Bliscy nieznajomi. Górnośląskie pogranicze w polskiej i niemieckiej prozie współczesnej

Kornelia Ćwiklak

Pogranicze jest bardzo ważną kategorią badawczą we współczesnych naukach humanistycznych. Zachodnie pogranicze Polski (podobnie jak dawne Kresy Wschodnie) okazało się ziemią niezwykle urodzajną dla literatury, i to po obu stronach linii granicznej. Takim obszarem jest też Górny Śląsk z Gliwicami.  Złożona problematyka Górnego Śląska jako terenu etnicznego, kulturowego i językowego pogranicza, które w XX w. kilkakrotnie stawało się punktem zapalnym europejskiej polityki, została wszechstronnie przedstawiona w epickiej panoramie Horsta Bienka. Literatura polska natomiast rzadko podejmowała skomplikowaną tematykę sytuacji historycznej regionu i nie dostrzegała jego współczesnego położenia. Tym wyraźniej rysuje się zmiana, jaka nastąpiła w latach 90-tych, gdy pojawiło się sporo związanych z regionem wartościowych tekstów literackich o charakterze autobiograficznym. Górny Śląsk stał się dzięki nim pełnoprawną literacką małą ojczyzną. Bliscy nieznajomi to praca komparatystyczna, której celem jest porównanie obrazu górnośląskiego pogranicza wykreowanego we współczesnej literaturze polskiej i niemieckiej. Tetralogia gliwicka Horsta Bienka jest tu punktem odniesienia dla utworów należących do polskiej prozy najnowszej. Natomiast rzeczywistość kulturowa, społeczna i historyczna regionu gra rolę tertium comparationis.  Dzięki książce Kornelii Ćwiklak okazuje się, że Gliwice, to niepozorne i niepoetyczne miasto, doczekało się swego literackiego obrazu, choć nie jest on na skalę wielkich mitów Rzymu lub Paryża. Jednocześnie bardzo trafnie wyeksponowany został łączący wszystkich omawianych pisarzy wątek problematyki inicjacyjnej i kontekst autobiograficzny. Autorka odkryła temat ważny, dotąd nie opracowany, przedstawiła go w sposób  bogaty i kompetentny. Trzeba też cenić, że wybrała materiał w sposób zapewniający wielostronny ogląd problemu, a zarazem zachowała spoistość wywodu. Zasługą nie do przecenienia jest połączenie materiału należącego do dwu literatur: polskiej i niemieckiej, co nadaje pracy wyjątkową wartość poznawczą.    prof. dr hab. Małgorzata Czermińska   Kornelia Ćwiklak – literaturoznawczyni, adiunkt na Wydziale Pedagogiczno-Artystycznym w Kaliszu Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Absolwentka poznańskiej polonistyki i germanistyki. Stopień doktora nauk humanistycznych uzyskała na Wydziale Filologii Polskiej i Klasycznej UAM. Zajmuje się problematyką pogranicza, komparatystyką, polsko-niemieckimi relacjami w literaturze współczesnej oraz translatologią. Publikowała m. in. w "Pamiętniku Literackim", „Roczniku Komparatystycznym”, "Kresach", "Polonistyce", "Opcjach", "Toposie" oraz licznych tomach pokonferencyjnych. Przygotowała numer „Polonistyki” poświęcony baśni we współczesnej kulturze (nr 9/2012).  

Gramatyka? Ależ tak! Ćwiczenia gramatyczne dla poziomu A2

Joanna Machowska

  Ćwiczenia gramatyczne dla poziomu A2 Gramatyka? Ależ tak! stanowią kontynuację ćwiczeń gramatycznych dla poziomu A1 Gramatyka? Dlaczego nie?! wydanych w 2010 roku. Konstrukcja podręcznika Gramatyka? Ależ tak! nawiązuje swoim układem do poprzedniego zbioru ćwiczeń,  jest on jednak poszerzony o nowe zagadnienia gramatyczne i leksykę. Liczne ilustracje, krzyżówki, tabelki, diagramy i teksty pomagają utrwalić reguły polskiej gramatyki. Warto podkreślić, ze w niniejszej publikacji między poszczególnymi rozdziałami prezentującymi oddzielne zagadnienia gramatyczne nie ma powiązania. Nie muszą być one przedstawiane w układzie takim, w jakim występują w książce, ale mogą być realizowane w dowolnej kolejności. Gramatyka? Ależ tak! to przydatna, a jednocześnie interesująca pomoc dla nauczycieli pracujących na poziomie A2 oraz dla studentów, którzy mogą korzystać z niniejszego zbioru, zarówno ucząc się na kursach, jak i samodzielnie, książka zawiera bowiem klucz do zadań.

