Profile pacjentów - leki β-adrenolityczne (nebiwolol, bisoprolol, metoprolol, karwedilol)

Bartosz Krzowski, Paweł Balsam

B-adrenolityki stanowią trzon armamentarium lekarzy opiekujących się pacjentami z szeroko pojętymi chorobami sercowo-naczyniowymi. Skuteczność przedstawicieli tej grupy leków w różnych wskazaniach oraz korzystny profil bezpieczeństwa przełożyły się na popularność tych leków. Dysponujemy obecnie danymi potwierdzającymi wpływ na redukcję śmiertelności określonych grup chorych po zastosowaniu danych molekuł z tej grupy. Na przestrzeni ostatnich dekad B-adrenolityki były bardzo często stosowanymi lekami. Przeprowadzono szereg badań, których celem było wyznaczenie optymalnego leku dla określonej grupy pacjentów. Warto mieć jednak na uwadze, że istnieją znaczące różnice pomiędzy poszczególnymi przedstawicielami tej grupy leków, a zalecaną terapię należy każdorazowo indywidualizować. Obecnie dysponujemy lekami silnie kardioselektywnymi, dzięki czemu istnieje możliwość ograniczenia wpływu tych leków poza układ sercowo-naczyniowy. Głównymi przedstawicielami B-adrenolityków najczęściej przepisywanymi pacjentom są: bisoprolol, metoprolol, nebiwolol oraz karwedilol.

Cefiksym - doustna cefalosporyna III generacji dla dzieci

Adam J. Sybilski, Małgorzata Kudan

Cefiksym to półsyntetyczny antybiotyk beta-laktamowy, cefalosporyna III generacji do stosowania doustnego zarówno u dzieci (rejestracja od 6. m.ż.), jak i u dorosłych. Wykazuje on silne działanie bakteriobójcze w mechanizmie hamowania biosyntezy ściany komórkowej bakterii. Spektrum działania to: Streptococcus pyogenes, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, Proteus mirabilis. Wskazaniami klinicznymi do zastosowania cefiksymu u dzieci są: pozaszpitalne zapalenie płuc, zapalenie dolnych dróg moczowych, odmiedniczkowe zapalenie nerek, zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok, zapalenie gardła. Dane z badań klinicznych jednoznacznie wskazują na wysoką skuteczność antybiotyku u dzieci i młodzieży, jednocześnie wykazując duże bezpieczeństwo i rzadkie działania niepożądane (głównie żołądkowo-jelitowe). Właściwości farmakokinetyczne i farmakodynamiczne sprawiają, że antybiotyk może być podawany raz na dobę, niezależnie od posiłków. W artykule opisano trzy typowe przypadki zastosowania cefiksymu u dzieci. Przedstawiono dzieci leczone z powodu odmiedniczkowego zapalenia dróg moczowych, pozaszpitalnego zapalenia płuc i ostrego zapalenia ucha środkowego. Skuteczność, bezpieczeństwo, biodostępność, dobry smak oraz łatwy schemat dawkowania sprawiają, że cefiksym jest właściwą opcją antybiotykoterapii u dzieci.

Miejsce naproksenu w farmakoterapii bólu i gorączki. Co wiemy w 2022 roku?

Jarosław Woroń

Podwyższenie temperatury ciała 38 stopni C należy traktować jak stan niepożądany i dążyć do jej obniżenia do bezpiecznego poziomu. Najczęściej stosowanymi w tym celu lekami są niesteroidowe leki przeciwzapalne, które hamują syntezę prostaglandyn pośredniczących w rozwoju stanu zapalnego. Ta grupa leków nie jest jednak jednolita pod względem efektu działania przeciwgorączkowego. Jedną z najczęściej stosowanych substancji z tej grupy jest naproksen, który wyróżnia się korzystną farmakokinetyką. Ulega on szybkiemu wchłanianiu z przewodu pokarmowego i ma obwodowy okres półtrwania 12-15 h, co gwarantuje stabilny efekt przeciwgorączkowy.

Szczepienia przeciw COVID-19 u dzieci 5-11-letnich ze szczególnym uwzględnieniem niepożądanych odczynów poszczepiennychiegu neuropatii obwodowej indukowanej chemioterapią - opis przypadku

