Михаил Зощенко. Tекстологические исследования и анализы, семантика и стилистика

Jarosław Wierzbiński

Настоящая монография – результат многолетних научных разысканий автора в области идиостиля Михаила Зощенко (1895–1958). В ней представлены различные риторические приемы, оттеняющие своеобразие слога писателя. Внимание сфокусировано на индивидуальной системе построения речевых средств, а также приемах их отбора и употребления писателем. В книге прослеживаются закономерности языковой структуры текстов Зощенко, проводятся наблюдения над словоупотреблением, выявляются смысловые модификации языковых единиц и особенности синтаксической семантики его произведений. Monografia stanowi analizę leksykalno-semantyczną dotyczącą synchronii, sięgającą także do diachronii języka rosyjskiego, jakim posługuje się w swoich tekstach pisarz. Uwzględnia zarówno aspekt paradygmatyczny, jak i syntagmatyczny zebranych na tej podstawie środków językowych oraz ich funkcję w tekście. Takie podejście umożliwiło Autorowi stwierdzenie różnorodnych zabiegów artystycznych stosowanych przez Michaiła Zoszczenkę w celu uzyskania komicznego, często groteskowego, efektu oraz wszechstronne poznanie osobliwości stylu pisarza. Z recenzji prof. US dr hab. Beaty Rycielskiej

Kossakowie. Biały mazur

Joanna Jurgała-Jureczka

Tadeusz i Wojciech Kossakowie, synowie znanego malarza Juliusza, byli bliźniakami. Ożenili się z pannami Kisielnickimi, kuzynkami. Tadeusz i Anna byli rodzicami znanej pisarki: Zofii Kossak-Szczuckiej-Szatkowskiej. Wojciech i Maria wydali na świat poetkę: Lilkę (Marię Pawlikowską-Jasnorzewską), satyryczkę: Madzię (Magdalenę Samozwaniec) i malarza: Jerzego Kossaka. Jak to się stało, że domy podobnych do siebie jak dwie krople wody braci, które prowadziły tak podobne do siebie kobiety, prawie siostry były odległe, jak dwa różne światy? Kolejna książka biografki Zofii Kossak i autorki Kobiet Kossaków ujawnia nieznane, zaskakujące fakty dotyczące ziemiańskiej i artystycznej rodziny Kossaków. Jest próbą odpowiedzi na pytanie czego jeszcze o nich nie wiemy? Jakie tajemnice skrywają ich domy? Czy Kossakówka jest nawiedzona? Jakie niezawinione winy ma na swoim sumieniu Jerzy Kossak? Czy Lilka była jedynie subtelną poetką; Magdalena królową satyry, życie traktującą z przymrużeniem; a Zofia matką-Polką? Do kogo pisali w tym samym czasie listy miłosne syn i ojciec Wojciech i Jerzy? Która z Kossakówien nosi imię kochanki Wojciecha? Dlaczego Magdalena Samozwaniec nie witała na lotnisku powracającej z emigracji kuzynki Zofii?

Wiedza i kapitał ludzki w środowiskach przedsiębiorczości. Podejście terytorialne

Zbigniew Przygodzki

Ludzie i instytucje wytwarzają specyficzny klimat, warunki życia i działania, które kreują środowiska przedsiębiorczości. Wykorzystując lokalne właściwości terytorium oraz siły globalizacji, środowiska te zyskują zdolność konkurowania w skali międzynarodowej. Terytorialna logika funkcjonowania buduje atmosferę „bycia u siebie”, w miejscu dającym poczucie stabilności i siły. Bezprecedensowy wzrost znaczenia wiedzy i kapitału ludzkiego, a także potencjał lokalnej motoryki procesów rozwoju zdeterminowały definicję nowego terytorialnego paradygmatu rozwoju, bazującego na kapitale terytorialnym. Zakorzenienie społeczne procesów ekonomicznych, w większym niż kiedykolwiek zakresie, kształtuje organizację życia gospodarczego. Niemniej nadal czynniki rozwoju mają tendencję do koncentracji przestrzennej. Zasadniczym wyzwaniem polityki pozostają więc dylematy związane z rozprzestrzenianiem się zjawisk i efektów rozwojowych w nowych warunkach. Regiony, które potrafią uruchamiać i wzmacniać systemy innowacji oparte na terytorialnej logice funkcjonowania, a zarazem aktywnie i efektywnie uczestniczą w produkcji, absorpcji i dyfuzji wiedzy, zdolne są czerpać korzyści z konkurencji w skali globalnej. środowiska przedsiębiorczości sprawnie dostosowujące się do nowych uwarunkowań stają się ośrodkami i inkubatorami procesów rozwoju gospodarczego i ważnymi animatorami relacji społecznych. Książka jest adresowana do Czytelników dostrzegających wartość w ludziach i ich relacjach oraz ufających w efektywność otwartego modelu innowacji.

