Furia i szlachetniejszy rozum. Próby o "Burzy" Williama Szekspira

Tadeusz Sławek

Może trzeba czytać tę sztukę jako przekaz „po śmierci”? Może nikt nie ocalał z nawałnicy, która wcale nie była dziełem Prospera, tylko dzikim obrządkiem natury? Może nikt się nawrócił, nikt nikomu nie przebaczył, nikt nie uznał swych grzechów i nikt nie okazał ani skruchy, ani wielkoduszności. Może wszystko, co usłyszeliśmy, to wymysł Prospera pragnącego czymś zająć bezczas pośmiertnego trwania i wynagrodzić sobie niepowodzenia losu i w ten sposób, niczym mistrzyni nieskończonej opowieści – Szeherezada, snuć marzenie o sprawiedliwszym świecie, w którym grzesznicy zostają ukarani, a sprawiedliwi wynagrodzeni? Czy nie słuchamy opowieści Prospera, który nie dotarł do wyspy, lecz utonął w zbutwiałej łodzi, do której wsadzili go uzurpatorzy, i teraz opowiada nam o tym wydarzeniu zmieniając jego zakończenie?

Stanisław Baczyński:

oprac. Anna Szawerna-Dyrszka

Maszynopis niedokończonej rozprawy Stanisława Baczyńskiego został odnaleziony w archiwum pisarza przechowywanym w zbiorach Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie. Praca, diagnozująca stan cywilizacji i kultury europejskiej po pierwszej wojnie światowej, powstawała w drugiej połowie lat dwudziestych ubiegłego wieku. Autor nie tylko odniósł się w niej polemicznie do współczesnych mu ideologii (faszyzm, komunizm, nacjonalizm, ale też chrześcijaństwo) oraz wieszczących kres kultury koncepcji historiozoficznych (Spengler, Bierdiajew), lecz także sformułował własny, optymistyczny projekt „nowej”, „przewartościowanej” kultury europejskiej. Odnaleziony maszynopis nie jest tekstem zupełnym. Edycja oddaje charakter dzieła w procesie pisania, niedomkniętego i nieostatecznego, łącząc zasady edytorstwa genetycznego i tradycyjnego. Szczegółowe zasady postępowania edytorskiego, a także historia i charakterystyka maszynopisu przedstawione zostały we Wprowadzeniu do lektury. W Dodatku do edycji zamieszczono odszukane w miesięczniku „Europa” fragmenty dzieła, których brakuje w maszynopisie. Aby przybliżyć czytelnikowi charakter pracy Baczyńskiego nad przygotowanym wcześniej maszynopisem, w Dodatku zamieszczono też skany wybranych jego kart.

Znaczenie mediów społecznościowych dla samooceny i zachowań związanych z wyglądem ciała młodych dorosłych. Perspektywa społeczno-pedagogiczna

Karina Leksy

Celem opracowania jest diagnoza znaczenia mediów społecznościowych dla samooceny, sposobów internetowej autoprezentacji oraz zachowań związanych z wyglądem ciała młodych dorosłych. W monografii zaprezentowano wyniki badań własnych potwierdzających m.in., że dla ok. 30-40% młodych dorosłych media społecznościowe stanowią przestrzeń, która w istotny sposób wpływa na postawy względem własnego ciała. Są one bowiem miejscem kreowania własnego wizerunku, źródłem motywacji do podejmowania zachowań ukierunkowanych na poprawę wyglądu ciała i dbania o jego prezencję, ale także przestrzenią społecznych porównań odnoszących się do wyglądu własnego ciała. W konkluzji Autorka podkreśla znaczenie kształtowania silnego "Ja cielesnego" oraz wewnętrznego umiejscowienia kontroli, potrzebę profilaktyki zaburzeń związanych z zaburzeniami wizerunku ciała, interwencji psychoedukacyjnych oraz roli edukacji zdrowotnej w kontekście podjętej w opracowaniu problematyki badawczej.

Proces demokratyzacji i jego determinanty. Analiza na przykładzie Republiki Czeskiej i Węgier (1990-2016)

Sebastian Kubas

Praca „Proces demokratyzacji i jego determinanty. Analiza na przykładzie Republiki Czeskiej i Węgier (1990-2016)” podejmuje problematykę przeobrażeń instytucjonalnych w dwóch stosunkowo młodych demokracjach Europy Środkowej. Analiza zmian demokratycznych ma zarówno teoretyczny, jak i empiryczny wymiar i osadzona jest w szerszym kontekście o charakterze historycznym, aksjologicznym i społeczno-kulturowym. Pozycja jest adresowana do osób zainteresowanych zagadnieniami demokracji, demokratyzacji, a także przemianami w Europie Środkowej.   Sebastian Kubas, doktor nauk humanistycznych w zakresie nauki o polityce, specjalność: systemy polityczne, adiunkt w Zakładzie Systemów Politycznych Polski i Państw Europy Środkowej i Wschodniej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Prezes PTNP o. Katowice.   Zainteresowania badawcze: systemy polityczne państw Europy Środkowej, samorząd terytorialny RP i demokracja. Autor, współautor i współredaktor książek i artykułów poświęconych systemom politycznym Węgier, Czech i Słowacji, a także Japonii oraz samorządowi III RP.   Wybrane publikacje: S. Kubas: Konsolidacja demokracji w systemie politycznym. Przykład powojennej Japonii (1945-2010). (Katowice 2011). A. Czyż, S. Kubas: Doświadczenia węgierskiej transformacji ustrojowej. Od Jánosa Kádára do Viktora Orbána. (Katowice 2011). A. Czyż, S. Kubas: Czechy i Słowacja. Politologiczne studium wspólnej i oddzielnej państwowości. (Katowice 2012). A. Czyż, S. Kubas: Państwa Grupy Wyszehradzkiej: pomiędzy przeszłością a teraźniejszością. Wybrane aspekty polityki wewnętrznej i zagraniczne. (Katowice 2014). [06.04.2017]