Adam J. Sybilski

W komunikacie z 10 października 2021 r. minister zdrowia poinformował o rozpoczęciu szczepień przeciw COVID-19 dzieci w grupie wiekowej 5-11 lat. Wprowadzenie powszechnych szczepień przeciw COVID-19 u osób po 18. r.ż., a następnie po 12. r.ż. spowodowało, że dzieci w wieku 5-11 lat stanowią populację o najwyższej zachorowalności. Dodatkowo, nawet po bezobjawowym zakażeniu SARS-CoV-2, dzieci i młodzież są zagrożone wieloukładowym zespołem zapalnym u dzieci. Najlepszą formą profilaktyki są szczepienia ochronne. Preparat opracowany przez firmę Pfizer/BioNTech (Comirnaty) w dawce pediatrycznej 10 ug (0,2 ml) jako jedyny jest zarejestrowany do szczepienia dzieci w wieku 5-11 lat. Schemat szczepienia polega na podaniu dwóch dawek szczepionki w odstępie 3 tygodni. Szacowana skuteczność tej szczepionki 7. dnia po drugiej dawce wyniosła 90,7%. Szczepionka była dobrze tolerowana, a niepożądane odczyny poszczepienne - łagodne i przemijające. Reakcje miejscowe (ból i zaczerwienienie w miejscu wkłucia oraz obrzęk) były częste i przeważnie miały nasilenie od łagodnego do umiarkowanego. Zdarzenia ogólnoustrojowe obejmowały głównie zmęczenie, bóle głowy, bóle mięśni, dreszcze, gorączkę i ból stawów oraz występowały częściej po drugiej dawce. Lekami, które są zalecane w przypadku wystąpienia bólu lub gorączki, są paracetamol i niesteroidowe leki przeciwzapalne. Obecnie paracetamol jest lekiem pierwszego wyboru. Podsumowując, poważne niepożądane odczyny poszczepienne przy szczepieniu przeciw COVID-19 pojawiają się rzadko, ale zawsze należy o nich poinformować pacjentów oraz być na nie przygotowanym. Każdy lekarz ma obowiązek śledzenia wszelkich nowych informacji oraz aktualizacji rekomendacji.

Ketoprofen w sprayu o zwiększonej dawce - czy forma i dawka mają znaczenie? Punkt widzenia farmakologa klinicznego

Jarosław Woroń

Ból zapalny jest konsekwencją obronnej reakcji organizmu na infekcje, uszkodzenie tkanek lub proces autoimmunologiczny. Do bólu ostrego, w którym występuje komponent zapalny, zaliczamy m.in. ból pourazowy. W terapii bólu receptorowego w narządzie ruchu wzrasta znaczenie miejscowych NLPZ. Wynika to zarówno z mechanizmów powstawania bólu zapalnego, jak i profilu farmakokinetycznego topikalnych postaci NLPZ. Jednym z częściej stosowanych leków z grupy NLPZ w postaci topikalnej jest ketoprofen. Podstawowy mechanizm działania ketoprofenu jest związany z hamowaniem aktywności cyklooksygenazy, co w konsekwencji prowadzi do zahamowania syntezy prostanoidów prozapalnych, a w szczególności prostaglandyny E2 (PGE2), która uczestniczy w indukowaniu zapalenia oraz powoduje stymulację bólową. W praktyce leczenia bólu ważna jest zarówno postać zastosowanego leku, jak i zastosowana dawka. W pracy opisano miejsce 10% ketoprofenu w postaci płynu na skórę w terapii bólu i zapalenia.

Choroby alergiczne u dzieci

Adam J. Sybilski

Niniejsza książka jest zwięzłym kompendium wiedzy o chorobach alergicznych u dzieci. Została opracowana w formie przewodnika i jest przeznaczona dla lekarzy pediatrów, lekarzy POZ, rezydentów, stażystów oraz studentów medycyny i pielęgniarstwa. Przekazuje najnowszą wiedzę oraz wieloletnie doświadczenie kliniczne autora na temat alergii dziecięcych. Usystematyzowane informacje zostały zawarte w zwięzłych rozdziałach oraz czytelnych tabelach, algorytmach i rycinach. Dzięki temu nawet najbardziej zapracowany lekarz może szybko odszukać nurtujące go zagadnienie i zweryfikować lub pogłębić swoją wiedzę. Książka jest idealnym vademecum w codziennej pracy, jak również pomocą w egzaminach. Niech będzie też zachętą do dalszych, pogłębionych studiów nad tą fascynującą dziedziną medycyny.  

Kwas walproinowy w praktyce lekarza psychiatry. Zastosowanie w różnych sytuacjach klinicznych

Anna Z. Antosik-Wójcińska

W artykule zawarto podstawowe informacje dotyczące mechanizmu działania, skuteczności, ograniczeń w stosowaniu w codziennej praktyce klinicznej kwasu walproinowego i jego pochodnych w psychiatrii i neurologii. Aby zobrazować możliwe zastosowania leku, zgodne z obowiązującymi ograniczeniami prawnymi i rekomendacjami, równocześnie ukazując możliwe korzyści z leczenia, w artykule przedstawiono dwa przypadki kliniczne pacjentów leczonych pochodnymi kwasu walproinowego.