Dodatek funkcyjny, motywacyjny i za warunki pracy - jak obliczyć i wypłacić

Anna Trochimiuk

Wynagrodzenie nauczyciela to nie tylko pensja zasadnicza i dodatek za wysługę lat. Nauczyciele mają także prawo do innych dodatków. Dodatek funkcyjny i za warunki pracy są bowiem obowiązkowym składnikiem wynagrodzenia każdego nauczyciela, który pełni określone w przepisach funkcje lub pracuje w określonych warunkach. Prawo do dodatku motywacyjnego jest zaś uzależnione od jakości świadczonej pracy, podejmowanych inicjatyw i osiągnięć nauczyciela. Sprawdź, jak przyznawać dodatki do wynagrodzenia nauczycieli oraz kiedy można je nauczycielom odebrać!

"Theory and Practice of Second Language Acquisition" 2018. Vol. 4 (1)

red. Danuta Gabryś-Barker, Adam Wojtaszek

Tegoroczny pierwszy numer Theory and Practice of Second Language Acquisition 4 (1) 2018 koncentruje się na kwestiach związanych z wpływem szeroko pojętego środowiska uczenia się i przyswajania języka na osiągane rezultaty. Omawiane są badania nad kształtowaniem się przynależności językowo-kulturowej w związkach osób reprezentujących różne językowo-kulturowe systemy, efekt zastosowania imersji językowej jako dodatkowych działań wspomagających przyswajanie języka, wpływ środowiska społecznego na aspiracje studentów anglistyki, wpływ grupy klasowej na rezultaty osiągane przez uczniów gimnazjum oraz kwestie dotyczące przyswajania systemu fonetycznego języka angielskiego przez polskich uczniów jako wypadkowe rodzaju ćwiczeń stosowanych przez nauczyciela oraz jego własnej wymowie w języku obcym. Tak jak poprzednie, obecny numer kierowany jest zarówno do badaczy procesów przyswajania języków, jak i do praktykujących glottodydaktyków.

Pragnienie. Harry Hole. Tom 11

Jo Nesbo

Młoda kobieta zostaje zamordowana we własnym mieszkaniu tuż po internetowej randce. Ślady na jej ciele wskazują, że sprawca jest wyjątkowo bezwzględny. Presja mediów, by znaleźć winnego, sprawia, że policja zwraca się do Harry'ego Hole. Były śledczy niechętnie myśli o powrocie do pracy, przez którą wiele w życiu stracił. Rozpoczyna dochodzenie dopiero, gdy zaczyna podejrzewać, że zbrodnia łączy się z nierozwiązaną sprawą z przeszłości. Podejmuje trop i daje się wciągnąć w nierówną grę z wyrachowanym psychopatą.

Wschód is good

Paweł Krysa

Zdecydowana większość pozycji książkowych traktujących o Europie Wschodniej koncentruje się na podkreślaniu dziwności, nienormalności, a nawet pewnej patologii tego obszaru. Autorzy opisują oczywiście uroki oraz piękno zwiedzanych miejsc, ale czytelnik po zakończeniu lektury rzadko kiedy miałby odwagę tam pojechać. Natomiast moje odczucia wyniesione z kilkunastu lat podróżowania po Europie Wschodniej są zupełnie inne. Jadę tam zawsze z radością. Gdybym chciał opisać mrożącą krew w żyłach historię, to musiałbym ją wymyślić. Swoje wrażenia i przemyślenia zawarłem w dwudziestu ośmiu rozdziałach traktujących o: Gruzji, Armenii, Rosji, Krymie, Ukrainie, Białorusi i Rumunii. Chciałem nadać tym tekstom charakter opowieści i gawędy. Nie są to więc typowe relacje czy dzienniki podróży, pisane na gorąco dzień po dniu. Czytelnik znajdzie natomiast relacje z tego, co mnie tam spotkało – w zdecydowanej większości były to przygody pozytywne – bo takie właśnie mi się przydarzają. Nic przecież nie poradzę na to, że naprawdę kocham ten Wschód i że dla mnie Wschód is good!                                                                                                                      Paweł Krysa    

Deadline na szczęście

Anna Tabak

Wydaje ci się, że wiesz, czego pragniesz? Możesz się zdziwić, gdy złośliwy los powie: sprawdzam! Ewa, ambitna menedżerka, nie waha się ani sekundy, gdy na horyzoncie pojawia się szansa awansu czy choćby nagrody. W biurze spędza długie godziny, bez żalu rezygnując z życia towarzyskiego i powoli tracąc kontakt z własnym mężem. Zupełnie nie spodziewa się nadchodzącego huraganu, który zburzy jej uporządkowaną codzienność. Jeden nieszczęśliwy wypadek, jeden telefon, jedna szybka decyzja. Co ma z tym wspólnego zwariowana siedmiolatka, niesforny labrador Browar i wszystko gryzący chomik Hubert? I czy cokolwiek może się okazać ważniejsze od dotrzymania deadlineu w pracy?