La figure du Juif errant dans la prose française du XXe siècle

Paweł Kamiński

Monografia stanowi semiologiczną oraz semio-pragmatyczną analizę postaci Żyda wiecznego tułacza na podstawie pięciu wybranych francuskich utworów prozatorskich, datujących się na XX wiek. Nadrzędnym przedmiotem badawczym pracy jest określenie stopnia, w jakim predesygnacja konwencjonalna przekłada się na analizowane dwudziestowieczne realizacje prozatorskie, których kanwa literacka osnuta jest wokół nieśmiertelnego włóczęgi, oraz zweryfikowanie, czy aksjomat o  „śmierci mitu” jest istotnie uzasadniony i czy nadal obowiązuje we współczesnej literaturze francuskiej. W publikacji wykazano również sieć korelacji, jakie zachodzą w procesie czytelniczym między analizowaną postacią a odbiorcą. Istotnym wektorem badań była zatem próba wglądu w system narracyjny tak, aby określić, w jakim stopniu i czy w ogóle zastosowane w tekstach zabiegi narratorskie determinują ewentualny antysemicki wydźwięk i odbiór Tułacza.

Gotowość wobec technologii. Konteksty, definicja i pomiar

Patrycja Rudnicka

Różnice indywidualne w zakresie gotowości do korzystania z technologii mają obecnie niebagatelny wpływ na nasze życie prywatne i pracę zawodową. Celem monografii jest przybliżenie Czytelnikowi pojęcia gotowości wobec technologii z perspektywy psychologicznej. Gotowość omawiana jest w szerokim kontekście specyfiki technologii i jej wpływu na społeczeństwo, rozwoju dziedzin takich jak: HCI czy cyberpsychologia oraz przeglądu najnowszych doniesień badawczych w obszarze gotowości technologicznej w Polsce i za granicą. Celem publikacji jest również przedstawienie możliwości wykorzystania skali do pomiaru gotowości w badaniach naukowych, a także praktyce ZZL czy UX.

Praktyczny kurs wymowy angielskiej dla Polaków. Wyd. 3 popr

Andrzej Porzuczek, Arkadiusz Rojczyk, Janusz Arabski

Praktyczny kurs wymowy angielskiej dla Polaków to napisany przystępnym językiem podręcznik wymowy, dzięki któremu osoba ucząca się języka angielskiego może (samodzielnie lub z pomocą nauczyciela) przyswoić dźwięki współczesnej angielszczyzny. Autorzy książki: Andrzej Porzuczek, Arkadiusz Rojczyk i Janusz Arabski, specjaliści z zakresu dydaktyki języka angielskiego, stworzyli podręcznik w pełnym tego słowa znaczeniu. Praktyczny kurs…  oferuje bowiem Czytelnikom zarówno – opisane w języku polskim – teoretyczne podstawy wiedzy o angielskiej fonetyce, jak i kompleksowy zestaw ćwiczeń praktycznych, uzupełniony o ponad 300 nagrań w formacie MP3. Podręcznik składa się z 23 lekcji, w których Autorzy prowadzą Czytelnika od podstawowych cech angielskiej wymowy (w jej standardowej brytyjskiej wersji), przez trudne dla polskiego ucznia relacje między angielską wymową i pisownią, aż po zagadnienia bardziej złożone, takie jak nieprzewidywalny angielski akcent wyrazowy oraz melodia angielskich zdań. Praktyczny kurs… to podręcznik pomocny w nauce wymowy niezależnie od poziomu angielszczyzny,  który reprezentuje Czytelnik.  Główne zalety podręcznika to:  – Bazowanie na dotychczasowych doświadczeniach językowych Czytelników (Autorzy kierują się popartym doświadczeniem przekonaniem, że „skuteczny podręcznik wymowy musi stale odnosić się do języka ojczystego ucznia”). – Rozwijanie ogólnej sprawności artykulacyjnej i kształcenie słuchu, które pomagają nie tylko w przyswajaniu wymowy angielskiej, lecz także w nauce innych języków. – Połączenie naukowej rzetelności wiedzy z popularnonaukowym sposobem jej przekazywania. –  Doświadczenie dydaktyczne i naukowe Autorów, dzięki któremu Praktyczny kurs wymowy angielskiej dla Polaków to książka, po którą sięgnąć mogą również uczniowie zaawansowani oraz angliści. 

Slawistyka integralna - naukowy kanon i erozja systemu (kontrapunkty południowo- i zachodniosłowiańskie)

Lech Miodyński

Książka ukazuje w ujęciu chronologicznym – z uwagą skupioną głównie na wieku XIX i początkach XX – dominanty ewolucji europejskiego słowianoznawstwa w kontekście procesów integracyjnych oraz dezintegracyjnych w ramach kompleksu zróżnicowanych nauk slawistycznych, a także ich społeczno-politycznego i kulturowego otoczenia. Ilustrację problemu stanowi zestawienie obszernej faktografii z historii tej wielopostaciowej specjalności dokonywane w wymiarach metodologicznym, społeczno-środowiskowym i etnopolitycznym. Opozycje „centralizm – partykularyzmy” czy „norma kolektywna – norma indywidualna” służą tu uporządkowaniu rozległego materiału ze wszystkich regionów Slavii w perspektywie tworzenia i przełamywania kanonu naukowych odkryć i wyobrażeń o samej istocie slawistyki.