Medycyna estetyczna w praktyce. TOM 1

Bożena Mamcarz, Dorota Pradecka

Praca zbiorowa, w której ukazane są podstawowe zagadnienia dotyczące medycyny estetycznej w formie praktycznych informacji wynikających z wieloletniej pracy autorów. Książka adresowana jest do lekarzy zainteresowanych lub zajmujących się tematyką medycyny estetycznej w codziennej praktyce lekarskiej. Przeznaczona również dla kosmetologów pracujących w gabinetach medycyny estetycznej i studentów medycyny zainteresowanych tym tematem.

Schematy postępowania w wybranych chorobach gastroenterologicznych

Barbara Szydło-Radomańska

Nowe, uaktualnione wydanie monografii, ktore oddajemy w Państwa ręce, zawiera omowienie kilku istotnych w gastroenterologii zagadnień. Opracowano je w odpowiedzi na zapotrzebowanie spowodowane częstszym występowaniem określonej choroby i zmian w poglądach na jej patogenezę, a także na trudności w rozpoznawaniu rożnicowym albo zmieniające się wytyczne postępowania w świetle najnowszych danych wynikających z zasad medycyny opartej na faktach. Oznacza to, że wszystkie przedstawione informacje na temat diagnostyki, leczenia i prewencji omawianych chorob są odzwierciedleniem aktualnych wiarygodnych danych oraz wytycznych postępowania renomowanych towarzystw naukowych. Zagadnienia omowione w monografii to: choroba refluksowa przełyku z należnym uwzględnieniem postaci pozaprzełykowych, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, w ktorej obrazie klinicznym coraz częściej spotykamy tzw. wrzody idiopatyczne, zakażenie Helicobacter pylori z uwzględnieniem najnowszych konsensusow postępowania, zespoł jelita nadwrażliwego z jego uaktualnioną patogenezą i diagnostyką rożnicową, infestacja Giardia lamblia - częsta, a niekiedy oporna na leczenie - oraz choroby zależne od glutenu. Ten ostatni problem jest szczegolnie istotny w dobie powszechnej mody na stosowanie diety bezglutenowej mimo braku wskazań medycznych. Omawiane tematy przedstawione są całościowo w świetle najnowszych danych z literatury medycznej, ale też syntetycznie, bez nadmiaru objętości. Do tekstu dołączone zostały algorytmy i schematy pomocne w ustalaniu rozpoznania i postępowaniu terapeutycznym. Zespół Autorów dołożył wszelkich starań, aby przedstawić najnowsze metody diagnostyki i leczenia, kładąc nacisk na sposoby postępowania z chorym - dzięki temu w monografii znalazły się konkretne, aktualne zalecenia sprawdzone w praktyce klinicznej.

Mianseryna i jej miejsce w praktyce klinicznej

Tomasz Gabryelewicz

Mianseryna jest lekiem o silnym działaniu przeciwdepresyjnym. Złożony mechanizm działania powoduje, że zalicza się go do klasy NaSSA (leki noradrenergiczne i specyficznie serotoninowe). Lek jest skuteczny w leczeniu depresji. W psychogeriatrii chętnie stosuje się go w leczeniu zaburzeń nastroju, zaburzeń snu oraz w stanach niepokoju. Działa również przeciwlękowo. Stosowany jest też jako terapia dodana, potencjalizując leczenie ciężkich depresji. Opisy przypadków dotyczą różnych możliwości stosowania leku w psychogeriatrii.

Skuteczność terapii kombinowanej nukleotydami z witaminami z grupy B w redukcji bólu związanego z uszkodzeniem korzeni i nerwów obwodowych

Mariola Świderek-Matysiak

Urydyna i cytydyna nie mają bezpośrednich właściwości analgetycznych ani przeciwzapalnych, ale poprzez przyspieszenie regeneracji nerwów mogą redukować ból związany z uszkodzeniem nerwów i korzeni. Wskazują na to m.in. wyniki badań u pacjentów z bólem odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa.

Compliance w diabetologii

Grzegorz Dzida

Dokonania w zakresie medycyny sprawiły, że leczenie pacjentów z chorobami przewlekłymi, takimi jak cukrzyca, jest coraz skuteczniejsze i zapewnia wyższą jakość życia. Zainspirowani wynikami uzyskanymi w kontrolowanych warunkach badań klinicyści często jednak zderzają się z sytuacją, w której nowy lek nie daje takich wyników, jak opisywane. Brak skuteczności zwykle łatwo wytłumaczyć: tylko leki przyjmowane zgodnie z zaleceniami działają. Z tego powodu poza przepisaniem skutecznego preparatu lekarz powinien zadbać o nawiązanie właściwej relacji komunikacyjnej z pacjentem. Zaprezentowane w niniejszej książce wskazówki pozwolą Czytelnikowi lepiej zrozumieć potrzeby chorego na cukrzycę i odpowiedzieć na nie w postaci indywidualizacji terapii. Dowody z badań wskazują, że przyjęcie podejścia skoncentrowanego na pacjencie, uwzględniającego jego przekonania, preferencje, cele i utrudnienia, zapewnia lepsze wyniki kliniczne. Dzięki zaprezentowanym metodom indywidualizacji i samokontroli lekarz w najprostszy i najtańszy sposób będzie mógł poprawić compliance.