Wszechświat w skorupce orzecha

Stephen Hawking

Co po Krótkiej historii czasu? Wszechświat w skorupce Stephen Hawking wydał w 2001 roku, aby opowiedzieć o najważniejszych odkryciach teoretycznych dokonanych po powstaniu jego najsłynniejszej Krótkiej historii czasu. W tej kontynuacji wprowadza czytelników w świat fizyki teoretycznej i opowiada o swoich próbach rozwiązania tajemnic Kosmosu. Czytelnicy zainteresowani Teorią Wszystkiego poznają tu zasady działania Wszechświata od supergrawitacji do supersymetrii, od teorii kwantów do teorii M, od holografii do dualności. Wraz z Hawkingiem dotrą do samego frontu nauki, by sprawdzić, czy superstruny i p-brany stanowią ostateczne rozwiązanie zagadki naszego istnienia. Wszechświat w skorupce orzecha jest obowiązkową lekturą dla wszystkich, którzy chcą zrozumieć Wszechświat, w którym żyjemy. Książka łączy dziecinne zadziwienie światem z intelektem geniusza. Zwiedzamy wszechświat Hawkinga, jednocześnie podziwiając jego umysł. The Sunday Times Hawking niewątpliwie ma naturalny talent nauczyciela dobroduszny humor i umiejętność zilustrowania bardzo trudnych teorii za pomocą analogii zaczerpniętych z codziennego życia. The New York Times Umysł Hawkinga szybuje ponad przestrzenią i czasem, wydobywając na jaw sekrety wszechświata. Time

Wojny w Liberii i Sierra Leone (1989-2002) Geneza, przebieg i następstwa

Krzysztof Trzciński

Jest to studium wojny w Afryce Subsaharyjskiej na przykładzie Liberii i Sierra Leone - krajów, w których świadomość społeczna mieszkańców jest skupiona na wspólnotach lokalnych. Praca ukazuje mechanizm powstania lokalnej rebelii i jej przerodzenia się w konflikt międzynarodowy, zagrażający bezpieczeństwu całego regionu. Podejmuje też problem wojen „na zamówienie”, które wybuchają często w wyniku antagonizmów dzielących przywódców państw lub grup rządzących i prowadzą do rozkładu państwa. Uczestnicy wojen eksploatują bogactwa naturalne, by wymienić je na broń, co powoduje przedłużanie się walk. Zakończenie wojen jest niezwykle trudne, stąd też pojawia się konieczność podejmowania międzynarodowych działań mediacyjnych i organizowania interwencji humanitarnych. Konflikty w Liberii i Sierre Leone charakteryzują się wyjątkowym okrucieństwem.

Rzeczywistość i zapis. Problemy badania tekstów w naukach społecznych i humanistycznych

Wojciech Doliński, Jerzy Żurko, Katarzyna Grzeszkiewicz-Radulska, Sylwia Męcfal

W książce omówiono aspekty interpretacji źródeł pisanych w naukach społecznych i humanistycznych z trzech perspektyw badawczych. W części pierwszej pokazano relacje między doświadczeniem, zapisem i tekstem, dotykając tym samym kwestii konstruowania podmiotu („figura autora”). Część druga zawiera rozważania na temat stopnia komplementarności i rozłączności propozycji badawczych różnych dyscyplin. Ostatnia część odnosi się do konsekwencji, jakie dla odczytania tekstu wynikają z przyjętej metody analizy zapisu (np. analizy dyskursu). Dzięki przykładom „żywego, codziennego języka” zainteresuje ona nie tylko antropologów, historyków, językoznawców, kulturoznawców, literaturoznawców, medioznawców, pedagogów, socjologów, prawników, humanistycznie zorientowanych przedstawicieli nauk medycznych, ale również osoby bez specjalistycznego przygotowania, które przeczytają o: doświadczaniu szpitala psychiatrycznego, intymnych zapiskach W. Gombrowicza, legendzie S. Przybyszewskiego, gatunkowej niejednoznaczności utworów pisanych w językach urdu oraz hindi. Czytelnik zapozna się także z problemami zapisu w e-świecie (np. warsztat blogerów, poradnie językowe, komputerowo wspomagana analiza argumentacji) czy dowie się o badaniach porównawczych prasy („Gazety Wyborczej” i „The Guardian”) oraz jej roli choćby w ruchu emancypacji kobiet w Polsce. 

