Biografie i uczenie się. Tom 4. Biografia i badanie biografii

Elżbieta Dubas, Joanna Stelmaszczyk

 Kolejny czwarty tom, z cyklu Biografia i badanie biografii, zawiera opracowania, które powstały w latach 2012–2014 w ramach projektu, realizowanego od 2008 roku w Zakładzie Andragogiki i Gerontologii Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego, z udziałem badaczy z wielu ośrodków akademickich w kraju, w szczególności andragogów. Treści tego tomu koncentrują się wokół głównego tematu projektu, którym jest uczenie się powiązane z biografią, stąd tytuł tej publikacji: Biografie i uczenie się. 15 autorskich tekstów ukazuje związki biografii i uczenia się w kilku głównych, choć także przenikających się kontekstach: całożyciowości uczenia się, uczenia się z biografii Innych oraz biografii edukacyjnych. Autorzy rozpatrują biograficzność w kontekście całożyciowego uczenia się, proponują andragogiczne badania biografii, kreśląc ich wybrane aspekty, traktują o potrzebie badań biograficzno-narracyjnych w pedagogice, analizują walory inkontrologiczno-ergantropijne w tekstach wspomnieniowych, przybliżają biografie Pawła Hulki-Laskowskiego, Edith Piaf, Aleksandra Wata i Oli Watowej, zajmują się zagadnieniami edukacji kobiet, kompetencji osobistych i społecznych w szkolnych doświadczeniach uczniów, biografią edukacyjną w badaniach nad dydaktyką, całożyciowym uczeniem się studentów, ukazaniem zakresów międzypokoleniowego uczenia się na podstawie autentycznych dzienników. Książka, podobnie jak seria, której jest częścią, ma walor teoretyczny i praktyczny. Mogą po nią sięgnąć zarówno badacze, pedagodzy, studenci, jak i amatorzy biografii nie tylko literackich.

Niewidzialny człowiek

Herbert George Wells

Jedna z najsłynniejszych powieści science fiction o zgubnych skutkach niebezpiecznych naukowych eksperymentów Do wiejskiej gospody przybywa mężczyzna w wielkim pilśniowym kapeluszu, od stóp do głów ubrany tak, że nie widać ani centymetra ciała. Nieznajomy jest zziębnięty i pragnie jedynie wynająć ciepły pokój. Prosi też, aby mu nie przeszkadzano, gdyż prowadzi bardzo ważne badania. Zaintrygowana tajemniczym gościem gospodyni usiłuje dowiedzieć się, kim on jest, skąd przybywa i dlaczego z jego pokoju wydobywają się dziwne dźwięki. Niedługo potem wychodzi na jaw, że mężczyzna to naukowiec, który wynalazł sposób na... niewidzialność, przy okazji sam stając się niedostrzegalnym dla ludzkiego oka. Chciwość i chęć zdobycia profitów przejmują władzę nad jego umysłem do tego stopnia, że nie zawaha się nawet zabić, aby osiągnąć cel... Niewidzialny człowiek to jedna z najpopularniejszych książek prekursora nowoczesnej fantastyki Herberta Georgea Wellsa, należąca do kanonu powieści fantastycznej i będąca źródłem inspiracji dla wielu współczesnych autorów i filmowych twórców. Film inspirowany powieścią w reżyserii Leigh Whannella z Elisabeth Moss, gwiazdą Opowieści podręcznej w roli głównej, w kinach w marcu 2020! KLASYKA LITERATURY SCIENCE FICTION

Socjologia wizualna w praktyce. Plakat jako narzędzie propagandy wojennej

Piotr Chomczyński, Tomasz Ferenc, Waldemar Dymarczyk

Treści zawarte w książce dotyczą przede wszystkim codziennego świata jednostek poddawanych oddziaływaniu plakatu jako narzędzia propagandy. Plakat z uwagi na swoją formę i sposób dystrybucji dociera do prawie każdego. Możemy w nim ujrzeć matrycę różnorodnych form wizualnej propagandy i różnych form wizualnego oddziaływania (wpływania, manipulowania, inżynierii społecznej), również tych dalekich od propagandy wojennej (reklamy). Opisano wielość sposobów dociekania znaczeń i sensów poddawanych analizie plakatów. Generalnie w socjologii tematyka skupia się wokół badania teraźniejszości, a w socjologii wizualnej wokół aktualnych i współczesnych wizualizacji. Interpretacja plakatów wymaga dużej wiedzy historycznej, a także znajomości formalnej stylistyki komponowania obrazów w danym okresie historycznym i obszarze geograficznym. W wielu opisach autorzy starają się odsłonić wielowarstwowość obrazów; zdejmując warstwę po warstwie, docierają do podstawowych motywów i technik perswazyjnych plakatów wojennych. Prace te stanowią bardzo istotny przyczynek do rozwoju technik analitycznych w socjologii wizualnej, a także – szerzej – w socjologii jakościowej. Zainteresują one zarówno badaczy, jak i studentów takich kierunków, jak socjologia, historia, antropologia społeczna, ale też historyków sztuki, politologów czy psychologów społecznych. Może też zaciekawi większe grono czytelników. 