Kompendium chirurgii laparoskopowej

Wiesław Tarnowski

Kompendium jest przeglądem wybranych zagadnień z dziedziny chirurgii laparoskopowej, zaprezentowanych przez najwybitniejszych chirurgów laparoskopowych w Polsce. Jako pierwsi entuzjaści tej metody wprowadzili ją oni do Polski w czasach, kiedy jeszcze budziła gorące emocje. Dzisiaj są to eksperci w danych dziedzinach dysponujący ogromnym doświadczeniem, upoważniającym ich do zabrania głosu, i mający zaszczytne miejsce w tej jakże pociągającej dziedzinie chirurgii jaką jest laparoskopia. Mamy nadzieję, że kompendium spotka się z zainteresowaniem nie tylko chirurgów, ale też pielęgniarek operacyjnych czy lekarzy innych specjalności. Książka skierowana jest również do studentów medycyny, którzy myślą o wyborze specjalizacji z chirurgii. Ukazuje różnorodność chirurgii i wymogów stawianych potencjalnym chirurgom oraz objaśnia, na czym polega praca współczesnego chirurga klinicysty.

Zastosowanie tadalafilu i tamsulozyny w łagodnym rozroście gruczołu krokowego

Kajetan Juszczak, Tomasz Drewa

Dolegliwości ze strony dolnych dróg moczowych (LUTS, lower urinary tract symptoms) oraz łagodny rozrost gruczołu krokowego (BPH, benign prostatic hyperplasia) są częste u starzejących się mężczyzn. Istnieje ścisły związek między dolegliwościami LUTS a zaburzeniami erekcji. Leki alfa1-adrenolityczne są zwykle uważane za leczenie pierwszego rzutu dolegliwości LUTS w przebiegu BPH. Inhibitory 5-fosfodiesterazy stanowią złoty standard w terapii zaburzeń erekcji, jak również mogą być stosowane u pacjentów z dolegliwościami LUTS w przebiegu BPH ze współwystępującymi zaburzeniami erekcji lub bez nich. W artykule przedstawiono aktualny stan wiedzy dotyczący stosowania leku alfa1-adrenolitycznego (tamsulozyny) i inhibitora 5-fosfodiesterazy (tadalafilu) w leczeniu łagodnego rozrostu gruczołu krokowego.

Zaburzenia depresyjne i lękowe a pandemia COVID-19

Agata Szulc

Epidemia COVID-19 szybko stała się globalnym zagrożeniem zdrowotnym, dotyczącym nie tylko zdrowia fizycznego, ale też psychicznego, związanego z narażeniem populacji na niespodziewane ryzyko poważnej choroby i śmierci. Na przykład pracownicy medyczni, którzy mają kontakt z chorymi na COVID-19, nie tylko są narażeni na infekcję, lecz także mogą być świadkami zwiększonej liczby zachorowań, śmierci, jak również braków w zaopatrzeniu. Ponadto pacjenci hospitalizowani z powodu COVID-19 doświadczają izolacji społecznej, dyskomfortu fizycznego i lęku o przeżycie. Te doświadczenia zwiększają ryzyko rozwoju PTSD, co może być nasilane przez kolejne tygodnie po zachorowaniu, kiedy chorzy nie mają odpowiedniego wsparcia psychospołecznego. Poza tym wskaźniki zaburzeń depresyjnych i lękowych prawdopodobnie wzrastają, chociaż dane są niejednoznaczne.

Ból zapalny w narządzie ruchu

Małgorzata Malec-Milewska

Uszkodzenie tkanek na skutek urazu lub procesu chorobowego powoduje uwolnienie z nich kaskady mediatorów prowadzących do rozwoju stanu zapalnego, procesów sensytyzacji struktur uk zespołach bólu zarówno ostrego, jak i przewlekłego. Najczęściej ból zapalny dotyczy narządu ruchu i wiąże się z chorobą zwyrodnieniową stawów lub ma postać bólów dolnego odcinka kręgosłupa. Ból zapalny w narządzie ruchu charakteryzuje się brakiem poprawy po odpoczynku (tym różni się od bólu somatycznego przeciążeniowego, mechanicznego) i nasilaniem się w nocy, zwłaszcza w jej drugiej części. Ze względu na złożony patomechanizm bólu zapalnego jego leczenie musi mieć charakter multimodalny, a odpowiednio dobrana, kontekstowa farmakoterapia jest jednym z kluczowych elementów leczenia.