Marketing terytorialny w ujęciu relacyjnym

Wawrzyniec Rudolf

Marketing terytorialny zyskał w ostatnich latach znaczną popularność. Nawiązuje on do klasycznego marketingu z sektora przedsiębiorstw, bazującego na teorii wymiany, jednak nie przystaje już do coraz bardziej złożonego otoczenia miast i regionów. W publikacji autor objaśnił rozwój koncepcji marketingu terytorialnego na podstawie teorii współdziałania międzyorganizacyjnego. Dokonał świadomego zawężenia tej koncepcji do procesów przyciągania mobilnych czynników wzrostu do terytorium. Wymagało to zastąpienia samorządu terytorialnego jego organizacyjnym wymiarem w postaci struktur administracji samorządowej wraz z ich kierownictwem (organizacja terytorialna). W przeciwieństwie do wielu dotychczasowych ujęć, mieszkańcy zostali zaprezentowani jako udziałowcy terytorium, mający pośredni i bezpośredni wpływ na rządzenie zarówno poprzez demokratyczne instytucje sprawowania władzy, jak i procesy governance, umożliwiające im włączanie się w podejmowanie strategicznych decyzji dotyczących rozwoju terytorium. W charakterze klientów znaleźli się natomiast zewnętrzni inwestorzy, turyści i studenci rozumiani jako dysponenci mobilnych zasobów kapitału, pracy i wiedzy. 

"Wieki Stare i Nowe". T. 13 (18)

red. Agata Aleksandra Kluczek, Dariusz Rolnik

Kolejny tom czasopisma historycznego „Wieki Stare i Nowe” tradycyjnie gromadzi artykuły poświęcone różnym aspektom historii polskiej i powszechnej na przestrzeni dziejów. Epokę starożytną reprezentują studia poświęcone chorobom pszczół (Agnieszka Bartnik) oraz ikonografii wybranych monet epoki Flawiuszów (Judyta Ścigała). Kolejny artykuł dotyczy ceremonii tryumfalnej w czasach bizantyńskich (Michał Pietranik). W odniesieniu do dziejów nowożytnych poszczególne teksty koncentrują się na zagadnieniach polityki zewnętrznej króla Władysława IV Wazy (Rafał Wolski), wojażach włoskich i refleksjach z tych podróży (Patryk Kurzyński), dziele encyklopedycznym cieszyńskiego uczonego Leopolda Jana Szersznika (Ondřej Podavka), aspektach historii gospodarczej związanej z kondycją finansową jednego z klasztorów paulinów (Jacek Szpak) oraz na biografii Wiktoryny Bakaławiczowej, artystki Teatru Rozmaitości w Warszawie (Adrian Uljasz). Problematyka odnosząca się do dziejów najnowszych została poruszona w kilku artykułach, w których kolejno analizowano losy generała Konstantego Druckiego-Lubeckiego (Mariusz Patelski), pomoc węgierską dla Polski w 1920 roku (Piotr Uwijała), a także omówiono tragiczną w skutkach katastrofę w kopalni w Nowej Rudzie w 1941 roku (Kacper Manikowski) oraz pokazano miejsce Zaolzia w stosunkach polsko-czechosłowackich podczas II wojny światowej (Dariusz Miszewski). Stały dział Artykuły recenzyjne i recenzje zawiera krytyczne omówienia kilku prac z zakresu historii starożytnej, nowożytnej i najnowszej. Tom 13 (18) czasopisma zamyka dział Varia.

Internat

Serhij Żadan

U Żadana koniec znanego świata okazuje się wstępem do naprawdę długiego koszmaru. Pasza trzydziestopięcioletni nauczyciel, mruk, idealista - musi odebrać z internatu siostrzeńca i wrócić z nim do domu. Byłoby to może łatwe, gdyby nie wojna. Jakoś rok temu przywieźli ją ze sobą ci dziwni ludzie, od których czuć prochem, tytoniem i smarem. Mówią w tym samym języku, w którym mówi Pasza, ale też w państwowym, którego Pasza uczy. Najpierw widywano ich w telewizji, później na ulicach. Potem kraj został znienacka anulowany, a na jego miejsce podstawiono zrujnowane industrialne przedmieścia, opustoszałe wioski i miasto widmo, w którym grasują okupanci, płoną bloki i trwa kanonada. Z tej pułapki można się wymknąć tylko cudem lub za cenę ogromnego upokorzenia. Albo w trumnie. Wyobraźcie sobie Drogę Cormaca McCarthyego, tyle że osadzoną w zimowym wojennym Donbasie. To jest właśnie Internat.