Ślady obecności

Sławomir Buryła, Alina Molisak

"Ślady obecności" to rezultat zaproszenia, z jakim zwróciliśmy się do badaczy problematyki żydowskiej w dwudziestowiecznej literaturze polskiej. Chodziło nam przede wszystkim o przyjrzenie się tym zjawiskom i tym twórcom, którzy z różnych względów stanowią margines refleksji krytycznoliterackiej, tematom często pomijanym i przemilczanym. Celem "Śladów obecności" jest zatem tyleż wskazanie na istnienie terenów nieodkrytych, co wypełnienianie luki, zwrócenie uwagi na niedostatecznie odczytane współcześnie teksty literackie i ważne zjawiska w dziejach naszej kultury." (ze Wstępu)

Pieśni sobie śpiewane

Konstancja Benisławska

Konstancja z Ryków Benisławska (1747-1806) poetka, pochodziła z niezamożnej szlachty z Inflant, odebrała wysokie wykształcenie. Wcześnie została żoną Piotra Benisławskiego, stolnika inflanckiego, od 1776 r. podkomorzego dworu polskiego. Administrowała sprawnie majątkiem męża, rygorystycznie wychowywała dzieci. Ufundowała szpital w Rosołach, gdzie opiekę znajdowali ubodzy. Zbiór liryków religijnych Pieśni sobie śpiewane powstał w latach 1774-1775 i został wydany w Wilnie w 1776 r. za sprawą brata męża, kanonika inflanckiego, Konstantego Benisławskiego. Poezja Benisławskiej nawiązuje sposobem obrazowania do XVII-wiecznej barokowej liryki religijnej, związanej z nurtem mistyków hiszpańskich, zwłaszcza z twórczością Teresy z Avila. Można odnaleźć wpływy „Psałterza” Jana Kochanowskiego, a także polskich poetów barokowych. Prawdopodobnie Benisławska jestteż autorką książki Nabożeństwo przez pewną damę.

Z dziejów polskiej historii sztuki. Studia i szkice

Adam Małkiewicz

Część pierwsza książki, o charakterze historycznym, dotyczy dziejów polskiej historii sztuki od czasu kształtowania się jej w Krakowie jako nowoczesnej dyscypliny badawczej w zasadzie do drugiej wojny światowej... Uzupełnieniem problemowego ujęcia dziejów polskiej historii sztuki w pierwszej części książki stała się jej część druga, obejmująca w układzie chronologicznym sześć biogramów uczonych. Pięć z nich dotyczy profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego: Juliana Pagaczewskiego, Adama Bochnaka, Jerzego Szablowskiego, Józefa Lepiarczyka i Lecha Kalinowskiego, jeden zaś został poświęcony Karolinie Lanckorońskiej... (ze Wstępu)

"Marzenie, które czyni poetą"... Autentyczność i empatia w dziele literackim Juliana Kornhausera

Adrian Gleń

Książka, którą trzymają Państwo w rękach, to wyjątkowo kompetentne i przemyślane wprowadzenie w twórczość Juliana Kornhausera. Wybitny polski poeta trafił na znakomitego krytyka, któremu nie po raz pierwszy udaje się przekonać czytelników, że warto czytać wiersze, i że można robić to w sposób niebanalny. Jestem pewien, że interpretacje Adriana Glenia to świetny punkt wyjścia do rozmowy o miejscu Kornhausera, ale także rozmowy o miejscu poezji w naszym życiu i o drodze, jaką ta ostatnia nieustannie w nas przemierza.   Jacek Gutorow   Adrian Gleń – teoretyk literatury, krytyk literacki, adiunkt w Instytucie Polonistyki i Kulturoznawstwa Uniwersytetu Opolskiego. W latach 1998–2001 redaktor naczelny pisma „Przez Czerń”, w latach 2009–2012 redaktor działu literackiego w piśmie „Strony”. Stypendysta FNP (za rok 2005), członek Akademii Młodych Uczonych PAN. Redaktor kilku tomów zbiorowych i autor 5 monografii; publikował m.in. w: „Tekstach Drugich”, „Pamiętniku Literackim”, „Ruchu Literackim”, „Przestrzeniach Teorii”, „Ruchu Filozoficznym”, „Sztuce i Filozofii”. Zredagował antologię tekstów krytycznych poświęconych pisarstwu Juliana Kornhausera, Było nie minęło (Opole 2011). Stały współpracownik „Toposu” i „Przeglądu Filozoficzno-Literackiego”. Mieszka pod Opolem z żoną i dwójką synów.

Żydzi w okresie drugiej świątyni 538 przed Chr.-70 po Chr

Jerzy Ciecieląg

Książka Jerzego Ciecieląga nakreśla szeroką panoramę dziejów ludu wybranego w kluczowym dla niego okresie Drugiej Świątyni, kiedy to pojawiają się aż dwa nowe oblicza judaizmu: najpierw judaizm normatywny lub międzytestamentalny, a później judaizm rabiniczny, kiedy to religia żydowska staje się z religii ofiarnej religią słowa. Pod koniec tego okresu pojawia się również chrześcijaństwo. W okresie tym zmienia się również kilkakrotnie sytuacja polityczna Żydów, którzy znaleźli się pod panowaniem państwa babilońskiego, Persji Achemenidów, imperium Aleksandra Wielkiego, Egiptu ptolemejskiego, monarchii Seleucydów, rodzimej dynastii hasmonejskiej, wreszcie imperium rzymskiego. Była to też epoka kluczowa dla ostatecznego powstania ksiąg biblijnych, a sam naród żydowski stał się wówczas w pełni ukształtowana jednostką etniczną. Poczynając od niewoli babilońskiej, poprzez okres perski, hellenistyczny i grecko-rzymski czytelnik może poznać źródła pisane i archeologiczne pozwalające na rekonstrukcje historii Żydów, zagłębić się w kwestie społeczne, administracyjne, życie codzienne i gospodarcze, wreszcie zaznajomić się z religią, jej instytucjami i kultem, choć ich obraz – ze względu na źródła – jest czasem tylko fragmentaryczny. Osobne miejsce zajmuje zarys historyczny, często również niepełny, bowiem jego całkowitą rekonstrukcję uniemożliwia brak źródeł. Swoje miejsce znalazła też w książce diaspora żydowska; możemy poznać jej genezę, życie lokalnych wspólnot, istotę synagogi jako instytucji społeczno-religijnej, kontakty Żydów z sąsiadami.   Dr Jerzy Ciecieląg – urodzony w 1971 r., adiunkt w Katedrze Historii Starożytnej Instytutu Historii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Jego badania koncentrują się przede wszystkim na dziejach Żydów w epoce starożytnej, w szczególności w okresie drugiej świątyni, na dziejach dynastii Heroda Wielkiego oraz na autonomicznym mennictwie żydowskim. Autor czterech książek: Palestyna w czasach Jezusa. Dzieje polityczne (2000); Polityczne dziedzictwo Heroda Wielkiego. Palestyna w epoce rzymsko-herodiańskiej (2002); Poncjusz Piłat, prefekt Judei (2003) oraz Powstanie Bar Kochby 132-135 po Chr. (2008), jak też ponad czterdziestu artykułów. Aktualnie, w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki, przygotowuje monografię o wspólnotach żydowskich w zachodnich prowincjach cesarstwa rzymskiego.