Literatura i chaos. Szkice o literaturze XX i XXI wieku

red. Barbara Gutkowska, Agnieszka Nęcka

Chaos – choć obecny w mówieniu i myśleniu ludzi o świecie od czasów starożytności – stał się istotnym źródłem i składnikiem nowoczesnego artyzmu. Świadczy o tym także fakt, że od końca lat osiemdziesiątych XX wieku związki pomiędzy chaosem, teorią chaosu a literaturą są przedmiotem różnorodnych badań podejmowanych przez literaturoznawców, językoznawców i kulturoznawców. W tomie Literatura i chaos. Szkice o literaturze XX i XXI wieku chaos traktowany jest przede wszystkim jako wielka metafora kulturowa, mająca często przełożenie na poetykę omawianego dzieła literackiego. W konsekwencji tego będąc różnie definiowany (m.in. jako egzystencjalny, konstrukcyjny, epistemologiczny, historyczny, mentalny, biologiczny, popkulturowy, urbanistyczny) i różnie waloryzowany (raz jako życiodajny, aktywizujący podmiotowość, raz jako destrukcyjny i niszczący), chaos stał się kluczowym motywem w opisie sytuacji i kondycji człowieka XX i XXI wieku na podstawie analiz utworów tak odmiennych twórców, jak Bolesław Leśmian, Władysław Broniewski, Ewa Szelburg-Zarembina, Witold Gombrowicz, Leo Lipski, Wiesław Myśliwski, Michał Witkowski, Mariusz Sieniewicz, Jacek Dukaj, Magdalena Tulli, Natasza Goerke, Sławomir Shuty, Joanna Bator, Agnieszka Drotkiewicz, Angelika Kuźniak oraz Terry Pratchett. Publikacja adresowana jest do literaturoznawców, kulturoznawców, studentów nauk humanistycznych oraz wszystkich zainteresowanych literaturą XX i XXI wieku.

Dziecięce lata. Przedszkole Uniwersytetu Łódzkiego (2012-2017)

Joanna Sosnowska

W piątą rocznicę działalności Przedszkola Uniwersytetu Łódzkiego (2012-2017) autorka prezentuje unikatowy dorobek uczelni w tym zakresie. Przedszkole UŁ to pierwsza i jak dotąd jedyna taka placówka należąca do publicznej uczelni wyższej. Joanna Sosnowska przedstawia ideę powstania przedszkola i prace nad jego powołaniem, a także omawia działalność oraz program wychowawczy bazujący na koncepcji pedagogicznej Marii Montessori. Do publikacji został dołączony spis wychowanków oraz aneks z przykładowymi materiałami do pracy. Książka zawiera liczne zdjęcia obrazujące życie dzieci, rodziców, nauczycieli i całej społeczności Przedszkola UŁ. Dzięki pionierskiej inicjatywie powołania przy Uniwersytecie Łódzkim przedszkola - która miała na celu kształtowanie przestrzeni przyjaznej dla rodziców studiujących i pracujących naukowo oraz wdrażanie rozwiązań sprzyjających godzeniu życia rodzinnego z nauką i pracą - Uniwersytet otrzymał w 2014 r. tytuł i certyfikat „Uczelni Przyjaznej Rodzicom” w Konkursie Dobrych Praktyk ogłoszonym przez Stowarzyszenie Doradców Europejskich PLinEU.

Łódzki ośrodek geografii społeczno-ekonomicznej (1945-2015). W stulecie urodzin Profesora Ludwika Straszewicza

Tadeusz Marszał

Publikowany tom składa się z trzech części. Pierwsza z nich służy przedstawieniu historii łódzkiego ośrodka antropogeografii w kontekście przekształceń struktur organizacyjnych, wzrostu potencjału kadrowego, rozwoju badań naukowych oraz procesu poszerzania oferty dydaktycznej. Część druga w całości jest poświęcona Ludwikowi Straszewiczowi. Trzecia część publikacji to biogramy samodzielnych pracowników naukowo-dydaktycznych, którzy w minionym siedemdziesięcioleciu tworzyli łódzki ośrodek geografii społeczno-ekonomicznej, również tych, którzy uzyskali habilitację dopiero w 2015 r. Łącznie ponad czterdzieści biogramów profesorów i doktorów habilitowanych.  

Ćwiczenia z mikrobiologii ogólnej. Wydanie V. Skrypt dla studentów biologii. Cz. I teoretyczna

Antoni Różalski

 Mikrobiologia jest nauką o drobnoustrojach (mikroorganizmach). Zajmuje się cechami morfologicznymi, właściwościami biochemicznymi, rolą w środowisku naturalnym, właściwościami chorobotwórczymi, jak również zastosowaniem drobnoustrojów w przemyśle. Podstawowy schemat badania drobnoustrojów obejmuje: wstępną obserwację makroskopową i mikroskopową, wyosobnienie interesującego nas ustroju w postaci czystej hodowli, określenie jego cech morfologicznych, typu wzrostu na podłożach stałych i płynnych, zbadanie jego właściwości biochemicznych i fizjologicznych oraz ustalenie ewentualnej roli wyizolowanego mikroorganizmu w środowisku naturalnym, w przebiegu choroby lub możliwości wykorzystania w procesie przemysłowym. Zwalczanie drobnoustrojów jest także jedną z dziedzin mikrobiologii ogólnej we wszystkich przypadkach, w których obecność niektórych z nich jest wręcz szkodliwa. Istnieje też możliwość zakażenia mikrobiologicznego, dlatego pracownicy laboratoriów mają najwyższe kwalifikacje zawodowe i duże doświadczenie, wykonują swoją pracę posługując się wyłącznie sprzętem zmechanizowanym i korzystają z pełnego zabezpieczenia osobi-stego. Książka zawiera przegląd zagadnień mikrobiologii ogólnej, łączących się tematycznie z problematyką ćwiczeń odbywanych przez studentów specjalności: mikrobiologicznej, biochemicznej i biofizycznej, fizjologicznej oraz biologii środowiskowej. W związku z niepełnym opracowaniem niektórych tematów, podana została literatura pomocnicza i uzupełniająca.