Księżyc nad Fuzhou. Wiersze z epoki Tang

Opracowanie zbiorowe

Wszystkie wiersze zamieszczone w tym zbiorku pochodzą z okresu panowania dynastii Tang (618−906) i powstały między VII a IX wiekiem. Odległe od nas o ponad tysiąc lat i tysiące kilometrów, pozostają jednak żywe i zrozumiałe w swoich emocjach i obrazach, nic więc dziwnego, że weszły do kanonu literatury światowej. Panowanie Tangów to czas imponującego rozkwitu kultury chińskiej i równie wspaniałego rozkwitu typu poezji określanej po chińsku jako shi. Wtedy pisali dwaj poeci uznawani za największych w całej historii Chin: Li Bai, nazywany „nieśmiertelnym zesłanym na ziemię” i Du Fu, określany mianem „poety-kronikarza”. Mówiąc o najlepszych poetach tangowskich, nie sposób też pominąć Wang Weia, zwanego „patriarchą buddyzmu chan w poezji”. Poza trójką największych, znalazły się tu także wiersze m.in. Li He, zwanego „demonicznym talentem”, oraz wybitnego pisarza i myśliciela Han Yu. Najmniej znane i rzadziej pojawiające się w antologiach są wiersze Meng Jiao, zebrane w serię Jesienne uczucia - wstrząsające jako opis grozy towarzyszącej starości i chorobie, a jednocześnie zdumiewająco nowoczesne w niezwykłości swoich obrazów.

Podstawy projektowania inżynierskiego

Elżbieta Gąsiorek

 Jednym z ważniejszych zadań podejmowanych przez inżyniera, i  to niezależnie od dziedziny, którą się zajmuje, oraz funkcji, jaką pełni, jest projektowanie, rozumiane jako świadome działanie zmierzające do zmiany określonego stanu rzeczy. Ponieważ zmiana ta dotyczy środków materialnych związanych z techniką, przeto w konsekwencji projektowania zmieniają się też otoczenie człowieka i warunki, w jakich on żyje. Jest to więc bardzo istotna działalność, stąd nauczanie projektowania stanowi ważny cel kształcenia przyszłych inżynierów. W skrypcie zostały zawarte wiadomości ogólne z zakresu projektowania inżynierskiego, tzn. zdefiniowano podstawowe pojęcia, podkreślono i omówiono rolę tego działania w zaspokajaniu potrzeb człowieka oraz scharakteryzowano czynniki projektowania. Podano też charakterystykę procesu projektowania jako tego elementu systemu projektowania, który ze względu na swoje znaczenie podlega ciągłemu doskonaleniu w zakresie struktury oraz stosowanych metod. Projektowanie, aby było skuteczne i odpowiadało określonym wymaganiom, musi korzystać z dorobku różnych dziedzin nauki, interdyscyplinarnych teorii i technik. Stąd w skrypcie niniejszym znalazła się problematyka zastosowania inżynierii systemów i komputerowego wspomagania projektowania.

Motywy fauny i flory w literaturze i kulturze

Michał Kuran

Z naukowego punktu widzenia publikację należy oceniać jako udany i wartościowy cykl literaturoznawczych i kulturoznawczych refleksji nad zjawiskiem najszerzej rozumianego mimetyzmu w literaturze i innych obszarach sztuki (z licznymi odwołaniami do zoologii, botaniki, geografii, etnologii, antropologii). Fauna i flora potraktowane tu zostały z jednej strony jako zjawiska naturalne, a z drugiej jako punkt odniesienia do określenia kondycji człowieczej poprzez wykorzystanie sprawdzonego instrumentarium (exempla, heraldyka, bestiariusze, wirydarze etc.). Prace dowodzą, że wnikliwa obserwacja świata zwierząt i świata roślin może z powodzeniem mieć charakter kulturotwórczy. W takim ujęciu materiał literacki staje się wykładnikiem niekonwencjonalnego oglądu przyrody (zarówno rodzimej, jak i egzotycznej), interesującą próbą wyjścia poza stereotypowe postrzeganie zwierząt i roślin w różnych kręgach kulturowych. Metodologiczne założenia określiłbym jako hermeneutyczne dociekania w obrębie humanistyki ekologicznej. Sprowadzają się one do poszukiwania różnorodnych znaczeń nadawanych faunie i florze w utworach literackich (czy szerzej: w odniesieniach kulturowych). [...] Królestwo zwierząt i roślin w większości ujęć uznane zostało za kategorię fenomenologiczną, co pozwoliło badaczom skoncentrować uwagę nie tylko na oglądzie i opisie, lecz także na dociekaniu znaczeń ukrytych. W czasie coraz większego przywiązywania znaczenia do roli ekologii w życiu społeczeństw, naglącej konieczności respektowania jej zasad, wzrasta również potrzeba uprawiania humanistyki ekologicznej. Tom wychodzi więc naprzeciw społecznemu zapotrzebowaniu. Z recenzji prof. dr hab. Tadeusza Błażejewskiego