ABC metodyki nauczania języka polskiego jako obcego

Anna Seretny, Ewa Lipińska

„ABC metodyki nauczania języka polskiego jako obcego Anny Seretny i Ewy Lipińskiej to pierwszy podręcznik do metodyki nauczania polszczyzny jako języka obcego, uwzględniający zarówno nauczanie części systemu języka, jak też nauczanie sprawności” (Z recenzji prof. W.T. Miodunki)   „ABC metodyki nauczania języka polskiego jako obcego (...) ma charakter książki metodycznej z bardzo dobrą zawartością wiedzy z zakresu systemu języka polskiego. Autorki umiały wyznaczyć właściwe proporcje między praktycznym kształtem sprawności językowej a teoretyczną wiedzą o języku, całkiem słusznie uznając prymat praktyki językowej i komunikacyjnej, redukując natomiast wiedzę teoretyczną przeznaczoną głównie dla lektorów do takiego zakresu, który stanowi niezbędne zaplecze doskonalenia praktyki. Poradnik (...) realizuje w pełni treści merytoryczne i metodyczne, jest doskonale skonstruowany i spełnia wszystkie kryteria określające jego wartość dydaktyczną.” (Z recenzji prof. U. Żydek-Bednarczuk) „ABC metodyki nauczania języka polskiego jako obcego – to propozycja adresowana do nauczycieli, którzy rozpoczynają pracę zawodową, oraz tych, którzy pragnęliby rozwinąć swój warsztat, dla słuchaczy studiów podyplomowych oraz studentów studiów magisterskich z zakresu metodyki nauczania języka polskiego jako obcego, a także do nauczycieli polonijnych. Dzięki ABC zainteresowani będą mogli wejść w krąg podstawowych zagadnień związanych z metodyką nauczania języka polskiego jako obcego, zapoznać się z ciekawymi technikami nauczania i różnorodnymi typami ćwiczeń językowych.” (Ze wstępu)

Władysław Łokietek na tle swoich czasów

Edmund Długopolski

"Praca (...), zasłużonego badacza naszego średniowiecza prof. dra Edmunda Długopolskiego, (...) obejmuje (...) bieg wypadków politycznych w Polsce od r. 1288 aż do r. 1333, a więc okres zarówno rządów, jak i starań Łokietka o panowanie nad dzielnicami niebędącymi jego dziedzicznym wyposażeniem, nad dzielnicami, z których powstało za jego rządów państwo polskie, wreszcie okres jego rządów królewskich." - z przedmowy Jana Dąbrowskiego  

Opowiadanie w perspektywie badań porównawczych

Zofia Mitosek

Opowiadać dalej... (Zofia Mitosek)  . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 INNY / ETYKA Manfred Schmeling  Opowiadanie o konfrontacji: Inny w narracji współczesnej  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Małgorzata Czermińska  „Punkt widzenia” jako kategoria antropologiczna i narracyjna w prozie niefikcjonalnej  . . . . 27 Jan Kordys  Sekret i kłamstwo  . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  47 Jean Bessiere  Etyczne implikacje opowiadania  . . . . . . . . 65 Ewa Kraskowska  Wielka narracja kobieca. Rozdział I: od Wollstonecraft do Woolf  . . . . . . . . . . . . . .79 Stanisław Jaworski  Co się mieści pod maskami  . . . . . . . .97 NARRATOLOGIA Jerzy Trzebiński  Narracyjne myślenie o innym człowieku  . 111 Bogdan Owczarek  Dwa porządki opowiadania  . . . . . . . . .131 Danuta Ulicka  Narracyjna i nienarracyjna koncepcja dyskursu literaturoznawczego  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .153 John Neubauer  Czy zachodnia teoria opowiadania ma uniwersalne zastosowanie?  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .175 Przemysław Pietrzak  Opowiadanie w opowiadaniu. Mise en abyme a narratologia  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .187 Michał Mrugalski  O ślepej plamce w oku mitologa  . . . . . .197 NIE TYLKO LITERARURA Michel Morel  Od wiadomości prasowych po opowiadanie literackie  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 Olga Dawidowicz−Chymkowska  Tożsamość i zmiana. Analiza narracji w brulionach Fantomów Kuncewiczowej  . . . . . . . . .235 Ewa Szczęsna  Narracja jako chwyt tekstowy  . . . . . . . . . . .251 Anna Wieczorkiewicz  Jeść jak tubylcy. Fragmenty mitologii turystycznej  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .267 GATUNKI / KATEGORIE Nina Braginska  Opowiadanie / narracja jako produkt uboczny egzegezy  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .285 Piotr Salwa  Dawna nowela włoska – tradycja przekazu ustnego a tekst pisany  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .303 Anna Łebkowska  Narracja biograficzna w fikcji  . . . . . . . . .315 Grzegorz Grochowski  Narracja, gatunek, znaczenie  . . . . . .333 Krystyna Ruta−Rutkowska  Opowiadanie w dramacie  . . . . .355 Teresa Dobrzyńska  Opowiadanie i wiersz. O użyciu form wierszowych w utworach narracyjnych  . . . . . . 373 Witold Sadowski  Wiersz wolny wobec opowiadania  . . . . . . 389 Jarosław Płuciennik  Opowieści według Marka Turnera a empatia  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407 Joanna Ślósarska  Pokonać strach – aksjologiczne nacechowanie ram i planów w opowiadaniach J.R.R. Tolkiena  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .421 Zofia Mitosek  Opowiadanie i ironia  . . . . . . . . . . . . . . . . .431 Indeks osób  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  449