Stowarzyszanie się "wykluczonych". Przykład bezdomności

Małgorzata Kostrzyńska

Podstawę do napisania książki stanowi trwające kilka lat badanie partycypacyjne, prowadzone wśród bezdomnych mężczyzn próbujących „Wziąć sprawy w swoje ręce” i samodzielnie powołać organizację, która miała temu sprzyjać. Efektem badania stała się rekonstrukcja procesu ich stowarzyszania się, w który wpisane są mechanizmy stygmatyzacji ujawniające się na styku światów osób bez domu oraz „domnych”.Wygenerowana w badaniu teoria ciągłości biograficznej stowarzyszenia, ujawniająca cykliczność przemian władzy i powtarzalność towarzyszących jej mechanizmów, może mieć zastosowanie w różnych stowarzyszeniach, które są specyficzne, lecz nie ze względu na kwestię społeczną, ale działanie społeczne, komunikację - bezdomność stanowi tu jedynie przykład służący dalszemu uogólnieniu. Publikacja skierowana jest zarówno do środowiska akademickiego (badacze, studenci), jak i środowiska organizacji pozarządowych i profesjonalistów zajmujących się na co dzień pomocą oraz integracją społeczną. „Opis zawarty w pracy jest uchwyceniem procesu stowarzyszania się, równoznacznego z kondycją demokracji, która „istoczy się” między innymi w takim właśnie - ludzkim działaniu. W tym przypadku, dzięki wybranej metodologii i ogromnej wrażliwości badawczej Autorki - działaniu znakomicie wiążącym zróżnicowane światy Badanych i Badaczki, przekraczającym społeczne podziały, łamiącym stereotypy oraz zdejmującym (przemieszczającym) piętna [...]. Autorka zadbała o każdy szczegół i - ogromnie celnie - określiła go jako badanie społecznie zaangażowane, wiążące się ze społeczną zmianą [...]. Arcyciekawe są wyniki analizy strategii i taktyk rozgrywających się w przestrzeni hostelu i obecnych w analizowanym procesie stowarzyszania się. Zachowując świadomość ograniczeń wynikających z metody, skłaniają one do refleksji o uniwersalnym charakterze. Praca jest fascynująca. Z recenzji prof. zw. dr hab. Marii Mendel

Gdy dorosnę... Będę strażakiem

Opracowanie zbiorowe

Czy marzysz o tym, by zostać strażakiem? Jeśli tak – jest to książeczka w sam raz dla ciebie! Dowiesz się z niej wszystkiego o pracy strażaka, poznasz miejsca, w których pracuje, a także przedmioty należące do jego wyposażenia. W poznawaniu pracy strażaka pomogą ci ciekawe ilustracje oraz zagadki umieszczone na końcu książki.

Mikrotyki

Paweł Sołtys

W pewnym mieście po prawej stronie rzeki wciąż stoi bar Stokrotka, w którym profesor Kruk opowiada, jak nokautować tomem Iwaszkiewicza. Anka, uczennica szkoły fryzjerskiej, wciąż żartuje, starając się nie myśleć o  swej twarzy. Nieopodal niedbale oparty o huśtawkę stoi wielki jak hala Marian, co bije swoje kobiety, ma nóż i kij bejsbolowy w bagażniku i wszyscy wiedzą, że lepiej go omijać. W tym mieście wciąż grają Modern Talking, Limahl, Shakin Stevens, Lionel Richie i cała reszta, a chłopaki ćmią sobieki. Opowiadania Pawła Sołtysa Mikrotyki są raczej krótsze niż dłuższe, w większości realistyczne, sensacji w nich niewiele, trupów kilka, scen erotycznych nie ma prawie wcale. Są jak piosenki z naszej młodości nie można ich zapomnieć.

Średniowiecze Polskie i Powszechne. T. 9 (13)

red. Bożena Czwojdrak, red. Jerzy Sperka

Do rąk czytelników oddajemy kolejny już tom czasopisma naukowego „Średniowiecze Polskie i Powszechne”, ukazującego się pod redakcją Jerzego Sperki i Bożeny Czwojdrak. W niniejszym tomie swe naukowe przemyślenia zaprezentowali obok historyków z Polski, reprezentujących różne, wiodące ośrodki akademickie, także badacze z Islandii oraz Węgier. Teksty charakteryzują się znaczną różnorodnością. Zamieszczono artykuły poświęcone czasom wczesno- i późnośredniowiecznym, dotyczące pochodzenia etnicznego, genealogii, polityki książęcej, modelu kształtowania wizerunku czy kobiecej aktywności zawodowej. Odnaleźć można tu również teksty o charakterze źródłoznawczym, odnoszące się do konwencji literackiej sag islandzkich, piętnastowiecznych listów biskupich oraz inicjałów dokumentowych. Zaprezentowano dalszy ciąg polemiki, jaka rozwinęła się przy okazji badań nad zwyczajami intronizacyjnymi władców słowiańskich. Końcową część tomu tradycyjnie stanowi dział recenzji.  