Hermeneutyka mitu dionizyjskiego w filozofii Fryderyka Nietzschego

Malwina Rolka

Książka jest poświęcona dionizyjskim obliczom filozofii Fryderyka Nietzschego, stanowiąc zarazem próbę spojrzenia na jego dzieło przez pryzmat wykładni, dla której podstawą staje się mit. Dionizos pojawia się tu zarówno jako znak przeszłości, w którym dzięki rozszyfrowywaniu uniwersalnego charakteru mitycznych symboli poszukiwać należy pradawnej mądrości ludzkiej natury, jak i staje się znakiem przyszłości, mającym ziścić się w postaci nadczłowieka. U Nietzschego ów bóg bywa przewrotny, nosi maski i jest kusicielem, a jego mit okazuje się zarazem sprzężony z najgłębszymi troskami i pragnieniami człowieka, które wyznaczają horyzont tak jego egzystencji, jak i odwiecznych tęsknot. Dwoista natura bóstwa – odzwierciedlająca dynamiczny charakter życia – zjawia się w pismach autora Zaratustry w ciągłej grze odkrywania i zakrywania sensów i znaczeń, które decydują o nadaniu jej szczególnie wyróżnionego miana wśród wykładni jego myśli. Podążanie ścieżkami mitu w obrębie filozofii Nietzschego wiedzie z konieczności do poruszania się równolegle w dwóch obszarach, które wyznaczają ramy jego dionizyjskiej hermeneutyki. Jej wymiar zewnętrzny opiera się na przyjęciu dionizyjskości jako zasady organizującej wykładnię dzieła Nietzschego, wokół której – od wczesnych pism po ostatnie – koncentruje się jego myśl pomimo towarzyszących jej sprzeczności i zerwań. Hermeneutyka mitu odsłania jednak także wymiar wewnętrzny, mieszczący się w warstwie symboliki dionizyjskiej, która staje się dla Nietzschego źródłem inspiracji i intuicji niewyrażalnych w tradycyjnym języku filozofii, mających ostatecznie spełnić się w fuzji tragicznego światopoglądu Greków oraz nowoczesności. Podstawowym zamysłem książki jest próba ujęcia filozofii dionizyjskiej Nietzschego w punkcie przecięcia obu hermeneutycznych wymiarów, by naświetlić jej dynamiczny i perspektywiczny charakter.

W kręgu problemów edukacji i dydaktyki polonistycznej na łamach czasopisma

Dominika Dworakowska

Miesięcznik „Nowe Tory” przyczynił się do rozkwitu polskiej myśli pedagogicznej w Królestwie Polskim oraz dynamicznego rozwoju nauczania literatury ojczystej i języka narodowego w zaborze rosyjskim. Periodyk skupiał czołowych polskich pedagogów i działaczy oświatowych, którzy celowali w recenzenckich omówieniach nowych podręczników szkolnych, krytycznej i objaśniającej ocenie książek dziecięco-młodzieżowych. W prezentowanej monografii autorka opisuje dzieje warszawskiego czasopisma, określa jego literacką, artystyczną i ideową zawartość treściową, a także ukazuje niepowtarzalne współbrzmienie na jego łamach edukacji polonistycznej i wiedzy z różnych dziedzin. Udowadnia, że periodyk żywo zareagował na przeobrażenia dydaktyki polonistycznej na początku XX wieku. Jednym z filarów jego programu stała się zreformowana edukacja polonistyczna, która obejmowała m.in. nowoczesne metody nauczania, ćwiczenia stylistyczne, wypracowania domowe, a także kwestię smaku estetycznego. Publikację docenią zwłaszcza nauczyciele, studenci polonistyki oraz specjaliści w zakresie edukacji aksjologicznej i psychologii wychowawczej.  

Człowiek w horyzoncie dziejów i autentyczności bycia. Studia z filozofii Jana Patočki