Cantico delle creature. Do słów Pieśni słonecznej św. Franciszka z Asyżu oraz tekstów Starego Testamentu na orkiestrę symfoniczną z towarzyszeniem instrumentów ceramicznych, chór mieszany oraz sopran i tenor solo

Karol Pyka

Przedmiotem publikacji jest partytura kompozycji „Cantico delle creature” do słów św. Franciszka z Asyżu oraz tekstów Starego Testamentu napisanej na orkiestrę symfoniczną z towarzyszeniem instrumentów ceramicznych, chór oraz sopran i tenor solo. Pomysł napisania utworu „Cantico delle creature” narodził się w wyniku kontaktu autora z pracownikami oraz studentami Pracowni Ceramiki Katedry Rzeźby Instytutu Sztuki Wydziału Artystycznego Uniwersytetu Śląskiego związanymi z projektem „Akademia Dźwięków Ziemi” dotyczącego badania możliwości konstruowania nietradycyjnych instrumentów muzycznych z wykorzystaniem technik ceramicznych, a którego kierownikiem jest dr hab. Małgorzata Skałuba-Krentowicz. Gliniane instrumentarium zajmuje centralne miejsce w warstwie instrumentacyjnej kompozycji, a jego związek z naturą nawiązuje do tematyki żywiołów – treści związanych ze stworzeniem opiewanym przez św. Franciszka. Ponadto przyjmuje rolę medium łączącego ducha dawnych czasów z obecnym spojrzeniem na świat dźwięków.

Ormiańsko-turecki konflikt 1915 roku we francuskojęzycznych i rosyjskojęzycznych (multi)mediach w XXI wieku - wybrane zagadnienia

Grair Magakian

Przedmiotem niniejszej monografii jest sposób prezentacji ormiańsko-tureckich stosunków w dyskursie medialnym XXI wieku, głównie na podstawie wydań internetowych francuskojęzycznych i rosyjskojęzycznych środków masowego przekazu, ze szczególnym uwzględnieniem analizy kognitywistycznej materiałów medialnych oraz ich wpływu na zaostrzenie lub złagodzenie ormiańsko-tureckiego konfliktu. Konflikt ormiańsko-turecki, wywołany kwestią ludobójstwa Ormian w Imperium Otomańskim i trwający permanentnie od ponad 100 lat, został w znacznej mierze odzwierciedlony w przekazach medialnych, także w Internecie. Większość materiału badawczego pochodzi zatem głównie z Internetu i obejmuje internetowe wydania papierowych publikacji, w tym tradycyjnych periodyków, zdigitalizowane oficjalne publikacje, blogi, fora, a nawet Wikipedię. Chodzi bowiem o informację przekazaną w jakimkolwiek kierunku, w jakiejkolwiek formie i w jakiejkolwiek postaci do jakiegokolwiek odbiorcy, ponieważ niezdefiniowany odbiorca (czyli każdy) często czerpie wiedzę nie przywiązując wagi do źródła jej pochodzenia. Powyższe podejście uwarunkowało również okres badawczy, który obejmuje pierwszą i częściowo drugą dekadę XXI wieku (z rysem genezy konfliktu z początku XX wieku). Natomiast wybór języków został podyktowany zarówno faktem, iż rosyjskojęzyczne i francuskojęzyczne media praktycznie od pierwszej chwili „towarzyszyły” temu konfliktowi, jak i tym, że pierwsze z nich odzwierciedlają jego ogląd wschodni, drugie – zachodni. Przedstawione w niniejszej książce badania zostały przeprowadzone po raz pierwszy i stanowią konieczny element zrozumienia i udoskonalenia procesów zachodzących we francuskojęzycznych i rosyjskojęzycznych dyskursach medialnych m.in. w zakresie: 1) krytycznej analizy ww. dyskursu, 2) wpływu mediów na procesy zachodzące w percepcji informacji dyskursywnej na poziomie świadomości oraz podświadomości odbiorców, 3) próby odróżnienia faktu i fałszu dyskursywnego z perspektywy kognitywistycznej analizy modeli dyskursów, 4) paradygmatu prawdziwości dyskursu na poziomie jego zgodności z rzeczywistością. Przeanalizowane w książce przykłady w obu językach są identyczne lub merytorycznie (co najmniej stosunkowo) zbliżone, z uwzględnieniem specyfiki percepcyjnej zarówno francuskiego, jak i rosyjskiego języka. Książka prezentuje teoretyczne podstawy badań (w szczególności podstawy filozoficzne i społeczno-psychologiczne), wprowadzenie do teorii dyskursu (społeczne funkcje języka, miejsce informacji w dyskursie kulturoznawczym i więziotwórczym, krytyczną analizę dyskursu, kierunki badań i analizy dyskursu) oraz kanały przepływu informacji wraz z ich kognitywistyczną analizą (brane są pod uwagę kwestie związane m.in. ze specyfiką języka mediów i illokucyjną strukturą dyskursu oraz kategoryzacją dyskursu). W opracowaniu zasadnicze miejsce zajmuje także materia struktury semantycznej tzw. pleksów (jako elementów składowych analizy kognitywnej), które, wywodząc się z paradygmatu światów K. Poppera, tworzą przestrzeń dyskursywną i przestrzeń przełożenia empirycznego (lub materializacji) dyskursu. Książka obejmuje też kwestie związane z normatywnym znaczeniem dyskursu w korelacji z ideologią narodową oraz analizą taktyki manipulacyjnej dyskursu. Przedstawione są również wpływy czynników społeczno-politycznych i ekonomicznych na strukturę językową dyskursu. Badania prezentowane w książce obejmują również wpływy rzeczownika Genocyd (od greckiego genos – rodzaj, ród, gatunek, pochodzenie, i łacińskiego cide, od caedere – zabić, zmasakrować) na jego podprogowy odbiór przez uczestników dyskursu oraz stereotypy etnokulturowe i specyfikę socjolingwistycznej analizy wojny ideologiczno-propagandowej. Warto zaznaczyć, iż została też uwzględniona społeczna interakcja pojmowania Genocydu w stosunkach ormiańsko-tureckich. W podsumowaniu uwzględniono konstatację, iż w dyskursie występuje szereg obustronnie wyraźnie wyodrębnionych kodów semantycznych, które w tym wypadku można podzielić na historyczno-patriotyczne, prawno-sądowe, religijno-duchowe, wizjonersko-analityczne, ekonomiczne, krytyczno-opozycyjne, państwa i racji stanu, cywilizacyjno-europejskie vs barbarzyńsko-azjatyckie i wyższości narodowej.