Oblicza współczesnej bibliologii. Konteksty i transgresje

Jacek Ladorucki, Grzegorz Czapnik, Zbigniew Gruszka

Publikacji poświęcona jest szeroko pojętej bibliologii uniwersyteckiej, nakreślonej przez bardzo odległe zagadnienia badawcze. Autorzy reprezentują różne ośrodki akademickie i biblioteki naukowe, co sprzyja odrębnemu spojrzeniu na zagadnienia najszerzej pojmowanej bibliologii. W XX w. w Polsce na dużą skalę rozwijały się badania o charakterze bibliologicznym i bibliotekoznawczym. Od czasu usamodzielnienia się bibliologia stanowi ważną składową szerszego, humanistycznego dyskursu naukowego, ściśle związanego z pokrewnymi dziedzinami nauki, np. historią, literaturoznawstwem, prasoznawstwem, kulturoznawstwem, pedagogiką. Osiągnięcia najstarszych w Polsce ośrodków bibliologicznych, znajdujących się w Łodzi, Warszawie, Wrocławiu i Krakowie, stanowią rdzeń dorobku naukowego polskiej szkoły bibliologicznej, reprezentowanej przez takie osobowości naukowe jak Jan Muszkowski, Adam Łysakowski, Aleksander Birkenmajer, Helena Więckowska, Karol Głombiowski, Radosław Cybulski, Janusz Dunin i in. W książce pokazano wieloaspektowość badań prowadzonych w polskich ośrodkach bibliotekoznawczych, wskazano też na liczne koneksje bibliologii z pokrewnymi dyscyplinami. Redaktorzy tomu wyrażają nadzieję, że publikacja przyczyni się do wyeksponowania różnorodności współczesnych polskich badań bibliologicznych i stanowić będzie inspirację do dalszych poszukiwań naukowych w obrębie szeroko rozumianej kultury książki. Ich propozycje zawierają rozważania o charakterze przeglądowym i syntetycznym.  

Morderstwo na starej plebanii

Jill McGown

Morderstwo tak zagadkowe, że mogłoby przerosnąć nawet pannę Marple z powieści Agathy Christie. . .  Wartki, wciągający kryminał. THE PHILADELPHIA INQUIRER Śmiertelny cios w głowę pozbawił życia Grahama Elstowa, ale pastor i jego żona raczej go nie opłakiwali.  Elstow był ich zięciem, który kilka miesięcy wcześniej ciężko pobił ich córkę Joannę. Niestety wszystko wskazuje na to, że sprawcą zbrodni jest ktoś blisko związany z rodziną, ale nikt nie zamierza przyznawać się do winy. Duet złożony z inspektora Lloyda i sierżant Judy Hill błąka się po labiryncie potencjalnych zabójców, niezliczonych motywów i własnych powikłanych relacji. Chociaż sprawa z pozoru wydaje się banalna, policjanci dostrzegają szereg wątków pobocznych, które należałoby zbadać. Skomplikowana fabuła jest mistrzowska skonstruowana, a gliniarze z ich dylematami wprost fascynujący. Agatha Christie nie napisałaby tego lepiej!

Lem. Życie nie z tej ziemi

Wojciech Orliński

Koedycja z wydawnictwem Agora. Lem. Życie nie z tej ziemi to pierwsza w Polsce biografia autora Cyberiady. Korzystając z niepublikowanych dotąd źródeł, Orliński wyjaśnia duże i małe, poważne i zabawne tajemnice z życia pisarza. Jak Lem przeżył Holokaust? Czy kiedykolwiek uwierzył w komunizm?  Dlaczego w 1945 roku porzucił intratną karierę spawacza? Jak się nauczył czytać po angielsku?  Co sobie kupił za honorarium z Obłoku Magellana? O co chodziło w Solaris i dlaczego Andrzej Wajda w końcu jednak nie nakręcił ekranizacji? Jak korespondencyjna przyjaźń z Philipem K. Dickiem przerodziła się w nienawiść, w wyniku której Dick wysłał słynny donos na Lema do FBI? Co łączyło Lema z Karolem Wojtyłą? Czym się różniły pierwotne wersje Fiaska, Głosu Pana i Kataru od tego, co Lem ostatecznie wysłał wydawcy? Na czym polegała współpraca Lema z opozycją demokratyczną? Jaką tajemnicę skrywa szopa na zapleczu domu pisarza? Gdzie i kiedy Lem spróbował narkotyków i jakie miał przy tym doznania? Ile waży jamnik rubensowski? Jak w PRL wyglądał zakup samochodu, domu, New York Timesa, wejściówki na Kasprowy Wierch, stacyjki do fiata czy marcepanowego batonika? I co to właściwie jest sztamajza? Świetna książka! Dowiedziałem się z niej wielu rzeczy o własnym Ojcu. Tomasz Lem

Profilaktyka i probacja w środowisku lokalnym

Bronisław Urban, Marek Konopczyński (red.)