Dariusz Bęben

Filozofia Jana Patočki zajmuje się człowiekiem, który staje do walki o swą duszę, co przejawia się tym, że odrzuca on to, co oczywiste, to, co absolutne, to, co pozaświatowe, to, co pewne. Zdaniem Patočki, człowiek, który chce żyć w prawdzie, nie może sobie pozwolić, by uśpiła go spokojna harmonia codzienności; musi otworzyć się na to, co niepokojące oraz tajemnicze, czyli na to, od czego zwykle życie się  odwraca, by przejść od porządku dnia do tajemnicy nocy. Patočka krytycznie odnosił się do historii metafizyki klasycznej (od Platona do Husserla), uważając, że dążyła ona do tego, co pewne, obiektywne, a w końcu – absolutne i wieczne. Przeciwstawiał temu Sokratejską niepewność. Czeski filozof ukazał specyficzną formę wiedzy o absolutnym transcendowaniu, w którym zachodziła szczególna relacji życia człowieka do całości, w tym prymarne odniesieniu do niebytu. Patočka podkreślał motyw negatywności jako immanentnej cechy ludzkiej wolności. Horyzontem zaś wolności jest czasowość i dziejowość. Podejście Patočki do filozofii dziejów było szczególne, wykraczało poza ramy klasycznie rozumianej filozofii dziejów. Filozofia dziejów nie jest interpretacją tego, co się wydarzyło. Zdaniem Czecha, dzieje od zawsze oznaczają dzieje człowieka, stanowią obiektywną moc, której zrozumienie z jednej strony wymyka się człowiekowi, z drugiej  tylko dzięki historii ludzie mogą nadać swemu życiu sens. Kolejnym ważnym tematem Patočki było zagadnienie dziejów Europy. Europa to pojęcie filozoficzne. Na pytanie o to, czym jest w Europa, odpowiadał, opisując i rozjaśniając jej dzieje oraz siły, które nią rządzą. W swych rozważaniach Patočka koncentrował się na jej powstaniu (stawiając kwestie: jak Europa stała się Europą?) oraz na tym, co nastąpiło później, a co czeski filozof określił mianem epoki poeuropejskaiej (dlaczego upadła Europa?). Nie bez znaczenia było również to, co rozpościerało się pomiędzy narodzinami a śmiercią, czyli  przebieg duchowych losów Europy. Zdaniem Patočki, podstawą dziedzictwa europejskiego była troska o duszę. W dyskusji dotyczącej sensu i ciągłości czeskich dziejów nie mogło zabraknąć głosu Patočki. Po pierwsze, odnosił się do historii samego sporu, polemizując z poglądami Jungmanna, Bolzana przede wszystkim zaś Masaryka. Po drugie, można w tym kontekście nieco szerzej spojrzeć na samą koncepcję filozofii dziejów Patočki, uwypuklając jej aspekt narodowy. Ponieważ filozofia Patočki jest ściśle związana z jego życiem, ostatni fragment książki przedstawia jego biografię intelektualną. Składa się on z dwóch części: pierwsza charakteryzuje spotkania z filozofami, którzy wpłynęli na rozwój jego poglądów. Część druga dotyczy udziału Patočki w wydarzeniach politycznych w Czechosłowacji (Karta 77).

"Przekłady Literatur Słowiańskich" 2018. T. 9. Cz. 1: Dlaczego tłumaczymy? Praktyka, teoria i metateoria przekładu

red. Katarzyna Majdzik

„Tłumaczy się […], bo ma się aspiracje, żeby być tłumaczem.1” Przywołana teza to jedna z możliwych odpowiedzi na pytanie: „Dlaczego tłumaczymy?”. Jeśli ktoś do bycia tłumaczem aspiruje, oznacza to, że zawód ten (czy lepiej „rola”) jest czymś godnym podziwu i szacunku, szlachetnym, lecz także czymś wymagającym trudu, niełatwym. Wielu translatologów i tłumaczy zapewne życzyłoby sobie, aby tak właśnie postrzegano ich pracę. I chyba faktycznie ostatnimi czasy tłumacz (nie tylko wśród osób tak czy inaczej zaangażowanych zawodowo w translatorykę) zyskał na znaczeniu (czy jednak doczekał się właściwego uznania?)2. Jeśli tłumaczenie to kwestia aspiracji, to znaczy, że powodem, dla którego podejmuje się ów trud, mogą być między innymi prestiż i ambicja. Tak jak w wypadku Stanisława Barańczaka, którego motywowała do pracy chęć pokazania, że potrafi przetłumaczyć lepiej niż poprzednik3. Jednak aspirowanie oznacza także, że „prawdziwym” tłumaczem się nie jest. Konstatacja ta w pewnym sensie odnosi się do każdego tłumacza i wszystkich tłumaczeń ze względu na ontologię przekładu4. Na czym zaś polegać może wzniosłość tłumaczenia? Zapewne przejawia się ona w pojmowaniu przekładu w kategoriach służby (służymy kulturze oryginału, rozpowszechniając jej dzieła, kulturze rodzimej — wzbogacając ją; budujemy porozumienie), lecz także w przypisywaniu mu wyższych celów „ludzkich”5 i filozoficznych (poszerzanie horyzontów świata — L. Wittgenstein; odkrycie Innego, (po)rozumienie i (za)-istnienie w interpretacyjnym geście — hermeneutyka, P. Ricoeur; metafizyczne odkrywanie „czystego języka” — W. Benjamin; „pisanie” tłumacza przez przekład, a nie przekładu przez tłumacza — dekonstrukcjonizm) oraz artystycznych (np. tłumaczenie jako twórczość, co sugerował już Roman Jakobson, nestor przekładoznawstwa, a także Jiří Levý czy Anna Legeżyńska). Zdaniem Gideona Toury’ego, przekładamy w odpowiedzi na potrzeby kultury docelowej, wypełniając istniejące w niej luki. Paul Ricoeur i Hans-Georg Gadamer w przekładzie widzą dialog, rozmowę czy formę dyskursywną. [fragment wstępu]