Między teoriami a fikcją literacką

Anna Łebkowska

Przegląd najnowszych teorii fikcji jest punktem wyjścia do omówienia jej statusu, charakteru i funcji w dziele literackim, w teorii literatury i we współczesnej myśli humanistycznej. Syntezę fikcji autorka umieszcza w kontekście rozwoju całego nurtu fikcjonalistycznego w humanistyce, szczególną uwagę poświęcając twórcom II połowy XX wieku. Omawia między innymi twórczość Goodmana, Rorty'ego, analizując jej koncepcję w różnym ujęciu - od struktualizmu do pragmatyzmu, od feminizmu do hipertekstualności. Postawowym punktem odniesienia wszystkich analiz jest historia literatury, ale erudycja autorki sprawia, że swobodnie porusza się ona także po obszarze dziedzin pokrewnych: logiki, filozofii, estetyki, socjologii, psychologii, teorii sztuki i teorii wiedzy.  

Pińskie błota. Natura, wiedza i polityka na polskim Polesiu do 1945 roku, wyd. II popr., miękka oprawa

Sławomir Łotysz

Wydanie II poprawione   O Polesiu na ogół pisano tak, jakby niczym nie różniło się od innych krain. A przecież wszystko tam wyglądało inaczej – siano zbierano, stojąc po kolana w błocie, na pińskim targu handlowano wprost z łodzi, a centralna część Polesia na kilka miesięcy w roku zamieniała się w śródlądowe morze. Sławomir Łotysz podjął próbę przepisania międzywojennej historii tej krainy, za punkt wyjścia przyjmując wszechobecne tam mokradła. Plany ich osuszenia były w tym okresie, jak dowodzi, głównym elementem polityki państwa wobec ziem wschodnich, bowiem dopiero odwodnienie Polesia otwierało drogę do jego kolonizacji.    Książka Pińskie błota jest pierwszą monografią z dziejów II RP pisaną świadomie z perspektywy środowiskowej, pokazującą ekologiczny wymiar kluczowych debat o tym etapie polskiej historii. dr hab. Adam Izdebski   Choć jest to książka naukowa, została napisana żywym i bogatym eseistycznym językiem, dzięki czemu wciąga czytelnika już od pierwszej strony i do ostatniej stanowi pasjonującą lekturę. dr hab. Anna Engelking, prof. PAN   Sławomir Łotysz (ur. 1970) – historyk, profesor w Instytucie Historii Nauki PAN im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów w Warszawie. Zajmuje się historią techniki i historią środowiskową. W latach 2017–2021 przewodniczący Międzynarodowego Komitetu Historii Techniki (ICOHTEC).

Wyspiański. Mitologia nowoczesnego artysty

Magdalena Popiel

Ta książka powstała z głębokiego przekonania, że warto przywrócić Wyspiańskiego nam samym. Wiek XX zaczął się dla nas wtedy, gdy w Krakowie ruszył pierwszy elektryczny tramwaj i gdy publiczność zgromadzona w Teatrze Miejskim usłyszała po raz pierwszy pytanie "Co tam panie w polityce?". Zarysowana tu mitologia artysty wiele zawdzięcza korespondencji Wyspiańskiego, szczególnie listom z podróży artystycznej po Europie w latach 1890-1894. Doświadczenie jakie wówczas zdobył stało się fundamentem całej późniejszej twórczości autora Wyzwolenia. Wyłania się z tych listów portret artysty zmagającego się ze swoim czasem w historii i miejscem na mapie Europy. To obraz buntu jednostki głęboko zakorzenionej w wieku XIX i równocześnie gwałtownie pożądającej zmian, jakie niesie wiek XX. Europejska sztuka wczesnego modernizmu rozpięta między Wagnerem a Picassem, między Mickiewiczem a Witkacym jest właściwym tłem dla dzieła Wyspiańskiego - jednego z niedokończonych projektów polskiego modernizmu. Magdalena Popiel - prof. dr hab. w Katedrze Antropologii Literatury i Badań Kulturowych na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Redaktor naukowy serii "Biblioteki Narodowej" oraz członek Komitetu Redakcyjnego "Przestrzeni Teorii". Autorka książek: Historia i metafora. O "Żywych kamieniach" Wacława Berenta (1989), Oblicz wzniosłości. Estetyka powieści młodopolskiej (1999)