Profilaktyka społeczna i probacja stanowią ważny obszar ograniczania rozmiarów przestępczości i neutralizacji czynników generujących zachowania odbiegające od norm społecznych. W ostatnich dziesięcioleciach wprowadzono do praktyki zapobiegania przestępczości i patologii zachowań różnorodne strategie oparte na najważniejszych teoriach z zakresu nauk społecznych, wynikach eksperymentów naukowych prowadzonych w krajach o najwyższej kulturze resocjalizacyjnej oraz doświadczeniach z najbardziej skutecznych projektów realizowanych przez specjalistów w wielu obszarach szczególnie zagrożonych rozwojem patologii społecznej. Zamieszczone w niniejszym zbiorze artykuły zapoznają z licznymi koncepcjami i ich weryfikacjami w obszarach działalności profilaktyczno-probacyjnej oraz podają przykłady organizacyjnych rozwiązań i metod działań uwzględniających specyficzne uwarunkowania skutecznych działań w wielu środowiskach. Mamy nadzieję, że większość z tych opracowań okaże się cennym materiałem w kształceniu studentów resocjalizacji i pracy socjalnej oraz że będą z nich korzystać specjaliści działający w ramach wielorakich form pomocy społecznej. Prof. dr hab. Bronisław Urban

Nieznośny urok PRL

Janusz Rolicki

Fascynujący wielowątkowy dreszczowiec o ludziach trzymających władzę w Polsce lat siedemdziesiątych W swojej najnowszej książce Niezwykły urok PRL Janusz Rolicki, znany dziennikarz i jeden z najlepszych znawców dawno minionej epoki, a nade wszystko autor Przerwanej dekady, wywiadu rzeki z Edwardem Gierkiem, sprzedanego w przeszło milionie egzemplarzy, z werwą i niezwykle sugestywnie opisuje epokę Gierka Polskę Ludową i obowiązujące wówczas reguły rządzące dyktatorskim pojałtańskim światem. Na kartach książki występują Edward Gierek, Piotr Jaroszewicz, Leonid Breżniew i inni przywódcy tamtego świata. Autor ukazuje realia epoki, w tle zarysowując autentyczną, choć mało znaną sensację obyczajową PRL, rozgrywającą się na szczytach władzy. Doskonale oddaje ducha tamtych czasów, bez typowych dla tego typu literatury uprzedzeń i uproszczeń.

Jego ekscelencja na herbatce z Göringiem

Piotr Kitrasiewicz

1940 roku w polskiej Szkole Podchorążych Camp de Coëtquidan we Francji, obozie szkoleniowym dla wojsk RP walczących u boku francuskiego sojusznika. Dwaj ochotnicy rozmawiają o łysiejącym postawnym mężczyźnie, do którego kadra odnosi się nieco inaczej niż do pozostałych. Zdziwieni ochotnicy dowiadują się, że wśród nich jest dyplomata o którym pisano w gazetach, jeden z najbliższych współpracowników ministra spraw zagranicznych Józefa Becka. Pewnej niedzieli nawiązują z nim rozmowę. Lipski opowiada im o swoim życiu na placówce berlińskiej, kontaktach z Niemcami, odprężeniu w stosunkach między Rzeczpospolitą a Trzecią Rzeszą, a następnie nieoczekiwanym zwrocie politycznym, który w rezultacie doprowadził do wojny.

"Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa". T. 8

red. Andrzej Niesporek

„Przedstawiamy tom 8. „Górnośląskich Studiów Socjologicznych. Seria Nowa”, przygotowany przez prof. Andrzeja Niesporka z Instytutu Socjologii Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Każdy tom naszego czasopisma ma swoją specyfikę tematyczną nakreśloną przez redaktora naukowego. Andrzej Niesporek zaprosił Autorów reprezentujących różne kierunki zainteresowań badawczych, akcentujących jednakże teoretyczny i teoretyzujący wymiar podejmowanych przez siebie analiz. Spektrum publikowanych zagadnień jest szerokie: od prowadzonych przez Marię Banaś poszukiwań literackich śladów w socjologii (pomiędzy Królową śniegu a Don Kichotem) po „współuzależnienie jako rodzaj funkcjonowania”, analizowanego w perspektywach teorii socjopsychomedycznych (artykuł Rajmunda Morawskiego); od refleksji skupionych wokół kategorii utopii jako narzędzia teorii społecznej (Waldemar Czajkowski) po socjologię historyczną Raymunda Arona (Marcin Gacek); od sporów wokół konfliktu i teorii konfliktu (Anna Adamus-Matuszyńska) po socjologiczną analizę dyskursu wolności i bezpieczeństwa w kontekście liberalizmu i biopolityki (Piotr Kępski). Otwiera tom „Górnośląskich Studiów Socjologicznych” artykuł Pawła Ćwikły, noszący znamienny tytuł: O wyższości socjologicznej teorii nad materią, podejmujący między innymi pytanie o to, „czy zagadnienie teorii w naukach społecznych odnosi się do jej praktycznej funkcjonalności, prawdziwie służącej rozumieniu społecznego świata, czy też część racji należałoby przyznać sceptykom, szepczącym, że tego rodzaju uprawianie nauki (gdzie fakty zmieniają swe znaczenie w zależności od przyjętej uprzednio teorii) służy przede wszystkim uzasadnianiu tychże teorii, które — choć kiedyś może odkrywcze — dziś stają się głównie narzędziem służącym podnoszeniu nieoryginalnych spostrzeżeń do rangi twierdzeń naukowych. Tego rodzaju wątpliwości prowadzą nieuchronnie do rozważań nad teorią teorii, czyli ponownie odsyłają do początków formowania się refleksji nad sposobami przyglądania się społecznemu światu i jego rozumienia”. Maciej Witkowski podejmuje analizę psychoterapeutycznych inspiracji we współczesnej antropologii refleksyjnej, wskazując między innymi deficyty spójnego języka teoretycznego czy jasnej strategii tworzenia antropologicznej narracji: „Hasłem teoretycznego rozwoju metodologii refleksyjnej może stać się dążenie do stworzenia kanonów podwójnie gęstego opisu”. Łukasz Trembaczowski w dość enigmatycznie zatytułowanym artykule Upadek. Analiza problemu specyficznie (nie)obecnego w teorii socjologicznej omawia teorię załamania i upadku cywilizacji w ujęciu Arnolda Toynbeego, koncepcję upadku Zachodu Oswalda Spenglera wraz z jej polskim odpowiednikiem zaproponowanym przez Floriana Znanieckiego, dołączając do swoich studiów teorię upadku społecznego, jaką przedstawili Joseph Tainter oraz Jareda Diamond. Autor stawia tezę, że w socjologii brakuje pojęcia upadku społecznego stawianego explicite, dobrze zdefiniowanego i poddającego się operacjonalizacji. Monika Żak przedmiotem swojego artykuły czyni odwieczny problem pogodzenia pracowniczych i rodzinnych ról społecznych ujmowany w świetle koncepcji work-life balance. Obok artykułów o wyraźnych odniesieniach teoretycznych zamieszczone są także dwie prace studyjne. Anna Muś i Anna Depta przedstawiają wyniki badań empirycznych na temat partycypacji studentów Uniwersytetu Śląskiego w życiu akademickim, a Agnieszka Rychłowska-Niesporek analizuje obecne w dyskursie nauk społecznych dyskusje wokół kategorii „singiel”. Podobnie jak w poprzednich tomach zamieszczamy także recenzje książek socjologicznych, w tym książki przygotowanej pod redakcją Marka S. Szczepańskiego i Anny Śliz Współczesne teorie społeczne. W kręgu ujęć paradygmatycznych. Przedstawiamy również najnowsze osiągnięcia naukowe Instytutu Socjologii Uniwersytetu Śląskiego, udokumentowane w tekście Roberta Pyki. Wyrażamy nadzieję, że prezentowany tom „Górnośląskich Studiów Socjologicznych” znajdzie zainteresowanie w kręgach czytelników także spoza grona środowiska socjologicznego. Refleksje teoretyczne i teoretyzujące podejmowane przez socjologów są bowiem zawsze zaczynem pomnażającym zasoby wiedzy o procesach stawania się świata społecznego, ich uwarunkowaniach i następstwach, o roli jednostki w budowaniu społecznych struktur i znaczeniu społeczeństwa w konstruowaniu kapitału kulturowego człowieka jako podmiotu społecznego życia. Lektura przedstawionych tekstów, sięgających różnych dawnych i współczesnych orientacji teoretycznych, może stać się inspiracją do pełniejszego, może bardziej trafnego rozumienia i tłumaczenia szybko zmieniającego się społeczeństwa.” (Wstęp, Wojciech Świątkiewicz)

Historia mody

Irma Kozina

Autorka proponuje nowe spojrzenie na dzieje mody. Oprócz analizy zmieniających się trendów sięga do społecznych kontekstów tych procesów. Zaprezentowany zostanie zupełnie innowacyjny rozdział o ewolucji poszczególnych części garderoby. Interesujące relacje z kultowych pokazów mody, motywacje projektantów, opis ich procesów twórczych opatrzone komentarzem historyka sztuki będą fascynującą opowieścią, która wciągnie zarówno osoby, dla których temat mody jest codziennością, jak i chcących poszerzyć swoje horyzonty w tej dziedzinie. Album zawiera około 700 ilustracji: fotografii agencyjnych, archiwaliów, reprodukcji, szkiców i ciekawostek.

Niemożliwy manuskrypt

Agnieszka Grzelak

Eia jest najmłodszą członkinią Gildii Skrybów i Iluminatorów skazaną z racji wieku na wykonywanie prostych i nudnych zamówień, a marzącą o bardziej ekscytującej i twórczej pracy. Gdy w kraju rozpowszechnia się plotka o istnieniu manuskryptu, którego nie da się skopiować, a który potrafi spełnić każde pragnienie, sytuacja zmienia się dramatycznie. Nagle wszyscy posiadacze bogatych bibliotek przynoszą do gildii drogocenne manuskrypty, chcąc sprawdzić, czy da się je skopiować. Niektórzy właściciele ksiąg życzą sobie, aby kopiowanie odbywało się w ich domach. Eia trafia najpierw do pałacu lady Gladys Noor, gdzie przez kilka dni kopiuje po jednej stronie z każdego manuskryptu, a następnie do kamienicy handlarza winem, którego żona odkryła stare książki w podziemiach winiarni. Ale niemożliwy manuskrypt pojawi się w zupełnie innym miejscu i wywołuje całkiem nieprzewidziane skutki. Czy okaże się błogosławieństwem, czy przekleństwem?