Bibliotekarka z Auschwitz

Antonio G. Iturbe

Oparta na historii więźniarki obozu Auschwitz-Birkenau, Dity Kraus, opowieść o nastolatce, która ryzykowała życie, aby ocalić magię literatury w piekle Holokaustu. W bloku 31 (w obozie zagłady Auschwitz), póki istniał, przebywało 500 dzieci razem z grupą więźniów pełniących funkcję opiekunów i mimo surowej kontroli funkcjonowała tam tajna biblioteka dziecięca. Naprawdę niewielka: zgromadzonych w niej było osiem książek, wśród nich Historia świata H. G. Wellsa, podręcznik rosyjskiego i podręcznik geometrii analitycznej (). Pod koniec dnia książki, razem z innymi skarbami, takimi jak lekarstwa czy okruchy jedzenia, przekazywane były pod opiekę starszej dziewczynki, której zadaniem było ukryć je każdego wieczoru w innym miejscu. Alberto Manguel, The Library at Night Ma zaledwie czternaście lat i wytatuowany na ręce numer 73 305. Dita przyjechała do Auschwitz-Birkenau transportem z getta w Terezinie. Razem z matką i ojcem trafiła do tak zwanego obozu rodzinnego. To jedyne miejsce w fabryce śmierci, w którym dzieci i ich rodzice mogą mieszkać razem. Jedyne, w którym działa tajna szkoła, z niewidzialnymi tablicami i zeszytami, lekcjami wypowiadanymi szeptem i przerywanymi, niczym dzwonkiem, brutalnymi rewizjami. Ale książki są prawdziwe. Osiem rozlatujących się tomów. Każdy na wagę ludzkiego życia. Najmniejsza biblioteka świata. Dita została ich strażniczką, codziennie przenosi je do bezpiecznej kryjówki, za każdym razem kładąc na szali własne życie. Głęboko poruszająca opowieść o odwadze wykuwanej w strachu, nadziei, która nie gaśnie nawet podczas najczarniejszego mroku, i ocalającej mocy słowa. To książka warta polecenia tak samo jak Noc Eliego Wiesela czy Dziennik Anny Frank. Raz przeczytana, na zawsze zapadnie w pamięć. School Library Journal Podobnie jak Złodziejka książek Markusa Zusaka jest to złożona powieść o dojrzewaniu, gwarantująca pełną emocji lekturę. Ważna jako cenne świadectwo epoki Holokaustu. Booklist AUDIOBOOK CZYTA WIKTORIA GORODECKAJA

Gomułka. Władzy nie oddamy

Piotr Lipiński

Czołowy komunista o przedwojennym rodowodzie. Sowieckich czystek uniknął dzięki temu, że siedział w więzieniu. Nie po raz ostatni. Po wojnie znowu trafił za kratki. Tym razem posadzili go towarzysze. Po paru latach nieobecności wrócił i stał się nową twarzą socjalizmu. Cieszył się niezwykłym poparciem społeczeństwa, które widziało w nim nadzieję na zmiany. Szybko je zniweczył i zamiast stać się drugim Nagyem czy Dubčekiem, został symbolem dyktatury ciemniaków. Zasłynął także ze skąpstwa. Dzielił każdego papierosa na pół, a Polakom doradzał, by zamiast cytryn jedli kiszoną kapustę. Jednocześnie jeździł ekskluzywnym mercedesem, a garnitury zamawiał u najdroższego warszawskiego krawca. Reportaż historyczny Piotra Lipińskiego przybliża Gomułkę, który ukrył się gdzieś pomiędzy tymi dwiema postaciami.

Relecturas y nuevos horizontes en los estudios hispánicos. Vol. 2: Teatro

red. Joanna Wilk-Racięska, Katarzyna Gutkowska-Ociepa, Marta Kobiela-Kwaśniewska

Prezentowany tom jest zbiorem artykułów poświęconych zagadnieniom dramatu z kręgu hiszpańskojęzycznego. Nawiązując do przewodniego motywu całości publikacji, jakim są ponowne odczytania i  reinterpretacje, badacze wnikliwie analizują utwory zarówno najbardziej znanych autorów (Lopego de Vegi, Witolda Gombrowicza, Julia Cortázara, Francisca Nievy czy Luisa Riaza), jak i tych młodszych, którzy wciąż jeszcze szukają swojej estetyki i miejsca w teatrach Hiszpanii i Ameryki Południowej (np. Flavia Gonzáleza Mello). Każdy z tekstów stanowi autonomiczną całość, a jednocześnie – w kontekście pozostałych – pozwala dostrzec gatunkowo-tematyczną ewolucję, której podlega dramat hiszpańskojęzyczny. Niewątpliwą zaletą zbioru jest różnorodność metodologicznych perspektyw – od tematologicznie ukierunkowanych badań motywiki, przez perspektywę historycznoliteracką i filozoficzną, po ujęcie komparatystyczne i antropologiczno-socjologiczne.