Temperamentalne i osobowościowe podłoże codziennego heroizmu

Karina Atłas

Praca porusza tematykę heroizmu i jego związków z osobowością, temperamentem, motywacją do heroizmu i ryzyka oraz postawą względem heroizmu. Fenomen heroizmu polega na jego cechach – zachowanie pożądane społecznie połączone jest z ekstremalnością, podejmowaniem ryzyka i zagrożeniem utratą zasobów (zdrowia, życia, pieniędzy, reputacji). Empiryczne badanie heroizmu w psychologii jest nowym tematem, prawdopodobnie ze względu na to, iż nie jest on łatwy do opisania i zoperacjonalizowania. W opisanych w tej pracy badaniach analizowano jego zależności z cechami modelu HEXACO oraz psychopatią subkliniczną, narcyzmem subklinicznym i temperamentem. Weryfikację hipotez przeprowadzono w dwoch grupach badawczych – w grupie z populacji ogolnej (236 osoby) oraz w grupie z populacji zawodów związanych z ryzykiem (246 osoby). Możliwe okazało się wyróżnienie prototypów heroicznych związanych z rożnym poziomem heroizmu i różniących się cechami – bezlękowych bohaterów, bohaterów narcystycznych i wrażliwych (otwartych), osób impulsywnych – umiarkowanie heroicznych oraz osób nieheroicznych. Osoby wykonujące zawody strażaka, policjanta, ratownika i żołnierza mają wyższy poziom psychopatii subklinicznej i narcyzmu oraz wyższe natężenie heroizmu. Przypuszczalnie heroizm jest zachowaniem prospołecznym w swej istocie, jednak jego uwarunkowania są złożone i nie są związane z wysoką uczciwością, autentycznością i osobowościowym odzwierciedleniem komponentów moralnych. Z badań wynika, iż szczególne znaczenie dla heroizmu mogą mieć zuchwałość, nieustraszony temperament i narcystyczna samowystarczalność jako przekonanie o własnej skuteczności, mocy i możliwości odniesienia sukcesu w działaniu. Referowane badania pokazały, iż nawet ciemne strony osobowości mogą mieć korzystne społecznie znaczenie. Uzyskane wyniki mogą znaleźć zastosowanie w rożnych obszarach praktyki psychologicznej, takich jak szkolenia i selekcja zawodowa, edukacja i trening psychologiczny, programy edukacyjne czy terapia osób z zaburzeniami osobowości.

Osobowość i osiągnięcia w nauce

Maria Flakus

Współcześnie psycholodzy skłaniają się ku postrzeganiu inteligencji zaledwie jako jednego z czynników znaczących dla osiągnieć szkolnych, nie wyczerpującego jednak puli możliwości do poszukiwania potencjalnych determinantów osiągnięć szkolnych. Myśląc o podobnych czynnikach pozazdolnościowych powiązanych z ocenami, badacze zwracali się w stronę wielu obszarów stanowiących tradycyjne przedmioty zainteresowania psychologii, w tym – cech osobowości. Na możliwość powiązania obszaru funkcjonowania osobowościowego i intelektualnego zwracają uwagę tak badania naukowe, jak i niektóre teorie inteligencji, w tym – teorie inwestycji, analizujące rozwój intelektualny aktywności przejawianej w tym obszarze z poziomu kilku grup czynników, w tym również osobowości.

Pokaż język. Słowem o słowie

Brigitte Schniggenfittig, Jörg Wagner, Violetta Frankowska, Miłosz Woźniak, ...