5 minut dla serca. 100 ćwiczeń ze zdjęciami

Opracowanie zbiorowe

Choroby układu krążenia stanowią zarówno w Polsce, jak i na świecie istotny problem zdrowotny, społeczny i ekonomiczny. Warto zdać sobie sprawę, że bardzo ważną rolę w walce z chorobami sercowo-naczyniowymi odgrywa profilaktyka. Należy pamiętać, że za choroby układu krążenia w dużej mierze odpowiedzialne są czynniki zależne od naszego stylu życia i których zmiana jest możliwa na każdym etapie choroby. Poradnik 5 minut dla serca… został opracowany przez zespół specjalistów fizjoterapeutów z myślą o osobach, które na codzienną aktywność fizyczną nie mają zbyt wiele czasu. Przystępne opisy popularnych schorzeń połączone z opisami ćwiczeń i instruktażowymi fotografiami zmobilizują do właściwej troski o swoje zdrowie.

Matki i córki we współczesnej Polsce

Elżbieta Korolczuk

Co to znaczy być matką córki? Jakie są doświadczenia córek? Jak matki i córki rozumieją "bycie kobietą" i jak budują swoje miejsce w świecie, w którym płeć jest jednym z głównych punktów odniesienia? Kobiecość ma być przekazywana córkom przez matki - jaką wersję kobiecości przekazały nam matki, a jaką my przekazujemy córkom? Autorka odpowiada na te pytania, analizując wizerunki relacji matka-córka obecne w polskiej kulturze popularnej i sztuce oraz doświadczenia dwóch pokoleń kobiet. Książka ma charakter nowatorski, gdyż w polskiej literaturze z zakresu socjologii i psychologii oraz gender studies wciąż niewiele jest prac na ten temat. Unikalny jest też jej interdyscyplinarny charakter - autorka odwołuje się do badań i teorii z obszaru socjologii, psychologii społecznej, kulturoznawstwa i krytyki sztuki, wypełniając lukę w wiedzy i rozumieniu tego, czym jest związek matki i córki. Dziś, gdy kobiety są coraz bardziej świadome swojej historii i odrębności własnych doświadczeń, szukają wiedzy o tym, co determinuje relacje między nimi - zarówno w rodzinie, jak i społeczeństwie. Ta książka dostarcza wiedzy o często najważniejszej w życiu kobiet relacji: o związku między matką a córką. "Głęboka świadomość metodologiczna, jawność warsztatu empirycznego i umiejętność (socjologowie wiedzą jak trudno osiągalna) balansowania między teorią a empirią to podstawowe atuty książki. Tylko bardzo mocno ugruntowana wiedza i głęboki namysł mogą dać efekt w postaci niecodziennego stylu tej pracy: język jest prosty, czytelny, dojrzały. Skąd się to bierze? Otóż - poza szacunkiem dla przyszłego odbiorcy - powodem jest według mnie pewność metodologiczna i pewność poznawcza autorki. Interdyscyplinarność jawi się w tej książce jako szansa, a nie przejaw socjologicznej bezradności. Nowe sfery rzeczywistości i nowe sposoby o niej mówienia - oto podstawowa wiara badaczki". Z recenzji prof. dr hab. Hanny Palskiej Dr Elżbieta Korolczuk - socjolożka, pracuje na Uniwersytecie SOdertOrn w Sztokhomie i na Uniwersytecie Warszawskim. Bada kategorię płci oraz rodzicielstwo, ruchy społeczne i społeczeństwo obywatelskie. Jest współredaktorką (z Renatą E. Hryciuk) książek Pożegnanie z Matką Polką? Dyskursy, praktyki i reprezentacje macierzyństwa we współczesnej Polsce i Niebezpieczne związki. Macierzyństwo, ojcostwo i polityka. Najnowsze publikacje to Rebellious Parents. Parental Movements in Central-Eastern Europe and Russia przygotowana we współpracy z Katalin Fabian (Indiana University Press, 2017) oraz Civil Society revisited: Lesssons from Poland wydana z Kerstin Jacobsson (Berghahn Books, 2017).