Trzy czoła proroków z matki obcej. Myśl historyczna Tatarów polskich w II Rzeczypospolitej

Wojciech Wendland

Oryginalna, napisana w nowatorski sposób rozprawa. Interdyscyplinarna i wszechstronna refleksja nad niezbadanym i nieznanym fenomenem intelektualnym oraz towarzyszącą mu frapującą, uniwersalistyczną, dialogiczną wizją świata i człowieka. Bohaterami książki są badacze przeszłości przepowiadający przyszłość: Tatarzy – od wieków kojarzeni ze znakomitymi i okrutnymi wojownikami, łupieżczymi najazdami, ogniem, szablą i jasyrem, półksiężycem i wielożeństwem – wieszczyli wyzwolenie kobiet, syntezę cywilizacji Wschodu i Zachodu, nową erę w dziejach ludzkości, wolną od przesądów i uprzedzeń, opartą na wartościach pluralizmu, postępu i pokoju.   Wojciech Wendland ukończył historię na Uniwersytecie Łódzkim oraz zarządzanie projektami w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Laureat konkursu Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego, Nauki i Sztuki Hesji na udział w Miedzynarodowej Szkole „Cultural Contact in Transformation Societies” – Państwowy Uniwersytet Kazański (Rosja, 2009). Odbył staż na Uniwersytecie Justusa Liebiga w Giessen (Niemcy, 2010). W 2012 roku na Uniwersytecie Łódzkim uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie historii – historii historiografii. Laureat Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2013). Publikował m.in. w „Więzi”, „Midraszu”, „Odrze”, „Znaku”, „Twórczości”.

Kiedy literatura staje się muzyką. Puszkinowska klasyka w kompozycjach Piotra Czajkowskiego

Jakub Walczak

Pierwsze i jedyne opracowanie tej tematyki. Twórczość obydwu rosyjskich mistrzów - Aleksandra Puszkina i Piotra Czajkowskiego, nie doczekała się bowiem jak dotąd ani w polskim literaturoznawstwie, ani muzykologii, monografii na temat adaptacji literackich arcydzieł w kompozycjach muzycznych. Sięgnięciu przez autora do utworów znanych, opisanych i przeanalizowanych wers po wersie, przyświeca cel włączenia się do aktualnych i fundamentalnych dyskusji badawczych, jak i ambicja napisania fragmentu historii i kultury rosyjskiej na nowo, "po swojemu", oraz podjęcia problemu właściwie jeszcze nieopracowanego, otwierającego szeroką perspektywę rozważań o bogactwie znaczeń literatury, jej odniesień i użyć.   "Wybór problematyki - choć zabrzmi to paradoksalnie - ma bezsprzeczny walor nowości. Autor odrzuca dominującą w interesującej go problematyce badawczej rejestrację recepcji na poziomie elementarnym, podejmuje się realizacji zadania znacznie bardziej ambitnego. [...] Lekturę oceniam jako interesującą i wysoce użyteczną. Znajduję tu zwrot ku kluczowej problematyce klasycznej literatury rosyjskiej. Nie są to na obecnym etapie rozwoju polskiej rusycystyki literackiej zainteresowania częste. [...] Własny wywód autor buduje umiejętnie, nie przesadzając z serwowaniem manierycznej uczoności, ponadto - co istotne - ma świadomość tego, iż jego wywód jest opisem rekonesansu, który - co jest urokiem humanistyki - nie przynosi rozwiązań definitywnych, pozostawia natomiast wiele miejsca dla innych poszukiwań." Z recenzji prof. dr hab. Krystyny Galon-Kurkowej