Seria: Kultura i Język Polski dla Cudzoziemców, ISSN 1644-0552 Tematem 30 krótkich rozdziałów tej książki są wybrane fenomeny słownictwa, prezentowane metaforycznie jako skarby do odkrycia. W sposób prosty, ale również zabawny, z wieloma inspiracjami do własnych odkryć, wyjaśniane są kwestie semantyki, etymologii, gramatyki oraz migracji słów. Autorzy wychodzą od obserwacji dotyczących sposobu porozumiewania się zarówno zwierząt, jak i ludzi, by następnie zainteresować wyjątkowością ludzkich dźwięków. Jak to możliwe, że w języku polskim "tylko" z około 40 głosek może powstać milion wyrazów? Czym w ogóle jest słowo? Jak to się dzieje, że słowa coś oznaczają? W jaki sposób ich znaczenie się zmienia? Czy wszystko się jakoś nazywa? Dlaczego niektóre wyrazy zanikają i jak powstają nowe? Dlaczego niektóre słowa mają więcej znaczeń, a my nie gubimy się w ich gąszczu? Oprócz kwestii polisemii książka porusza również sprawę synonimów, homonimów oraz eponimów. Omawiane są także tematy tabu i ich zastępniki, a więc eufemizmy. Metafory, nazwy miejscowości i nazwiska to kolejne tematy. Rozdziały o anagramach i palindromach zachęcają do zabawy językiem. Wspomniano o zagadnieniach dotyczących gramatyki, wskazując na przykład na znaczną rolę afiksów czy wyrazów funkcyjnych. To książka popularnonaukowa do czytania i przeglądania w domu. Może ona również być uzupełnieniem zajęć o języku i materiałem pomocniczym dla nauczycieli i lektorów. W tym celu zamieszczono indeks niezbędnych pojęć lingwistycznych. Przytoczone przykłady słownictwa po części pochodzą z literatury polskiej, dziecięcej i młodzieżowej. Autorzy chcą w ten sposób zachęcić do jej czytania.

Kontynenty. T. 2: Studia i szkice o twórczości Bogdana Czaykowskiego

red. Magdalena Rabizo-Birek, Bożena Szałasta-Rogowska

Monografia zbiorowa Kontynenty. T. 2: Studia i szkice o twórczości Bogdana Czaykowskiego podejmuje próbę wielopłaszczyznowej reinterpretacji dorobku jednego z najciekawszych poetów polskich XX i XXI wieku, o bogatej, dramatycznej biografii. Bogdan Czaykowski (ur. w 1932 roku w Polsce, zm. w 2007 roku w Kanadzie) był między innymi poetą, członkiem londyńskiej grupy poetyckiej Kontynenty, tłumaczem, krytykiem literackim, antologistą, redaktorem wielu prac naukowych, wieloletnim wykładowcą University of British Columbia w Vancouver. Autorzy 27 artykułów zgromadzonych w niniejszej książce proponują wszechstronne spojrzenie na twórczość Bogdana Czaykowskiego – jego poezję, prozę, eseistykę, teksty krytycznoliterackie, socjologiczne, dorobek translatorski i redakcyjny, aktywność epistolografa i interlokutora. W archiwum pisarza pozostało ineditów, w tomie zamieszczono więc także mało znane utwory, na przykład Dzienniczek z Indii, wiersze Epitafium i Żegnanie, ważne szkice krytycznoliterackie, napisane pierwotnie po angielsku, oraz dodatkowo Kalendarium życia i twórczości Bogdana Czaykowskiego i obszerna bibliografia jego dorobku.

Reflectivity in Pre-Service Teacher Education: A Survey of Theory and Practice

Danuta Gabryś-Barker

Książka Danuty Gabryś-Barker to monografia poświęcona miejscu refleksyjności oraz – mającego w niej swe źródło – refleksyjnego sposobu nauczania w praktyce przyszłych i obecnych nauczycieli języka obcego. Praca stanowi zarówno ważną pozycję z dziedziny dydaktyki języka obcego, jak i istotną, opartą na doświadczeniu dydaktycznym, wypowiedź w sprawie przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu nauczycieli. Rozdział pierwszy poświęcony jest charakterystyce nauczycieli jako grupy zawodowej, w szczególności nauczycieli początkujących. W rozdziale drugim Autorka podejmuje próbę zdefiniowania refleksyjności i refleksyjnego nauczania w celu określenia ich miejsca w rozwoju zawodowym nauczyciela. Rozdziały trzeci i czwarty opisują narzędzia rozwoju refleksyjności: pamiętnik nauczyciela oraz tzw. zdarzenia krytyczne (critical incidents) jako istotny element refleksji. Ostatni rozdział pracy przedstawia badanie przeprowadzone przez Autorkę na grupie słuchaczy nauczycielskiego kolegium języków obcych – przyszłych nauczycieli języka angielskiego. Celem badania było wykształcenie umiejętności refleksyjnego podejścia do nauczania już w początkowym etapie rozwoju zawodowego nauczyciela. Podstawę badania stanowią tu dla Autorki pamiętniki pisane przez słuchaczy, w których identyfikowali i interpretowali zdarzenia krytyczne, jakie zaszły w klasie uczniów podczas odbywania przez nich rocznej praktyki pedagogicznej w szkole. Wnioski z badań są bardzo optymistyczne i ukazują rozwój samoświadomości młodych nauczycieli oraz wzrost ich motywacji do nauczania po wprowadzeniu modelu nauczania refleksyjnego, opartego na prowadzeniu pamiętnika nauczyciela.