Idea wolności. Teoria i praktyka

red. Agnieszka Turoń-Kowalska

Socjalizm jako rodzaj filozofii moralnej zaszczepił w ludziach świata środkowej i wschodniej kultury europejskiej ideę braterstwa ludzkiego. Kapitalizm zakłada przede wszystkim samodzielność i realizację indywidualnego interesu. Obywatele krajów postkomunistycznych z jednej strony pragną realizacji demokratycznego modelu państwa, z drugiej strony nie potrafią zrezygnować z idei braterstwa, z idei sprawiedliwości społecznej, z instytucjonalnych form socjalizmu, który w swoich zamierzeniach miał być realizacją tych idei. Kłopotem zatem staje się fundamentalna idea państwa demokratycznego – wolność. W imię „wolności” obywatele świata jałtańskiego dokonywali czynów heroicznych, aby przezwyciężyć komunizm i przynależeć do świata cywilizacji zachodniej. Świata, w którym realizuje się przede wszystkim zasada liberalizmu o posiadaniu wolności, więcej, o obowiązku gwarancji owej wolności. Ojcowie liberalizmu zakładali, że istota ludzka jest wolna na mocy natury samego człowieczeństwa, że z przyrodzenia cieszy się wolnością niezbywalną. Wolność w tym sensie jest zdolnością wyboru, który nie jest wymuszany przez jakiekolwiek siły, przez jakąkolwiek formę zewnętrzną. Nic nie dzieje się poza świadomością człowieka. Można mówić zatem o wolności w sensie wolności negatywnej. Ten rodzaj wolności stoi w opozycji do wolności pozytywnej. Jeśli chcielibyśmy przełożyć problem relacji pomiędzy wolnością negatywną a wolnością, to możemy mówić o dwóch potrzebach obywateli: ochronie przed ingerencją i przymusem zewnętrznym oraz gwarancji odpowiednich środków do samorealizacji. Pierwszy rodzaj wolności I. Berlin wiąże z ideą wolności dla samej wolności, drugi rodzaj z możliwością ograniczenia jednostki, aby zagwarantować jej realizację własnego „ja” i związanych z tym celów. Problem wolności zatem przekłada się również na potrzeby zwykłego obywatela w cywilizacji europejskiej, zarówno zachodniej, jak i wschodniej. W tej ostatniej jednak, w związku z historią można uwidocznić problem pomiędzy chęcią posiadania wolności negatywnej, a nostalgią lub bardziej próbą urzeczywistnienia również wolności pozytywnej. Niesie to za sobą wiele problemów badawczych, które można odnieść w szczególności do państw, których historia sprawiła, że możemy zastanawiać się nad relacją wolności negatywnej i pozytywnej w praktycznym, nie tylko teoretycznym, jej pojmowaniu przez obywateli. W zakresie badania nad ideą wolności stanowi to ważny problem. Monografia naukowa będzie starała się ukazać relację wolności negatywnej i pozytywnej w kontekście zmian, jakie miały miejsce w kulturze europejskiej i poza nią zarówno w kontekście teoretycznym, jak i praktycznym dawniej i dziś.

Szkoła Zgromadzenia Kupców miasta Łodzi (1898-1939)

Adrianna Szczerba

Tematem pracy są dzieje Szkoły Handlowej Zgromadzenia Kupców m. Łodzi w latach 1898–1939, czyli od jej założenia do zakończenia działalności. Wykroczenie poza wyznaczone ramy czasowe wiązało się z koniecznością przedstawienia sytuacji łódzkiego szkolnictwa przed powstaniem „handlówki” oraz udzieleniem odpowiedzi na pytanie o jej dalsze losy. Przedstawiono sytuację łódzkiego szkolnictwa na przełomie XIX i XX w. oraz w okresie międzywojennym, historię szkoły, tj. organizowanie procesu dydaktyczno-wychowawczego i tworzenie bazy materialnej, historię budowy domu dla nauczycieli. Integralną częścią monografii są aneksy, zawierające materiały źródłowe do historii szkoły: pierwszy statut, tygodniowe rozkłady lekcji w wybranych latach oraz wspomnienia spisane przez byłych uczniów ok. 1960 r. Publikowany zbiór fotografii dokumentuje życie szkolne. Problematyka zawarta w pracy odnosi się do dziejów Szkoły Handlowej Zgromadzenia Kupców m. Łodzi, a więc do historii jednej placówki oświatowej. Jednak zachodzi konieczność nakreślenia rzeczywistego obrazu. Z chwilą powstania była to istotnie jedna szkoła i mimo trzech reorganizacji oraz zmian nazwy i charakteru w ciągu kilkunastu następnych lat taki stan trwał. W 1933 r. w związku z reformą szkolnictwa dotychczasowy zakład został przekształcony w szkołę powszechną III stopnia i szkołę średnią, obejmującą gimnazjum (a nieco później również i dwa licea). Szkoły były własnością Zgromadzenia Kupców niezależnie od zmian organizacyjnych i mieściły się we wspólnym budynku przy ul. Dzielnej (ob. Narutowicza), korzystały z tej samej bazy dydaktycznej oraz zatrudniały w zasadzie tych samych pedagogów – stąd w pracy nazwa „Szkoła Zgromadzenia Kupców”, która najbardziej odpowiada charakterowi placówki. Popularnymi nazwami używanymi w okresie jej działania były również: „handlówka”, Szkoła Kupiectwa Łódzkiego i Łódzka Szkoła Handlowa. Podstawą źródłową pracy stał się zespół akt szkolnych (ponad 3 tys. jednostek) objętych nazwą Prywatne Gimnazjum i Liceum Męskie Zgromadzenia Kupców m. Łodzi, przechowywany w łódzkim Archiwum Państwowym. Uzupełnieniem archiwaliów były informacje prasowe, zwłaszcza artykuły zamieszczane na łamach dziennika „Rozwój” oraz niepublikowane opracowanie pt. Materiały do księgi pamiątkowej Szkoły Zgromadzenia Kupców m. Łodzi, przygotowane prawdopodobnie przez ostatniego dyrektora Antoniego Idźkowskiego z okazji zjazdu absolwentów w latach 60. XX w.