Ameryka Barańczaka

Sylwia Karolak, Ewa Rajewska

O twórczości Stanisława Barańczaka – poetyckiej, eseistycznej, translatorskiej, historyczno- i krytycznoliterackiej, a także translatologicznej, w tym krytycznoprzekładowej – wiele już zostało powiedziane i napisane. Istnieje jednak jeszcze jeden jej aspekt, przez ponad trzy dekady stanowiący jej niezbywalny kontekst, a niejednokrotnie i temat, w dodatku bardzo niejednoznaczny: Ameryka. W biografię Barańczaka wpisana jest bowiem wyraźna cezura, niezwykle istotna dla podejmowanych w tej książce rozważań. Poznańskie życie stanowi etap pierwszy. W Poznaniu Barańczak urodził się w 1946 roku, tutaj chodził do szkoły, założył rodzinę, podjął pracę, zajął się krytyką literacką, translacją i jej teorią, wreszcie, last but not least, pisał wiersze. W roku 1981 zaczyna się natomiast etap drugi – harvardzki, bostoński, amerykański. Okres ten, obejmujący niemal połowę życia poety, trwać będzie do roku 2014 – do jego śmierci. Ze Wstępu   Niniejsza książka jest znakomitym wprowadzeniem do istotnego problemu twórczości jednego z najwybitniejszych twórców polskiej literatury nowoczesnej. Znajdziemy w niej teksty poświęcone poezji, przekładom, krytyce literackiej i listopisarstwu, a także odniesienia do pracy dydaktycznej Stanisława Barańczaka, kontynuującego wielką tradycję poetów-nauczycieli literatury i kultury polskiej za granicami kraju. Ten właśnie aspekt – ujęcie różnorodności jego amerykańskich „dni i prac” – wydaje mi się w tej konstelacji szkiców o Barańczaku bardzo ważny. dr hab. Jarosław Fazan   dr hab. Ewa Rajewska – literaturoznawczyni, translatolożka i tłumaczka literacka. Opublikowała m.in. książki Dwie wiktoriańskie chwile w Troi, trzy strategie translatorskie. „Alice’s Adventures in Wonderland” i „Through the Looking Glass” Lewisa Carrolla w przekładach Macieja Słomczyńskiego, Roberta Stillera i Jolanty Kozak (2004), Stanisław Barańczak – poeta i tłumacz (2007) oraz Domysł portretu. O twórczości oryginalnej i przekładowej Ludmiły Marjańskiej (2016). dr Sylwia Karolak – literaturoznawczyni. Autorka książki Doświadczenie Zagłady w literaturze polskiej 1947–1991. Kanon, który nie powstał (2014). Współredagowała Ślady II wojny światowej i Zagłady w najnowszej literaturze polskiej (2016) oraz Stulecie poznańskiej polonistyki (1919–2019) (2018). Publikowała w „Czasie Kultury”, „Poznańskich Studiach Polonistycznych”, „Slavii Occidentalis”, „Politei” i tomach zbiorowych.

"język, to obnażone serce". Niezabliźniony świat. 70 wierszy

Ryszard Krynicki

Ryszard Krynicki jest poetą słów zwróconych w stronę prawdy. Jego wiersze starają się dotknąć czegoś realnego, sięgnąć w głąb płynącego przez nas nurtu, odsłonić przepaść istnienia. Jest w nich życie – w podróży, w uścisku nocy. I jest świat – „bliski jak świt”. Prawda tych wierszy – wyrazista, konkretna, a zarazem tajemnicza – pozostaje prawdą spojrzenia, które dostrzega, że w rozwiewającej się niekiedy ciemności „świta niezabliźniony świat”. I właśnie w bliskości tego świtu – w jego źrenicy – widać „nie gojącą się nigdy ranę prawdy”. Ta rana powinna pozostać w nas otwarta – „najboleśniej obnażona”. Powinniśmy przy niej trwać. […] Wiersze Krynickiego pielęgnują otwartą ranę prawdy. Bronią w ten sposób wiarygodności poezji – jej godności i ludzkiego rdzenia, jej swobodnego oddechu. Występują przeciw słowom skłamanym, przeciw żywiącej się nimi hipokryzji [...]. Stają po stronie słów ogołoconych, zbratanych z milczeniem, samotnie brnących przez noc, szukających. To one – te niepodległe, bezimienne słowa tlące się w ciemności – ocalają w nas wyczucie sensu, iskrę nadziei. Paweł Próchniak

Początki ludzkiego życia. Antologia bioetyki. Tom 2

Włodzimierz Galewicz

  Przedstawiany tom, który ma wprowadzać zainteresowanych czytelników we współczesne dyskusje wokół moralnych problemów prokreacji, stanowi już drugie ogniwo szerzej zakrojonej Antologii bioetyki. Zebrane w nim prace, głównie autorów z kręgów anglosaskich, zostały umieszczone w pięciu tematycznych działach: Status ludzkiego zarodka i płodu, Aborcja, Prokreacja wspomagana: zapłodnienie in vitro, Prokreacja wspomagana: macierzyństwo zastępcze, Czy można wyrządzić krzywdę dając życie.  

Dziedzictwo rodziny Helclów w Krakowie

ks. Stanisław Basista

Obchodzona w 2012 r. 150. rocznica zbudowania na cmentarzu Rakowickim kaplicy pod wezwaniem Zmartwychwstania Pańskiego dała asumpt do bliższego zainteresowania się osobami fundatorów: Ludwika i Anny Helclów oraz w ogóle tą niezwykłą rodziną zasłużoną bardzo dla Krakowa i w ogóle dla społeczeństwa polskiego na polu naukowym, politycznym i gospodarczym, a zwłaszcza w działalności charytatywnej. Wspomniana rocznica zaowocowała sesją naukową, której materiały, wzbogacone o inne opracowania, złożyły się na tę książkę przygotowaną i zredagowaną przez kapelana cmentarza Rakowickiego, ks. dr. Stanisława Basistę. Zawiera ona artykuły ściśle naukowe i bardziej popularne, które wszystkie dotyczą życia i działalności rodziny Helclów, a szczególnie jej najwybitniejszych przedstawicieli: braci Antoniego Zygmunta (1808-1870) i Ludwika Edwarda (1810-1872) oraz żony tego ostatniego Anny z Treutlerów (1813-1880). Najpierw zostało przedstawione bardzo interesujące zagadnienie polonizacji rodzin niemiecko-austriackich osiadłych po rozbiorach w Galicji (do których należeli także Helclowie). W kolejnych opracowaniach omówiono postaci Antoniego, Edwarda i Anny oraz ich koligacje z innymi zasłużonymi rodzinami polskimi, poglądy polityczno-społeczne Antoniego Zygmunta, fundację rakowicką Edwarda i Anny, ich gospodarowanie w majątku ziemskim w Radłowie, wreszcie sylwetki kapelanów cmentarza Rakowickiego. Cennym uzupełnienie tych opracowań jest zestawienie spuścizny naukowej Antoniego Zygmunta przechowywanej w dziale rękopisów Biblioteki Naukowej PAU i PAN, jak również publikacja oryginalnych tekstów fundacji kaplicy i fundacji kapelanii oraz tablica genealogiczna.  