Podstawowe wiadomości z gramatyki polskiej i włoskiej. Szkic porównawczy

Katarzyna Kwapisz-Osadnik

Podręcznik zawiera podstawowe informacje z zakresu gramatyki porównawczej języka polskiego i włoskiego. Autorka proponuje przede wszystkim zestawienie terminów i ich zakresów, aby zasygnalizować podobieństwa i różnice w tradycyjnej nomenklaturze gramatycznej.         Książka składa się z pięciu części. Cztery poświęcone są opisowi poszczególnych poziomów w strukturze języka, tj. poziomu fonologicznego, morfologicznego, składniowego i leksykalnego. Część ostatnia, praktyczna, zawiera zbiór pytań, zadań oraz ćwiczeń, których celem jest  sprawdzenie wiadomości z gramatyki porównawczej polsko-włoskiej. Podręcznik ma być punktem wyjścia do szerszych, bardziej wnikliwych rozważań nad podobieństwami i różnicami w strukturze i funkcjonowaniu języków, w których zachodzą podobne zjawiska, przejawiające się jednak w różny sposób. Publikacja jest adresowana przede wszystkim do studentów italianistyki, ale może być też wykorzystana przez wszystkich uczących się języka włoskiego oraz przez Włochów pragnących poznać język polski. Jest też doskonałą pomocą dydaktyczną dla nauczycieli języka włoskiego.

Zdania warunkowe w kształceniu uczniów klas wczesnoszkolnych. Analiza funkcjonalna

Agata Cabała

Książka Zdania warunkowe w kształceniu uczniów klas wczesnoszkolnych. Analiza funkcjonalna ma charakter teoretyczno-empiryczny. Główny przedmiot badań, zdania warunkowe, wchodzą w zakres zainteresowania wielu dyscyplin naukowych, stąd książka ma interdyscyplinarny charakter. Zdania warunkowe usytuowane zostały w siatce pojęciowej dydaktyki ogólnej, logiki, semiotyki, modalności. Analizy teoretyczne korespondują bezpośrednio z badaniami empirycznymi zdań warunkowych; badaniami przeprowadzonymi na obszernym materiale badawczym: 300 protokołów z obserwacji zajęć w klasach I–III i 77 podręcznikach do klas edukacji wczesnoszkolnej. Wypowiedzi warunkowe nauczycieli, uczniów, autorów podręczników stały się podstawą do wyznaczenia czterech modeli funkcjonalnych zdań warunkowych: poznawczego (model I); wychowawczo-praksyjnego (model II); zadaniowego (model III) oraz polifunkcyjnego (model IV). Książka adresowana jest do pracowników uczelni wyższych przygotowujących studentów do pracy w zawodzie nauczyciela klas wczesnoszkolnych, studentów o specjalności edukacja wczesnoszkolna i wychowanie przedszkolne, nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej, autorów podręczników i przewodników metodycznych, osób zainteresowanych analizą semiotyczną języka naturalnego.

Oikologia. Powrót

Tadeusz Sławek, Aleksandra Kunce

Dlaczego powracamy do oikologii? Po pierwsze z przekonania, że gdzie ludzkiej i nie-ludzkiej egzystencji ma podstawowe znaczenie dla rozważania dylematów humanistyki. Oikologia jest pomyśleniem, które wiąże oikos i logos, rozpatrując swoistą korespondencję między nimi, ale także i to, co pojęcia te różni i oddziela. Język i praktyka oikos oraz logos nie są takie same, a więc idea domu, rozwijana przez oikologiczny namysł, byłaby już zawsze domem w translacji. Punkt ciężkości oikologicznego namysłu leży więc nieuchronnie „nieco dalej”, „zawsze dalej, coraz dalej”. Jesteśmy tymi, którzy wyszli z domu, którzy przepracowali dobrodziejstwa i porażki zakorzenienia i wykorzeniania. Jesteśmy tymi, którzy spoglądają z oddalenia, by coś było wyraźniejsze, ale i dotkliwiej odczuwane jako brak, przerwa, upadek. Dom – nasz własny, jako okolica, jako region, jako wspólnota, a może i jako Europa, wreszcie jako świat – już zawsze będzie miał tę rysę, a nawet i mrok. Po drugie, rozpatrywanie owego gdzie przywraca nam sensy już utracone lub zaciemnione przez upodabnianie się do siebie miejsc, a lokalność, wraz z jej doświadczeniowym wymiarem, wraca człowiekowi umiejscowienie, czyniąc go odpowiedzialnym za słowo i czyn.  Miejsce, odnajdywane na nowo przez oikologię, zrośnięte jest z byciem na uboczu, w ruchu oddalania się od centrum i pochopnej wiedzy/władzy, jest  powrotem do doświadczenia tego, co bliskie i dalekie jednocześnie. Rozpoznajemy dom w miejscu na uboczu – na uboczu świata, na uboczu dyskursów, na uboczu oficjalnego traktu kultury, na uboczu promowanej mobilności ludzi i rzeczy, ale i na uboczu propagandy stabilności i swojskości. Oikologia zaprasza tym samym do poluzowania funkcjonalnego myślenia i pochopnego praktykowania domu. Po trzecie, oikologia prowadzi swe rozważania na pograniczu filozofii, literatury, antropologii, a może nawet polityki, bowiem jej założeniem jest to, że „dom” jest tyleż nam dany, co nieustannie konstruowany. A właściwie jest nam zadany, stąd oikologia, by podjąć się wypełnienia tego zobowiązania, prowadzi ku docenieniu powiązania domu, miejsca, miasta, wędrówki i źródła. Nieobce jej staje się doświadczenie miasta, duchowego wymiaru miejsca, powrotu do źródła, pęknięcia postindustrialnej przestrzeni i splecenia ruchu ze stałością rzeczy, jak i szukanie nauki domu w konkretnej czasoprzestrzeni (Śląsk, Europa, świat). Miejsce powstaje z jednostkowego doświadczenia powszechnie dostępnych przestrzeni i ich krytycznej interpretacji. Ten krytyczny impuls jest niezbędny, gdyż retoryka „domu” praktykowana w polityce przedstawia go jako zestaw oczywistych, niekwestionowanych, a zatem na swój sposób niewidocznych ram, w których lokuje się nasze życie. Oikologia zabiega o to, by wykazać nieoczywistość tych ram. Dlatego, po czwarte, oikologia stara się wykazać, jak bardzo splątane są okoliczności, w których nasza tożsamość konstruowana jest w miejscu. Dom nie jest tu trwałym, nienaruszalnym usytuowaniem, ale pozostającym do podjęcia doświadczeniem, którego nie sposób ignorować w myśleniu o człowieku.  Oikologia (w tym śląska oikologia) pozostawia więc człowieka – czy to wędrownego czy osiadłego – z dyscyplinującym i niepokojącym  pytaniem:  naprawdę jesteś przeświadczony o tym, że dom tak łatwo wypuścił Cię w świat? Tak prosto Cię opuścił, a może i beztrosko Ci odpuścił?

