane. 26. Kaczki wędzone. 27. Udka gęsie wędzone. 28. Kiełbasa gęsia. 29. Kiełbasa strassburska. 30. Kiszki kaszane. 31. Kiszki czarne francuskie (Boudins noirs). 32. Kiszki z kaszki krakowskiej. 33. Kiszki ryżowe. 34. Serdelki. 35. Parówki. 36. Kiełbasa krakowska gotowana. 37. Kiełbasa krakowska wędzona. 38. Węgierska słonina. 39. Sadło wieprzowe. 40. Szmalec wieprzowy.

Gauchos Wituh

James Fenimore Cooper

Gauchos Wituh, to jedna z powieści przygodowo-historycznych amerykańskiego pisarza Jamesa Fenimorea Coopera. Ich akcja rozgrywa się w drugiej połowie XVIII wieku w Ameryce Północnej, wśród pionierów i Indian. Ich głównym bohaterem jest traper i myśliwy zwany Sokolim Okiem, biały człowiek wychowany przez Indian. Utwory te to romantyczny i idealistyczny obraz osiemnastowiecznych kresów Ameryki Północnej i zamieszkujących je Indian i osadników. Cechują je barwne opisy przyrody, wartka i pełna napięcia akcja, mocno zarysowane sylwetki głównych bohaterów. Książki te wysoko oceniane przez współczesnych i wciąż popularne, stanowią one żywy do dziś wzór przygodowej powieści indiańskiej. Powieści te od blisko dwustu lat są publikowane na całym świecie. Kilka z nich zostało sfilmowanych. Najpopularniejszym tomem cyklu jest wielokrotnie filmowana powieść Ostatni Mohikanin. (za Wikipedia).

Opowieści niesamowite

Stefan Grabiński

Stefan Grabiński (1887-1936) polski pisarz, przedstawiciel nurtu grozy. Klasyk noweli fantastycznej i horroru, określany mianem polskiego Edgara Allana Poe i polskiego Lovecrafta. Po raz pierwszy w jednym tomie zawarto wszystkie opowiadania i nowele Grabińskiego, jakie kiedykolwiek ukazały się drukiem. Tom zawiera 76 utworów.

Długonogi Iks

Jean Webster

Siedemnastoletnia Agata Abbot (w oryginale Jerusha Abbot) całe życie spędziła w sierocińcu – Domu Wychowawczym im. Johna Griera. Jej los odmienia się nieoczekiwanie gdy jeden z opiekunów placówki przypadkiem odkrywa jej talent literacki i funduje stypendium umożliwiające ukończenie ekskluzywnego college'u. Dobroczyńca pragnie pozostać anonimowy – Agata nie zna nawet jego nazwiska. Musi jednak co miesiąc informować go listownie o swoich postępach w nauce i życiu w college'u. Dziewczyna z zapałem wywiązuje się z zadania. W pełnych humoru, kilkunastostronicowych epistołach barwnie opisuje swoje codzienne przygody. Tożsamość tajemniczego opiekuna Agata – wraz z czytelnikiem – odkrywa na ostatniej stronie powieści. (za Wikipedią).

Żywoty hetmanów Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego

Żegota Pauli

UWAGA! e-book jest skanem zapisanym w formacie PDF. REPRINT. Unikalne dzieło, które powstało na podstawie odnalezionych materiałów po Samuelu Brodowskim, a które wydał, ozdabiając je rysunkami i herbami Żegota Pauli. Zawartość dzieła: SPIS TREŚCI. Przedmowa wydawcy. Wstęp. Wiadomość o stanie wojska i urzędzie hetmańskim w dawnej Polsce. Poczet celniejszych wodzów wojska polskiego od najdawniejszych czasów HETMANI WIELCY KORONNI: Mikołaj Kamieniecki, Mikołaj Firlej, Jan Tarnowski, Mikołaj Sieniawski, Jerzy Jazłowiecki, Mikołaj Mielecki, Jan Zamojski, Stanisław Żółkiewski, Stanisław Koniecpolski, Mikołaj Potocki, Stanisław Potocki, Jan Sobieski, Dymitr Wiśniowiecki, Stanisław Jabłonowski, Szczęsny Potocki, Hieronim Lubomirski, Adam Sieniawski, Stanisław Rzewuski, Józef Potocki, Jan Branicki, Wacław Rzewuski, Franciszek Branicki, Piotr Ożarowski, HETMANI POLNI KORONNI: Mikołaj Sieniawski, Jerzy Jazłowiecki, Mikołaj Sieniawski, Stanisław Żółkiewski, Stanisław Koniecpolski, Marcin Kazanowski, Mikołaj Potocki, Marcin Kalinowski, Stanisław Potocki, Stanisław Lanckoroński, Jerzy Lubomirski, Stefan Czarniecki, Jan Sobieski, Dymitr Wiśniowiecki, Stanisław Jabłonowski, Mikołaj Sieniawski, Jędrzej Potocki, Szczęsny Potocki, Hieronim Lubomirski, Adam Sieniawski, Stanisław Rzewuski, Stanisław Chomętowski, Jan Branicki, Wacław Rzewuski, Franciszek Branicki, Seweryn Rzewuski, HETMANI WIELCY LITEWSCY: Piotr Biały, Konstanty Ostrogski, Jerzy Radziwiłł, Jan Radziwiłł, Hieronim Chodkiewicz, Grzegorz Chodkiewicz, Mikołaj Radziwiłł, Krzysztof Radziwiłł, Jan Chodkiewicz, Lew Sapieha, Krzysztof Radziwiłł, Janusz Kiszka, Janusz Radziwiłł, Paweł Sapieha, Michał Pac, Kazimierz Sapieha, Michał Wiśniowiecki, Grzegorz Ogiński, Ludwik Pociej, Michał Wiśniowiecki, Michał Radziwiłł, Michał Mossakowski, Michał Ogiński, Szymon Kossakowski, HETMANI POLNI LITEWSCY: Stanisław Kiszka, Jerzy Radziwiłł, Jan Radziwiłł, Grzegorz Chodkiewicz, Mikołaj Radziwiłł, Roman Sanguszko, Krzysztof Radziwiłł, Jan Chodkiewicz, Krzysztof Radziwiłł, Janusz Kiszka, Janusz Radziwiłł, Paweł Sapieha, Wincenty Gosiewski, Michał Pac, Władysław Wołowicz, Michał Radziwiłł, Kazimierz Sapieha, Jan Ogiński, Józef Słuszka, Michał Wiśniowiecki, Grzegorz Ogiński, Stanisław Denhoff, Michał Radziwiłł, Michał Massalski, Alexander Sapieha, Józef Sosnowski, Ludwik Tyszkiewicz, Szymon Kossakowski, Józef Zabiełło, SPIS HETMANÓW.