Troas. Tragedyja z Seneki

Łukasz Górnicki

Łukasz Górnicki (1527–1603)  –  humanista,  jeden  z  najwybitniejszych pisarzy renesansowych; sekretarz i bibliotekarz Zygmunta Augusta. W dziejach literatury polskiej znany jako homo unius libri – autor Dworzanina polskiego (1566), błyskotliwej parafrazy traktatu B. Castiglionego Il Cortegiano. Górnicki jest również twórcą doskonałej prozy politycznej (Rozmowa Polaka z Włochem o wolnościch i prawach polskich, Droga do zupełnej wolności) zawierającej program poprawy Rzeczypospolitej  oparty  na  pomysłach  ustrojowych  Contariniego, która jednak za życia autora nie ujrzała światła dziennego. Spośród innych utworów  Górnickiego  na  szczególną  uwagę  zasługuje  neoplatoński dialog Demon Socratis, a także przekłady z L. A. Seneki: tragedia Troas (1589) oraz traktat Rzecz o dobrodziejstwach (1593). Troas jest typowym przykładem poetyki renesansowego dramatu klasycznego – silnie  nasyconego  elementami  retorycznymi,  o  zredukowanej,  bardzo statycznej fabule, pod osłoną mitycznej opowieści poruszającego istotne problemy nurtujące humanistę schyłku XVI wieku, zarówno te polityczne, dotyczące funkcjonowania societas, jak i te ogólnoludzkie weryfikujące  ideę  renesansowej  humanitas  w  dobie  stopniowego  przechodzenia  odrodzeniowych  nurtów  kulturowych  w  nowe  barokowe wątki.

Maluchodźwięki. Pomoc dydaktyczna dla małych dzieci

Michalina Biernacka

Autorka proponuje inspirujący zestaw technik ludycznych, które umożliwiają sterowaną zabawę z dzieckiem, dzięki czemu dorośli mogą skutecznie stymulować rozwój mowy i języka swoich podopiecznych, w naturalny sposób wzmacniając przy tym bliskie relacje w rodzinie. Ludyczny charakter Maluchodźwięków ma dodatkowy walor – służy pobudzeniu i podtrzymaniu motywacji dziecka do zabaw z językiem. Ma to szczególne znaczenie zwłaszcza w przypadku rodzin wielojęzycznych, w których może pojawić się, skądinąd zrozumiała, konkurencja między językami i niechęć dziecka do używania jednego z języków – najczęściej tego, który jest dla niego mniej dostępny.   (…)należy podkreślić, iż Maluchodźwięki Michaliny Biernackiej są bardzo ciekawą i potrzebną pomocą dydaktyczną, rozwijającą percepcję słuchową i artykulację dzieci jedno- i wielojęzycznych. Książeczka ma bardzo dobry tytuł, trafnie oddający jej zawartość i „chwytający” za ucho. Część wstępna, przeznaczona dla osób dorosłych, jest napisana familiarnym, przyjaznym dla odbiorcy językiem, który ma charakter dialogu z rodzicami/opiekunami. Jak powszechnie wiadomo „potrzeba jest matką wynalazku”, dlatego często najciekawsze i najbardziej skuteczne materiały edukacyjne powstają właśnie z osobistych pobudek rodziców. Tak stało się i w tym przypadku. Połączenie doświadczenia mamy oraz zawodowca – językoznawcy, logopedy i glottodydaktyka, współpracującego z rodzinami dwu- i wielojęzycznymi za granicą, przyniosło jak najlepsze rezultaty.   Z recenzji dr Agnieszka Rabiej

Iluzja w malarstwie. Próba filozoficznej interpretacji

Mateusz Salwa

  Celem tej książki nie jest napisanie historii malarstwa iluzjonistycznego, lecz ukazanie swoistego sposobu myślenia o malarstwie na przykładzie szczególnej tradycji, która do pewnego stopnia zdominowała nowożytny punkt widzenia na kwestie sztuki i która z jednej strony wywodzi się z czasów starożytnych, a z drugiej przetrwała, przynajmniej w szczątkowej formie, awangardową rewolucję początku XX wieku. Właściwym przedmiotem książki będzie zatem sposób widzenia wspólny w pewnym okresie zarówno artystom, jak i odbiorcom, który zmaterializował się na różne sposoby w malarstwie trompte-l'oeil. Na ten sposób widzenia - z grubsza trwający od XV do XVIII wieku - składają się, rzecz jasna, elementy stałe (ergon) i zmienne (parergon). Celem książki nie jest też opisanie istoty iluzji w malarstwie rozumianej jako iluzjonistyczność malarstwa (figuratywnego). Przedmiotem rozważań bedą pewne konwencje odbioru, swoista, choć typowa dla tamtego okresu retoryka "krytyczno-artystyczna". Innymi słowy, podstawowym i najbardziej ogólnym celem tej książki jest opisanie tego, co można nazwać mitem obrazu iluzjonistycznego - opisanie mitu, wedle którego możliwe jest zbudowanie obrazu identycznego z tym, co na nim przedstawiono, a jednocześnie zachowującego swą obrazową tożsamość - ze wstepu