Metody stymulowania rozwoju słownictwa w języku polskim u dzieci dwujęzycznych na emigracji

Kamila Kuros-Kowalska

Publikacja jest adresowana do wszystkich zainteresowanych zagadnieniem dwujęzyczności oraz poszukujących sposobów rozwijania słownictwa w języku polskim u dzieci przebywających poza granicami Polski. Tytuł pracy jasno ukazuje, jaki kontekst dwujęzyczności i teren badań znalazł się w centrum zainteresowań. Wnioski przedstawione w publikacji zostały dogłębnie przemyślane i zweryfikowane w praktyce. Wysiłek badawczy Autorki wpisuje się w indeks ważnych problemów i pytań, jakie stawia dziś lingwistyka stosowana i cała humanistyka. Jednym z celów pracy była próba oceny efektywności różnych sposobów służących rozwojowi słownictwa dzieci na emigracji, ze szczególnym zwróceniem uwagi na nowoczesne metody. W pracy zwięźle opisano dwie, opozycyjne w stosunku do siebie metody stymulacji: tradycyjną, która sprowadza się do rozwijania poziomu słownictwa poprzez kanał słuchowy oraz nowoczesną, w której wykorzystano multimedialne narzędzie umieszczone na platformie internetowej. Opisane w pracy autorskie narzędzia dają możliwość praktycznego zastosowania, co może okazać się cennym walorem dla nauczycieli, terapeutów czy rodziców poszukujących różnych metod rozwijania leksyki dzieci na emigracji.

Koprodukcja usług społecznych źródłem osobistej i społecznej produktywności osób starszych. Studium socjologiczne na przykładzie beneficjentów Programu Wieloletniego "Senior+"

Grzegorz Gawron

Prezentowany tom stanowi autorską propozycję socjologicznego opisu zjawiska koprodukcji usług społecznych jako źródła osobistej i społecznej produktywności osób starszych. Główną oś koncepcyjną opracowania, określającą jednocześnie jego cel poznawczy, stanowi próba połączenia idei koprodukcji usług społecznych z produktywnością osób starszych, wskazującego na potencjalne relacje zachodzące między tymi zjawiskami. Zgodnie ze stanem wiedzy autora zarówno w Polsce, jak i za granicą nie prowadzono dotychczas analiz w tym zakresie, nie tylko w ramach socjologii, ale również pozostałych nauk. Dlatego celem teoretycznym pracy stał się opis wzajemnie uszeregowanych pojęć stanowiących szkielet i wypełnienie prezentowanej perspektywy teoretycznej, do których zaliczone zostały: koprodukcja, produktywności osobista i społeczna osób starszych, usługi społeczne, kapitał ludzki i kapitał społeczny. Przeprowadzona w ten sposób analiza pojęciowa zwieńczona została opracowaniem autorskiego schematu operacyjnego dla usług organizowanych i świadczonych w ramach Programu Wieloletniego „Senior+”, ukazującego, jak koprodukcja osób starszych, opierająca się na wykorzystaniu ich kapitały ludzkiego i społecznego, generuje ich osobistą i społeczną produktywność. Można zatem uznać, że publikacja stanowi bezpośrednią odpowiedź na utrzymujący się w tym zakresie deficyt kompleksowych opracowań w polskiej przestrzeni naukowej.

Współczesna glottodydaktyka wobec zmian edukacyjnych. Nowe wyzwania i innowacyjne rozwiązania

red. Danuta Gabryś-Barker, Ryszard Kalamarz

Seria: Publikacje Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych (6), ISSN 2719-8065   Książka jest zbiorem artykułów poświęconych sytuacji współczesnej glottodydaktyki, ze szczególnym uwzględnieniem warunków pandemicznych. Zawarte w tomie analizy dotyczą: presji, jakim podlega nauczyciel, oraz wypracowanych strategii radzenia sobie z nimi; postaw studentów i wykładowców wobec wyzwań, jakie stworzyło nauczanie zdalne; zagadnień odnoszących się do sfery afektywnej, związanych z brakiem autentycznych kontaktów społecznych; kształtowania relacji i dystansu, czyli tzw. bliskości interakcyjnej i interpersonalnej oraz barier afektywnych w komunikacji obcojęzycznej spowodowanych lękiem przed błędem językowym. Podejmowana jest również problematyka ograniczeń w zakresie rozwijania komunikacyjnych kompetencji językowych, kompetencji ogólnych, weryfikacji efektów uczenia się, kształcenia zawodowego tłumaczy oraz nowych możliwości, jakie stwarza wykorzystywanie komunikatorów, platform edukacyjnych, kursów MOOC, dostępnych narzędzi cyfrowych czy tradycyjnych podręczników, jak również możliwości tkwiących w zastosowaniu w praktyce edukacyjnej założeń neurodydaktyki czy prezentowaniu postawy otwartości w wymagającym nauczaniu CLIL.

Homoseksualność i polska nowoczesność. Szkice o teorii, historii i literaturze

Wojciech Śmieja

Praca stara się uchwycić zmiany, jakie w polskiej literaturze wywołało „wynalezienie” pod koniec XIX wieku homoseksualności. Autor przedstawia próbę adaptacji koncepcji „narodzin homoseksualisty” (wyrażonej przez Michela Foucaulta w Historii seksualności) do swoistych warunków polskiej kultury. Składające się na Homoseksualność i polską nowoczesność szkice omawiają m.in. problem dyskursywizacji skandali homoseksualnych u progu XX stulecia (Oscar Wilde i Filip von Eulenburg), geopoetyki męskiej homoseksualności (analiza twórczości m.in. Witolda Gombrowicza, Michała Choromańskiego, Marka Nowakowskiego pod kątem opisu przestrzeni, w jakich dochodzi do ekspresji nienormatywnego pożądania), „męskocentryczną” twórczości Jerzego Andrzejewskiego. Ważnym elementem rozprawy są także dokonywane z perspektywy ciała i seksualności odczytania kanonicznych utworów literatury dwudziestolecia międzywojennego, a także pisarzy takich jak Wilhelm Mach, Stanisław Vincenz czy Krzysztof Boczkowski. 

Powtórzenia i powroty. O dramaturgii Janusza Głowackiego

Beata Popczyk-Szczęsna

Książka jest pierwszą autorską monografią twórczości dramatycznej Janusza Głowackiego, pisarza rozpoznawalnego przez czytelników dzięki sztukom scenicznym, scenariuszom i współpracy z polskimi reżyserami filmowymi. Beata Popczyk-Szczęsna analizuje utwory Głowackiego w kontekście dramaturgii europejskiej XX wieku, z uwzględnieniem tradycji literackiej i teatralnej wcześniejszych stuleci. Wszelkie tropy interpretacyjne podjęte w książce skoncentrowane są wokół powtórzenia jako kategorii definiującej poetykę pisarza i odnoszącej się zarazem do sposobu postrzegania świata przez Janusza Głowackiego. W monografii omówiona została twórczość autora, który świetnie posługuje się zastanymi konwencjami dramatyczno-teatralnymi, używa form literackich dobrze znanych teatralnej publiczności, czerpie z wzorów literatury popularnej, stosuje techniki parodystyczne nie tylko w celu ośmieszającego przedrzeźniania literackich pierwowzorów oraz adaptuje własne utwory, przekształcając je z myślą o wykorzystaniu w różnych mediach. Publikacja zawiera również interpretacje czterech pełnospektaklowych sztuk Głowackiego: Antygona w Nowym Jorku, Fortynbras się upił, Kopciuch i Czwarta siostra. Beata Popczyk-Szczęsna proponuje lekturę dramatów, wynikającą z przekonania o poetyce intertekstualnej jako swoistej epistemologii autora, który dzięki nawiązaniom do utworów z kanonu dramaturgii europejskiej precyzyjnie i ironicznie opisuje rzeczywistość sobie współczesną, portretuje tożsamości pęknięte, zranione, naznaczone poczuciem krzywdy i wyobcowania bądź konsumpcyjnym umasowieniem.  Książka stanowi opracowanie twórczości dramatycznej znanego pisarza, którego opowiadania, dramaty i scenariusze stały się podstawą licznych spektakli teatralnych i filmów.

Nauka jako obiekt kultu. Wprowadzenie do koncepcji scjentoteizmu

Łukasz Jach

Książka podejmuje problematykę wysokiego poziomu zainteresowania oraz szacunku, jakimi we współczesnym świecie cieszą się przekazy o tematyce naukowej. W poszczególnych rozdziałach kwestia ta poddawana jest interdyscyplinarnym analizom, uwzględniającym m.in. kontekst popkulturowy, metodologiczny, społeczny i psychologiczny. Punkt kulminacyjny rozprawy stanowi prezentacja koncepcji silnie scjentystycznego światopoglądu (określonego mianem scjentoteizmu) oraz jego psychologicznych podstaw i korelatów. Książka adresowana jest do psychologów i przedstawicieli innych dyscyplin społecznych, a także wszystkich osób zainteresowanych tematyką wpływu nauki, naukowców i najnowszych odkryć naukowych na funkcjonowanie jednostki i społeczeństwa.   Recenzja książki ukazała się: na stronach czasopisma internetowego „Sprawy Nauki” nr 3 (208) marzec 2016; w czasopiśmie „Forum Akademickie” nr 3/2016, s. 69 (Mariusz Karwowski: Wiedza na ołtarze!). Artykuł o książce ukazał się w czasopiśmie „Gazeta Uniwersytecka UŚ” nr 10 (240) lipiec–wrzesień 2016, s. 14–15 (Maria Sztuka: Dlaczego jedni ufają naukowcom, a inni mają ich za kuglarzy?, artykuł dostępny pod adresem: http://gazeta.us.edu.pl/node/283913).