Mahakala. Sześcioręki strażnik w buddyzmie tybetańskim

Joanna Grela

Zarówno istota, jak i funkcje tybetańskich bóstw są na Zachodzie mało znane. Elementy ikonograficznego przedstawienia bóstw są zazwyczaj odczytywane dosłownie, co prowadzi do wypaczonej interpretacji – na przykład do uznania strażników za demony, a buddyzmu tybetańskiego za zdegenerowaną odmianę religii propagującą ich kult. W książce podjęto analizę zagadnienia „strażnika” czy „bóstwa opiekuńczego” w wierzeniach i ikonografii. Przedstawiono rozmaite kategorie istot uważanych przez buddyzm tybetański – ludowy i ortodoksyjny – za strażników oraz omówiono różne aspekty ich kultu. Na tle bogatego materiału źródłowego i etnologicznego wyróżniono Sześciorękiego Mahakalę, jako pełniącego funkcje przypisywane wielu kategoriom bóstw należących do panteonu. Jego przypadek stanowił dogodną podstawę do badań nad istotą bóstw i ich rolą w buddyjskiej tantrze. 

Studia filologiczne w Polsce z perspektywy studenta

Maciej Smuk, Monika Grabowska, Magdalena Sowa

Monografia Studia filologiczne w Polsce z perspektywy studenta jest rezultatem projektu badawczego "Filologia obca w perspektywie studenta. Diagnoza reprezentacji i oczekiwań a modelowanie procesu kształcenia neofilologicznego w Polsce", realizowanego w latach 2019-2023 pod patronatem Polskiego Towarzystwa Neofilologicznego. Jego główną intencją było lepsze poznanie studentów filologii obcych w Polsce - ich oczekiwań, potrzeb, planów, aspiracji, marzeń, przyczyn zadowolenia i niezadowolenia ze studiów itp. Badanie objęło 4893 studentów pierwszego i ostatniego roku studiów licencjackich i magisterskich 43 różnych kierunków filologicznych na 13 polskich uczelniach publicznych. Książka jest skierowana do szerokiego gremium odbiorców: kadry dydaktycznej i władz kierunków językowych, władz uczelni, decydentów na poziomie instytucji państwowych związanych ze szkolnictwem wyższym oraz interesariuszy zewnętrznych. Powinna zainteresować również samych studentów studiów językowych - w końcu to oni mają korzystać z nich w największym stopniu. Monika Grabowska - adiunkt w Instytucie Filologii Romańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, członek Zakładu Językoznawstwa Francuskiego i Pracowni Dydaktyki Języka Francuskiego. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się obecnie wokół nieformalnego uczenia się języków obcych. Autorka bądź współautorka ponad 70 publikacji polskich i zagranicznych z dziedziny językoznawstwa i glottodydaktyki. Magdalena Sowa - profesor uczelni w Katedrze Lingwistyki Stosowanej na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Nauczanie języków obcych dla potrzeb i do celów zawodowych oraz kształcenie nauczycieli języków obcych wpisują się w główny nurt jej zainteresowań badawczych. Autorka i współautorka licznych publikacji z zakresu glottodydaktyki, a w szczególności dydaktyki języka specjalistycznego. Maciej Smuk - profesor uczelni w Instytucie Romanistyki na Wydziale Neofilologii Uniwersytetu Warszawskiego. Jego zainteresowania badawcze dotyczą psychologicznych i społecznych aspektów nauki języków obcych. Autor lub współautor trzech pozycji książkowych, współredaktor kilku monografii i autor kilkudziesięciu artykułów opublikowanych w Polsce i za granicą. (...) z punktu widzenia obiektu badań Autorzy z pewnością poruszają zagadnienie niezwykle istotne i aktualne. Z uwagi na szeroki zasięg i zakres badania oraz przekrojowe ujęcie badawcze, obejmujące zasięgiem szeroką paletę różnych kierunków filologicznych na tle literatury przedmiotu, monografia stanowi pozycję bardzo atrakcyjną, wypełniając niejako istniejącą w tym aspekcie lukę badawczą (...). Monografia wnosi znaczący wkład do wspomnianego dyskursu badawczego nad rolą i kształtem studiów filologicznych w Polsce. Na uwagę zasługują także trafne rekomendacje Autorów odnośnie do dalszych perspektyw i rekomendacje w ww. aspektach. dr hab. Jacek Makowski, prof. UŁ Analiza wyników realizowanego przez nas projektu może pozwolić odpowiedzieć na pytanie, w jakim stopniu - zdaniem studentów studiów licencjackich i magisterskich - studia językowe przygotowują do różnych wyzwań współczesności. A wyzwań tych nie brakuje. Rozwój nowych dyscyplin i subdyscyplin naukowych, zmieniające się uwarunkowania geopolityczne, mobilność na rynku pracy, różnojęzyczność i wielokulturowość, wzrost specjalizacji branżowej w wielu sektorach, rozwój nowych form życia kulturalnego - to tylko kilka z tych, które charakteryzują teraźniejszość, ale i wpływają na przyszłość, niekiedy nawet determinując ją. Wydaje się konieczne uwzględnianie ich w długofalowym myśleniu o kształceniu filologicznym w Polsce. fragment Wstępu